KƏKLİK
KƏKOTU
OBASTAN VİKİ
Kəklikotu
Kəklikotu (lat. Thymus) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin dalamazkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. Hündürlüyü 20 sm-dən 35 sm-ə qədərdir. 400-ə qədər növü var. Kəklikotunun yaşıl yerüstü hissəsini bitki çiçəklədikdə və ya ondan əvvəl yığırlar. Kəklikotundan kulinariyada (xüsusilə də, konservləşdirmədə), həmçinin kosmetika və əczaçılıq sənayesində geniş istifadə olunur. Kəklikotunun ən geniş istifadə olunduğu sahələrdən biri də tibbdir. == Xüsusiyyətləri == Labiatae fəsiləsinə aid hündürlüyü 35 sm-ə qədər olan kiçik, ətirli yarımkolcuqdur. Zoğları nazik, qonur rəngli, sürünəndir. Əsası tünd qonur rəngli qabıqla örtülüdür, çox vaxt kökləşir və əlavə köklər əmələ gətirir.
Adi kəklikotu
Adi kəklikotu (lat. Thymus vulgaris) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin dalamazkimilər fəsiləsinin kəklikotu cinsinə aid bitki növü. Azərbaycanda xalq arasında qısaca kəkotu da adlanır. == Təbabətdə == Otun müalicəvi xüsusiyyətləri var. Onu suda qaynadılmaqla əldə olunmuş məhlulundan soyuqdəymənin və bağırsaq xəstəliklərinin müalicəsində istifadə olunur. Hacı Sülеyman İrəvani yazırdı ki, kəklikotu iştahanı yaxşılaşdırır, həzmə kömək еdir, mədəni və ciyəri təmizləyir, ağciyərlər üçün xеyirlidir. Kəklikotu çiçəyinin sirkə və duzla qarışığını ödqovucu vasitə kimi qəbul еdirlər. Bu bitkinin həlimi qarında spazmanı götürür, qurdları çıxardır, həzmə kömək еdir. Kəklikotu və baldan hazırlanmış məlhəmi zəhərli cücülərin dişlədiyi yеrin üzərinə qoyurlar. Kəklikotunun əncirlə qarşdırılmış həlimini astma və öskürəkdə çox xeyirlidir.
Biber kəklikotu
== Ümumi yayılması: == Qafqaz. == Azərbaycanda yayılması: == Quba və Naxçıvan MR-da dağlıq yerlərində rast gəlinir. == Statusu: == Azərbaycanın nadir və relikt növüdür. VU D2. == Bitdiyi yer: == Orta və subalpda quru daşlı yamaclarda bitir. == Təbii ehtiyatı: == Azərbaycanda arealı dardır. == Bioloji xüsusiyyətləri: == Çoxillik, alt hissəsində şaxələnmiş gövdəli, yuxarı hissəsində tükcüklü kolcuqdur. Çiçək saplaqlarının hündürlüyü 7-12 sm-dir. Yarpaqları saplaqlı, uzunsov-yumurtavaridən yumurtavariyədək, uzun¬-luğu 7-11 sm, eni 3-5 mm, nöqtəli-vəziciklidir. Çiçəkləri çəhrayı, baş¬cıq çiçək qruplarına yığılmışdır.
Dağıstan kəklikotu
== Ümumi yayılması == Qafqaz. == Azərbaycanda yayılması == Şamaxı rayonunda (Kızıldərə, Astarxan kəndi yaxınlığında) rast gəlinir. == Statusu == Azərbaycanın nadir bitkisidir.VU C2a(i). == Bitdiyi yer == Yamaclarda, günəş düşən açıq sahələrdə bitir. == Təbii ehtiyyatı == Azərbaycanda arealı dardır. == Bioloji xüsusiyyətləri == Çoxsaylı, meyvəsiz, sürünən zoğları olan yarım¬kol-cuqdur. Çiçəkli zoğları düz dayanan, hündürlüyü 7-15 sm, sıx, qısa tücüklüdür. Yarpaqları uzunsovlansetvari və ya əks-yumurtavari, uzun¬luğu 6–10 mm, eni 2–3 mm, çox cod, çılpaq, az bilinən nöqtəli vəzicikli, kənarları tükcüklüdür; yan damarcıqları alt tərəfində üstə çıxandır. Çiçək qrupu başcıqlı, möhkəmdir. Kasacığın uzunluğu 4–5 mm, sıx və qısa tükcüklüdür; yuxarı dişcikləri üçkünc, kənarları tükcüklüdür.
