KIR

Kır-Teleule (başq. Ҡыр-Теләүле, rus. Кир-Тлявли) — Başqırdıstan Respublikasının Şaran rayonunda yerləşən kənd. Kənd Bazqıya kənd şurasının tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: rayon mərkəzindən (Şaran): 27 km, kənd sovetliyindən (Bazqıya): 7 km. ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kandrı stansiyası): 27 km. == Əhali == === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına əsasən kənddə başqırdlar (53%), tatarlar (47%) üstünlük təşkil edir.

Əmir Kır (17 oktyabr 1968, Şarlerua, Eno) — Türk əsilli belçikalı siyasətçi, Brüsselin 19 bələdiyyəsindən biri olan Sen-Joss-ten-Nodenin bələdiyyə sədri. == Həyat və faliyyəti == 2000-ci ildə Brüsselin Sen-Joss-ten-Node bələdiyyəsinin sədr müavini vəzifəsinə seçilmişdir. Təhsil sahəsində əsasən əcnəbilərin dil öyrənməsinə əsaslanan işlər görmüşdür. 2003-cü ildə federal seçkilərə qatılmış, lakin, 220 səs fərqi ilə federal parlamentə seçilməmişdir. 13 iyul 2004-cü ildə keçirilən bölgə seçkilərinə qatılmış və Brüssel Bölgəsindən 7409 səs toplayaraq partiyasının ən çox səs toplayan ikinci namizədi kimi bölgə məclisinə seçilmişdir. 6 partiyalı koalisiyada frankofonların (Fransızca danışanların) qurduğu Sosialist Partiyanın tutacağı iki nazir mandatından biri Əmir Kıra verilmişdir. 2012-ci ilin oktyabrında keçirilən bələdiyyə seçkilərində Brüssel Hökuməti Dövlət Naziri və Sen-Joss-ten-Node bələdiyyə sədrliyinə namizəd olmuş və o dövrdə sədr olan Yan Demannezi keçmişdir. Əmir Kır 1916 səs toplarkən, Demannəz yalnız 1215 səs toplaya bilmişdir. Bu nəticə daha öncə bələdiyyə sədri ilə əldə edilən razılığa əsasən 2013-cü ildə Əmir Kırın bələdiyyə sədri kimi vəzifəsinin icrasına başlamağa şərait yaratmışdır.

Mehmed Fəxrəddin Kırzıoğlu və ya daha çox bilinən adı ilə Fəxrəddin Kırzıoğlu (d. 10 mart 1917, Mamaş, Qars, Türkiyə - ö. 10 fevral 2005, Ankara, Türkiyə) — qumuq əsilli türk tarixçi və yazıçı. Ən çox Qafqaz, Qars, Şərqi Anadolu ilə bağlı tədqiqatlar aparan Kırzıoğlu kürdlər, lazlar, həmşinlilər və Samsthe atabəylərinin türk kökənli olduğunu iddia etmişdir. Bu iddiaların kürdlər və lazların əksəriyyəti tərəfindən qəbul edilməməsinə baxmayaraq, müəyyən qədər saya malik hemşinli Kırzıoğlunun iddialarının doğru olduğunu düşünməkdədir. == Həyatı == Fəxrəddin Kırzıoğlu Kırzıoğlu Mehmed Dərviş Əfəndi və Hafizə Hesna Xoca Xanımın ilk uşaqları olaraq 1917-ci ildə Qarsda anadan olmuşdur. Kırzıoğlu ingilis, fransız və fars dillərini bilmişdir. === Təhsili === Liseyə qədərki təhsilini Qarsda alan Kırzıoğlu 1934-cü ildə Ərzurum liseyindən məzun olmuş və İstanbul Universiteti Tibb fakültəsinə qəbul olmuşdur. 1967-ci ildə isə özünün doktorantura təhsilini tamamlamışdır. Onun doktorantura mövzusu "Osmanlıların Qafqaz ellərini fəthi" olmuşdur.

Gökxan Kırdar (2 iyun 1970, Aydın) — türk musiqiçisi və film musiqisi bəstəkarıdır. O, İraq türkmənlərindəndir. == Filmoqrafiya == 1994. Gece, Melek ve Bizim Çocuklar 1998. Namaste 2001. Tekfur Sarayı ve İstanbul 2003. Kurtlar Vadisi 2003. Ölümsüz Aşk 2003. Hayalet 2003. Fırsat/Crude 2004.

