İzahlı tərcüməşunaslıq terminləri lügəti

  • Ölüdil

    canlı ünsiyyətdən çıxıb yazılı abidələrin dilində əks olunan dil; müstəsna hallarda həm də reqlamentləşmiş qədim (türk dili, qədim slavyan, latın,

    Tam oxu »
  • Öyrədici linqvistik avtomat

    1. Xarici dil və tərcüməyə kompüterlə (distant) təlim üçün nəzərdə tutulmuş elektron-hesablama texniki vasitələri kompleksi

    Tam oxu »
  • Özbaşına formalaşma

    ayrı-ayrı leksik vahidlərin (EV) və eləcə də bütöv cümlələrin və anlayışların müxtəlif, əvvəlcədən şərtlənmiş rəqəm, hərf, yaxud qarışıq indekslərl

    Tam oxu »
  • Özbaşına yaddasaxlama

    xüsusi iradi qüvvə tələb edən yaddaşa daxil olmuş informasiyanın yadda saxlanılmasına qurulma.

    Tam oxu »
  • Panxronomiya

    həm ümumi linqvistik, həm də universal, zamandankənar hadisələrin, daha doğrusu, insan dilinə xas olan hadisələrin nəzərdən keçirilməsi (başa düşül

    Tam oxu »
  • Paradiqma

    eyni sözün (leksik vahidin) söz dəyişdirilmə formalarının cəmi, konkret leksemin cəmini əks etdirən söz forması; cümlə paradiqmi sadə cümlənin stru

    Tam oxu »
  • Paradiqma sırası

    konkret leksik vahidin söz dəyişmə formasının cəmi, konkret təşkil edən, söz forması cəmi.

    Tam oxu »
  • Paradiqma yuvası

    bax. Paradiqma

    Tam oxu »
  • Paradiqmatik ekvivalentlik

    üslubi elementlərin paradiqmatik üslubi oxu elementləri, daha doğrusu, elementar üslubi vahidlərin sistemi səviyyəsi

    Tam oxu »
  • Paradiqmatika

    dil vahidlərinin hər hansı əlamətə görə qruplara (siniflərə) ayrılması və qarşılaşdırılmasını müəyyən edən dilin sistemli öyrənilmə aspekti

    Tam oxu »
  • Parafrastik

    parafraz olan.

    Tam oxu »
  • Parafraz (parafraza)

    1. Təsviri dövr, təsvir. 2. Digər ifadə, yaxud sözün mənasının təsviri ilə ifadəsi. 3. Predmetlərin, yaxud hadisələrin adlarının onların mühüm əlam

    Tam oxu »
  • Parafrazlaşdırmaq

    parafraz formasında şərh etmək, işləmək.

    Tam oxu »
  • Paralelilzm

    qonşu cümlələrin, deyimlərin, yaxud niqtin hər hansı hissəsinin eyni sintaktik quruluşu.

    Tam oxu »
  • Paralinqvistik kinesika (mimika, jestlər)

    verbal kommunikasiyanın komponentinin təşkili kimi nəzərdən keçirilə bilər. De73 məli, paralinqvistik kinesika insan davranışının spesefik əlamətləri

    Tam oxu »
  • Paralinqvistik vasitələr

    dil koduna, yaxud onu əvəz edənə bərabər tutulan ünsiyyət vasitəsi. Burada söhbət, ilk növbədə, informasiyadan, deyimdən, vurğunun qoyulması və pauza

    Tam oxu »
  • Paralinqvistika

    1. İnformasiyanın verilməsində iştirak edən və nitq ünsiyyətini müşaiyət edən amillərin öyrənilməsi ilə məşğul olan dilçilik fənni

    Tam oxu »
  • Parametr

    1. Hər hansı nəyin isə ölçüsü, sərhəddi; 2. Hər hansı predmetin, hadisə və prosesin əsas xassələrini xarakterizə edən həcm (yaxud həcmlər)

    Tam oxu »
  • Paremioloji lüğət

    atalar sözü, zərb-məsəllər lüğəti.

    Tam oxu »
  • Parol və rəy

    əlaqə qurduğu və iş apardığı zaman müxbirlərin əsl məxsusluğunu müəyyənləşdirən, imkan verən söz, yaxud say

    Tam oxu »
  • Paronimlər

    1. Səslənməsinə görə yaxın, mənasına görə ya qismən, ya da heç üst-üstə düşməyən eyniköklü sözlər

    Tam oxu »
  • Paronimlər lüğəti

    hər bir sözün - paronimin izahı verilən sözdür ki, burada cütə aid olan hər bir leksik vahidin kökü göstərilir, sözlərin məna fərqlərini təsdiqləy

    Tam oxu »
  • Parsinal tərcümə ölçüsü

    bax, tərcümənin subinterpretasiyası.

