İzahlı tərcüməşunaslıq terminləri lügəti

  • Sənədlərin tərcüməsi (işgüzar, kommersiya və diplomatik)

    burada nəinki mümkün qədər fikrə, həm də orijinalın formasına olduqca böyük yaxınlıq tələb olunur

    Tam oxu »
  • Sərbəst informasiya

    idarəedən aə idarəolunan sistemlər arasında münasibət. Yalnız inikas olunan situasiyada nəzərə çarpır

    Tam oxu »
  • Sərbəst situasiya

    cəmiyyət həyatının reqlamentləşmiş hissəsini təşkil etməyən və fiksasiya edilmiş kommunikativ vəzifə və sosial rollarla bağlı olmayan nitq situasiyası

    Tam oxu »
  • Sərbəst tərcümə

    1. Tərcüməçinin başa düşdüyü kimi digər dildə olanın, deyilənin (yazılanan) ümumi məzmununun verdiyi tərcümədir ki, burada mənbə dilindəki ifadə

    Tam oxu »
  • Sərbəst tərcümə

    bax, tərcümənin həddən artıq interpretasiyası.

    Tam oxu »
  • Səsyazısının yazılı tərcüməsi

    maqnitofon, yaxud komputerdə səsyazılı, yaxud videoyazıya verilən xarici dildə olan mətnin tərcüməsinin tədris növü

    Tam oxu »
  • Səthi strukturlar

    1. Bu, dilin ən sadə sintaktik modelindən (nüvə cümlələrdən) transformasiyalar seriyası yolu ilə yaranmış sintaktik konstruksiyalardır, (quruluşlar)

    Tam oxu »
  • Səthi yenidən kodlaşdırma

    mətnin səthi səviyyədə orijinalın dərinləşdirilmiş strukturunu verməyən tərcümə (bax, tərcümənin subinterpretasiyası)

    Tam oxu »
  • Sətri tərcümə

    1. Bədii poetik tərcümə nəzəriyyəsində sözbəsöz tərcümə. Burada orijinalın məzmunu ilə oxucunu ümumi şəkildə tanış etmək funksiyasını daşıyan tərcu

    Tam oxu »
  • Sıfıra bərabər informasiya

    1. Hər hansı məlumat yoxluğu. 2. Mətndə sıfır informasiyalı (əhəmiyyəti olmayan) söz və söz birləşmələri, daha doğrusu, konkret verilmiş mətndə məna i

    Tam oxu »
  • Sıxma

    bax: kompressiya.

    Tam oxu »
  • Siqnifikativ funksiya

    ayırıcı funksiya.

    Tam oxu »
  • Siqnifikativ konnotasiya

    dil işarəsinin siqnifikativ konnotasiyası dedikdə biz elə bir məna başa düşürük ki, o onun denotativ mənasına kömək edir və bu dil ilə konkret büt

    Tam oxu »
  • Simvol

    1. Ardıcıl tərcümədə: 1) anlayışların əlamətlərinə görə qənaətli və əyani şəkildə göstərilməsi. Simvol yalnız öz təyinatını yerinə yetirərkən simvold

    Tam oxu »
  • Sinxron intralinqval tərcümə

    ədəbi əsərlərin dilin inkişafında eyni tarixi dövrə, mərhələyə keçməsi.

    Tam oxu »
  • Sinxron tərcümə

    1. Peşəkar tərcümənin əsas formalarından biri. Tərcüməçi tərəfindən tərcümə edilən mətnə paralel aparılan bir dildən digər dildə məlumatın şifahi t

    Tam oxu »
  • Sinxron tərcümə

    müasir tərcümə.

    Tam oxu »
  • Sinxron tərcümə modeli

    sinxron tərcüməçinin fəaliyyətinin mühüm xassələrindən olan təsviri; sxematik təsviri.

    Tam oxu »
  • Sinxroniya

    zaman, statikada təkamüldən asılı olmadan həmin stadiyada (mərhələdə) müşahidə edilən dil faktlarının xarakteri

    Tam oxu »
  • Sinxronlaşdırma mexanizmi

    1. Fəaliyyətin xüsusi məşqlərin köməyi ilə formalaşdırılmasıdır ki, ilkin mətndə oriyentirləşdirmə prosesinin parallel həyata keçirilməsi, tərcümə h

    Tam oxu »
  • Sinonimik əvəzləmə

    1. Bu və ya digər dildəki eyni mənaya malik söz, söz birləşməsidir. 2. Digər nitq vahidini məna baxımdan əvəz edə bilən söz və söz birləşməsi

    Tam oxu »
  • Sinonimik sıra

    1. İntensivlikdən və onun keyfiyyət ifadəsi olan çalardan asılı olaraq eyni mənaların (sinonimlər) sırası

    Tam oxu »
  • Sinonimlər

    1. Eyni anlayışları ifadə edib bir-birinə yaxın, yaxud uyğun sözlər olub, müxtəlif çalara, yaxud üslubi çalarlarla fərqlənən, adətən, eyni nitq hiss

    Tam oxu »
  • Sinonimlər lüğəti

    bu, sinonimləri, onların izahını, onlara illüstrativ materialları özündə əks etdirən lüğətdir. Sinonimlər lüğəti nəinki onlara məna baxımından uyğ

