HİPO…

Ad hoc hipotezi (ad hok kimi tələffüz olunur; lat. ad hoc — "məqsədəmüvafiq") — elm və fəlsəfədə nəzəriyyəni yanlışlanmadan xilas etmək üçün ona əlavə edilən hipotez. Çox vaxt ad hoc hipotez nəzəriyyədə gözlənilməyən anomaliyaları dəyişdirilməmiş formada kompensasiya etmək üçün istifadə olunur. == Elmi ictimaiyyətdə == Elm adamları tez-tez onları dəstəkləmək üçün tez-tez, dəstəklənməyən düzəlişlərə arxalanan nəzəriyyələrə şübhə ilə yanaşırlar. Bunun səbəbi, əgər nəzəriyyəçi bunu seçirsə, onların əlavə edə biləcəyi ad hoc fərziyyələrin sayında heç bir məhdudiyyət yoxdur. Beləliklə, nəzəriyyə getdikcə mürəkkəbləşir, lakin heç vaxt saxtalaşdırılmır. Bununla belə, bu, çox vaxt nəzəriyyənin proqnozlaşdırıcı gücünə baha başa gəlir. Ad hoc fərziyyələr çox vaxt psevdoelmi subyektlər üçün xarakterikdir. Ad hoc fərziyyə mütləq yanlış deyildir; bəzi hallarda nəzəriyyəyə cüzi dəyişiklik etmək ehtiyacı yaranır. Məsələn, Albert Eynşteynin statik bir kainata icazə vermək üçün ümumi nisbilik nəzəriyyəsinə kosmoloji sabiti əlavə etməsi ad hoc idi.

Erməni hipotezi — proto-hind-avropa xalqının birinci vətəninin "Şərqi Anadolu, Şimali Mesopotamiya və Qafqazın cənub hissələri" olduğunu və proto-Hind-Avropa dilinin (PHA) təxminən eramızdan əvvəl V-IV minillikdə bu regionlarda danışıldığını göstərən bir hipotez. Bu hipotez 1985-ci ildə gürcü Tamaz Qamkrelidze və rus filoloqu Vyaçeslav İvanov tərəfindən irəli sürülmüşdür. Termindəki "erməni" adı bir toponimə, yəni Ermənistan yaylasına aiddir. Kurqan fərziyyəsi proto-hind-avropalıların mənşəyini və vətənlərini izah etmək üçün ümumi qəbul edilmiş fərziyyə olsa da, yeni DNT tədqiqatları bu xalqların mənşəyini Qafqaz regionuna bağlayan fərziyyələrə marağı artırmışdır. Fərziyyəyə görə, proto-Anadolu dilləri eramızdan əvvəl 4000-ci ildə PHA-nı tərk edərək Anadoluya köç etmiş və sonrakı mərhələlərdə yunan-erməni-hind-iranlılar, kelt-italik-toharlar və balt-slav-germanlar adlı üç fərqli Hind-Avropa dillərinin Avrasiyada yayılmasına şərait yaratmışdırlar.

Hipodinamiya — hərəki aktivliyin məhdudlaşdırılması zamanı əzələ yığılmasının gücünün azalması ilə orqanizmin funksiyalarının pozulması. Əməyin mexanikləşməsi, avtomatlaşması, kommunikasiya vasitələrinin rolunun yüksəlməsi və urbanizasiya ilə əlaqədar olaraq cəmiyyətdə hipodinamiyanın xüsusi çəkisi artır. == Hipodinamiyanın yaratdığı fəsadlar == İnsan çox vaxtını oturaq və yataq vəziyyətdə keçirir. ETT-nın artması ilə bağlı fiziki yükə ehtiyac olmadığına görə əzələ işləmədiyindən zəifləyir və tədricən atrofiyaya uğrayır. Güc və dözümlülük azalır, sinir-reflektor əlaqələr pozulur, bu da sinir sisteminin fəaliyyətində pozğunluğa gətirib çıxarır (vegetativ damar distoniyası, depressiya, miofasial sindrom inkişaf edir), maddələr mübadiləsi pozulur. Zamanla hipodinamiya nəticəsində dayaq-hərəkət aparatı tərəfindən dəyişikliklər artır: sümük kütləsi proqresiv olaraq azalır (osteoparoz inkişaf edir), periferik oynaqların (osteoartroz) və onurğanın(osteoxondroz) funksiyası əziyyət çəkir. Uzunmüddətli hipodinamiya ürək-damar xəstəliyinə (ürəyin işemik xəstəliyi, arterial hipertoniya), tənəffüsün (ağ ciyərlərin xroniki obstruktiv xəstəliyi) və həzmetmənin pozulmasına gətirib çıxarır. Hipodinamiya nəticəsində zəncirvari endokrin pozğunluqlar metabolik sindrom (piylənmə, insulinrezistentlik və ateroskleroz riskin artması) şəklində özünü göstərir. Son nəticədə bütün bu dəyişikliklər ömrün qısalmasına gətirib çıxarır. Hipodinamiya ilə şərtlənən xəstəlikləri erkən mərhələdə aşkar etmək üçün laborator və instrumental müayinələrdən keçmək lazımdır.

