Lixtenşteyn

Lixtenşteyn (alm. Liechtenstein) və ya rəsmi adı ilə Lixtenşteyn Knyazlığı (alm. Fürstentum Liechtenstein) — Mərkəzi Avropanın cənub-qərbində mikrodövlət. Lixtenşteyn Alp dağlarında, Reyn çayının sağ sahilində yerləşir. Şimal və şərqdə Avstriya, cənub və qərbdə İsveçrə ilə həmsərhəddir. Paytaxtı Vaduts şəhəri, ümumi sahəsi 160 kvadrat kilometrdir. Lixtenşteyn knyaz tərəfindən idarə olunan konstitusiyalı monarxiya dövlətidir. Dövlət dili alman dili, danışıq dili isə alman dilinin dialektlərindən biri olan aleman ləhcəsidir. Lixtenşteynin dənizə birbaşa çıxışı yoxdur və Özbəkistanla birlikdə dənizə çıxışı olmayan ölkələrlə əhatə olunmuş nadir dövlətlərdəndir. == Tarixi == Lixtenşteynlilərin əcdadları qədim retlər və german tayfaları olan alemanlar olublar.

Lixtenşteyn (alm. Liechtenstein) və ya rəsmi adı ilə Lixtenşteyn Knyazlığı (alm. Fürstentum Liechtenstein) — Mərkəzi Avropanın cənub-qərbində mikrodövlət. Lixtenşteyn Alp dağlarında, Reyn çayının sağ sahilində yerləşir. Şimal və şərqdə Avstriya, cənub və qərbdə İsveçrə ilə həmsərhəddir. Paytaxtı Vaduts şəhəri, ümumi sahəsi 160 kvadrat kilometrdir. Lixtenşteyn knyaz tərəfindən idarə olunan konstitusiyalı monarxiya dövlətidir. Dövlət dili alman dili, danışıq dili isə alman dilinin dialektlərindən biri olan aleman ləhcəsidir. Lixtenşteynin dənizə birbaşa çıxışı yoxdur və Özbəkistanla birlikdə dənizə çıxışı olmayan ölkələrlə əhatə olunmuş nadir dövlətlərdəndir. == Tarixi == Lixtenşteynlilərin əcdadları qədim retlər və german tayfaları olan alemanlar olublar.

Lixtenşteyn bayrağı — Lixtenşteynin Dövlət bayrağı

Lixtenştayn qəsri (alm. Schloss Lichtenstein‎) — Almaniyanın Baden-Vürtemberq əyalətində yerləşən qəsr. == Haqqında == Qəsr Svabiya-Baden platforması üzərində yerləşir. 1200-cü ildə tikildiyi düşünülür. 1311-ci ildəki Reyçskrays Müharibəsində və sonra 1381-ci ildəki Reutlinqen şəhəri ilə birlikdə xaraba edildi. Qəsr 1840-cı ilə qədər təmir olunmadı. 1802-ci ildə bu torpaqlar Vürtemberq kralı I Frederikin əlinə keçdi. I Frederik orda ov köşkü tikdirdi. 1837-ci ildə bura qohumu Uraxlı hersoq Vilhelmin əlinə keçdi. O, Villiam Hauflun romanı "Lixtenştayn"dan təsirləndi və 1840–1842-ci illərdə indiki qəsri tikdirdi.

Lixtenştayn qəsri (alm. Schloss Lichtenstein‎) — Almaniyanın Baden-Vürtemberq əyalətində yerləşən qəsr. == Haqqında == Qəsr Svabiya-Baden platforması üzərində yerləşir. 1200-cü ildə tikildiyi düşünülür. 1311-ci ildəki Reyçskrays Müharibəsində və sonra 1381-ci ildəki Reutlinqen şəhəri ilə birlikdə xaraba edildi. Qəsr 1840-cı ilə qədər təmir olunmadı. 1802-ci ildə bu torpaqlar Vürtemberq kralı I Frederikin əlinə keçdi. I Frederik orda ov köşkü tikdirdi. 1837-ci ildə bura qohumu Uraxlı hersoq Vilhelmin əlinə keçdi. O, Villiam Hauflun romanı "Lixtenştayn"dan təsirləndi və 1840–1842-ci illərdə indiki qəsri tikdirdi.