    Tam oxu »
  • Passiv leksika

    elə reseptik leksika deməkdir ki, onu ilk növbədə yazılı mətndə tanıyır və başa düşürlər.

    Tam oxu »
  • Patent referatlar tərcüməsi

    patent informasiyası işarələrinin işlənib hazırlanması üçün nəzərdə tutulmuş texniki tərcümə növüdür ki, nəticədə xarici patent referatı tərcümə

    Tam oxu »
  • Pauza

    nitq axınını müəyyən səbəblər üzündən bölən (kəsən) müxtəlif funksiyalar yerinə yetirən səslənmənin müvəqqəti dayandırılması

    Tam oxu »
  • Pauzasiya

    nitq axınında pauzanın yerləşdirilməsi.

    Tam oxu »
  • Pentada

    beş sözlü birləşmə.

    Tam oxu »
  • Pepsepsiya

    hiss orqanlarının köməyilə gerçəkliyin bilavasitə inikası, qavrayışı. Kommunikasiya aktında, əsasən, görmə və eşitmə persepsiyası fərqləndirilir

    Tam oxu »
  • Perifrastik

    perifraz olan.

    Tam oxu »
  • Perifrastik tərcümə

    məzmunun (sözlərin, realilərin) digər formada və digər sözlərlə təsviri şəklində verilməsi.

    Tam oxu »
  • Perifraz (perifraza)

    1. Birbaşa adı əvəz edən təsviri ifadədir ki, o, birbaşa adı çəkilməmiş predmetin əlamətlərini özündə saxlayır

    Tam oxu »
  • Perifraz (perifrazlaşdırma)

    eyni fikrin digər sözlərlə eyni dildə verilməsi.

    Tam oxu »
  • Perifraz sistemi

    «məna↔mətn» modelində sinonimik deyimlər arasında sadə məna ekvivalentləri verən qaydalar toplusu.

    Tam oxu »
  • Perifrazlamaq

    şərh etmək perifraz şəklində şərh etmək; başqa sözlərlə demək.

    Tam oxu »
  • Perlokusiya

    nitq aktının nitqdənkənar nəticələr ilə əlaqəsi.

    Tam oxu »
  • Persepsiya

    duyğu orqanları ilə gerçəkliyin qavranılması. Kommunikasiya aktında əsasən görmə və eşitmə persepsiyası fərqləndirilir

    Tam oxu »
  • Perspektivli

    gələcək, gözlənilən, nəzərdə tutulan, mümkün.

    Tam oxu »
  • Peşə dialekti

    bir peşəni, yaxud məşğulluq növü altında insanları birləşdirən sosial dialektin növündən biri.

    Tam oxu »
  • Peşəkar dili

    1. Bir peşəyə məxsus dil vasitəsilə yaranmış dil növü. Hal-hazırda bu növ dil ünsiyyət sistemində müxtəlif jarqonlaşdırılmış (məsələn, dənizçilərin

    Tam oxu »
  • Peşəkar leksika

    vahid peşədə birləşmiş insanların nitqində istifadə olunan bu peşəkar qrupa aid olan leksika.

    Tam oxu »
  • Peşəkar sinxron tərcümə

    beynəlxalq konfranslarda şifahi tərcümənin elə növüdür ki, eşitməni eyni vaxtda qavrama vasitəsilə (üstəgəl bəzən «vərəqdən» görmə ilə) şifahi məl

    Tam oxu »
  • Peşəkar tərcümə

    1. Xüsusi hazırlıq, vərdiş və bacarığın digər dildə yaradılmasına istiqamətlənmiş xüsusi dil fəaliyyəti

    Tam oxu »
  • Peşəkarlıq

    bu və ya digər peşəkar qrupun nitqinə xas olan söz, yaxud ifadələr.

    Tam oxu »
  • Pıçıldama

    Kabinədən kənar «pıçıldama» sinxron tərcümə.

    Tam oxu »
  • Plan

    1. Dil işarəsinin tərəfindən biri onun iki aspektindən biri kimi. 2. Dil hadisələrinin nəzərdən keçirilməsi üsulu, nəzər nöqtəsi

    Tam oxu »
  • Pleonazm (artıqlıq)

    1. Dil vahidinin daimi xassəsinin izafi ifadəsi. 2. Çoxsözlük ifadəsidir ki, onlar təkmənalı və bununla da artıq sözləri (əgər onlar üslubi tapşırıq

    Tam oxu »
  • Poetema

    poetik əsər üçün xarakterik olan və məişət nitqində az işlənən söz, yaxud söz birləşməsi.

    Tam oxu »
  • Poetik (metasemiotik) funksiya

    nitq deyiminin formasını ifadə edən funksiya.

    Tam oxu »
  • Poetik mətnin prozaik (nəsri) adaptasiyası

    bax: tərcüməadaptasiya.

    Tam oxu »