Hipofiz və ya beyin artımı (lat. hypophizus s. glandula pituitaria) — lobya böyüklükdə girdə ya oval formada tək üzvdür. Əsas sümüyün türk yəhəri çuxurunda (lat. fossa hypophyseos) yerləşmişdir və nazik qıf – lat. infundibulum vasitəsilə beyinin aşağı səthində olan boz qabar – lat. tuber cinereum ilə rabitədədir. Sağital ölçüsü 5–10 mm, kındələn öılçüsü 12–15 mm, şaquli ölçüsü 6–7 mm və çəkisi 0,35–0,65 q-dır. Hipofizin çəkisi orqanizmin böyümə dövrü ərzində xeyli dəyişir; yenidoğulmuşda çəkisi 0,1–0,15 qolur, 10 yaşında iki dəfə artır, 0,3 q-a çatır və həddi-büluğ dövründə sürətlə inkişaf edərək böyüklərdə olan ölçüyə çatır. == Quruluşu == Hipofiz kiçik yarıq vasitəsilə bir -birindən ayrılmış iki paydan ibarətdir; ön pay ya da adenohipofiz (vəzili hipofiz) lat.

Hipogen minerallar — yer qabığıdərinliklərində əmələ gələn minerallardır. == Ümumi məlumat == Hipogen minerallara slikatlı və sulfitli-oksidli maqmatik ərintilərin soyuması zamanı kristallaşan bütün minerallar (çöl şpatları, pirokesenlər, olivin, xromit və s.), qazabənzər birləşmələrlə zəngin qalıq (parmatili) ərintilərin mineralları (mikalar, topaz, berill və s.) kontakt-metasomatik proseslərin mineralları (qranatlar, vezuvian, maqnetit, piroksenlər, şeyelit və s.) hidrotermaln filiz damarlarının mineralları (flüorit, volframit, dəmir, sink, qurğuşun, mis və s.) və s.daxildir. Yer səthində Hipogen minerallaın çoxu davamsızdır, aşınma prosesinin təsiri ilə parçalanaaq Hiporgen minerallara çevrilir.

Hipokampus (yunanca ἱππόκαμπος, "dəniz atı") insanların və digər onurğalıların beyninin əsas komponentidir. İnsanlarda və digər məməlilərdə beynin hər tərəfində bir olan iki hipokampus var. Hipokampus limbik sistemin bir hissəsidir və qısamüddətli yaddaşdan uzunmüddətli yaddaşa məlumatın konsolidasiyası və ötürülməsinə imkan verən məkan yaddaşında mühüm rol oynayır. Hipokampus insanlarda və primatlarda neokorteksdəki neyron proyeksiyaları ilə birlikdə allokorteksdə yerləşir. Hipokampus çəpgən kimi, bütün onurğalılarda rast gəlinən bir quruluşdur. İnsanlarda o, bir-birinə bağlı olan iki əsas hissədən ibarətdir: müvafiq hipokampus (Ammon buynuzu da deyilir) və dişli girus . Alzheimer xəstəliyində (demansiya və digər formalarında) hipokampus beynin ilk zədələnən bölgələrindən biridir; qısamüddətli yaddaş itkisi və oriyentasiya pozğunluğu ilkin simptomlar sırasına daxildir. Hipokampusun zədələnməsi həm də oksigen çatışmazlığı (hipoksiya), ensefalit və ya gicgah epilepsiyasının nəticəsi ola bilər. Geniş, ikitərəfli hipokampal zədəsi olan insanlar anteroqrad amneziya ilə qarşılaşa bilər: bu zaman yeni xatirələr yaratmaq və saxlamaq mümkün deyil. Hipokampusda müxtəlif neyron hüceyrə tipləri səliqəli şəkildə təbəqələrə təşkil olunduğundan, tez-tez neyrofiziologiyanı öyrənmək üçün model sistem kimi istifadə olunur.

