nitqin ifadəlilik nəzəriyyəsi, bəlağət nəzəriyyəsi, natiqlik sənəti
1. Təbii dilin (və nitqin) semiotik və riyazi xüsusiyyətlərini mətndə qeyri-formalizə olunmuş şəkildə formalizə olunmuş süni dildən (məsələn, bəzi i
statistik riyazi aparatlar linqvistik obyektlərin öyrənilməsi məqsədi ilə istifadə olunur.
mətnin onun zahiri ifadəsinin kompozisiya quruluşunun struktur formalizasiyası vasitələrdən biri. O formulyar və sənədin mətninin müəyyən tərkib hiss
daxili bütövlüyə xas olan leksik, qrammatik, yaxud üslubi xarakterli sözlərin birgə deyilişi.
elm və texnikanın hər hansı sahəsinə aid lüğət.
lüğət vahidlərində yığılmış mütləq tezliyi göstərir.
linqvistikanın mühüm problemlərindən birinə aiddir. Belə ki, seçim əsasında aparılmış tədqiqatlarda alınmış nəticələr, bütöv tamlıq haqqında təsəvv
əsas bütövün, tamın son dərəcə kiçildilmiş strukturunun nüsxəsi (kopiyası). Bax: çoxpilləli tipik (istiqamətlənmiş) seçim
mətnlərarası əlaqədir ki, burada metamətn protomətnin müəyyən elementləri əsasında yaranır və həm də tipikləşdirmənin köməyilə uyğunluq prinsipi əsas
tərcümənin dinamik modelində struktur, semantik və funksional üslubi məhdudiyyətlərin siyahısı.
məzmun planının ən kiçik (yığcam) vahididir ki, o müvafiq vahidlərə (elementlərə) uyğun olmaqla, sintaqmatik cərgədə ifadə planı ilə uzlaşır
ilkin deyimin denotativ mənasını verən və tərcümə normalarına cavab verən tərcümə.
sırf linqvistik xarakter daşıyır, daha doğrusu, yalnız dilin daxili ehtiyacları üçün istifadə olunur; məsələn, ismin cinsi, sifətin bütün kateqori
bu da, elə sema deməkdir.
digər sözlərlə eyni semantik sistemə daxil olan sözlərin əlaqələri.
mətndə müxtəlif ixtisarların geniş istifadə olunmasında özünü göstərir.
sözün, söz birləşmələrinin semantik komponentlərinin verilməsi nəticəsində digər amillərin nəzərə alınmaması ilə bağlı tərcüməçinin səhvi
deyimdə olan informasiya və dil vahidləri vasitəsilə tərcümə edilən informasiya. Heç də daim onun mənası ilə üst-üstə düşmür
«ekvilalentsiz leksika» adlanan elementlərlə əvəzetmə.
1. Sözün, söz birləşməsinin, cümlənin, deyimin mənasının semantik elementi. 2. Komponent təhlili yolu ilə ortaya çıxarılan sözün mənasının tərkib h
deyim zamanı semantik komponentlərin əvəzlənməsi zamanı aradan götürülən semantik transformasiya.
ardınca eyni semantik komponentlərin çoxsaylı ifadəsini gətirən deyimin semantik transformasiyası.
deyimin elə semantik transformasiyasıdır ki, burada leksik ixtisarlaşdırma və leksik inkişaf etdirməyə yer verilir
təkrar olunan semantik komponentlərin və semantik komponentlərin konfiqurasiyasının deyim və məlumatda ixtisar olunması, azaldılması
semiotikada işarələr və onların bildirdiyi predmetlər arasında münasibətlər. Semantik parametr –cümlədə açar söz mənasına birləşən bu və ya digər el
ilkin dil ifadəsinin xüsusiyyəti olmaqla, ona tərcümə zamanı əlavə elementlərin əlavə edilmə zəruriliyi ilə müəyyənləşir: o tərcümə dilinə münasi
1. Tematik sıranı təşkil edən söz və ifadələrin məcmusu; biliklərin müəyyən sahəsini əhatə edən dildəki söz və ifadələr
tərcümə uyğunluğunun ortaya çıxarılması, bir-biri ilə ziddiyyət təşkil edən lüğət məqalələrinin funksional - semantik təhlili zamanı minimal sayda s
ekstralinqvistik informasiya daşıyıcısıdır, məsələn, ismin tək və cəmini, növ, modallıq, zaman üstəgəl bütün leksik kateqoriyalar
semantikaya daxil olan vahidlərin qeydə alındığı lüğət. Belə lüğətlər birdilli (məsələn, yazıçı dili lüğəti; belə lüğətlərdə sözlərin mənası izah
informaisyanın semantik səviyyəsini yenidən kodlaşdıran tərcümə priyomlarından biridir. Bax: həm də semantik transformasiyalar
situativ modellə təsvir olunan ayrı-ayrı sözlərin məna strukturunun və ümumiyyətlə, deyimin dəyişilmə növlərinin situativ modeli
1. Dilin və yaxud dil vahidlərinin köməyi ilə verilən informasiya. 2. Dil və hər hansı dil vahidlərinin köməyi ilə verilən informasiyanı öyrənən dilçi
denotativ, situasion, (yaxud) işarə əlaqələrinin qurulması - və tam (bütöv) əlavə siqnikativ və fon əlaqələrinin formalaşması ola bilər
söz və ifadələrin və onların mənasının dəyişməsini öyrənən dilçilik bölməsi.
denotatla dil işarəsinin əlaqələri. Tərcümə vahidlərində aşağıdakı semasioloji əlaqələr fərqləndiririlir: konstant, yaxud müvəqqəti; fiksasiya olunm
mücərrəd təsvir səviyyəsində məzmun planının minimal vahidi.
dilin ayrı-ayrı vahidləri arasında ifadə üçün yararlı və ayırmaq üçün xidmət edən.
bu, elə semiotika deməkdir.
orijinalın məzmunu.
1. İşarə sistemlərinin ümumi xassələri haqqında elm. Buraya dilçiliyi də o şəkildə əlavə etmək olar ki, orada dilə semioloji (semiotik) xassələr xasd
1. Təbii və sünii dilləri də əlavə etməklə, işarə sistemlərinin ümumi xassələri haqqında elm. 2. Müxtəlif işarə sistemlərini, informasiyanı saxlaya
yaxud transmutasiya - verbal işarələrin qeyri-verbal işarə sistemlərinin köməyilə interpretasiyası.
əsəb telləri ilə mərkəzi əsəb sisteminə gələn informasiya.
mətnin məzmununu insan tərəfindən yerinə yetirilmiş tərcümə ilə müqayisədə rəqabətə davamlı edən sözbəsöz və dövrəbədövrə verməyə istiqamətlənmiş tə
burada nəinki mümkün qədər fikrə, həm də orijinalın formasına olduqca böyük yaxınlıq tələb olunur
idarəedən aə idarəolunan sistemlər arasında münasibət. Yalnız inikas olunan situasiyada nəzərə çarpır
cəmiyyət həyatının reqlamentləşmiş hissəsini təşkil etməyən və fiksasiya edilmiş kommunikativ vəzifə və sosial rollarla bağlı olmayan nitq situasiyası
1. Tərcüməçinin başa düşdüyü kimi digər dildə olanın, deyilənin (yazılanan) ümumi məzmununun verdiyi tərcümədir ki, burada mənbə dilindəki ifadə