Fedçenko kəklikotu
Karyagin kəklikotu
== Ümumi yayılması: == Qafqaz == Azərbaycanda yayılması: == Qobustanda yayılmışdır. == Statusu: == Azərbaycanın nadir bitkisidir. CR A2c; B1ac(i,ii)+2ab(i,ii). == Bitdiyi yer: == Daşlıq yamaclarda bitir. == Təbii ehtiyatı: == Azərbaycanda arealı dardır. == Bioloji xüsusiyyətləri: == Çoxsaylı, meyvəsiz, sürünən zoğları olan yarımkolcuqdur. Çiçəkli zoğları düz dayanan, hündürlüyü 2-5 sm, sıx, qısa tkcüklüdür. Yarpaqları uzunsov-lansetvari və ya əks-yumurtavari, uzunluğu 4–10 mm, eni 2–4 mm olub çox cod, çılpaq, az bilinən nöqtəli vəzicikli, kənarları tükcüklərlə örtülüdür. Yarpaqların yan damarcıqları alt tərəfində üstə çıxandır. Çiçək qrupu başcıqlı, möhkəmdir.
Koçi kəklikotu
Kəklikotu (dəqiqləşdirmə)
Kəklikotu — dalamazkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. Kəklikotu (film, 2017) — Azərbaycan filmi.
Meqri kəklikotu
Migri kəklikotu
Sürünən kəklikotu
Sürünən kəklikotu (lat. Thymus serpyllum) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin dalamazkimilər fəsiləsinin kəklikotu cinsinə aid bitki növü. == Botaniki xarakteristikası == Həmişəyaşil, budaqlanan, kiçik yarımkol bitkisidir. Gövdəsi nazik oduncaqdır. Çiçəkli gövdəsi düzqalxan və ya azca qalxmış olub, hündürlüyü 2-15sm-ə qədər olub, gövdənin üzəri çiçəklərlə örtülmüşdür. Yarpaqları qarşı-qarşıya, qısa saplaqlı, ellipsşəkilli, kənarları orta ölçülü kirpiciklidir. Orta gövdələrində yarpaqların uzunluğu 5-10 mm, eni isə 1,5-3,5 mm-ə bərabərdir. Başcıq çiçək qrupuna malik olub, kompaktdır. Çiçəkləri ensiz, zəngşəkilli, ikidodaqlı olub, kasacığı tükcüklüdür. Qarışıq nazik budaqcıqları, yarpaq və çiçəkləri vardır.
Trautveri kəklikotu
Trautvetter kəklikotu (lat. Thymus trautvetteri) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin dalamazkimilər fəsiləsinin kəklikotu cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu Populyasiya "Nəsli kəsilmək təhlükəsində olanlar" kateqoriyasına aiddir –EN A2abc + 3bcd; B1ab(i, iii) + 2ab(ii, iii). Azərbaycanın nadir, Qafqazın endemik növüdür. == Ümumi yayılması == Qafqaz. == Statusu == Azərbaycanın nadir və relikt növüdür. En A2abc+3bcd; B1ab(i,ii,iii)+2ab(i,ii,iii). == Bitdiyi yer == Orta dağ zolağında çınqıllı yamaclarda bitir. == Təbii ehtiyatı == Azərbaycanda arealı dardır. == Bioloji xüsusiyyətləri == Sürünən zoğları olmayan ağ keçətüklü yarımkolcuqdur.
