MÜƏLLİF

I. i. author; (qadın) authoress; (ədəbi əsərlərdə) writer; (musiqi əsərlərində) composer; (tərtibçi) compiler

II. s.: ~ haqqı / qonorarı author’s emoluments pl. ~ hüququ copyright; ~ hüququnun pozulması piracy, break of copyright

MÜDİRİYYƏT
MÜƏLLİFLİK
OBASTAN VİKİ
Müəllif
Müəllif (lat. auctor) — yaradıcılığı nəticəsində əsər yaranan fiziki şəxs . İstedad, ağıl və zəhməti ilə əsər yaradan şəxs və ya şəxslər qrupu. Müəllif müəssisə və ya təşkilat da ola bilər, bu halda materiallar həmin təşkilatın adından dərc edilir. == Tarixi == Müəlliflik hüququ və ondan irəli gələrək müəllif anlayışı Avropada XIX əsrdə özünə tərəfdarlar tapmağa başladı. Almaniya İmperatorun 11 iyun 1870-ci il tarixli fərmanı ilə müəlliflik hüququna Urheberrecht adı verildi. Rusiyada XX əsrin əvvəlində müəlliflik hüququ dedikdə ədəbi yaradıcllıq nəzərdə tutulurdu. XX əsrdə bu anlayış daha geniş başa düşülərək intellektual mülkiyyət anlayışına çevrildi.
Müəllif hüquqları
Müəllif hüququ (copyright – ingiliscə hərfi mənası köçürmə hüququ deməkdir) – insanların elm, ədəbiyyat və incəsənət sahələrində əldə etdikləri yaradıcılıq nəticələrinin istifadəsinin hüquqi münasibətlərini tənzimləyən qaydadır. Obyektiv mənada müəlliflik hüququ əsərlərin yaradılması və istifadəsi üzrə münasibətləri tənzimləyən hüquqi normaların məcmusudur və qorunma aləti kimi çıxış edir, subyektiv mənada isə öz-özlüyündə əsərlərin yaradıcılarına məxsus olan şəxsi (qeyri-əmlak) və əmlak (iqtisadi) hüquqlarıdır və bu hüquqlar müstəsna xarakter daşıyır. == Müəlliflik hüquqlarının pozulması == Müəllif hüquqlarının pozulması müəllif hüququ təsdiqlənmiş hər hansı bir mülkiyyətdən hüquq sahibinin icazəsi olmadan müəllif hüququ təsdiqlənmiş mülkiyyətin və ya işin təkrar istehsal, dəyişiklik edilmə kimi xüsusi haqlarını pozmaqla istifadəsini nəzərdə tutur. Elektronik və audiovizual məhsulların icazəsiz təkrar istehsalı və yayılmasının ümumi adı piratlıq olaraq qəbul olunmuşdur (bu ifadənin tarixi ilk dəfə Daniel Defoenin 1703-cü ildə True-born Englishman əsərində "Bu Piratlar tərəfindən təkrarən çap olunurdu" cümləsini işlətməsilə başlanmışdır). Bu mənada qayda pozuntularınının "piratlıq" olaraq adlandırılması müəllif hüququnun yaranmasından bir qədər daha əvvəl baş vermişdir. Belə ki,1709-cu ildə yaranan və müəllif hüququ ilə bağlı ilk sayılan "Statue of Anne" fərmanına qədər 1557-ci ildə Stationer’s Company of London şirkətinin Kral Lisenziyası alması nəşriyyat sahəsində bu şirkətə inhisar imkani yaratmışdı. 1603 –cü ildə bu lisenziyadan kənardakı bütün fəaliyyətlər piratlıq olaraq tanınırdı. Bu anlayışın istifadəsinin hüquqi bazasının yaranma tarixi elə həmin dövrlərə dayanır və günümüzə qədər daimi olaraq istifadə olunmaqdadır. Bir çox tənqidçilər bu tərz fəaliyyətlərin "piratlıq" adlandırılmasının aşağılayıcı oldugunu və haqsız olaraq onun bir çox daha ağır və pis əməllərlə bir tutulmasına qarşı olsalar da məhkəmələrdə müəllif hüquqlarının pozulması və "piratlıq" bir birini əvəz edə biləcək terminlər kimi işlədilir. === Nümunələr === Müəllif hüquqlu məhsulların qeyri-qanuni yüklənməsi və MP3 formasında İnternetdə paylaşılması MP3 faylların kəşfi və İnternetin yaranmasından sonra hətta NAPSTER şirkətinin dağılması və RIAA (Amerika Audio-Visual Məhsullar Sənayesi Assosasiyası) tərəfindən qaldırılan bir çox məhkəmə işlərinə baxmayaraq günümüzdə ən gözəçarpan nümunə olaraq qalmaqdadır.
