su buxarları ilə doymuş hava, yəni müəyyən temperaturda mümkün maksimum miqdarda havada su buxarının olması
dördüncü dövrdə (və ya antropogendə) Şim. və Cən. Yarımkürələrin materiklərində ardıcıl surətdə hər buzlaşmadan sonra istiləşmə dövrü ilə arası kəsilə
Dövlət sərhədləri boyu axan çaylar. Məs.: Missisipi çayı, Araz çayı.
istehsalatda işlənmiş suyu dövri olaraq təmizləyib soyutduqdan sonra yenidən istehsalatın ehtiyacı üçün təkrar qaytarılması sistemi
torpağın qrunt sularını toplayıb çıxarmaq və aerasiyasını yaxşılaşdırmaq üçün süni yaradılan yeraltı su yolu
(ing. Drain - qurutmaq) Torpaqların qurudulması zamanı qurutma D.-ı, quraqlıq rayonlarda torpağın şorlaşmasına qarşı mübarizə məqsədi ilə duzsuzlaşdır
(hol.driyven-üzmək) – dənizlərdə və ya okeanlarda uzun müddətli küləyin suyun səthinə təsiri nəticəsində əmələ gələn cərəyana deyilir
Havadakı su buxarının kiçik damlacıqlar, yaxud kristalcıqlar halında bilavasitə yerin səthi üzərində toplanması
nəzərə çarpacaq sugəliri və axımı olmayan sututarı.
suyunun tərkibində 25-47 q/l duz olan göllər.
Duzlu göllərin qorunmasında və səhralarda güclü mineral qrunt sularının kapilyarlarla səthə çıxması və buxarlanan zaman duzların səthdə toplanması nət
Duzun qatılığı 10q/l-dən artıq olan su; dəniz suyu.
Suda həll olmuş duzların ümumi konsentrasiyasını təyin edən cihaz.
Qurunun hamar, alçaq-hündürlük fərqləri az olan sahəsi: Dəniz səviyyəsindən aşağı (məs. Xəzəryanı) və ya ondan ancaq 200 m-ə qədər hündürlükdə yerləşə
(klet.duna) dənizin, gölün və böyük çayların qumlu sahil boylarında küləyin fəaliyyəti nəticəsində əmələ gələn, bəzən nal və ya oraq formada olan, üzə
yalnız müəyyən mövsümdə yağışlar zamanı və qar əriyəndə yatağı su ilə dolan çay; qalan vaxtlar quruyur və ya bir-birindən aralı kiçik su qalıqları gör
arid ərazilərdə ilin isti dövründə quruyan dayaz göl.
(yun. ephemeros – bir günlük) – səhra, yarımsəhra, bozqır və düzən sahələrin ekoloji şəraitinə uyğunlaşmış, vegetasiya dövrü qısa olan birillik bitkil
akklimatizasiyaya qadir olmağa uyğunlaşmayan kənardan gətirilən bitki növləri.
İllik vegetasiyasını qısa müddətdə (payızdan yaza kimi) başa vuran və yerüstü hissəsini yayda quruyub məhv olan çoxillik ot bitkiləri qrupu
atmosfer çöküntülərinin torpaqda qalan (axıb getməyən) və bitki tərəfindən istifadə oluna bilən hissəsi
bitkilərin vegetasiya dövrünü başa vurması və ya heyvanların yumurtadan (və ya kürüdən) yaşlı fərdə çatması üçün həyat siklini keçməyə sərf olunan ümu
ekosistemin biotik və abiotik komponentləri. Həmçinin kosmik, geofiziki və orfoqrafik mühitin qarşılıqlı əlaqələri ilə kiçik sahələrdə yaranan xüsusi
limnik sistemlərin ekoloji şəraitinin tədqiqi ilə məşğul olan elm sahəsi.