Hipokineziya və ya Bradikineziya — hərəkətlərin həcminin azalması olub, iki kateqoriyada olan hərəkət pozulmalarından biridir.

Hippokrat (yun. Ἱπποκράτης, lat. Hippocrates; təxminən e.ə. 460 – e.ə. 370) — ən tanınmış qədim yunan həkimi olmuşdur. Onu "təbabətin atası" adlandırmışdılar. O, həm də təbabətdə əxlaq məsələlərinə toxunaraq həkimin davranış qaydalarına dair fikirlərini açıqlamışdır. "Hippokrat andı"nda hər bir həkimin riayət edəcəyi əxlaqi məsələlər öz əksini tapmışdır. == Həyatı == Hippokrat, atası tərəfindən yetişdirilib, Taşoz, Abdera, Larissa və Kyzikosda həkimlik etdi. Anadolunun şimal ellərini gəzdikdən sonra, İstanköy adasına dönərək həkimliyini davam etdirdi.

Hipoksiya - orqanizmin toxumalarında oksigenlə təchizatın və ya onun mənimsənilməsinin pozulması ilə müşahidə olunan haldır. Hipoksiya bir çox xəstəliklər zamanı müşahidə oluna bilər. Kəskin və xronik formaları var. Hipoksiya termini yunanca "hypo" - az, latinca "oxygenium" - oksigen sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlmişdir. Hipoksiyanın sinonimləri olaraq "oksigen aclığı” və “oksigen çatışmazlığı” terminlərindən də istifadə olunur.

Hipopiqmentasiya — xüsusən dəri cildinin orijinal rəngindən daha yüngülləşən, lakin piqmentdən tamamilə məhrum olmayan bir sahə kimi xarakterizə olunur. Bu, bütün piqmentin olmaması ilə xarakterizə olunan depiqmentasiya ilə qarışdırılmamalıdır. Melanositlərin və ya melaninin tükənməsi və ya melanin istehsal etmək üçün melanositlər tərəfindən istifadə olunan tirosin amin turşusu səviyyəsində azalma səbəb olur. Bəzi yayılmış genetik səbəblər arasında tirozinaz genindəki və ya OCA2 genindəki mutasiyalar yer alır. Melanin piqmentləri tipik olaraq dəri, göz və saçlarda olduğu üçün hipopiqmentasiyalı insanlarda ən çox təsirlənən bölgələr bunlardır. Hipopiqmentasiya çox yaygındır və iyirminin üçdə birində ən azı bir hipopiqmentli ləkə var. Hipopiqmentasiya bəziləri, xüsusilə də qara dəri olan, daha çox görünən hipopiqmentasiya əlamətləri olan insanlar üçün daha aqressiv ola bilər. Hipopiqmentasiyanın səbəblərinin əksəriyyəti yüngüldür və müalicəsi asandır. == Təqdimat == Əlaqəli xəstəliklər Buna aşağıdakılardan baxmaq olar: Albinizm İdiopatik göz yaşı hipomelanozu Cüzam Leukism Fenilketonuriya Liken Vitiliqo Angelman sindromu İmatinib terapiyasının qeyri-adi yan təsiri Yüksək konsentrasiyalı kortikosteroid inyeksiyaları. == Diaqnostika == Daha yüngül piqmentasiya sahələri hipopiqmentasiyanı göstərə bilər.

Hipoqlikemiya — qanda şəkərin normadan az olmasıdır (normal həddən az). Normada qanda (plazmada) şəkərin miqdarı acqarına 3,9 mmol/l (70 mq/dl) — 6,1 mmol/l (110 mq/dl) olmalıdır. Bəzi səbəblərdən qanda şəkərin miqdarının qəfil aşağı düşməsi (3,9 mmol/l-dən və ya 70 mq/dl-dən aşağı) müşahidə olunur, bu da hipoqlikemiya adlanır.