Müəllif hüququ
Müəllif hüququ (copyright – ingiliscə hərfi mənası köçürmə hüququ deməkdir) – insanların elm, ədəbiyyat və incəsənət sahələrində əldə etdikləri yaradıcılıq nəticələrinin istifadəsinin hüquqi münasibətlərini tənzimləyən qaydadır. Obyektiv mənada müəlliflik hüququ əsərlərin yaradılması və istifadəsi üzrə münasibətləri tənzimləyən hüquqi normaların məcmusudur və qorunma aləti kimi çıxış edir, subyektiv mənada isə öz-özlüyündə əsərlərin yaradıcılarına məxsus olan şəxsi (qeyri-əmlak) və əmlak (iqtisadi) hüquqlarıdır və bu hüquqlar müstəsna xarakter daşıyır. == Müəlliflik hüquqlarının pozulması == Müəllif hüquqlarının pozulması müəllif hüququ təsdiqlənmiş hər hansı bir mülkiyyətdən hüquq sahibinin icazəsi olmadan müəllif hüququ təsdiqlənmiş mülkiyyətin və ya işin təkrar istehsal, dəyişiklik edilmə kimi xüsusi haqlarını pozmaqla istifadəsini nəzərdə tutur. Elektronik və audiovizual məhsulların icazəsiz təkrar istehsalı və yayılmasının ümumi adı piratlıq olaraq qəbul olunmuşdur (bu ifadənin tarixi ilk dəfə Daniel Defoenin 1703-cü ildə True-born Englishman əsərində "Bu Piratlar tərəfindən təkrarən çap olunurdu" cümləsini işlətməsilə başlanmışdır). Bu mənada qayda pozuntularınının "piratlıq" olaraq adlandırılması müəllif hüququnun yaranmasından bir qədər daha əvvəl baş vermişdir. Belə ki,1709-cu ildə yaranan və müəllif hüququ ilə bağlı ilk sayılan "Statue of Anne" fərmanına qədər 1557-ci ildə Stationer’s Company of London şirkətinin Kral Lisenziyası alması nəşriyyat sahəsində bu şirkətə inhisar imkani yaratmışdı. 1603 –cü ildə bu lisenziyadan kənardakı bütün fəaliyyətlər piratlıq olaraq tanınırdı. Bu anlayışın istifadəsinin hüquqi bazasının yaranma tarixi elə həmin dövrlərə dayanır və günümüzə qədər daimi olaraq istifadə olunmaqdadır. Bir çox tənqidçilər bu tərz fəaliyyətlərin "piratlıq" adlandırılmasının aşağılayıcı oldugunu və haqsız olaraq onun bir çox daha ağır və pis əməllərlə bir tutulmasına qarşı olsalar da məhkəmələrdə müəllif hüquqlarının pozulması və "piratlıq" bir birini əvəz edə biləcək terminlər kimi işlədilir. === Nümunələr === Müəllif hüquqlu məhsulların qeyri-qanuni yüklənməsi və MP3 formasında İnternetdə paylaşılması MP3 faylların kəşfi və İnternetin yaranmasından sonra hətta NAPSTER şirkətinin dağılması və RIAA (Amerika Audio-Visual Məhsullar Sənayesi Assosasiyası) tərəfindən qaldırılan bir çox məhkəmə işlərinə baxmayaraq günümüzdə ən gözəçarpan nümunə olaraq qalmaqdadır.
Müəllif nitqi
Müəllif nitqi — Bədii əsərlərdə müəllifin dilindən yazılan parçalar, obrazların, personajların danışığında işlənməyən parçalar.