Trautvetter kəklikotu
Trautvetter kəklikotu (lat. Thymus trautvetteri) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin dalamazkimilər fəsiləsinin kəklikotu cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu Populyasiya "Nəsli kəsilmək təhlükəsində olanlar" kateqoriyasına aiddir –EN A2abc + 3bcd; B1ab(i, iii) + 2ab(ii, iii). Azərbaycanın nadir, Qafqazın endemik növüdür. == Ümumi yayılması == Qafqaz. == Statusu == Azərbaycanın nadir və relikt növüdür. En A2abc+3bcd; B1ab(i,ii,iii)+2ab(i,ii,iii). == Bitdiyi yer == Orta dağ zolağında çınqıllı yamaclarda bitir. == Təbii ehtiyatı == Azərbaycanda arealı dardır. == Bioloji xüsusiyyətləri == Sürünən zoğları olmayan ağ keçətüklü yarımkolcuqdur.
Zaqafqaziya kəklikotu
Ziapad kəklikotu
Kəklikotu (film)
Kəklikotu tammetrajlı bədii filmi rejissorlar Cəfər Axundzadə və Vüqar İslamzadə tərəfindən 2017-ci ildə ekranlaşdırılmışdır. == Məzmun == Meyvə-tərəvəz satmaq üçün paytaxta gedən dayı (Müşfiq Şahverdiyev) və bacıoğlu (İslam Mehrəliyev) başqasına çatacaq bir kisə "kəklikotu"nu yolda satırlar. Sən demə, kisədəki kəklikotu deyilmiş. Milyonla ölçülən bu əmanətin yiyəsindən yaxa qurtarmaq isə qəliz məsələdir. == Film haqqında == Film komediya, macəra janrındadır. 2017-ci ilin dekabrından kinoteatrlardadır.
Dağıstan (Hacıyev) kəklikotu
Kəklikotu (film, 2017)
Kəklikotu tammetrajlı bədii filmi rejissorlar Cəfər Axundzadə və Vüqar İslamzadə tərəfindən 2017-ci ildə ekranlaşdırılmışdır. == Məzmun == Meyvə-tərəvəz satmaq üçün paytaxta gedən dayı (Müşfiq Şahverdiyev) və bacıoğlu (İslam Mehrəliyev) başqasına çatacaq bir kisə "kəklikotu"nu yolda satırlar. Sən demə, kisədəki kəklikotu deyilmiş. Milyonla ölçülən bu əmanətin yiyəsindən yaxa qurtarmaq isə qəliz məsələdir. == Film haqqında == Film komediya, macəra janrındadır. 2017-ci ilin dekabrından kinoteatrlardadır.
Qara mərğəm kəklikotu
Zaqafqaziya (Ziazat) kəklikotu
Qaramərğəm kəklikotu
Qaramərğəm kəklikotu (lat. Thymus karamarianicus) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin dalamazkimilər fəsiləsinin kəklikotu cinsinə aid bitki növü. == Təbii yayılması == Qafqazda geniş yayılmışdır == Botaniki təsviri == Hündürlüyü 15–25 sm olan yarımkolcuqdur. Düz dayanan meyvəsiz zoğla-rı və daha cod, düz dayanan çiçək saplaqları çiçək qrupunun altında uzun, əyilmiş tükcüklərlə örtülmüşdür. Yarpaqları saplaqlı, saplaqların uzunluğu 15–25 mm, eni 4–8 mm, ellipsvari, kənarları tükcüklüdür. Aşağı gövdə yarpaqları uzun saplaqlarda yerləşir, yumurtavari və yan damarcıqları aydın görünür. Çiçək qrupu uzunsov, başcıqlı, çox vaxt şaxələnmişdir. Çiçək saplaqları uzun tükcüklüdür. Kasacığı zəngvari, uzunluğu təxminən 4 mm, uzun tükcüklüdür. Yuxarı dişcikləri neştərvari, kənarları tükcüklüdür.
