İzahlı tərcüməşunaslıq terminləri lügəti

  • Məntiqi münasibətlər markeri

    məntiqi münasibətlər modifikasiya olunmuş zərflərin köməyi ilə markirə edilir (sentence adverbs), «moreover - bundan başqa», «therefore - bunun üçü

    Tam oxu »
  • Mərhələ blok-sxem

    verilmişlərin həndəsi fiqurlar (yaxud bloklar) şəklində işlənib hazırlandığı hər bir mərhələdəki proses alqoritmin struktur coğrafi təsvirinin izahı

    Tam oxu »
  • Mətn əlaqəliliyi

    deyim müddətində mətnin müxtəlif tərəflərini çevirməklə və bir predmetdən digərinə «ehmalca» keçməklə «mühakimə predmeti» mətni saxlaya bilmə bacar

    Tam oxu »
  • Mətn ontologiyası

    sosial, fəlsəfi, psixoloji və digər gerçəklik elementlərinin mətnə transformasiya prosesləri kimi (yəni gerçəkliyin inikası kimi) qoşulmasıdır

    Tam oxu »
  • Mətn sadəliyi və mürəkkəbliyi

    semantik əlaqələrin və komponentlərin münasibətlərinin sıxlığının kommunikativ məqsədyönlülüyü dərəcəsindən asılıdır

    Tam oxu »
  • Mətn səviyyəsində tərcümə

    ayrı-ayrı sözlər, söz birləşmələri, cümlələr səviyyəsində (bəziləri istisna olunmaqla), uyğunluq tapılmadıqda tərcümə vahidi mətn səviyyəsində seçil

    Tam oxu »
  • Mətn tərcüməsi

    orijinal mətnində bir bütöv kimi tam tərcümənin tərcümə prosesinə çevrilməsi.

    Tam oxu »
  • Mətnaltı

    1. Bu, dilin sisteminə daxil olan və bu predmet, daha doğrusu, gerçəkliyin müəyyən sahəsinin zəruri təsviri üçün leksik kateqoriyaların minimal yığ

    Tam oxu »
  • Mətnarası əlaqəyə qabaqcadan hazırlıq

    mətnarası invariantın mövcudluğu. Əlaqə nəticəsində yeni mətndə invariantın realizasiyasında işarə olan hərəkətlər (yerdəyişmə) yaranır

    Tam oxu »
  • Mətndənkənar ontologiya

    mətndə obyektiv gerçəkliyin, reallığın əksi.

    Tam oxu »
  • Mətnə söykənməklə sinxron tərcümə

    bax: əvvəlcədən tərcümə olunmuş mətnin sinxron oxunuşu.

    Tam oxu »
  • Mətnin başlanğıc və son markerləri

    once upon a time (azərbaycanca müqayisə et: biri vardı-biri yoxdu) və they lived happily ever after (azərbaycanca - onlar, bax, beləcə şad və xoşbəxt

    Tam oxu »
  • Mətnin başlıqlarının tərcüməsi

    yeni kəşflərin patentləri və informasiyanın sistemli kataloqunun tərtib edilməsində istifadə olunan texniki tərcümə növüdür ki, burada kəşfin mahiy

    Tam oxu »
  • Mətnin birgə yazılışı

    kommunikativ fəaliyyətlərin hərəkətə və əməliyyatlara bölünməsində, onların əlaqəsində özünü göstərir

    Tam oxu »
  • Mətnin əlamətləri

    bax: mətnin ümumi əlamətləri.

    Tam oxu »
  • Mətnin əvvəlinin və sonunun markerləşdirilməsi

    once upon a time (müqayisə et: Azərbaycan türkcəsində: biri vardı, biri yoxdu) və they lived happily ever after (müqayisə et: Azəri türkcəsində: o

    Tam oxu »
  • Mətnin makro üslubu

    mətndə cümlədən başlamış yüksək semantik səviyyələr qatı (təbəqəsi); cümləüstü formalardan (hipersintaksis) başlamış bütöv mətnə qədər

    Tam oxu »
  • Mətnin məna qruplaşması

    müxtəlif kommunikativ dəyərli informasiya daşıyan vahidlərin mətndə fərqləndirilməsi.

    Tam oxu »
  • Mətnin məzmunu

    1. Dil vahidlərinin daxili (anlayış, məna) tərəfidir ki, ona görə (daxili tərəfə görə) zahiri (səs, qrafik və s

    Tam oxu »
  • Mətnin mikroüslubu

    mətnin dil səviyyələrinin aşağı üslubi təşkili - fonemdən cümləyə qədər.

    Tam oxu »
  • Mətnin özbaşına formalaşdırılması

    ayrı-ayrı leksik vahidlərin və eləcə də bütöv cümlələrin və anlayışların əvvəlcədən şərtlənmiş rəqəm, hərf, yaxud qarışıq indekslərlə, xüsusi və xi

    Tam oxu »
  • Mətnin rekvizitləri

    konkret təsvirini yalnız kontekstdə tapan dəyişkən vahidlər, onlar sənədin formulyarına qoyulur, yeni informasiya verilir və kommunikativ funksiya pla

    Tam oxu »
  • Mətnin ritmi

    komponentlərin müxtəlif münasibətlərində uyğun kommunikativ - məqsədyönlü şəkildə ardınca gedilməsidir

    Tam oxu »
  • Mətnin seqment metodu

    yazılı tərcümənin metodlarından biri. Burada orijinalda olan mətn seqmentlərə bölünür və hər seqmentdən aparıcı informasiya çıxarılır ki, o tərcüm

    Tam oxu »
  • Mətnin seqmentasiyası

    1.Müxtəlif həcmdə (uzunluqda) söz birləşməsi olan söz və ifadələrin zəncirinin fərqləndirilməsidir ki, onlar bəzi semantik-sintaktik əlaqələrlə tərti

    Tam oxu »
  • Mətnin seqmenti

    bax: mətnin seqmentasiyası.