Müəllif:Oqtay Nüsrətov
Oqtay Qüdrət oğlu Nüsrətov (26 iyul 1941 - 10 sentyabr 2021) — texnika elmləri doktoru, Professor, AMEA-nın İdarəetmə Sistemləri İnstitutunun Laboratoriya rəhbəri (2020-ci ilədək), AMEA-nın İdarəetmə Sistemləri İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini (2020-ci ilədək). == Həyatı == Oqtay Nüsrətov 1941-ci il iyulun 26-da Bakı şəhərində anadan olmuşdur. Azərbaycan Texniki Universitetini bitirmişdir. Namizədlik (PhD) dissertasiyasının mövzusu: 1203.01 – "Hesablama texnikası", "Azdebitli neft quyularının informasiyasının avtomatlaşdırılmış emalı üçün xüsusiləşdirilmiş rəqəmli hesablayıcı qurguların tədqiqi və işlənilməsi". Doktorluq dissertasiyasının mövzusu: 3338.01 – "Sistemli analiz, idarəetmə və informasiyanın işlənməsi", "Tsiklik siqnalların analizi və tanınması üçün mövqeli-binar informasiya texnologiyası, nəzarət və diaqnostika alqoritmləri və vasitələri". AMEA-nın İdarəetmə Sistemləri İnstitutunun (keçmiş Kibernetika İnstitutu) elmi işlər üzrə direktor müavini olmuşdur. AMEA-nın İdarəetmə Sistemləri İnstitutunun (keçmiş Kibernetika İnstitutu) nəzdində fəaliyyət göstərən Müdafiə Şurasının sədr müavinidir və Şuranın Elmi seminarının sədri olmuşdur. 2021-ci il sentyabrın 10-da Bakı şəhərində vəfat etmişdir. == Əmək və elmi fəaliyyəti == === Elmi əsərlərin sayı === Çapdan çıxmış elmi əsərlərinin ümumi sayı: 105 Xaricdə çıxmış elmi əsərlərinin sayı: 24 Respublikada çıxmış elmi əsərlərinin sayı: 45 Konfrans məruzələri və tezislər sayı: 33 Müəlliflik şəhadətnamələrinin və patentlərin sayı: 29Kadr hazırlığı: fəlsəfə doktorlarının sayı: 5 elmlər doktorlarının sayı: 1 === Əsas elmi nailiyyətləri === Tsiklik siqnalların analizi və identifikasiyası üçün yüksək həssaslığı və tanıma etibarlığını təmin edən mövqeli-binar informasiya texnologiyası işlənilmişdir. Təklif edilən texnologiya əsasında neftmədən avadanlıqları və qurğuları üçün, monitoring, diagnostika və idarəetmə üsulları və alqoritmləri işlənmiş və institutda yaradılan və bir sıra neft mədənlərində tədbiq edilmiş yeni nəsil nəzarət diaqnostika və idarəetmə komplekslərinin tərkibində istifadəyə verilmişdir.
Müəllif hüquqları işarəsi
Kopirayt işarəsi (ing. Copyright sözündən) və ya müəllif hüquqları işarəsi — əqli mülkiyyətin göstəricisi. Dairəyə alınmış "C" hərfi ilə təsvir olunmuşdur: ©. Bu işarə 1952-ci ildə Cenevrədə YUNESKO tərəfindən qəbul edilmiş Ümumdünya Müəllif Hüquqları Konvensiyası ilə təsis edilmişdir. Bu işarə 1955-ci ildən beynəlxalq hüquqda istifadə olunur. Qərbdə bu, qeydiyyat hesab edilmir, yalnız icazəsiz çoxalmaya qarşı xəbərdarlıq rolunu oynayır.
