İzahlı tərcüməşunaslıq terminləri lügəti

  • Sabit söz birləşməsi

    daxili bütövlüyə xas olan leksik, qrammatik, yaxud üslubi xarakterli sözlərin birgə deyilişi.

    Tam oxu »
  • Sahə lüğəti

    elm və texnikanın hər hansı sahəsinə aid lüğət.

    Tam oxu »
  • Seçilmiş cəm ölçüsü

    lüğət vahidlərində yığılmış mütləq tezliyi göstərir.

    Tam oxu »
  • Seçim həcminin müəyyən olunması

    linqvistikanın mühüm problemlərindən birinə aiddir. Belə ki, seçim əsasında aparılmış tədqiqatlarda alınmış nəticələr, bütöv tamlıq haqqında təsəvv

    Tam oxu »
  • Seçmə (alıntı) proqram

    əsas bütövün, tamın son dərəcə kiçildilmiş strukturunun nüsxəsi (kopiyası). Bax: çoxpilləli tipik (istiqamətlənmiş) seçim

    Tam oxu »
  • Selektiv əlaqə

    mətnlərarası əlaqədir ki, burada metamətn protomətnin müəyyən elementləri əsasında yaranır və həm də tipikləşdirmənin köməyilə uyğunluq prinsipi əsas

    Tam oxu »
  • Selektor

    tərcümənin dinamik modelində struktur, semantik və funksional üslubi məhdudiyyətlərin siyahısı.

    Tam oxu »
  • Sema

    məzmun planının ən kiçik (yığcam) vahididir ki, o müvafiq vahidlərə (elementlərə) uyğun olmaqla, sintaqmatik cərgədə ifadə planı ilə uzlaşır

    Tam oxu »
  • Semantik adekvat tərcümə

    ilkin deyimin denotativ mənasını verən və tərcümə normalarına cavab verən tərcümə.

    Tam oxu »
  • Semantik boş kateqoriyalar

    sırf linqvistik xarakter daşıyır, daha doğrusu, yalnız dilin daxili ehtiyacları üçün istifadə olunur; məsələn, ismin cinsi, sifətin bütün kateqori

    Tam oxu »
  • Semantik çoxaldıcı

    bu da, elə sema deməkdir.

    Tam oxu »
  • Semantik əlaqələr

    digər sözlərlə eyni semantik sistemə daxil olan sözlərin əlaqələri.

    Tam oxu »
  • Semantik formalaşdırılması

    mətndə müxtəlif ixtisarların geniş istifadə olunmasında özünü göstərir.

    Tam oxu »
  • Semantik hərfilik

    sözün, söz birləşmələrinin semantik komponentlərinin verilməsi nəticəsində digər amillərin nəzərə alınmaması ilə bağlı tərcüməçinin səhvi

    Tam oxu »
  • Semantik informasiya

    deyimdə olan informasiya və dil vahidləri vasitəsilə tərcümə edilən informasiya. Heç də daim onun mənası ilə üst-üstə düşmür

    Tam oxu »
  • Semantik kompensasiya

    «ekvilalentsiz leksika» adlanan elementlərlə əvəzetmə.

    Tam oxu »
  • Semantik komponent

    1. Sözün, söz birləşməsinin, cümlənin, deyimin mənasının semantik elementi. 2. Komponent təhlili yolu ilə ortaya çıxarılan sözün mənasının tərkib h

    Tam oxu »
  • Semantik komponentlərin ixtisarı

    deyim zamanı semantik komponentlərin əvəzlənməsi zamanı aradan götürülən semantik transformasiya.

    Tam oxu »
  • Semantik komponentlərin təkrarı

    ardınca eyni semantik komponentlərin çoxsaylı ifadəsini gətirən deyimin semantik transformasiyası.

    Tam oxu »
  • Semantik komponentlərin yenidən bölüşdürülməsi

    deyimin elə semantik transformasiyasıdır ki, burada leksik ixtisarlaşdırma və leksik inkişaf etdirməyə yer verilir

    Tam oxu »
  • Semantik kompressiya

    təkrar olunan semantik komponentlərin və semantik komponentlərin konfiqurasiyasının deyim və məlumatda ixtisar olunması, azaldılması

    Tam oxu »
  • Semantik münasibətlər

    semiotikada işarələr və onların bildirdiyi predmetlər arasında münasibətlər. Semantik parametr –cümlədə açar söz mənasına birləşən bu və ya digər el

    Tam oxu »
  • Semantik natamamlıq

    ilkin dil ifadəsinin xüsusiyyəti olmaqla, ona tərcümə zamanı əlavə elementlərin əlavə edilmə zəruriliyi ilə müəyyənləşir: o tərcümə dilinə münasi

    Tam oxu »
  • Semantik sahə

    1. Tematik sıranı təşkil edən söz və ifadələrin məcmusu; biliklərin müəyyən sahəsini əhatə edən dildəki söz və ifadələr

    Tam oxu »
  • Semantik sahənin sıxılması metodu

    tərcümə uyğunluğunun ortaya çıxarılması, bir-biri ilə ziddiyyət təşkil edən lüğət məqalələrinin funksional - semantik təhlili zamanı minimal sayda s

