Azərbaycanca
Язык
Тип
Словари
Словари → Ислам. История, философия и право

HAŞİMİLƏR

nüfuzlu Məkkə ailələrindən biri olmuşdurlar. Məhəmməd peyğəmbər bu soya məxsus idi. Onlar Kəbənin xidmətçiləri, qoruyucuları, eləcə də həcci təşkil edənlər olmuşdurlar. Haşimilərin ulu babası Haşim ibn Abdül Mənaf olmuşdur. O, zəngin və nüfuzlu bir insan idi. Rəvayətlərə görə Məkkəyə aclıq düşəndə o, Fələstinə getmiş, oradan Məkkəyə çoxlu miqdarda un gətirmişdir. Orada o, aclıq içində olan insanları ət şorbasına doğranmış çörəklə doyuzdurmuşdur. Buna görə də, onu Haşim (doğrayan) adlandırmışdırlar. Haşim suriyalılar və yəmənlilərlə çox yaxşı ticarət əlaqələri qurmuşdur. Qışda Suriyaya, yayda isə Yəmənə gedərdi. Səfərlərin birində o, Yəsribə (Mədinəyə) gələrək Əmir ibn Zeydin evində qalmış, sonra onun qızı Səlməni alaraq onu Suriyaya aparmışdır. Sonra isə yenə də, Yəsribə qayıdaraq körpənin doğulmasını gözləyən Səlməni atasının yanında qoyaraq yenidən Suriyaya doğru yola çıxmışdır. Ancaq o, orada ölmüşdür. Səlma isə Şeybə adlı bir oğul dünyaya gətirmişdir. Sonra isə o, Əbdülmüttəlib adı ilə tanınmışdır. Bu hadisələr miladi təqvimlə təxminən 500-cü ildə baş vermişdir. Rəvayətlərə görə Haşimin 4 oğlu və 5 qızı olmuşdur. Ancaq oğul yolu ilə onun soyunu yalnız Əbdülmüttəlib davam etmişdir. Məkkədə Haşimilərlə ayaqlaşa bilən daha bir nüfuzlu soy Əməvilər idi. Onlar Haşimin qardaşı Əbdüş-Şəms və onun oğlu Ümeyyənin törəmələri idilər. Haşimilərlə Əməvilər rəqabətdə idilər. İslamın zühurundan sonra bu rəqabət öncə unudulmuş, ancaq sonra yenidən qızışmışdır. Əməvilərdən olan Müaviyə ibn Əbu Süfyan Suriyanın valisi olaraq Haşimilərdən olan Əli ibn Əbu Talibin xəlifəliyini tanımamışdır. Buna görə də, Xilafətdə iç savaş başlamışdır. Bu savaşda Müaviyə üstünlük əldə edə bilmişdir. Əlinin xaricilər tərəfindən qətlə yetirilməsindən sonra o, 41/661- ci ildə xəlifə olmuşdur. Müaviyə Raşidi xəlifələrin dövründə olan xilafəti krallıq üsul-idarəsi ilə əvəz etmişdir. 132/750-ci ildə Əməviləri devirmiş Haşimilərdən olan Abbasilər də imperatorluq metodları ilə ölkəni idarə etmişdirlər. Onların xəlifəliyinə monqollar 656/1258-ci ildə son qoymuşdur. Haşimilərin öz içində də parçalanma baş vermişdir. Onların başqa qolu Ələvilər (I). Abbasilərə qarşı mübarizə aparırdılar. Sonra, Osmanlı dövründə Haşimilərdən olan Məkkə şərifləri bu şəhərin başçıları idilər. I Dünya müharibəsində şərif Hüseyn ibn Əli ingilislərin tərəfinə keçərək özünü bütün Hicazın kralı elan etmişdir. Ancaq, Nəcdin başçısı Əbdül-Əziz ibn Səud ona qalib gələ bilmiş, bütün bu bölgələri öz hakimiyyəti altına ala bilmişdir. Hüseyn isə ingilislərlə anlaşaraq öz oğlu Feysəli İraqın, digər oğlu Abdullahı isə Ürdünün (İordaniyanın) kralı təyin etmişdir. Onların ikisi də Haşimi kralları kimi tanınmışdırlar. 1958- ci ildə İraqda Haşimilərin hakimiyyətinə son qoyulmuş, Ürdundə isə onlar bu günə kimi başçılıq edirlər.
#vərəzən
а a b c ç d e ə f g ğ h x i k q l m n o ö p r s ş t u ü v y z
ha he hə hi hu hü
HARUT VƏ MARUT
HAVİYƏ
OBASTAN VİKİ
Haşimilər