Lixtenşteyn tarixi – müasir Lixtenşteyn dövlətinin ərazilərini əhatə edən tarixdən ibarətdir. == Orta Əsrlər == Roma imperiyası dövründə Lixtenşteyn Reyita bölgəsində yerləşən kiçik yaşayış məntəqəsi idi. Ərazi tarix ərzində heç vaxt mübahisəyə yol açmamışdır. Lixtenşteyn hər hasısa xüsusiyyətinə görə fərqlənmədiynə görə Avropada olan heç bir dövlər bu əraziləri işğal etməyə maraq göstərmirdi. Lixtenşteyni idarə etmiş ilk sülalə Hohenms sülaləsi olmuşdur. Lixtenşteyn adını ölkəyə hakimiyyətə gəlmiş ikinci ailə tərəfindən veridiyi ehtimal edilir. Adın mənası parıltılı daş mənasısı verirdi. Ailə ilk vaxtlar Lixtenşteyn ərazilərindən uzaq məsafədə yerləşən Aşağı Avstriya bölgəsində yaşayırdılar. Ərazidə hündür qala inşa edilmişdir. Qala 1140 və 1807-ci illər arasında ailənin nərazəti altında qalmışdır.

== Həmçinin bax ==

Lixtenşteyn bağrıqarası (lat. Pterocles lichtensteinii) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin bağrıqarakimilər dəstəsinin bağrıqaralar fəsiləsinin bağrıqara cinsinə aid heyvan növü.

Lixtenşteyn İnstitutu — Lixtenşteyndə elmi tədqiqat mərkəzi və akademik müəssisə. İnstitut Lixtenşteyn Knyazlığının Qamprin-Bendern şəhərində yerləşir. İnstitut Lixtenşteynin tarixi, siyasəti, hüququ və iqtisadiyyatı ilə bağlı araşdırmalar aparır. == Tarixi == 1986-cı il avqustun 15-də (Lixtenşteyn Knyazlığının milli günü) institut Lixtenşteynlə bağlı praktiki və fundamental tədqiqatlar üçün tədqiqat mərkəzi kimi yaradılmışdır. 1998-ci ildən bəri İnstitut Bendern kilsəsinin yanında yerləşir. Lixtenşteyn Knyazlığının ali təhsil aktına əsasən, Lixtenşteyn İnstitutu universitetə ​​bənzər bir qurumdur. İnstitut Lixtenşteynin özəl və korporativ qanunlarına uyğun olaraq qeyri-kommersiya cəmiyyəti kimi təşkil edilmişdir. Lixtenşteyn İnstitutu hazırda dövlət orqanları tərəfindən maliyyə olunur. == Araşdırmaları == Lixtenşteyn İnstitutunun tarixi araşdırmaları iki dünya müharibələri arasındakı vaxta və indiki Lixtenşteyn əyalətində Lixtenşteyn knyazlıgı ailəsinin hakimiyyətinin keçidinə yönəlib. 2016-cı ildən Lixtenşteyn İnstitutu 1988-ci ildə Lixtenşteyn Knyazlığının Tarixi Assosiasiyası tərəfindən yaradılmış lüğətin kitab formatına əsaslanan Lixtenşteyn Knyazlığının onlayn Tarixi lüğətinə (eHLFL) cavabdehdir.

Lixtenşteyn Futbol Federasiyası — 1934-cü ildə (bəzi mənbələrə görə 1933-cü ildə) yaradılsa da, FİFA və UEFA-ya 40 il sonra — 1974-də daxil olub. Lixtenşteyn yığması rəsmi beynəlxalq yarışlarda 1994-cü ildən çıxış edir. Həmin il aprelin 27-də Belfastda AÇSO turniri çərçivəsində Şimali İrlandiya futbolçularına 1:4 hesabı ilə məğlub olub. İlk matçda ilk qolu Daniel Hasler vurub. Debütantın 1995-ci il iyunun 3-də öz meydanında güclü İrlandiya ilə heç-heçə — 0:0 oynaması Avropada böyük əks-səda doğurdu.

