tərcümə dilində deyimlərin mənasının, məzmununun, onun sintaktik strukturunun və leksik tutumunun müəyyənləşdirilməsi prosesi
1. Bir dildən digərinə çevirən, tərcümə üzrə mütəxəssis. 2. Həm ilkin dildən alıcı rolunu da, həm də sonuncu dildən, yəni tərcümə dili rolunda çıx
yaddilli məlumatı (mətni) qəbul edən məlumatın (mətnin) digər dildə yenidən kodlaşdırılmasıdır.
sinxron tərcümədə parallel olaraq tərcüməçinin ilkin mətndə oriyentirləşməsi (istiqamətlənməsi) prosesi və tərcümə həllinin axtarılıb tapılması pro
tərcüməçinin orijinalın ideya - estetik xüsusiyyətlərinə münasibəti, orijinal müəllifinin və onun ədəbi aktivlik fəaliyyətinin dəyərlənirilməsi
hakim ədəbi baxışlar çərçivəsində yaranan orijinalın üslubi xüsusiyyətlərinə münasibətdir ki, bu, tərcüməçinin fərdi üslubi meyilləri ilə bağlıdı
tərcüməçinin dil və tematik ekvivalentlik səviyyəsindən qurtula bilməməsi və üslubi ekvivalentlik səviyyəsinə çıxması
tərcümə üçün mətn seçimi. Tərcüməçinin proqramı, adətən, mədəni-ictimai situasiya, mədəni-ictimai tələb və ədəbi səviyyədən ibarətdir
1. Xarici (ən azı iki) dillər üzrə mütəxəssis; ali məktəblərin tərcümə fakültəsini bitirmiş məzunlara verilən ixtisas; yeni dövlət standartı: «lin
tərcümə ilə bağlı bir neçə tərcüməçinin birliyi və ədəbi mətnlər toplusu. Adətən, tərcüməçi kollektivi iri həcmli ədəbi əsərlərin tərcüməsi zamanı
o, özündə dörd səviyyəni əks etdirir. Birinci səviyyəni mətninin ümumi strukturunda sözlərin ilkin mənasının başa düşülməsini və dərk edilməsini t
tərcümə fəaliyyəti zamanı bu və ya digər üslubi xüsusiyyətlərin həddən artıq yüksək qiymətləndirilməsi, yaxud qiymətlən-dirilməməsinin seçilməsini
1. Tərcümə prosesində mühüm amil olmaqla, dərk etmək reseptiv kompetensiyasını eyni zamanda qısa və dürüst ifadə etmənin daha məhsuldar kompetens
tərcüməçinin əlində olan orijinal haqqında informasiyanın cəmi. Buraya tərcüməçinin qəbuledici ədəbiyyata münasibəti; orijinalda təsvir olunmuş ger
tərcüməçi işinin (fəaliyyətinin) ardıcıllığı, yaxud digər qruplaşması.
tərcümə mətnini əldə etmək (hazırlamaq) məqsədilə orijinal mətn üzərində tərcüməçi tərəfindən aparılan əməliyyatların növü
ikinci, əlavə ədəbi yaradıcılıqdır ki, onun bilavasitə impuls verən artıq mövcud əsərdir. Bu yaradıcılıqdan əvvəl, yaxud onu müşayiət edən yaradıcılı
tərcüməçinin analitik əməliyyatı. Onun məqsədi - oricinalın öyrənilməsi və rasional dəyər meyarının aydınlaşdırılmasına, obyektiv dəyərləndirilməsinə
tənqidi məqalədə, «etiraf»da öz əksini tapa bilər və s. Tərcüməçinin poetikası tərcümənin müvafiq dövrdə olan nəzəri üstqurumu, yaxud da belə demə
təsvir vasitələri planında realizə olunan poetik idiolektdir ki, bu orijinaldan fərdi tərcüməçi kənarlaşmaları sisteminə ədəbi normanın qəbul edilməs
nitqin qavrayışı prosesində şifahi tərcüməçinin yazısıdır ki, o sözlərin yox, fikirlərin fiksasiyası üzərində qurulur
1. Ümumi təyinatlı lüğətlər: A. İkidilli lüğətlər; 1) xarici - Azərbaycan və Azərbaycan- xarici qeyri-ixtisas lüğətləri; 2) frazeoloji lüğətlər
tərcüməçinin üslubu. Bu, tərcümə mətnində tərcüməçinin üslubi vərdiş və bacarıqlarının gerçəkləşdirilməsinin məcmusudur
digər dildə tərcümə zamanı özünü göstərən və tərcüməçinin maraqlarına uyğun olaraq transformasiya
tərcümə dilinin orijinal dilinin elementləri ilə sistemsiz şəkildə doldurulması; iki dil strukturunun tərcümədə qeyri-orqanik çarpazlaşması
iki mədəniyyətin çarpazlaşması; iki mədəniyyətə məxsusluq (tərcümə «sənəd» kimi, yaxud orijinal mədəniyyətinin daşıyıcısı və vətən, qəbul edən mədəni
müəllif və tərcüməçinin mədəni kontekstə münasibəti. Bu münasibətləri «özünün» və özgənin oppozisiyası kimi ifadə etmək olar ki, bu, tərcümə pr
orijinalın dərk olunmaması ilə şərtlənən üslubi informasiyanın qeyri-adekvat həlli. Neqativ yerdəyişmə tərcümə mətnində dili bilməmək, yaxud orijina
bax, tərcümədə üslubi və məzmun ekvivalentliyi.