Hiposentr — Yer daxilində zəlzələyə səbəb olmuş ilk hərəkətin baş verdiyi yer. Hiposentr, adətən, bir nöqtədən ibarət olmayıb, bir xətt və ya bütöv bir sahə təşkil edir. Zəlzələnin dərinliyi müxtəlif ola bilər. Bunların divarlarında əmələ gəlmiş çatları ölçməklə bu dərinliyi qaba üsul ilə təyin etmək olur. Burada çatların Yer səthinə olan meylini təyin edir və çat müstəvilərindən perpendi kulyar qaldırırlar. Həmin perpendikulyarın bir-biri ilə kəsişdiyi nöqtə hiposentrin yerini müəyyən edir. Hiposentrin dərinliyini isə şaqul üzrə ölçməklə təyin edirlər. Zəlzələnin başlandığı yerin dərinliyini seysmoqrafların yazıları əsasında daha dəqiq hesablayırlar. Müşahidələrin göstərdiyi kimi, zəlzələ hiposentri adətən nisbətən az dərinlikdə, 50–100 km-dən artıq olmayan dərinlikdə yerləşir. Lakin son zamanlar bu dərinliyin 300–700 km-ə bərabər olduğu müəyyən edilmişdir.

Hipospadias, hipospadiya — anadangəlmə olaraq uretral boşluğun lazım olan yerdə olmamasını təsvir edir. Oğlanlarda hər 250 doğuşdan 1-i olmaqla, ikinci ən çox rast gəlinən anadangəlmə anomaliyadır. Uşağın sidik ifraz etdiyi dəliyin penisin ucunda deyil, altında olması halı hipospadiyadır. and 50% of proximal hypospadias Bu dəliklə cinsiyyət orqanının ucu arasındakı nahiyədə sidik kanalı tam formalaşmamışdır. Hipospadiyalar sidik ifrazat dəliyinin yerinə görə fərqli-fərqli formada təsnif edilə bilər. Penisin başında yerləşən və normal sidik ifrazının olması lazım olan yerə çox yaxın olan hipospadias hallarına glandular hipospadiya deyilir. Əgər cinsiyyət orqanının başı ilə cinsiyyət orqanının gövdəsinin qovşağında yerləşirsə, buna koronal hipospadias (tac hipospadiası) deyilir. Hər iki vəziyyət ümumiyyətlə “distal hipospadias” anlayışına daxil edilir, bu qrup uşaqlarda ən çox yayılmışdır və ən yüksək cərrahi müvəffəqiyyət nisbətinə malikdir. Daha aşağı nahiyələrdə yerləşmiş hipospadiaslar da mövcuddur, idrar dəliyinin yeri penisin gövdəsinin istənilən yerində, penis və xayaların qovuşduğu yerdə və ya hətta perineum adlanan anusun yaxınlığında yerləşən nahiyədə belə ola bilər. Daha aşağı nahiyələrdə yerləşmiş hipospadiasların cərrahi müalicəsi daha çətindir.

Hipostil, Hipostil zalı (yun. ὑπόστυλο) — çoxsaylı neflərə sahib çox sütunlu bir salondur. Qədim Şərq memarlığında (Misir, İran) çoxsaylı və müntəzəm olaraq yerləşdirilmiş sütunların olduğu böyük bir məbəd və ya saray salonu vardır. Sütun və tağların birgə istifadəsi, ibadətxananın hipostil salonu olduğu məscidlərin iki əsas memarlıq forması növündən biri olmuşdur (məsələn, Tunisdəki Ukba məscidi). İlk binalarda məscidin ictimai salon kimi ictimai-siyasi cəhəti üstünlük təşkil edirdi, bunun üçün hipostil ideal şəkildə uyğun gəlirdi və istiqamətləndirmə kölgə zonalarının mövqeyi və ölçüsü ilə müəyyənləşdirilirdi.

Hipotalamus və ya görməqabaraltı ― baş beyinin kiçik ölçülü quruluşu olub müxtəlif funksiyaları yerinə yetirən nüvələrdən ibarətdir. Hipotalamus bütün onurğalılarda mövcudur. İnsanda bu orqan bir badam şəklindədir. Məməlilərdə beyin mərkəzləri arasında rabitə yaradır. Bədən temperaturunu, periferik sinir sistemini və hipofizin fəaliyyətini idarə edir. Susuzluq, aclıq hislərinin mərkəzi olub bədən istiliyini və qan təzyiqini tənzimləyir. Həm də ifraz etdiyi RF maddəsi ilə hipofizə xəbərdarlıq edir. Daxili tarazılıq hipotalamus ilə qorunur. Karbohidrat-yağ-zülal maddələr mübadiləsini tənzimləyir. Duyğuların fiziki təməli də hipotalamus tərəfindən dəstəklənir.