canlı orqanizmlər arasında və onların olduğu mühitlə qarşılıqlı əlaqə haqqında sintetik bioloji təlim (elm)
Ekoloji risk zonası - quruda və ya dünya okeanı akvatoriyasında insanın təsərrüfat fəaliyyəti təh-lükəli ekoloji vəziyyət yaratdığı yerlər
çayın azsulu dövründə belə, hidrobiontların optimal həyt şəraitini təmin edə biləcək axar suyun miqdarı
iki qrupa bölünür: abiotik və ya fiziki-coğrafi amillər – iqlim, edafik, oroqrafik, kimyəvi, canlı orqanizmlərlə əlaqədar olan biotik amillər-fitogen,
təbii fəlakətli hadisələr (məs. daşqın, sel, vulkan püskürməsi, quraqlıq, tufan, zəlzələ, meşə yanğını və s
insanların həyat fəaliyyəti şəraiti və təbii ətraf mühitin dönməz dəyişiklikləri ilə səciyyələnən fövqəladə ekoloji vəziyyət
(biogeosenozun) cansız (abiotik) komponentlər (qeyri-üzvi maddələr, üzvi birləşmələr, iqlim) və canlı (biotik) komponentlər (produsentlər, konsumentlə
sənaye obyektləri tərəfindən insan və başqa canlı orqanizmlər üçün təhlükəli sayılan çirkləndirici maddələrin (kimyəvi, radioaktiv və s
orqanizmlərin (əsasən insanın) daimi qarla örtülü şəraitdə, həmçinin güclü şaxtalarda yaşaması ilə əlaqədar məsələlərin öyrənilməsi
canlı orqanizmlərin bir-birilə və onların yaşadığı mühitlə (biosferlə) qarşılıqlı əlaqəsi. Hər bir E
(təbiətdə) hər hansı təbii qruplaşmasında canlı orqanizmlərin növ tərkibinin, onun sayının, məhsuldarlığının, sahədə paylanmasının, həmçinin mövsümü d
canlı orqanizmlərin, ilk növbədə insanın yaşadığı mühiti dağıtmaq üçün insan tərəfindən qərəzli istifadə edilən kimyəvi və digər vasitələr
E. terminini elmə L.Tensli (1935) daxil etmişdir. Termin müəyyən sahədə (biotopda) bütün orqanizmlər (yəni biosenoz) daxil olmaqla istənilən vahidi (o
quru iqlim şəraiti ərazisində səmərəsiz və hədsiz istifadə olunması nəticəsində ekosistemin dağılması (pozulması)
Buzlaq səthində hərəkət edən buzun denudasiya təsiri.
tropik qurşaq mussonlarıdır. Yanvarda Hind okeanın şimal hissəsində şimal-şərq (qış) mussonu əsir və ekvatoru keçir, iyulda isə cənub-qərb (yay) musso
rütubətli tropik meşələrin iqlimi – ekvatordan hər iki tərəfə bir neçə dərəcə yerləşən qurşaqda çox isti və rütubətli ovalıq düzənlikləri iqlimi
(lat. Exaratio-qazımaq) hərəkət edən buzlağın süxurları dağıtmasına və qırıntı materialını buzlağın kənarına (və ya ucuna) çıxarmasına deyilir
xarici proseslər – Yer səthində və litosferin üst hissəsində günəş enerjisi, ağırlıq qüvvəsi və orqanizmlərin fəaliyyəti nəticəsində yaranan qüvvələri
ətraf mühit komponentlərinin dövri olaraq dəyişməsi (gecə ilə gündüzün, ay fazaları, mövsümlərin dəyişməsi, qabarma və çəkilmələr və s
Yerdən çox-çox uzaqda (onun səthindən 800 km-dən çox təxm. 1600 km-ə qədər) yerləşib, hələ atmosfer qazı müşahidə olunan qat, buradan atomların, əsas
B.B.Polınov (1915) tərəfindən təklif olunmuşdur. E.L. eynicinsli süxurda, eyni relyef elementində yerləşərək bir bitki assosiasiyası və bir torpaq tip
Okean və dənizlərdə elmi – tədqiqat işlərinin aparılması üçün xüsusi hazırlanmış və ya təchiz olunmuş gəmi
havada olan radioaktiv qazların (radon və onun izotopları) miqdarını ölçən cihaz.
(yun. Külək allahı Eolun adından) süxur hissəciklərinin külək vasitəsi ilə havada asılı vəziyyətdə aparılması və havadan çökməsi və ya küləyin sovurma
(yun. küləkallahı Eolun adından) eol zonası, aerobiosferin hissəsi – çox yüksəkliklərdə (8850 m-ə qədər) yerləşən həyat zonası; burada ali bitkilərin