Gözde Kırdar – türk qadın voleybolçu. Türkiyə milli voleybol komandasının ən təcrübəli oyunçularından biri. Milli komandanın digər bir üzvü Özge Kırdar Çembercinin əkiz bacısıdır. == Karyerası == Voleybola 1999-cu ildə Günəş Sığortanın B komandasında başlayan voleybolçu bu komandanın Vakıfbankla birləşməsindən sonra karyerasına Vakıfbank Günəş Sığortada davam etmişdir. 2003-cü ildə ilk dəfə Türkiyə millisinə çağrılan voleybolçu ilk vaxtlar milli komanda da istədiyi oyunu göstər bilmir. Ancaq illər ötdükcə təcrübəsi də artan Gözde yavaş-yavaş milli komandanın əsas oyunçusuna çevrilməyə başlayır. Vakıfbankda da özünü yaxşı cəhətdən göstərən voleybolçu 2012-ci ilə qədər komandası ilə birlikdə sırası ilə CEV Çağırış Kuboku, Top Komandalar Kuboku, Çempionlar Liqası və Kulublar arası Dünya Çempionatının qızıl medallarını qazanmışdır. Türkiyədə də, kubok və superkubok qalibiyyətlərinin yanında ölkə çempionluğu da yaşayır. 2012-ci ildə voleybolçu üçün iki əlamətdar hadisə baş verir. Bunlardan biri milli komanda ilə Dünya Qranpirisində yaşanan üçüncülük olur, digəri isə təbii ki, 2012 Yay Olimpiya Oyunlarıdır.

Gözde Kırdar – türk qadın voleybolçu. Türkiyə milli voleybol komandasının ən təcrübəli oyunçularından biri. Milli komandanın digər bir üzvü Özge Kırdar Çembercinin əkiz bacısıdır. == Karyerası == Voleybola 1999-cu ildə Günəş Sığortanın B komandasında başlayan voleybolçu bu komandanın Vakıfbankla birləşməsindən sonra karyerasına Vakıfbank Günəş Sığortada davam etmişdir. 2003-cü ildə ilk dəfə Türkiyə millisinə çağrılan voleybolçu ilk vaxtlar milli komanda da istədiyi oyunu göstər bilmir. Ancaq illər ötdükcə təcrübəsi də artan Gözde yavaş-yavaş milli komandanın əsas oyunçusuna çevrilməyə başlayır. Vakıfbankda da özünü yaxşı cəhətdən göstərən voleybolçu 2012-ci ilə qədər komandası ilə birlikdə sırası ilə CEV Çağırış Kuboku, Top Komandalar Kuboku, Çempionlar Liqası və Kulublar arası Dünya Çempionatının qızıl medallarını qazanmışdır. Türkiyədə də, kubok və superkubok qalibiyyətlərinin yanında ölkə çempionluğu da yaşayır. 2012-ci ildə voleybolçu üçün iki əlamətdar hadisə baş verir. Bunlardan biri milli komanda ilə Dünya Qranpirisində yaşanan üçüncülük olur, digəri isə təbii ki, 2012 Yay Olimpiya Oyunlarıdır.

Əli Tufan Kıraç (17 iyun 1972, Göksun[d], Qəhrəmanmərəş ili) — Musiqiçi. == Həyatı == Əli Tufan Kıraç 1972-ci ildə Qəhrəmanmaraşda dünyaya gəlmişdir. Onun atası sadə bir müəllim idi. 1982-ci ildə atasının işinin İstanbula yönəlməsi səbəbiylə orada qalmalı oldular. Məhz elə buna görə də o orta məktəbini və litseyi burada Hasköydə bitirdi. Kiçik yaşlarında musiqiyə olan həvəsi Kıraçın bu sənətdə inkişafında atasına aid bağlama idi. Litseyə başladıqdan sonra onun bu yetənəyi və musiqi müəllimi olan Refik Köksalın ona öz ilk gitarasının hədiyyəsi Kıraçın həyatında bir dönmə nöqtəsi idi. Litseyi bitirdikdən sonra o, Marmara Universiteti Atatürk Eyitim Fakültəsi Musiqi Müəllimliyinə daxil oldu. Orada həm çox sevdiyi musiqi təhsilini, həm də ata məsləhini davam etdirəcəkdi. Artıq 1992-ci ildə Ortaköy Martı adlı barda səhnə həyatına başladı.

Kırklareli — Türkiyənin Kırklareli ilinin inzibati mərkəzi.