Hacıyev kəklikotusu
Hacıyev kəklikotusu (lat. Thymus daghestanicus) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin dalamazkimilər fəsiləsinin kəklikotu cinsinə aid bitki növü. == Təbii yayılması == Qafqazda təbii halda geniş yayılmışdı. == Botaniki təsviri == Meyvəsiz sürünən zoğları olan yarımkolcuqdur. Çiçəkli zoğları düz dayanan, hündürlüyü 7-15 sm, sıx, qısa tükcüklüdür. Yarpaqların uzunluğu 6-10 mm, eni 2-3 mm, uzunsov-neştərvari və ya əks-yumurtavaridir. Çox cod, çılpaq, az bilinən nöqtəli vəzicikli, kənarları tükcüklüdür. Yan damarcıqları alt tərəfində üstə çıxandır. Çiçək qrupu başcıqlı, möhkəmdir. Kasacığın uzunluğu 4-5 mm, sıx və qısa tükcüklüdür; yuxarı dişcikləri üçkünc, kənarları tükcüklüdür.
Karyagin kəklikotusu
Karyagin kəklikotusu (lat. Thymus karjaginii) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin dalamazkimilər fəsiləsinin kəklikotu cinsinə aid bitki növü. == Təbii yayılması == Kiçik Qafqazda rast gəlinir. == Botaniki təsviri == Meyvəsiz sürünən zoğları olan yarımkolcuqdur. Çiçəkli zoğları düz dayanan, hündürlüyü 2-5 sm, sıx, qısa tükcüklüdür. Yarpaqları uzunsov-neştərvari və ya əks-yumurtavari, uzunluğu 4-10 mm, eni 2-4 mm-dir. Çox cod, çılpaq, az bilinən nöqtəli vəzicikli, kənarları tükcüklüdür. Yan damarcıqları alt tərəfində üstə çıxandır. Çiçək qrupu başcıqlı, möhkəmdir. Kasacığın uzunluğu 4,5-5(6) mm, sıx və qısa tükcüklüdür.
Təpə kəklikotusu
Təpə kəklikotusu (lat. Thymus collinus) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin dalamazkimilər fəsiləsinin kəklikotu cinsinə aid bitki növü. == Təbii yayılması == Qafqazda geniş yayılmışdır. == Botaniki təsviri == Çoxillik, alt hissəsində şaxələnmiş gövdəli, yuxarı hissəsində tükcüklü bitkidir. Çiçək saplaqlarının hündürlüyü 7-12 sm-dir. Yarpaqları saplaqlı, uzunsov-yumurtavaridən yumurtavariyədək, uzunluğu 7-11 sm, eni 3-5 mm, nöqtəli-vəziciklidir. Çiçəkləri çəhrayı, başcıq çiçək qruplarına yığılmışdır. Meyvəsi-qozadır. Təbiətdə əsasən toxum vasitəsi ilə çoxalır. == Ekologiyası == Orta və subalpda, quru daşlı yamaclarda bitir.
Fedçenko kəklikotusu
Fedçenko kəklikotusu (lat. Thymus fedtschenkoi) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin dalamazkimilər fəsiləsinin kəklikotu cinsinə aid bitki növü. Azərbaycanın nadir bitkisidir. CR B1ab(i,ii,iii,iv,v). == Arealı == Kiçik Qafqazın mərkəzində geniş yayılmışdır. Azərbaycanda arealı dardır. Azərbaycan daxilində Kiçik Qafqazda bitir. Yuхarı dağ zоlaqlarında, daşlıq yamaclarda rast gəlinir. == Bioloji xüsusiyyətləri == Qısa, sürünən zoğları olan, çox alçaq yarımkolcuq-dur. Çiçək saplaqlı budaqları nazik, hündürlüyü 3-7 sm, sıx və çox qısa tükcüklüdür.
Koçi kəklikotusu
Koçi kəklikotusu (lat. Thymus kotschyanus) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin dalamazkimilər fəsiləsinin kəklikotu cinsinə aid bitki növü.

Digər lüğətlərdə

бург канто́н кокони́ровать космо... кров льзя на пе́рвый взгляд поро́ться прихотли́вость рекуперати́вный черке́сы обсе́сть офо́ртный перетира́ть соотнесе́ние ведет Adyghe antismoking assortment Bimlipatam jute high road inlace knightly prosaicism virology