İzahlı tərcüməşunaslıq terminləri lügəti

  • Nitq ünsiyyəti

    təbii dilin köməyilə ünsiyyət.

    Tam oxu »
  • Nitq üslubu

    1. Konkret nitq sferasında dil üslubunun tətbiqi. 2. Dil üslubunun (yaxud dil üslublarının kombinasiyasının) konkret nitq sferasında tipik tətbiqin

    Tam oxu »
  • Nitq zənciri

    nitqin sıra xətti, səslənmənin fasiləsiz ardıcıllığıdır ki, qəbul edən tərəfindən semantik səviyyəli vahidlərin təşkilinin ardıcıllığı kimi bölünür

    Tam oxu »
  • Nitqçilik (nitqşünaslıq)

    fonetika, psixologiya, fiziologiya, akustika, sosiolinqvistika, kommunikativ linqvistika kimi biliklər sahəsini özündə birləşdirir

    Tam oxu »
  • Nitqi eşitmə

    bu və ya digər dildə nitqi qavrayış üçün qəbul etməyə hazırlanmış (hazır olan) eşitmə.

    Tam oxu »
  • Nitqin başa düşülməsi

    dinləyicinin aktiv mürəkkəb fəaliyyətinin nəticəsi prosesi, nitq stimulunun passiv qəbul edilməsi kimi başa düşülmür

    Tam oxu »
  • Nitqin bitişikliyi, qovuşuqluğu və diskretliyi

    bu, kommunikativlik kateqoriyasının özünü əks etdirməsindən biridir.

    Tam oxu »
  • Nitqin əsəri

    sözlərdə ifadə edilmiş fikir, bu başlıca fikri ifadə edən sonuncu cümlə, cümlənin hissəsi, yaxud hər hansı bir fikri açan cümlənin bəzi hissəsinin

    Tam oxu »
  • Nomenklatura

    1. Konkret elm sahəsində istifadə olunan xüsusi termin-adların cəmi. 2. Konkret (mücərrəd anlayış və kateqoriyaları özündə birləşdirən terminologiy

    Tam oxu »
  • Nominasiya

    1. Ad proses kimi, sözün verilmiş konkret referentə uyğunluğu. 2. Nominasiya dedikdə nominativ funksiya başa düşülür

    Tam oxu »
  • Nominativ funksiya

    söz, yaxud söz birləşməsinin predmetin (əşyanın) adına uyğunluğu. Adlandırma funksiyası, ad verilmə prosesi

    Tam oxu »
  • Nominativ məna

    predmet, hadisə və s. istiqamətlənmiş sözün əsas birbaşa mənası.

    Tam oxu »
  • Norma

    fərdin nitqində dil vasitələrinin qaydaya salınmış halda işlədilməsinin qəbulu norma adlanır.

    Tam oxu »
  • Normalaşma (normalaşdırma)

    norma qoyulması, normaya salınma.

    Tam oxu »
  • Nümunə və səhvlər modeli

    müəyyən seçim kriteriyasına cavab verməyən variantların rədd edilməsi yolu ilə məsələnin ardıcıl olaraq optimal həllinə gəlmə metodu

    Tam oxu »
  • Nümunələr və səhvlər metodu

    seçimin ayrı-ayrı müəyyən olunmuş ölçülərinə cavab verməyən variantlarının rədd edil- məsi yolu ilə optimal həllə ardıcıl yaxınlaşma

    Tam oxu »
  • Nüvəyəyaxın səviyyə

    transformasiya edilmə səviyyəsinin qeyd olunması. O nüvə cümlələr səviyyəsindən onunla fərqlənir ki, cümlələr arasında məna əlaqələri üçün bağlay

    Tam oxu »
  • Oberton

    musiqi termini kimi işlənir, bu tərcümədə əsas tona xüsusi rəng verən əlavə tondur. Əlavə, daha yüksək tondur ki, onun yüksəkliyindən, gücündən

    Tam oxu »
  • Obrazı yadda saxlama

    qəbul edilmiş informasiyanı obrazların, təsəvvürlərin, hisslərin köməyi (vasitəsi) ilə yadda saxlamaq bacarığı

    Tam oxu »
  • Obrazlı ifadə

    məcazi mənada işlədilən nitq vahidləri. Tərcümədə adətən tərcümə üçün ayrıca həll tələb edir, daha doğrusu, tərcümə vahidi kimi çıxış edir

    Tam oxu »
  • Okkazional

    ümumi qəbul olunmuş qaydaya müvafiq olmayan, fərdi zövqlə bağlı, spesifik kontekstlə şərtlənən; təsadüfi; nadir

    Tam oxu »
  • Okkazional uyğunluqlar

    tərcümə zamanı qeyri-mütəmadi olaraq işarədən, yaxud strukturdan ilkin dilin vahidlərini müşayiət edən hər hansı xüsusi şəraitlərlə bağlı təsadüf

    Tam oxu »
  • Omofonlar

    eyni cür səslənib, müxtəlif cür yazılan müx sözlər.

    Tam oxu »
  • Omoformalar

    tələffüzü zamanı yalnız ayrı-ayrı formalarda uyğun gələn sözlər.

    Tam oxu »
  • Omoqraflar

    tələffüzünə görə yox, yazılışına görə uyğun gələn müxtəlif sözlər.