Lixtenşteyn Futbol Federasiyası — 1934-cü ildə (bəzi mənbələrə görə 1933-cü ildə) yaradılsa da, FİFA və UEFA-ya 40 il sonra — 1974-də daxil olub. Lixtenşteyn yığması rəsmi beynəlxalq yarışlarda 1994-cü ildən çıxış edir. Həmin il aprelin 27-də Belfastda AÇSO turniri çərçivəsində Şimali İrlandiya futbolçularına 1:4 hesabı ilə məğlub olub. İlk matçda ilk qolu Daniel Hasler vurub. Debütantın 1995-ci il iyunun 3-də öz meydanında güclü İrlandiya ilə heç-heçə — 0:0 oynaması Avropada böyük əks-səda doğurdu.

Lixtenşteyn sarayı (çex. Lichtenštejnský palác na Kampě v Praze) - Praqanın Mala Strana rayonunda, Vltava çayının sol sahilində (U Sovových mlýnů küçəsi 4/506) yerləşən barokko üslublu saraydır. Saray Kampa adasının azsaylı görməli abidələrindən biridir. Karl körpüsündən Vltava çayı boyunca uzanan binanın fasadına və onun ətrafındakı digər binalara gözəl mənzərə açılır. Elə təəssürat yaranır ki, saray düz çayın dibindən qalxır. Hazırda saray Çexiya hökuməti tərəfindən müxtəlif mədəni tədbirlərin, habelə mühüm dövlət səfərlərinin yerləşdirilməsi üçün istifadə olunur. 1958-ci ildən Çexiya Respublikasının mədəniyyət abidəsi kimi qorunur. == Tarix == XVII əvvəllərində tikilmiş bu saray, Praqada barokko memarlığının ən qədim nümunəsi sayılır. Lakin əslində bu bir az doğru deyil. Birincisi, bu bir yox, ilk sahibinin, yəni "qanlı" Karl Lixtenşteynin istəyi ilə vahid ansambl şəklində birləşdirilmiş düz beş ayrı binadır.

== Həmçinin bax ==

Martin Henrix Karl Lixtenşteyn (alm. Martin Hinrich Carl Lichtenstein‎;10 yanvar 1780, Hamburq – 3 sentyabr 1857, Kil) – Alman həkimi, tədqiqatçısı və zooloqu. Berlin zooparkının ilk direktoru olmuşdur. == İşləri == Hinrich Lichtenstein: Reisen im südlichen Afrika, 1810 Hinrich Lichtenstein: Zur Geschichte der Sing-Akademie in Berlin. Nebst einer Nachricht über das Fest am funfzigsten Jahrestage Ihrer Stiftung und einem alphabetischen Verzeichniss aller Personen, die ihr als Mitglieder angehört haben. Verlag Trautwein, Berlin 1843.

Lixtenşteyn Dövlət Kitabxanası — Lixtenşteyn Milli Kitabxanası Vaduzda yerləşir. Kitabxana 1961-ci ildə yaradılıb. == Təsvir == Kitabxana 1961-ci ildə Landesgesetzblatt hökumət nəşrində (14 noyabr 1961-ci il, № 25) dərc edilmiş qanuna əsasən yaradılmışdır. Kitabxananın orqanları təsis şurası, kitabxana komissiyası və aparıcı kitabxanaçıdır. Kitabxana ölkənin milli (Lixtenşteynin qanuni depozit kitabxanası), patent və ictimai kitabxanası kimi fəaliyyət göstərir. Açılış saatlarında Dövlət Kitabxanası Lixtenşteynin və İsveçrənin mövcud qanunvericiliyini məsləhətləşməyə və çapa təqdim etməlidir. Kitabxananın fondu 285 000 eksponat təşkil edir. 2003-cü ildən Lixtenşteyn Universitetinin kitabxanasının kolleksiyaları da burada saxlanılır. Kitabxana Vaduz, Herberveg küçəsi 5 ünvanında yerləşir. 2012-ci ilin avqustunda Dövlət Kitabxanası Lixtenşteyn Knyazlığının Tarix Cəmiyyətinin İllik kitabının, köhnə milli qəzetlərin və Lixtenşteynin digər nəşrlərinin skan edilmiş şəkillərinə onlayn çıxışı təmin edən layihə təqdim etdi.