    Tam oxu »
  • Semantik tam kateqoriyalar

    ekstralinqvistik informasiya daşıyıcısıdır, məsələn, ismin tək və cəmini, növ, modallıq, zaman üstəgəl bütün leksik kateqoriyalar

    Tam oxu »
  • Semantik tezlik lüğəti

    semantikaya daxil olan vahidlərin qeydə alındığı lüğət. Belə lüğətlər birdilli (məsələn, yazıçı dili lüğəti; belə lüğətlərdə sözlərin mənası izah

    Tam oxu »
  • Semantik transformasiya

    informaisyanın semantik səviyyəsini yenidən kodlaşdıran tərcümə priyomlarından biridir. Bax: həm də semantik transformasiyalar

    Tam oxu »
  • Semantik transformasiyalar

    situativ modellə təsvir olunan ayrı-ayrı sözlərin məna strukturunun və ümumiyyətlə, deyimin dəyişilmə növlərinin situativ modeli

    Tam oxu »
  • Semantika

    1. Dilin və yaxud dil vahidlərinin köməyi ilə verilən informasiya. 2. Dil və hər hansı dil vahidlərinin köməyi ilə verilən informasiyanı öyrənən dilçi

    Tam oxu »
  • Semantizasiya qismən

    denotativ, situasion, (yaxud) işarə əlaqələrinin qurulması - və tam (bütöv) əlavə siqnikativ və fon əlaqələrinin formalaşması ola bilər

    Tam oxu »
  • Semasiologiya

    söz və ifadələrin və onların mənasının dəyişməsini öyrənən dilçilik bölməsi.

    Tam oxu »
  • Semasioloji əlaqə

    denotatla dil işarəsinin əlaqələri. Tərcümə vahidlərində aşağıdakı semasioloji əlaqələr fərqləndiririlir: konstant, yaxud müvəqqəti; fiksasiya olunm

    Tam oxu »
  • Semema

    mücərrəd təsvir səviyyəsində məzmun planının minimal vahidi.

    Tam oxu »
  • Semioloji (1)

    dilin ayrı-ayrı vahidləri arasında ifadə üçün yararlı və ayırmaq üçün xidmət edən.

    Tam oxu »
  • Semioloji (2)

    bu, elə semiotika deməkdir.

    Tam oxu »
  • Semiotik invariant

    orijinalın məzmunu.

    Tam oxu »
  • Semiotik səviyyə

    1. İşarə sistemlərinin ümumi xassələri haqqında elm. Buraya dilçiliyi də o şəkildə əlavə etmək olar ki, orada dilə semioloji (semiotik) xassələr xasd

    Tam oxu »
  • Semiotika

    1. Təbii və sünii dilləri də əlavə etməklə, işarə sistemlərinin ümumi xassələri haqqında elm. 2. Müxtəlif işarə sistemlərini, informasiyanı saxlaya

    Tam oxu »
  • Semiotikaarası tərcümə

    yaxud transmutasiya - verbal işarələrin qeyri-verbal işarə sistemlərinin köməyilə interpretasiyası.

    Tam oxu »
  • Sensor informasiya

    əsəb telləri ilə mərkəzi əsəb sisteminə gələn informasiya.

    Tam oxu »
  • Sənədlərin maşın tərcüməsi məhdudiyyəti

    mətnin məzmununu insan tərəfindən yerinə yetirilmiş tərcümə ilə müqayisədə rəqabətə davamlı edən sözbəsöz və dövrəbədövrə verməyə istiqamətlənmiş tə

    Tam oxu »
  • Sənədlərin tərcüməsi (işgüzar, kommersiya və diplomatik)

    burada nəinki mümkün qədər fikrə, həm də orijinalın formasına olduqca böyük yaxınlıq tələb olunur

    Tam oxu »
  • Sərbəst informasiya

    idarəedən aə idarəolunan sistemlər arasında münasibət. Yalnız inikas olunan situasiyada nəzərə çarpır

    Tam oxu »
  • Sərbəst situasiya

    cəmiyyət həyatının reqlamentləşmiş hissəsini təşkil etməyən və fiksasiya edilmiş kommunikativ vəzifə və sosial rollarla bağlı olmayan nitq situasiyası

    Tam oxu »
  • Sərbəst tərcümə

    1. Tərcüməçinin başa düşdüyü kimi digər dildə olanın, deyilənin (yazılanan) ümumi məzmununun verdiyi tərcümədir ki, burada mənbə dilindəki ifadə

    Tam oxu »
  • Sərbəst tərcümə

    bax, tərcümənin həddən artıq interpretasiyası.

    Tam oxu »
  • Səsyazısının yazılı tərcüməsi

    maqnitofon, yaxud komputerdə səsyazılı, yaxud videoyazıya verilən xarici dildə olan mətnin tərcüməsinin tədris növü

    Tam oxu »
  • Səthi strukturlar

    1. Bu, dilin ən sadə sintaktik modelindən (nüvə cümlələrdən) transformasiyalar seriyası yolu ilə yaranmış sintaktik konstruksiyalardır, (quruluşlar)

    Tam oxu »
  • Səthi yenidən kodlaşdırma

    mətnin səthi səviyyədə orijinalın dərinləşdirilmiş strukturunu verməyən tərcümə (bax, tərcümənin subinterpretasiyası)

    Tam oxu »