    Tam oxu »
  • Omoqraflar lüğəti

    yazılışına görə bir-birinə uyğun gələn müxtəlif mənalardan tərtib olunmuş lüğət.

    Tam oxu »
  • Omomorfemlər

    leksikologiyanın omonimləri öyrənən bölməsi.

    Tam oxu »
  • Omonimlər

    eyni nitq hissələrinə aid olub, eyni cür səslənib, mənasına görə müxtəlif olanlar.

    Tam oxu »
  • Omonimlər lüğəti

    qrammatik məlumatlarla və üslubi əlamətlə səciyyələnən omonim cütləri və eləcə də, omonimlərin - onların yaranması, yaxud mənşəyi nöqteyi-nəzərdən t

    Tam oxu »
  • Onomatopeya

    səs təqlidi. Təbiət səsləri, heyvan səsləri və eləcə də digər səs təqlidi yolu ilə yaranan şərti səslər

    Tam oxu »
  • Operativ (əməli) yaddaş

    1. Müvafiq qurulma olduğu zaman alınmış informasiyanın (ixtiyari) yadda saxlanılması. 2. Qavrayış (zamanı) prosesində verilən informasiyanın yadda sa

    Tam oxu »
  • Oppozisiya

    (müxalifət) dillər arasındakı fərqləri ortaya çıxarmaq üçün aparılan iki və daha artıq həmcins vahidlər arasında aparılan qarşıdurma

    Tam oxu »
  • Optimal həll axtarışı prosesi

    tərcümə zamanı bu heç də birdəfəlik akt deyildir (əgər sinxron tərcüməni hesaba almasaq). Bu axtarış nitq fəaliyyətinin özü kimi adətən yoxlama, se

    Tam oxu »
  • Orfoepik lüğət

    düzgün normativ ədəbi tələffüz sözləri olan lüğət.

    Tam oxu »
  • Orfoepiya

    1.Normativ ədəbi tələffüz məsələlərini öyrənən dilçilik bölməsi. 2. Konkret dildə qəbul olunmuş tələffüz qaydalarına müvafiq vahidlərin tələffüz q

    Tam oxu »
  • Orfoqrafik lüğət

    normativ ədəbi tələffüz və düzgün yazılışlı sözlər lüğəti.

    Tam oxu »
  • Orijinal

    1. Mətnindən tərcümə həyata keçirilən mənbə. 2. Tərcümədə ilkin mətn. 3. Orijinal, həm də əsl deməkdir

    Tam oxu »
  • Orijinalda şeir motivi

    bu, poetik tərcümənin elə bir növüdür ki, bu zaman tərcümə mətnində əslin əsas motivi daha böyük dəqiqliklə verilir, eyni zamanda mətnin qalan hi

    Tam oxu »
  • Orijinalda və tərcümədə dil vasitələrinin üslubi identifikasiyası

    üslubi-semantik interpretasiyanın obrazlı sistem çərçivəsində bədii dəyərin qoyulması. Üslubi dəyər, eyni zamanda, empirik və nəzəri şəkildə qoyulur;

    Tam oxu »
  • Orijinalda və tərcümədə sözün üslubi dəyəri

    leksik vahidin onun quruluşunun müəyyən səviyyəsinə üslubi uyğunluğu.

    Tam oxu »
  • Orijinalın semantik-üslubi instruksiyası

    tərcümənin yaradılması zamanı mütləq ədəbi kommunikantın təkrarolunmaz təşkilindən doğan orijinalın struktur xüsusiyyətləri

    Tam oxu »
  • Orijinalın tərcümədə mətnarası invariantı

    orijinala tərcümə elementlərinin yaxınlıq (uyğunluq) mənası.

    Tam oxu »
  • Orijinalın yenidən kodlaşması

    bax, tərcüməçinin metadil mövqeyi.

    Tam oxu »
  • Ortologiya

    nitqin düzgünlüyü, normativliyi haqqında təlim.

    Tam oxu »
  • Ölüdil

    canlı ünsiyyətdən çıxıb yazılı abidələrin dilində əks olunan dil; müstəsna hallarda həm də reqlamentləşmiş qədim (türk dili, qədim slavyan, latın,

    Tam oxu »
  • Öyrədici linqvistik avtomat

    1. Xarici dil və tərcüməyə kompüterlə (distant) təlim üçün nəzərdə tutulmuş elektron-hesablama texniki vasitələri kompleksi

    Tam oxu »
  • Özbaşına formalaşma

    ayrı-ayrı leksik vahidlərin (EV) və eləcə də bütöv cümlələrin və anlayışların müxtəlif, əvvəlcədən şərtlənmiş rəqəm, hərf, yaxud qarışıq indekslərl

    Tam oxu »
  • Özbaşına yaddasaxlama

    xüsusi iradi qüvvə tələb edən yaddaşa daxil olmuş informasiyanın yadda saxlanılmasına qurulma.

    Tam oxu »
  • Panxronomiya

    həm ümumi linqvistik, həm də universal, zamandankənar hadisələrin, daha doğrusu, insan dilinə xas olan hadisələrin nəzərdən keçirilməsi (başa düşül

    Tam oxu »
  • Paradiqma

    eyni sözün (leksik vahidin) söz dəyişdirilmə formalarının cəmi, konkret leksemin cəmini əks etdirən söz forması; cümlə paradiqmi sadə cümlənin stru

    Tam oxu »