Müəllif hüquqlarının pozulması
Müəllif hüquqlarının pozulması müəllif hüququ təsdiqlənmiş hər hansı bir mülkiyyətdən hüquq sahibinin icazəsi olmadan müəllif hüququ təsdiqlənmiş mülkiyyətin və ya işin təkrar istehsal, dəyişiklik edilmə kimi xüsusi haqlarını pozmaqla istifadəsini nəzərdə tutur. Elektronik və audio-visual məhsulların icazəsiz təkrar istehsalı və yayılmasının ümumi adı piratlıq olaraq qəbul olunmuşdur(bu ifadənin tarixi ilk dəfə Daniel Defoenin 1703-cü ildə True-born Englishman əsərində "Bu Piratlar tərəfindən təkrarən çap olunurdu"cümləsini işlətməsilə başlanmışdır). Bu mənada qayda pozuntularınının "piratlıq"olaraq adlandırılması müəllif hüququnun yaranmasından bir qədər daha əvvəl baş vermişdir. Belə ki,1709-cu ildə yaranan və müəllif hüququyla bağlı ilk sayılan "Statue of Anne" fərmanına qədər 1557-ci ildə Stationer’s Company of London şirkətinin Kral Lisenziyası alması nəşriyyat sahəsində bu şirkətə inhisar imkani yaratmışdı. 1603-cü ildə bu lisenziyadan kənardakı bütün fəaliyyətlər piratlıq olaraq tanınırdı. Bu anlayışın istifadəsinin hüquqi bazasının yaranma tarixi elə həmin dövrlərə dayanır və günümüzə qədər daimi olaraq istifadə olunmaqdadır. Bir çox tənqidçilər bu tərz fəaliyyətlərin "piratlıq"adlandırılmasının aşağılayıcı oldugunu və haqsız olaraq onun bir çox daha ağır və pis əməllərlə bir tutulmasına qarşı olsalar da məhkəmələrdə müəllif hüquqlarının pozulması və "piratlıq"bir birini əvəz edə biləcək terminlər kimi işlədilir. == Terminologiya == === Piratlıq === Əqli mülkiyyət hüquqlarının qorunması tək Azərbaycan üçün deyil, bütün dünya ölkələri üçün prioritet istiqamətlərdən biridir. Hazırda piratlıq bütün dünya üzrə silah alveri və narkomaniyadan sonra üçüncü yerdə durur. Piratlıqdan gələn gəlir beynəlxalq illik ticarətin 200 milyard ABŞ dollarını təşkil edir.
Müəllif Hüquqları Agentliyi (Azərbaycan)
Azərbaycan Respublikası Əqli Mülkiyyət Agentliyi müəlliflik hüququ, əlaqəli hüquqlar, Azərbaycan folkloru nümunələrinə, inteqral sxem topologiyalarına və məlumat toplularına əqli mülkiyyət hüquqları (bundan sonra "əqli mülkiyyət hüquqları") sahəsində dövlət siyasətini həyata keçirən, normativ-hüquqi tənzimlənməni, əqli mülkiyyət sahəsinin inkişafını təmin edən, bu sahədə fəaliyyəti əlaqələndirən mərkəzi icra hakimiyyəti orqanıdır. == Haqqında == Agentlik öz fəaliyyətində Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasını, Azərbaycan Respublikasının qanunlarını, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərman və sərəncamlarını, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərar və sərəncamlarını, habelə Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələri və öz Əsasnaməsini rəhbər tutur. Agentlik öz fəaliyyətini digər mərkəzi və yerli icra hakimiyyəti orqanları, yerli özünüidarəetmə orqanları, habelə ictimai birliklər və digər hüquqi şəxslərlə əlaqəli şəkildə qurur. 20 aprel 2018-ci ildə İstehlak bazarına nəzarət, standartlaşdırma, metrologiya və əqli mülkiyyət hüquqları obyektlərinin mühafizəsi sahəsində idarəetmənin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı tədbirlər haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı ilə Azərbaycan Respublikasının Müəllif Hüquqları Agentliyinin və Patent və Əmtəə Nişanları Mərkəzinin birləşmə formasında yenidən təşkili yolu ilə Azərbaycan Respublikasının Əqli Mülkiyyət Agentliyi yaradılıb. == Əsas vəzifələri == əqli mülkiyyət hüquqları sahəsində dövlət siyasətini həyata keçirmək, bu sahədə müvafiq konsepsiya