Kırklareli ili — Türkiyədə il.

Kırkpınar yağlı güləşi — Türkiyənin tarixi güləş növü

Kırmanc dili — ələvi zazaların danışdığı dil. Zaza dilinin şimal ləhcəsi hesab edilir.

Kırna (əvvəlki adı: Kirnə) — Azərbaycan Respublikası Naxçıvan Muxtar Respublikasının Culfa rayonunda kənd. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 1 mart 2003-cü il tarixli, 423-IIQ saylı Qərarı ilə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Culfa rayonunun Kirnə kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Kirnə kəndi Kırna kəndi, Kirnə kənd inzibati ərazi dairəsi Kırna kənd inzibati ərazi dairəsi adlandırılmışdır. == Tarixi == == Mədəniyyəti == === Kırna türbəsi === Culfa rayonunun Kırna kəndində memarlıq abidəsi. Abidə Naxçıvan memarlıq məktəbinin mərkəzi günbəz tipli binalar sahəsində də diqqətəlayiq memarlıq kompozisiya üsulları yaratdığını göstərir. Abidənin ümumi quruluşu onun türbə və ya məscid olması haqqında mülahizə irəli sürməyə əsas verir. Planda kvadratşəkilli olan bina türbələr üçün səciyyəvi şəkildə ikiqat örtüklü olub, içəridə çatmatağlı, xaricdən isə piramidaşəkilli çadırvarı günbəzlə örtülmüşdür. Beləliklə, Kırna abidəsi ümumi kompozisiyası etibarı ilə günbəz-qülləvarı adlandırılan Azərbaycan türbələri sırasına daxil edilə bilər. Kırna abidəsi bir sıra xüsusiyyətlərinə görə Əlincəçay Xanəgahındakı abidəyə oxşayır. Bu, türbənin daxili günbəzinin quruluşunda və xüsusən xarici çadırvarı günbəzin oxşarlığında özünü göstərir. Hər iki abidənin xarici örtüyü 16 səthli piramida şəklində həll edilmişdir.

Kırna nekropolu — Naxçıvan Muxtar Respublikasının Culfa rayonunun Kırna kəndində şimalda orta əsrlərə aid arxeoloji abidə. Nekropol hündür təpəni və onun yamaclarını əhatə edir, qərb tərəfdə Əlincə çay, cənubuda torpaq yol, şimal-şərqində dərin dərə ilə sərhədlənir. Nekropolda 1985-1991-ci ildə kəşfiyyat xarakterli tədqiqat işləri aparılmışdır. Nekropol hazırda yerli əhali tərəfindən istifadə edilir. Orta əsr və müasir qəbirlər bir-birinə qarışmışdır. Qəbirlərin baş daşları qalmamışdır, sinə daşlarının isə bir çoxu yerindən tərpədilib çevrilmişdir. Sinə daşları müxtəlif formalıdır. Onlar, əsasən, düzbucaqlı və prizma formasında olub, bəzən yuxarıda tağvarı formada tamamlanmışdır. Bir qrup qəbirlərin baş tərəfində tağşəkilli oyuqlar açılmışdır. Bəzi qəbirlərin üzərində quş və haça təsvirləri vardır.

Cümə məscidi — Culfanın Kırna kəndində, təpə üstündə, İlandağın fonunda ucalan məscid. Dövrümüzə məscidin yalnız xarabalıqları çatmışdır. Plan-məkan quruluşu, yerləşmə tərz, ən başlıcası isə yüksək memarlıq keyfiyyəti onun əhəmiyyətli dini kompleksin mərkəzi hissəsi – Came məscidinin günbəzli məqsurəsi olduğunu bəlliləşdirir. Bəzi araşdırmaçılar Girnə məscidini türbə hesab etmiş, onun ilkin çağında bayırdan çadırvari günbəzlə örtülməsi fikrini irəli sürmüşlər. Ölüçü və nisbətləri, xüsusilə plan-məkan quruluşu onu xatirə tikilisi saymağa heç bir əsas vermir. Azərbaycanın xatirə memarlığı təcrübəsində bu tip tikili yoxdur. Abidənin dam örtüyü tamamilə dağılsa da, iç və dış quruluşu, xüsusilə günbəzaltı keçid qurşağı onun kubvari gövdəsinin çadırvari deyil, bu tip tikililər üçün xarakterik olan sferokonik biçimli günbəzlə tamamlandığına şübhə yeri qoymur. Bu abidənin bütün göstəriciləri onu Azərbaycan ərazisində yerləşən çoxsaylı Səlcuqlu məqsurələrindən biri saymağa imkan verir.Girnə cümə məscidinin dövrümüzə çatmış məqsurəsi planda kvadrat biçimlidir. Giriş hissəsi ortadakı enli olan üç sivri tağ açırımı şəklində həll edilmişdir. Qarşı tərəfin memarlıq bölgüsü də buna oxşardır.