Hipotenuz (yun. ὑποτείνουσα – dartılmış) — düzbucaqlı üçbucağın düz bucaq qarşısında olan tərəfi adlanır. Hipotenuz üçün aşağıdakı xassə doğrudur (düzbucaqlı üçbucaq üçün Pifaqor teoremi): Hipotenuzun kvadratı katetlərin kvadratları cəminə bərabərdir.

Hipotermiya — insan bədənində temperaturun aşağı düşməsi nəticəsində yaranan simptom. Hipotermiya insanın uzun müddət soyuq şəraitdə qalması nəticəsində yaranır. Leysan, külək və qar kimi faktorlar hipotermiyanın yaranmasının əsas səbəblərindən hesab olunur. Gəmi qəzalarının bir çoxunda insanlar ehtimal olunduğu kimi boğulmadan deyil, hipotermiyadan vəfat etmişdir. Məsələn Titanik gəmisində olan 1.800 sərnişin -40 dərəcə havada, 10 dəqiqə ərzində hipotermiya səbəbindən həlak olmuşdur.

Hipotez (q.yun. ὑπόθεσις — "əsas", "təxmini fikir") — təxmin edilmə, fikrə gəlmə, təsdiq edilməmiş iddia. Elmdə hipotez anlayışı çox vaxt təbiətin, yaxud ictimai həyat hadisələrinin hər hansı bir sahəsini izah edən fərziyə kimi başa düşülür. Hadisəni izah etmək, onun səbəbini, başqa hadisə və proseslərlə qanunauyğunluq əlaqəsini aşkara çıxarmaqdır. Buna görə də, hipotez əksər hallarda elmin həqiqi müddəalarına zidd gəlməyən, lakin müəyyən hadisələr və prosesləri doğuran səbəb haqqında irəli sürülən, sübut olunmasına ehtiyac duyulan fərziyyə hesab olunur. Bir qayda olaraq hipotezlər bir sıra müşahidə və nümunələrə söykənməli və həqiqətə oxşamalıdırlar. Hipotezlər ya təsdiq edilməli və fakta çevrilməli və ya da rədd edilərək əsassız iddia cərgəsinə keçməlidirlər. Elmi tədqiqatlarda hipotezlər müəyyən sayda müşahidələr, təcrübədən alınan nəticələrə əsaslanan mülahizələrin müəyyən edilməsi deməkdir. İrəli sürülən hipoteziərin yoxlanılması xüsusi eksperimentlərin gedişində həyata keçirilə bilər. Təsdiq edilməmiş və rədd ediməmiş hipotez açıq problem adlanırlar.

Hipotireoz — davamlı olaraq qalxanabənzər vəzi hormonu — triyodtironin çatmazlığından meydana çıxan potoloji hal. Bu halın kritik forması böyüklərdə miksödemə (dərialtı selikli qişaların ödemi), uşaqlarda isə kretinizmə səbəb olur.

Nebulyar hipotez (lat. nebula – dumanlıq) — kosmoqonik hipotez. Bu hipotezə görə Günəş sistemi və ya ümumiyyətlə səma cisimləri seyrək dumanlıqdan əmələ gəlmişdir. Bu termin planetlərin közərmiş qaz dumanlığından əmələ gəlməsini fərz edən Laplas hipotezi, müəyyən qədər planetlərin toz dumanlığından əmələ gəldiyini ehtimal edən Kant hipotezi ilə əlaqədar olaraq yaranmışdır. Bu hipotez 1734-cü ildə Emmanuil Svedenborq tərəfindən irəli sürülmüşdür. 1755-ci ildə Svedenborqun işi ilə yaxından tanış olan İmmanuil Kant bu hipotezi inkişaf etdirdi. O, hesab edirdi ki, dumanlıq yavaş-yavaş fırlanaraq sıxılır və cazibə qüvvəsi sayəsində yastılaşır. Zaman keçdikcə isə ondan planetlər və ulduzlar yaranır. Bənzər model 1796-cı ildə Pyer-Simon Laplas tərəfindən təklif olunmuşdur. Əvvəlcə hipotez yalnız Günəş sisteminə aid edilsə də, nəticədə bütün kainata şamil edilməyə başlandı.