və məqsədli proqramlar hazırlamaq və onların icrasını təmin etmək; əqli mülkiyyət hüquqlarının qorunması ilə bağlı dövlət tənzimlənməsini həyata keçirimək əqli mülkiyyət sahəsində dövlət və yerli özünüidarəetmə orqanlarının və bu sahənin subyektləri olan hüquqi şəxslərin fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi işində köməklik göstərmək; əqli mülkiyyət hüquqları sahəsində qüvvədə olan qanunvericiliyə əməl edilməsinə nəzarəti həyata keçirmək; elm, ədəbiyyat və incəsənət sahəsində çalışan yaradıcı şəxslərin və digər hüquq sahiblərinin işgüzar fəaliyyəti üçün daha əlverişli hüquqi şəraitin və əqli mülkiyyətdən cəmiyyətin tələblərinə uyğun kütləvi istifadə yolu ilə sosial və iqtisadi fəaliyyətin yeni formalarının yaradılması və əqli mülkiyyəti əmtəəyə çevirmək məqsədi ilə qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsinə aid təkliflər hazırlamaq və lazımlı tədbirlər görmək; əqli mülkiyyətin müasir iqtisadiyyatda artan roluna əsaslanan və əqli mülkiyyət sənayesinin inkişafına yönəldilmiş investisiya mühitini yaxşılaşdırmaq məqsədi ilə müasir elmi-texniki potensiala və beynəlxalq təcrübəyə uyğun olaraq əqli mülkiyyət sahəsinə aid olan normativ sənədləri müntəzəm şəkildə təkmilləşdirmək və bu istiqamətdə müvafiq tədbirlər görmək; rəqəmli informasiya texnologiyalarının və elektron ticarətin inkişafının tənzimlənməsi məqsədi ilə əqli mülkiyyətin bu istiqamətdən irəli gələn yeni obyektlərinə olan hüquqların qorunmasına aid mexanizmlərin yaradılmasına dair təkliflər hazırlamaq və müvafiq tədbirlər görmək; əqli mülkiyyət hüquqlarının həyata keçirilməsini təmin etmək, əmlak hüquqlarını kollektiv əsasda idarə edən təşkilatların qeydiyyatını aparmaq, onların fəaliyyətinə qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada nəzarət etmək; əqli mülkiyyət obyektlərinin dövlət qeydiyyatını aparmaq, hüquq sahibləri və istifadəçilər haqqında milli informasiya sistemini yaratmaq və onun müntəzəm təkmilləşdirilməsi üçün müvafiq tədbirlər görmək; tərkibində əqli mülkiyyət obyektləri olan mallar gömrük sərhədindən keçirilərkən onlara qanunvericilikdə müəyyən edilmiş qaydada və gömrük orqanlarının müraciəti əsasında gömrük nəzarətinin həyata keçirilməsinə yardım göstərmək; öz səlahiyyətləri daxilində əqli mülkiyyətin beynəlxalq mübadiləsini və bu sahədə əməkdaşlığı təmin etmək; Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş digər vəzifələri yerinə yetirmək. == Strukturu == Agentliyin strukturuna rəhbərlik, Müəllif hüquqlarının qorunması, əqli mülkiyyət hüquqları obyektlərinin qeydiyyatı və əmlak hüquqları, iqtisadiyyat və maliyyə, ümumi işlər sahələri üzrə şöbə və sektorlar daxildir. Agentlikdə sədrdən (kollegiya sədri), sədr müavinindən, Agentliyin aparat rəhbərindən, struktur bölmələrinin və tabeliyində olan qurumların rəhbər işçilərindən ibarət kollegiya fəaliyyət göstərir. Kollegiya öz iclaslarında Agentliyin fəaliyyəti ilə bağlı məsələləri müzakirə edir və həmin məsələlər haqqında müvafiq qərarlar qəbul edir. Əqli mülkiyyət sahəsində elmi-texniki nailiyyətlərin, yeni texnologiyaların tətbiqinin və mədəni sənayedə əqli mülkiyyət hüquqlarının təmin olunması üzrə qabaqcıl dünya təcrübəsinin öyrənilməsi, habelə dövlət qeydiyyatına alınmaq üçün təqdim olunan əqli mülkiyyət obyektlərinin orijinallığının müəyyən edilməsi üçün Agentlikdə ictimai əsaslarla fəaliyyət göstərən və tərkibində sahələr üzrə ekspert komissiyaları olan mütəxəssislərdən və alimlərdən ibarət Elmi-metodik Şura fəaliyyət göstərir.