Kırtutəl (başq. Ҡыртүтәл), rus. Куртутель) — Başqırdıstan Respublikasının Şaran rayonunda yerləşən kənd. Kənd Erekle kənd şurasının tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: rayon mərkəzindən (Şaran): 28 km, kənd sovetliyindən (Erekle): 3 km. ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 35 km. == Əhali == === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına əsasən kənddə marilər (93 %) üstünlük təşkil edir.

Kırzas kəndi (başq. Ҡырҙас) - Rusiyanın Başqırdıstan Respublikası Əbyəlil rayonu Kırzas kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Kırzas kəndinin milli tərkibi: başqırdlar 100 %. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: rayon mərkəzindən (Askorovo): 24 km., ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Maqnitaqorsk stansiyası): 72 km. == İstinadlar == == Mənbə == Совет муниципальных образований Республики Башкортостан.

Kırıkkale — Türkiyənin Kırıkkale ilinin inzibati mərkəzi.

Kırıkkale — Türkiyənin Kırıkkale ilinin inzibati mərkəzi.

Qırıqqala Əyaləti — Türkiyədə əyalət

Krım, Krım yarımadası (ukr. Крим, rus. Крым) və ya Qırım, Qırım yarımadası (krımtat. Qırım, türk. Kırım, osm. قريم, Qırım) — Ukraynanın tərkibində yarımada. Yarımadada Krım Respublikası yerləşir. Yarımada Or bərzəxi vasitəsi ilə materikə birləşir. 2014-cü ildən Rusiya Federasiyasının işğalı altındadır. == Tarixi == Tarix boyu Krım müxtəlif xalqlar tərəfindən idarə edilmişdir.

{{Dövlət |orijinal_adı = rus. Автономная Республика Крымukr. Автономна Республіка Кримkrımtat. Qırım Muhtar Cumhuriyeti |rəsmi_adı = Krım Muxtar Respublikası |adı = Krım |milli_şüarı = |himni = Krım Muxtar Respublikası himni |bayrağı = Flag of Crimea.svg |gerbi = Emblem of Crimea.svg |xəritəsi = Crimea in Ukraine.svg |rəsmi_dilləri = rusca,ukraynaca,Krım tatarcası |dini = Xristianlıq, İslam |paytaxtı = Simferopol |ən_böyük_şəhəri = SimferopolKerçEvpatoriya |etnik_qrupları = Ruslar,Ukraynalılar,Krım Tatarları |idarəetmə_forması = |rəhbərin_titulu1 = |rəhbərin_titulu2 = |rəhbərin_adı1 = |rəhbərin_adı2 = |quruluş_növü = |quruluş = |quruluş_hadisəsi1 = |quruluş_tarixi1 = |quruluş_hadisəsi2 = |quruluş_tarixi2 = |ərazisi = 26081 |ərazi_sırası = |su_ərazisi_faizi = |təxmini_əhalisi = 1 965 538 |təxmini_əhalisi_il = 2013 |təxmini_əhali_sırası = |əhalisinin_siyahıya_alınması = 2 024 056 |əhalisinin_siyahıya_alınması_il = 2001 |əhalisinin_sıxlığı = 77,61 |əhalisinin_sıxlığı_sırası = |valyutası = Ukrayna qrivnası, Rusiya rublu |valyutası_kodu = UAH |saat_qurşağı = UTC+2 |üv_fərq = +2 |yay_vaxtı_saat_qurşağı = [[UTC|yay_vaxtı_saat_qurşağı = [[UTC|yay_vaxtı_saat_qurşağı = [[UTC|yay_vaxtı_saat_qurşağı = [[UTC|yay_vaxtı_saat_qurşağı = [[UTC|yay_vaxtı_saat_qurşağı = [[UTC|yay_vaxtı_saat_qurşağı = [[UTC|yay_vaxtı_saat_qurşağı = UTC+3 |üv_fərq = +3 |internet_domeni = .ua |telefon_kodu = 380-65 |qeydlər = }} Krım Muxtar Respublikası (rus. Автономная Республика Крым; ukr. Автономна Республіка Крим; krımtat. Qırım Muhtar Cumhuriyeti) — Ukrayna tərkibində, eyniadlı yarımadada yerləşən muxtar respublikadır. 2014-cü ildən etibarən referendum əsasında Rusiya Federasiyasının tərkibinə daxil olmuşdur, lakin dünya ölkələri və BMT Krımı Ukrayna ərazisi kimi tanıyır. İnzibati mərkəzi Simferopol şəhəridir. == Əhalisi == 1 fevral 2013-cü il tarixinə olan rəsmi məlumata əsasən əhalisi 1.965.538 nəfərdir.