Sıfır hipotezi — statistikada seçilmiş təsadüfi verilənlərin paylanma ehtimalının yoxlanmasıdır. Çox vaxt sıfır hipotezi kimi araşdırılan parametrlər arasında asılılığının və ya korrelyasiyanın olmaması, iki və daha artıq seçimlərdəki qiymətlərin fərqli olmaması götürülür. Elmi araşdırmalarda hipotezin yoxlanması onun mövcud olmamasını, daha doğrusu onun mövcud parametrlərlə əlaqədə olmamasını sübur etməyə gətirilir. Bu halda başqa hipotez- sıfır hipotezini inkar edən konkurent hipotezdən istifadə edilir. Əliyev, R. Maşınqayırma leksikonu. Bakı: Apostroff, I hissə, 2012.427 s. Şahbazov, Ə. Ehtimal nəzəriyyəsi və riyazi statistika: ali məktəblər üçün dərslik / red. M. Bunyatov. Bakı: Maarif, 1973. 577s.

Səmərəli bazar hipotezi (ing. efficient market hypothesis, EMH) — bütün əhəmiyyətli məlumatların qiymətli kağızların bazar qiymətində dərhal və tam əks olunduğu fərziyyə. Effektiv bazar fərziyyəsinin zəif, orta və güclü formaları var. Bu fərziyyə amerikalı iqtisadçı Yucin Fama tərəfindən tərtib edilmişdir. Səmərəli bazar fərziyyəsi aşağıdakı kimi formalaşdırıla bilər: bazar hər hansı bir məlumatla bağlı o zaman səmərəli olur ki, o, aktivin qiymətində dərhal və tam əks olunsun. Bazar səmərəliliyinin üç formasını ayırmaq adətdir: səmərəliliyin zəif forması, əgər bazar aktivinin dəyəri bu aktivlə bağlı keçmiş məlumatları tam əks etdirirsə (hazırda bazarın keçmiş vəziyyəti, ilk növbədə valyuta məzənnəsinin dinamikası və ticarətin həcmi haqqında ictimai məlumat, maliyyə aktivi); səmərəliliyin orta forması, əgər bazar aktivinin dəyəri təkcə keçmişdə deyil, həm də ictimai məlumatları (hazırda ictimailəşən, cari mətbuatda verilən cari məlumatlar, şirkətlərin hesabatları, dövlət rəsmilərinin çıxışları, analitik proqnozlar) tam əks etdirirsə. və s.); səmərəliliyin güclü forması, əgər bazar aktivinin dəyəri bütün məlumatları - keçmiş, ictimai və daxili məlumatları (rəsmi mövqeyə və ya digər hallara görə dar bir dairəyə məlum olan insayder məlumatları) tam əks etdirirsə. Maliyyə bazarlarının real davranışı ilə səmərəli bazar fərziyyəsi arasında empirik uyğunsuzluq. Effektiv bazar nəzəriyyəsi bazar baloncuklarının mövcudluğunu inkar edir. Yəni, fərziyyəyə görə, bazarda bütün qiymətlər mövcud məlumat və ondan əldə edilə bilən fərziyyələrlə bağlıdır.

Hipofiz sapı (həmçinin infundibulyar sap, Fenderson hunisi və ya sadəcə olaraq infundibulum kimi tanınır) — hipotalamus və hipofiz arxası arasındakı əlaqə. Üçüncü mədəciyin dibi hipofiz zirvəsinin birləşdiyi quyuya doğru hunişəkilli girinti kimi aşağıya doğru — infundibulyar girintiyə doğrudur. Diafraqma sellalarının bərk beyin qabığından keçir, çünki o, hipotalamusun maqnosellüler neyrosekretor hüceyrələrindən neyrohipofiz hormonlarını, oksitosin və vazopressini qana buraxaraq arxa hipofiza qədər aksonları daşıyır. Bu əlaqə hipotalamo-hipofiz traktı və ya hipotalamo-neyrohipofiz traktı adlanır. == Zədələnməsi == Hipofiz sapının zədələnməsi antidiuretik hormonun ifrazını bloklayır, nəticədə polidipsiya (həddindən artıq su qəbulu) və poliuriya (həddindən artıq sidik ifrazı) baş verir. == Ölçüsü == Optik xiazma səviyyəsində hipofiz sapının diametri 3,3 mm, hipofiz vəzinin bağlanma yerində isə 1,9 mm-dir.