Ümumdünya Müəllif Hüquqları Konvensiyası
Ümumdünya Müəllif Hüquqları Konvensiyası (ÜMHK) (bəzən sənədin variantından asılı olaraq Cenevrə və ya Paris Konvensiyası) (ing. Universal Copyright Convention) — müəllif hüquqlarının müdafiəsi üzrə beynəlxalq müqavilə, UNESCO-nun himayəsi altında fəaliyyət göstərir. 6 sentyabr 1952-ci ildə Cenevrədə Müəllif Hüquqları üzrə Hökumətlərarası Konfransda qəbul edilmişdir. Konvensiyanın məqsədi heç bir ölkənin müəllif hüquqlarının beynəlxalq müdafiə sistemi çərçivəsindən kənarda qalmamasını təmin etmək idi. == Haqqında == ÜMHK Bern Konvensiyasına nisbətən daha aşağı səviyyədə müəllif hüquqlarının qorunmasını təmin edir. Bu, Cenevrə Konvensiyasının mümkün qədər çox dövlətin, o cümlədən bu və ya digər səbəbdən Bern tərəfindən nəzərdə tutulmuş müəllif hüquqlarının müdafiəsi səviyyəsini təmin edə bilməyən dövlətlərin ona qoşulması məqsədi ilə işlənib hazırlanması və qəbul edilməsi ilə əlaqədardır. Konvensiya. Bern Konvensiyasından fərqli olaraq (müəllif hüquqlarının qorunması üçün kifayət qədər əsas kimi əsərin yaradılmasından irəli gəlir), ÜMHK ayrı-ayrı üzv ölkələrdə belə mühafizənin verilməsi üçün müəyyən rəsmiləşdirmələrin həyata keçirilməsini nəzərdə tutur. Bu rəsmiləşdirmələr onunla bağlıdır ki, bəzi ölkələrdə əsərin mühafizəsi üçün nüsxələrin, qeydiyyatın və ya digər rəsmiləşdirmələrin depozitə qoyulması lazımdır. Buna görə də, Art.
Azərbaycan Respublikası Müəllif Hüquqları Agentliyi
Azərbaycan Respublikası Əqli Mülkiyyət Agentliyi müəlliflik hüququ, əlaqəli hüquqlar, Azərbaycan folkloru nümunələrinə, inteqral sxem topologiyalarına və məlumat toplularına əqli mülkiyyət hüquqları (bundan sonra "əqli mülkiyyət hüquqları") sahəsində dövlət siyasətini həyata keçirən, normativ-hüquqi tənzimlənməni, əqli mülkiyyət sahəsinin inkişafını təmin edən, bu sahədə fəaliyyəti əlaqələndirən mərkəzi icra hakimiyyəti orqanıdır. == Haqqında == Agentlik öz fəaliyyətində Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasını, Azərbaycan Respublikasının qanunlarını, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərman və sərəncamlarını, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərar və sərəncamlarını, habelə Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələri və öz Əsasnaməsini rəhbər tutur. Agentlik öz fəaliyyətini digər mərkəzi və yerli icra hakimiyyəti orqanları, yerli özünüidarəetmə orqanları, habelə ictimai birliklər və digər hüquqi şəxslərlə əlaqəli şəkildə qurur. 20 aprel 2018-ci ildə İstehlak bazarına nəzarət, standartlaşdırma, metrologiya və əqli mülkiyyət hüquqları obyektlərinin mühafizəsi sahəsində idarəetmənin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı tədbirlər haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı ilə Azərbaycan Respublikasının Müəllif Hüquqları Agentliyinin və Patent və Əmtəə Nişanları Mərkəzinin birləşmə formasında yenidən təşkili yolu ilə Azərbaycan Respublikasının Əqli Mülkiyyət Agentliyi yaradılıb. == Əsas vəzifələri == əqli mülkiyyət hüquqları sahəsində dövlət siyasətini həyata keçirmək, bu sahədə müvafiq konsepsiya və məqsədli proqramlar hazırlamaq və onların icrasını təmin etmək; əqli