Krım-tatar dili (Qırımtatar tili, Къырымтатар тили) və ya krım dili (Qırım tili, Къырым тили) — Krım tatarlarının danışdıqları doğma dil. Türk şivələrinin qıpçaq ləhcəsinə daxildir, tarix boyunca oğuz dillərinin təsirinə məruz qalıb. Krım-tatar dilində danışan biri azərbaycanca danışa bilməsi mümkündür. Krımtatar dili latın və kiril əlifbası ilə yazılır.

Kırşəhər — Türkiyənin Kırşəhər ilinin inzibati mərkəzi. Kırşəhər şərqdən və cənub-şərqdən Nevşehir, cənubdan Aksaray, şimal-qərbdən Kırıkkale, şimal-şərq və şərqdən Yozqat, qərbdən Ankara ilə əhatə olunub. Təxminən paralel kənara bənzəyən vilayətin torpaqları cənub və cənub-qərbdən Kızılırmak, qərb və şimal-qərbdən Kılıçözü dərəsi, şimal və şimal-şərqdən Deliceırmak ilə həmsərhəddir. Əyalət ərazisinin eni ölkə ərazisinin mində 8, Mərkəzi Anadolu regionu ərazisinin isə 2,9 faizini təşkil edir. Şəhərdəki yeganə universitet Ahi Evran Universitetidir. Universitetdə tibb fakültəsi ilə yanaşı bir çox fakültə və ali məktəblər var. Şəhər, Kayseri və Nevşehir ilə birlikdə Kapadokiya adlanan üçbucağın şimalındadır. Kırşəhər Kapadokiyanın mərkəzidir, əksəriyyəti ya itirilmiş, ya da naməlumdur. Kapadokiya Bölgəsi, mərkəz Kayseri olmaqla, şərqdə Duz Gölü, cənubda Şərqi Tavr dağları; Şimalda Kırşəhər və Sivasın əhəmiyyətli bir hissəsini əhatə edir və Malatyaya qədər uzanır. Fars dilində “Katpatukya” adlandırılan Kapadokiyanın lüğət mənası “Gözəl Atlar Yurdu”dur.

Kırşəhər — Türkiyənin Kırşəhər ilinin inzibati mərkəzi. Kırşəhər şərqdən və cənub-şərqdən Nevşehir, cənubdan Aksaray, şimal-qərbdən Kırıkkale, şimal-şərq və şərqdən Yozqat, qərbdən Ankara ilə əhatə olunub. Təxminən paralel kənara bənzəyən vilayətin torpaqları cənub və cənub-qərbdən Kızılırmak, qərb və şimal-qərbdən Kılıçözü dərəsi, şimal və şimal-şərqdən Deliceırmak ilə həmsərhəddir. Əyalət ərazisinin eni ölkə ərazisinin mində 8, Mərkəzi Anadolu regionu ərazisinin isə 2,9 faizini təşkil edir. Şəhərdəki yeganə universitet Ahi Evran Universitetidir. Universitetdə tibb fakültəsi ilə yanaşı bir çox fakültə və ali məktəblər var. Şəhər, Kayseri və Nevşehir ilə birlikdə Kapadokiya adlanan üçbucağın şimalındadır. Kırşəhər Kapadokiyanın mərkəzidir, əksəriyyəti ya itirilmiş, ya da naməlumdur. Kapadokiya Bölgəsi, mərkəz Kayseri olmaqla, şərqdə Duz Gölü, cənubda Şərqi Tavr dağları; Şimalda Kırşəhər və Sivasın əhəmiyyətli bir hissəsini əhatə edir və Malatyaya qədər uzanır. Fars dilində “Katpatukya” adlandırılan Kapadokiyanın lüğət mənası “Gözəl Atlar Yurdu”dur.

Kırşəhər ili — Türkiyədə il.