Haşimilər (ərəb. الهاشميون‎) və ya Haşim sülaləsi - İordaniyanı 1921-ci ildən bəri idarə etmiş sülalə. Bu sülalə Hicaz Krallığı (1916-1925), Suriya Ərəb Krallığı (1920) və İraq Krallığının (1921-1958) hakim ailəsi olmuşdur. Haşimilər 10-cu əsrdən sonra təkrar-təkrar, əsasən, xarici qüvvələrin vassalı kimi Məkkə şəhərini idarə etdilər. Birinci Dünya müharibəsindən sonra Britaniya İmperiyası ilə qurduğu müttəfiqlik sayəsində Hicaz, Suriya, İraq və İordaniyanın taxtı Haşimi ailəsinə verilmişdi. Tarixdə bu razılaşma Şərifi həlli adlanır. Ailə Haşimilər olaraq da adlandırılan, Məkkə şərifi Həsənilərin qollarından biri olan Dəvu Əvna aiddir. Onların eyniadlı əjdadı olaraq qəbul edilən Haşim ibn Əbdi Mənəf Məhəmməd peyğəmbərin ulu babasıdır. Haşimilərin əjdadı Qətədə ibn İdris daxil olmaqla, Məkkənin Həsəni şərifləri Məmlüklərin son mərhələsində və Osmanlının erkən dövrlərində Sünniliyin Şafi məzhəbinə keçənə qədər, Zeydi şiələr idi. Hal-hazırkı sülalənin əsasını 1908-ci ildə II Əbdülhəmid tərəfindən Məkkə şərifi olaraq təyin edilən Hüseyn ibn Əli əl-Haşimi qoymuşdur.
İordaniya Haşimilər Krallığı
İordaniya, rəsmi adı: İordaniya Haşimilər Krallığı (ərəb. المملكة الأردنية الهاشمية‎‎; ərəb. الأردن‎‎) — Yaxın Şərqdə yerləşən ərəb dövləti. Şimalda Suriya, şimal şərqdən İraq, cənubdan Səudiyyə Ərəbistanı, qərbdən İsrail və Fələstinlə həmsərhəddir. İordaniya İsrail və Fələstin Muxtariyyəti ilə Ölü dənizdə, Aqaba körfəzində isə İsraillə, Səudiyyə Ərəbistanı və Misirlə qonşu dövlətlərdir. Dövlət quruluşu konstitusiyalı monarxiyadır, dövlət dili ərəb dili, dövlət dini islam dinidir. Pul vahidi İordaniya dinarıdır. == Dövlət quruluşu == İordaniya mütləq formalı idarəetmə üsuluna malik konstitusiyalı monarxiyadır. Milli bayram günü olan müstəqillik günü (1946) 25 mayda qeyd olunur. Ölkə Konstitusiyası 11 yanvar 1952-ci ildən qüvvədədir.
Dərbənd Haşimiləri
Dərbənd əmirliyi — Dərbənd ərazisində olan qədim dövlət. == Dərbəndin ərəblər tərəfindən işğalı == Azərbaycanı tutmuş ərəblər "Bab əl-Əbvab" (və ya "əl-Bab" -"qapılar qapısı") adlandırdıqları sərhəd şəhəri Dərbəndi Xilafətin Qafqazdakı iri istinad məntəqəsinə çevirdilər. Uzun müddət bu şəhəri xəlifənin təyin etdiyi ərəb sərkərdələri idarə edirdilər. Onların başlıca vəzifəsi şimaldan olan hər bir hücumun, xüsusilə xəzərlərin müdaxiləsinin qarşısını almaq idi. IX əsrin ortalarınadək bu vəzifə xüsusi təyinatla yerinə yetirilirdi, lakin 851-ci ildə xəlifə əl-Mütəvəkkil Dərbəndi və onun ətraf vilayətlərini o zaman Azərbaycan, Arran və Ərminiyə hakimi olan Məhəmməd ibn Xalid ibn Yəzid əş-Şeybaniyə iqta payı kimi bağışladı. 861-ci ildə xəlifənin ölümündən sonra türklərin Bağdaddakı fəaliyyəti ilə əlaqədar Xilafət ərazisində çaxnaşmalar baş verdi. Müstəqilliyə can atan bir çox feodallar, o cümlədən Məhəmmədin mərkəzi hakimiyyətlə əlaqəsini tamam kəsərək, Şirvanı müstəqil elan etmiş qardaşı Heysəm ibn Xalid bundan istifadə etdilər. 869-cu ildə, qiyam etmiş türk əmirlərinə qarşı Xilafət mərkəzində mübarizə aparıldığı bir zamanda, Haşim ibn Suraka əs-Suləmi Dərbəndin müstəqil idarə edilməsinə nail oldu. O dövrün hadisələrini bizə çatdıran qaynaqda deyilir: "Əl-Mütəvəkkil öldürüldükdən sonra Xilafət parçalandığına, türk məvaliləri dövlətin idarəsini ələ keçirtdiklərinə görə, əl-Bab əhalisi və sərhədyanı vilayətlərin qazıları (yəni din uğrunda döyüşən əsgərləri) bir yerə yığılaraq, Haşimi öz əmirləri etdilər, ona böyük itaət göstərdilər" Ərəb və yerli qaynaqların başqa məlumatlarından aydın olur ki, Haşimin Sulaym nəslinə mənsub, mənşəcə ərəb olan sələfləri hələ VIII əsrin I yarısında Dərbənd şəhərinin siyasi həyatında fəal rol oynamış, onlardan biri Əsəd ibn Zafir əs-Suləmi 736-cı ildə xəlifənin fərmanı ilə Dərbənd hakimi təyin edilmişdi. Onun digər xələflərinin, Harun ər-Rəşidin hakimiyyəti dövründə Dərbənd hakimi olmuş Nəcm ibn Haşimin və onun Azərbaycan və Ərminiyənin ərəb hakiminə qarşı üsyan etmiş oğlu Həyyunun adları bu dövrdə Azərbaycanda baş vermiş böyük hadisələrlə bağlıdır.

Значение слова в других словарях