bax, tərcüməçinin metabədii fəaliyyəti.
bu, tərcümə prinsiplərinin pozulmasının nəticəsi olmayıb, digər dildə ifadəsini tapmış, daha doğrusu, bu, üslubi səhvlərdir ki, onlar ya orijinal mu
bu, əsərin bütün mətninə yox, müxtəlif səviyyələrinə aid olan tematik və dil işləməsidir. O, müəllif koduna (poetikasına) uyğun olaraq tərcüməçin
mətndə semantik seqmentlərin tədricən formalizə olunması zamanı gedir ki, onun köməyi ilə mətnin əsas modelinin invariantına eksperimental yanaşma mü
müəlliflər oxucuları özlərinə cəlb etmək məqsədilə orijinalı tərcümə kimi təqdim edirlər. Tərcümənin simulyasiyası zamanı müəllif tərcümə olunmuş
çex alimi İrji Levıy tərəfindən təklif olunmuşdur. Tərcümənin bir sıra problemlərinin həllində dünya linqvistikasının XX əsrin 20-30-cu illərində ap
tərcümədə uyğun, yaxud analoji tematik elementlərin axtarılması. Bu orijinalın müvafiq mövzu - tematik xüsusiyyətlərini özündə əks etdirən, orijin
orijinalda və tərcümədə tematik realilər arasında olan müxtəlifliklər. Tərcümə zamanı tematik yerdəyişmə denotatların çatışmazlığı nəticəsində yara
tərcümə zamanı orijinalın dilinin, mövzusunun, üslubunun modifikasiyası, tərcümənin yaradılması şəraitində orijinalın invariant nüvəsi
orijinal və tərcümənin elementlərinin funksional bərabərliyi. Tərcümə zamanı orijinalın elementləri elə üsulla əvəzlənir ki, mənaların invariant uy
orijinalın bədii strukturunun tərcümə mətnində bədii üslubi elementlərinin itirilməsi.
orijinaldan tərcüməyə keçirilmiş, işlənilmiş hazır üslubi sxem və metodlar. Bu, mətnin makro, yaxud mikroüslubi səviyyəsində həyata keçirilə bilər
üslubi yerdəyişmələrə uyğun olaraq onların təsnifatı mikro və makroüslubi tərcümə səviyyələrinə uyğun olaraq aparılır
orijinal ədəbi əsərin müəllifi ilə tərcümə qəbuledicisi arasında gedən kommunikativ aktdır ki, ədəbi kom121 munikatın tərcümə olduğunu qəbul edə, y
bax, tərcümədə üslubi və məzmun ekvivalentliliyi.
bax, tərcümə tənqidi (dəyəri).
tərcümənin kommunikasiyaya və mədəni dəyərlər mübadiləsinə qoşulması. Bu tərcümə prosesinin fərqli aspektlərinin ictimai asılılığı və onların mətnd
dil səviyyələrinin tərcümə mətnində fonematik (qrafomatik) səviyyədən başlayaraq morfematik, leksik, sintaqmatik və sintaktik səviyyəyə qədər iyerarx
bu, elə oxucudur ki, o, orijinalın əslini yaxşı bilir, orijinal və tərcüməni bir-biri ilə tutuşdura bilir və orijinal əsasında tərcüməçinin bütün
tərcümənin oxucu üçün protomətn kimi mövcudluğu, daha doğrusu, bu elə oxucudur ki, o yalnız tərcümədən istifadə edə bilir
bu, elə tərcümənin adekvatlığı deməkdir.