== Kişilər ==

Lixtenşteyn — 12–28 iyun tarixləri arasında Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhərində keçirilən 2015 Avropa Oyunlarındaki iştirakı. Lixtenşteyn 2015 Avropa Oyunlarında 10 idmançı ilə qatıldı. Lixtenşteyn 2015 Avropa Oyunlarında medal qazana bilmədi. == Ümumi məlumat == Lixtenşteyn 2015 Avropa Oyunlarına 10 idmançı ilə 5 idman növündə qatıldı. Lixtenşteyn bayrağını 2015 Avropa Oyunlarının açılış mərasimində Bakı Olimpiya Stadionuna kamandan oxatan Marvin Qrişke gətirdi.

Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi (ing. Eurovision Song Contest; fr. Concours Eurovision de la chanson) — 1956-cı ildən bəri Avropa Yayım İttifaqına üzv olan ölkələr arasında keçirilən beynəlxalq mahnı müsabiqəsi. Avroviziya dünyanın ən uzun ömürlü musiqi hadisəsidir və buna görə də müsabiqənin adı 2015-ci ildə Ginnesin Rekordlar Kitabına düşüb. Müsabiqə 1951-ci ildən bəri təşkil olunan İtaliyanın məşhur Sanremo Musiqi Festivalının əsasında qurulub. Müsabiqədə iştirak edən hər bir ölkə Avropa Yayım İttifaqına canlı yayımda ifa olunacaq orijinal mahnı təqdim edir və şounun sonunda iştirak edən ölkələr arasında keçirilən səsvermədə ən çox səs toplayan mahnı müsabiqənin qalibi elan edilir. Müsabiqə 1956-cı ildən bəri hər il altmış altı dəfə keçirilib. Avroviziya eyni zamanda dünyanın ən çox baxılan qeyri-idman hadisələrindən biridir. Müsabiqənin izləyici kütləsi hər il 100 milyon və 600 milyon arasında dəyişir. Avroviziya həmçinin Avropadan kənarda yerləşən müəyyən ölkələrdə də yayımlanır; Amerika Birləşmiş Ştatları, Kanada, Yeni Zelandiya, Qazaxıstan və s.

Lixtenşteyn milli futbol komandası — Lixtenşteyni beynəlxalq futbol turnirlərində təmsil edən milli futbol komandası. == Tarixi == Tarixində ilk görüşünü 1981-ci ildə Malayziyaya qarşı keçirən Lixtenşteyn 1:0, bir il sonra Çini 2:0 hesabı ilə məğlub edib. 1994-cü ilədək yalnız yoldaşlıq görüşlərində qüvvəsini sınayan komanda həmin il əvvəl seçmə mərhələyə qatılıb, lakin Çin üzərindəki zəfərdən sonra Lixtenşteyn 3 xala həsrət qalıb, amma 1998-ci ildə Azərbaycanla üz-üzə gələnədək. 16 il rəqiblərini yenə bilməyən yığma həm də seçmə mərhələdə ilk qələbəsini qazanıb. 2003-cü ildə Səudiyyə Ərəbistanı ilə qarşılaşan Lixtenşteyn yoldaşlıq matçlarında üçüncü qələbəsini qazanıb. Daha sonra 2006-cı ilin dünya və 2008-ci ilin Avropa çempionatının oyunlarında Lixtenşteyn komandası nəticələr əldə edib. Onlar hər iki mərhələdə iki qələbə qazanıb. Əvvəl Lüksemburq hər iki oyunda, özü də hər ikisində də böyük hesabla (3:0, 4:0), ötən tsikldə isə Latviya (1:0) və İslandiya (3:0) diz çökdürülüb.