Pikok—Vayzmen hipotezi (Pikok—Vaysmen hipotezi, Pikok—Vaysmen modeli, Pikok—Vayzmen nəzəriyyə, ing. Peacock-Wiseman Hypothesis) — özəl sektorun dövlət sektoru ilə əvəzlənməsinin təsiri ilk dəfə ingilis iqtisadçıları Alan Pikok və Cek Vayzmen tərəfindən 1961-ci ildə öz işlərində təqdim edilmişdir. Müəlliflər qeyd ediblər ki, böhran dövründə (müharibə illəri, aclıq, sosial kataklizmlər) ölkələr dövlət xərclərini artırır, dövlət xərcləri əhəmiyyətli həddə qədər artır, vergi dərəcələri artırmağa məcbur olur və müvafiq olaraq özəl xərclər azalır. Özəl xərclərin dövlət xərcləri ilə əvəzlənməsi effekti var. Bu fərziyyə ilk dəfə ingilis iqtisadçıları Alan Peacock və Jack Wiseman tərəfindən 1961-ci ildə “Birləşmiş Krallıqda dövlət xərclərinin yüksəlişi” adlı əsərində irəli sürülmüşdür. Müəlliflər böhran dövründə (müharibə illəri, aclıq, sosial kataklizmlər) ölkələrin dövlət xərclərini artırdığını, dövlət xərclərinin əhəmiyyətli səviyyəyə yüksəldiyini, vergi dərəcələrinin artmağa məcbur edildiyini və müvafiq olaraq özəl xərclərin azaldığını qeyd etmişlər. Özəl xərclərin dövlət xərcləri ilə əvəzlənməsi effekti var A. Pikok və C. Vayzmenin işinə görə, böhran dövründən sonra daha yüksək dövlət xərclərinin dəstəklənməsinin səbəbləri: əvvəllər mövcud olmayan əhəmiyyətli iri layihələri maliyyələşdirmək imkanı; artıq başlanmış layihələrin dəstəklənməsi zərurəti, dövlətin üzərinə götürdüyü yeni öhdəliklər.

"Xoşbəxtlik hipotezi: qədim müdriklərdə müasir həqiqət axtarışı" (ing. The Happiness Hypothesis) ― Conatan Haydt tərəfindən 2006-cı ildə geniş auditoriya üçün yazılmış psixologiya üzrə kitab. Burada Haydt qədim mütəfəkkirlərin – Platon, Budda, İsa Məsih və başqalarının irəli sürdüyü “nəhəng ideyalardan” bir neçəsini təsvir edir, onları elmin işığında tədqiq edir və onlardan müasir həyatımıza aid olan nəticələr çıxarır. Kitabın mərkəzində fəzilət, xoşbəxtlik, özünü dərketmə və məna anlayışları dayanır. == Fəsillərin məzmun == === Giriş. Nə qədər az bilsən, bir o qədər möhkəm yatarsan === Girişdə əvvəlcə izah edilir ki, müəllifin məqsədi müasir insanlar üçün mövcud olan sonsuz “müdrikliyi” hər fəsildə bir olmaqla 10 böyük ideyaya ayırmaqdır. Girişin qalan hissəsi bu on fəslin qısa icmalını təqdim edir. Birinci fəsildə hər bir insanın iki hissədən ibarət olması təsvir edilir: əsas instinktlərimizi özündə birləşdirən primitiv hissə və instinktləri idarə etməyə çalışan yüksək inkişaf etmiş hissə. 2-ci fəsil göstərir ki, instinktlərə nəzarət etməyə çalışmaq həddindən artıq narahatlığa gətirib çıxarır, ancaq insan özünü bu narahatçılıqdan yayındırmaq üçün müxtəlif üsullardan, məsələn, meditasiyadan istifadə edə bilər. Üçüncü fəsil insanın digər insanlarla münasibətlərinə həsr olunub və Əxlaqın Qızıl Qaydası ilə başlayır: özünüzə rəva bilmədiyinizi başqalarına da rəva bilməyin.