    Tam oxu »
  • Mətnin semantik formalaşdırılması

    abbreviasiyanın (qısaltma, ixtisar) bütün üsullarının mətndə geniş istifadəsində özünü əks etdirir

    Tam oxu »
  • Mətnin strukturluğu

    kommunikativlilik kateqoriyasının özünü xüsusi şəkildə, ayrıca əks etdirməsidir. Mətnin strukturluğunun səbəbi - kommunikativ fəaliyyətin strukturl

    Tam oxu »
  • Mətnin tərcümə olunması

    digər dilə (digər simvollar sisteminə) tərcümə olunma imkanı ilə müəyyənləşə bilən mətnin xassəsi.

    Tam oxu »
  • Mətnin tərcümədə müqayisəli təhlili

    uyğun hadisələrin müqayisəsinə əsaslanır və müxtəlif dillərin mətnlərində onların bu və ya digər dil ailəsinə məxsusluğundan, daha doğrusu, onların

    Tam oxu »
  • Mətnin ümumiləşməsi-konkretləşməsi

    bax: mətnin analitikliyi və sintetikliyi.

    Tam oxu »
  • Mətnlər arasında əlaqə

    dialektik qarşıdurma affirmativ və kontroverz əsasda modelləşdirilmiş mətnlər arasında münasibət.

    Tam oxu »
  • Mətnlərin ümumi əlaməti

    Onlara; 1)mətnin sonuncu nişanlanmasının müxtəlif üsulları; 2) əlaqəli mətnin daxili bölmələri arasındakı keçidlərin nişanlanma üsulları; 3) tempor

    Tam oxu »
  • Məzmun

    1. Düşüncəmizə təsir edən və tərəfimizdən fiksasiya olunan mətnin elementləri. 2.Bütövün bütün əsas elementlərinin vahidliyi, onun xassələri və

    Tam oxu »
  • Məzmunun sərbəst variasiya olunan elementləri

    orijinal mətnin elementləridir ki, onların tərcüməsi nisbətən sərbəst dəyişdirilə, yaxud buraxıla bilir

    Tam oxu »
  • Mikrodilaltı

    bax: xüsusi dilaltları mikro şərh edilmiş bütün mətnin tam şəkildə sonra verilməsini (tərcüməsini) nəzərdə tutan mətndən açar informasiyanı özünd

    Tam oxu »
  • Mikrolinqvistika

    dilçiliyin dil sisteminin daxilindəki qarşılıqlı əlaqələri və qarşıdurmalarını öyrənən sahəsidir.

    Tam oxu »
  • Mikrosistem

    bax: sistemaltı.

    Tam oxu »
  • Mikrotərcümə

    leksik vahidlərin və qrammatik formaların verilməsi.

    Tam oxu »
  • Milli dil

    Bütöv bir millətin ümumi dili.

    Tam oxu »
  • Milli realilər

    1. Hər hansı sosial icma, etnik qrupa aid olan spesifik predmet (əşya), hadisə, ənənə və adətləri bildirən söz və söz birləşməsinə realilər deyilir

    Tam oxu »
  • Modal rəmzlər

    nitqdə modal münasibəti ifadə etmək üçün istifadə olunan təcili tərcümə yazısı rəmzi.

    Tam oxu »
  • Model

    1. Ümumi şəkildə təqdim olunmuş köməkçi sistemi əvəz edən öyrənilmə üçün nəzərdə tutulmuş obyekt; 2

    Tam oxu »
  • Modelin etibarlılığı

    Bu, modelin keyfiyyət və kəmiyyət xüsusiyyətlərini, daha doğrusu, onun keyfiyyət və kəmiyyət etibarlılığını nəzərdə tutur

    Tam oxu »
  • Modelləşdirmə

    1. Çətin müşahidə olunan, yaxud son dərəcə mürəkkəbliklə seçilən (fərqlənən) obyektin sxematik şəkildə əks olunmasında istifadə olunan elmi yanaşma;

    Tam oxu »
  • Modulyasiya

    1. Yaradılma prosesində bir sözdən digərinə onun əsas mənasının saxlanılması ilə keçilməsi baş verir; 2

    Tam oxu »
  • Monoqrafik referat

    bir mətnin məzmununu şərh edən referat. Bir sənəd, bir material üzrə tərtib olunur. Bütün materialı əhatə edən monoqrafik referat tərtib edilərkən

    Tam oxu »
  • Monoqrafiya

    hər hansı bir elmi problemə həsr edilmiş tədqiqat işi.

    Tam oxu »
  • Monoloji nitq

    məzmunun mövzu genişliyini əhatə etməyə istiqamətlənən, əhatəli formada olan konstruksiya və onların qrammatik tərtibatı olan nitq

    Tam oxu »
  • Monoloq

    digər şəxsin sözlü reaksiyasını nəzərdə tutmayan nitq. Bu, danışanın özünə müraciəti formasında olan nitqdir

    Tam oxu »