Malostran meydanındakı Lixtenşteyn sarayı və ya sadəcə Lixtenşteyn sarayı (çex. Lichtenštejnský palác na Malostranské náměstí) — Praqanın köhnə şəhərində, Mala Strana rayonun "Malostran meydanı" № 258/13-də yerləşən gözəl saray. Binanın tikintisi o zaman çox populyar olan barokko və daha sonra klassisizm üslublarında inşa etdirilmişdi. Saray Çexiya Respublikasının mühüm mədəniyyət abidəsi kimi qorunur. Saray Malostran meydanının bütün qərb hissəsini tutur və qonşuluqda yerləşən Hartiqov sarayı ilə ümumi tikinti, rabitə və kommunikasiya əlaqələrinə malikdir - Lixtenşteyn sarayında İncəsənət və Musiqili Rəqs Akademiyası, Hartiqov da isə Akademiyanın rəhbərliyi yerləşir. == Tarix == Praqanın köhnə şəhəri ilə gəzişərkən, Malostran meydanındakı müqəddəs Nikolay kilsəsinin qarşısında yerləşən nəhəng bir sarayı görmək olar. Bəzən Ledeburq adı ilə də tanınan Lixtenşteyn sarayı rahatlıqla ən azı beş adi evi yerləşdirə biləcək olduqca böyük bir sahəni tutur və Praqa şəhərində barokko üslubunda inşa edilmiş ilk böyük bina sayılır. Sarayın binası hazırkı nəsli Mərkəzi Avropanın Lixtenşteyn Knyazlığına məxsus Karl Lixtenşteyn tərəfindən XVI əsrin əvvəllərində inşa edilmişdir. Karl "qanlı knyaz" nüfuzuna malik idi. Məhz o, Ağ dağ ətrafında qedən döyüşdə məğlub olduqdan sonra, 1621-ci ildə Köhnə Şəhər meydanında üsyan edən şəhər sakinlərinin 27 liderini ölüm cəzasına məhkum etmişdir.

== Kişilər ==

Lixtenşteyn 2018 Qış Olimpiya Oyunlarında xizəklə yürüş olmaqla 2 idman növündə 3 idmançı ilə təmsil olunacaqdır. == Medallar == == Millinin tərkibi == === Xizək idmanı növləri === ==== Dağ xizəyi idmanı ==== Təsnifat mərhələsində idmançı Beynəlxalq Xizək İdmanı Federasiyasının 21 yanvar 2018-ci il reytinqinə əsasən yarışmada iştirak edirlər. Bu yarışmada top-500 daxil olan və təsnifat xalını toplaya bilən idmançılar iştirak edə bilirlər. Top-500 daxil olmayan ölkələrin idmançıları «B» kateqoriyasında iştirak edirlər. Nəticələrə əsasən Lixtenşteyn 5 idmançı ilə təmsil olunmaq hüquuq əldə edir. Bir müddət sonra isə 3-cü lisenziyandan qazanır. Kişilər Qadınlar ==== Xizək yürüşü ==== Təsnifat mərhələsində idmançı Beynəlxalq Xizək İdmanı Federasiyasının 21 yanvar 2018-ci il reytinqinə əsasən iştirak edə bilər. «A» kateqoriyası üzrə lisenziya qazanmaq üçün idmançı reytinq üzrə 100 xal qazanmalıdır. Bununla belə MOK-ləri «B» kteqoriyasını ödəyə biləcək 1 qadın və 1 kişi olmaqla iştirakçı ilə təmsil oluna bilər. Təsnifata əasən Lixtenşteyn «A» kateqoriyası üzrə bir kişi və «B» kateqoriyası üzrə bir qadınla təmsil olunmaq hüququ əldə etmişdir.

Azərbaycan–Lixtenşteyn münasibətləri — Azərbaycan Respublikası ilə Lixtenşteyn Knyazlığı arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr. == Diplomatik əlaqələr == İki ölkə arasında diplomatik əlaqələr 1992-ci ilin yanvar ayının 21-də qurulmuşdur.

Lixtenşteyn — 2012-ci ildə Avstriyada baş tutan Yeniyetmələrin I Qış Olimpiya Oyunlarında. Lixtenşteyn Yeniyetmələrin I Qış Olimpiya Oyunlarında 2 idmançı ilə 2 idman növündə təmsil olundu.