    Tam oxu »
  • Sintaksis

    1. Nitq deyiminin strukturlaşdırılması qaydası. 2. Nitqin strukturlaşması (sözlərin bir-biri ilə uzlaşması və sözlərin bir-birinin ardınca olması) pro

    Tam oxu »
  • Sintaktik aktantlar

    real aktantları bildirən (mübtəda, bütün hallarda işlənən tamamlıq, yer zərfliyi və s.) cümlə üzvləri

    Tam oxu »
  • Sintaktik əvəzləmə

    əsl mətnin konstruksiyasından fərqlənən əslin və tərcümə dilinin qrammatik quruluşunun üst-üstə düşməməsi ilə ortaya çıxan tərcümə mətnindəki cü

    Tam oxu »
  • Sintaktik kodlaşdırma

    sistemə girişdə (real kommunikasiyada sintaktik kodlaşdırma danışana məxsus olduqda) sintaktik zəncirin formalaşması

    Tam oxu »
  • Sintaktik kompressiya

    orijinalda verilmişlə daha müxtəsər və daha sadə sintaktik konstruksiyanın seçilməsi. Sintaktik kompressiyaya aşağıdakı üsulları aid etmək olar: 1)

    Tam oxu »
  • Sintaktik məna

    deyim elementləri arasında əlaqələri ifadə edən məna. Bax: eyni zamanda işarənin dildaxili mənası.

    Tam oxu »
  • Sintaktik münasibətlər

    semiotikada işarələr arasında olan münasibətlər.

    Tam oxu »
  • Sintaktik transformasiyalar

    cümlənin, yaxud bir cümlənin sintaktik tipinin digərinə dəyişdirilməsi.

    Tam oxu »
  • Sintaktik uyğunluq

    cümlənin sintaktik şəklinin dəyişdirilməsi, bir sintaktik konstruksiyanın digər, yaxud cümlə üzvlərinin cümlənin məna strukturunun xələl gətirilmə

    Tam oxu »
  • Sintaktika

    dilin plan, yaxud tədqiq aspektlərindən biri olmaqla, dil vahidlərinin özü arasındakı münasibətlərlə fərqlənən, daha doğrusu, onları dildən istifadə

    Tam oxu »
  • Sintaqma

    1. Mənaca və ritm-melodik cəhətdən bir-birinə birləşmiş cümlə tərkibində bir qrup sözlə əmələ gəlmiş nitqin semantik- sintaktik vahidi

    Tam oxu »
  • Sintaqmatik ekvivalentlik

    mətnin sintaqmatik ox üzərində elementlərinin təşkili, daha doğrusu, onun struktur quruluşu səviy- yəsi

    Tam oxu »
  • Sintaqmatika

    dilin sistemli öyrənilməsinin dil vahidlərinin onların xətti ardıcıllığındakı münasibətlərlə müəyyənləşməsi

    Tam oxu »
  • Sintez

    1. Elementlərin (daha ayrı-ayrı kiçik vahidlərin) daha böyük (qlobal) vahidlərdə birləşməsi. 2. Danışıq - aktiv qrammatika - mənadan formaya keçid- m

    Tam oxu »
  • Sistem

    1. Bir-birindən qarşılıqlı şəkildə asılı elementlərdən ibarət bütöv obyekt. Sistem nöqteyi-nəzərdən ona aid olan sistemin elementi parçalanmamaq xass

    Tam oxu »
  • Sistemaltı

    ümumi dil sisteminin qanunauyğun təşkil olunmuş hissəsi.

    Tam oxu »
  • Sistematika (sistemlilik)

    sintaqmatikadan, daha doğrusu, dilin daha sonra bölünməyən elementlərindəki təsnifatda dilin tədqiqinin ikinci fazası, daha doğrusu, paradiqmlərin ü

    Tam oxu »
  • Situasiya

    1. Konkret deyim həyata keçirilən zaman nitq konteksti, daha doğrusu, şərait (məqsəd və s.). 2. Maddi və yaxud ideal obyektlər və onlar arasındakı mü

    Tam oxu »
  • Situasiya əlaqələri

    onların istifadəsi qəbul olunmuş situasiya ilə bağlı hazır cümlənin leksik vahiddən ibarət olan əlaqələridir

    Tam oxu »
  • Situasiya klişesi

    konkret bu situasiya üçün vacib olan stereotip ifadə. Məsələn, «Danışır, Bakı!», «Xoş gəlmisiniz!»

    Tam oxu »
  • Situasiya-mətn modeli

    bu, elə situativ model deməkdir.

    Tam oxu »
  • Situasiya obrazı

    kommunikasiya (ünsiyyət) aktında situasiyanın təsviri və dəyişdirilməsi, onun nəzərdən keçirilməsi şüurun məhsuludur

    Tam oxu »
  • Situasiyalı informasiya

    nitq aktına kömək edən ekstralinqvistik amillərdən gələn informasiya.

    Tam oxu »
  • Situativ

    həmin situasiya ilə şərtlənmiş deməkdir.

    Tam oxu »
  • Situativ

    məna kompressiyası - informasiyaya malik ünsiyyətin ekstralinqvistik situasiyasını dolduran parçaların kompres101 siya vasitəsilə aradan götürülməs

    Tam oxu »
  • Situativ informasiya

    bilavasitə hər hansı situasiyanı əks etdirən informasiya.

    Tam oxu »