mülkiyyət hüquqlarının qorunması ilə bağlı dövlət tənzimlənməsini həyata keçirimək əqli mülkiyyət sahəsində dövlət və yerli özünüidarəetmə orqanlarının və bu sahənin subyektləri olan hüquqi şəxslərin fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi işində köməklik göstərmək; əqli mülkiyyət hüquqları sahəsində qüvvədə olan qanunvericiliyə əməl edilməsinə nəzarəti həyata keçirmək; elm, ədəbiyyat və incəsənət sahəsində çalışan yaradıcı şəxslərin və digər hüquq sahiblərinin işgüzar fəaliyyəti üçün daha əlverişli hüquqi şəraitin və əqli mülkiyyətdən cəmiyyətin tələblərinə uyğun kütləvi istifadə yolu ilə sosial və iqtisadi fəaliyyətin yeni formalarının yaradılması və əqli mülkiyyəti əmtəəyə çevirmək məqsədi ilə qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsinə aid təkliflər hazırlamaq və lazımlı tədbirlər görmək; əqli mülkiyyətin müasir iqtisadiyyatda artan roluna əsaslanan və əqli mülkiyyət sənayesinin inkişafına yönəldilmiş investisiya mühitini yaxşılaşdırmaq məqsədi ilə müasir elmi-texniki potensiala və beynəlxalq təcrübəyə uyğun olaraq əqli mülkiyyət sahəsinə aid olan normativ sənədləri müntəzəm şəkildə təkmilləşdirmək və bu istiqamətdə müvafiq tədbirlər görmək; rəqəmli informasiya texnologiyalarının və elektron ticarətin inkişafının tənzimlənməsi məqsədi ilə əqli mülkiyyətin bu istiqamətdən irəli gələn yeni obyektlərinə olan hüquqların qorunmasına aid mexanizmlərin yaradılmasına dair təkliflər hazırlamaq və müvafiq tədbirlər görmək; əqli mülkiyyət hüquqlarının həyata keçirilməsini təmin etmək, əmlak hüquqlarını kollektiv əsasda idarə edən təşkilatların qeydiyyatını aparmaq, onların fəaliyyətinə qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada nəzarət etmək; əqli mülkiyyət obyektlərinin dövlət qeydiyyatını aparmaq, hüquq sahibləri və istifadəçilər haqqında milli informasiya sistemini yaratmaq və onun müntəzəm təkmilləşdirilməsi üçün müvafiq tədbirlər görmək; tərkibində əqli mülkiyyət obyektləri olan mallar gömrük sərhədindən keçirilərkən onlara qanunvericilikdə müəyyən edilmiş qaydada və gömrük orqanlarının müraciəti əsasında gömrük nəzarətinin həyata keçirilməsinə yardım göstərmək; öz səlahiyyətləri daxilində əqli mülkiyyətin beynəlxalq mübadiləsini və bu sahədə əməkdaşlığı təmin etmək; Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş digər vəzifələri yerinə yetirmək. == Strukturu == Agentliyin strukturuna rəhbərlik, Müəllif hüquqlarının qorunması, əqli mülkiyyət hüquqları obyektlərinin qeydiyyatı və əmlak hüquqları, iqtisadiyyat və maliyyə, ümumi işlər sahələri üzrə şöbə və sektorlar daxildir. Agentlikdə sədrdən (kollegiya sədri), sədr müavinindən, Agentliyin aparat rəhbərindən, struktur bölmələrinin və tabeliyində olan qurumların rəhbər işçilərindən ibarət kollegiya fəaliyyət göstərir. Kollegiya öz iclaslarında Agentliyin fəaliyyəti ilə bağlı məsələləri müzakirə edir və həmin məsələlər haqqında müvafiq qərarlar qəbul edir. Əqli mülkiyyət sahəsində elmi-texniki nailiyyətlərin, yeni texnologiyaların tətbiqinin və mədəni sənayedə əqli mülkiyyət hüquqlarının təmin olunması üzrə qabaqcıl dünya təcrübəsinin öyrənilməsi, habelə dövlət qeydiyyatına alınmaq üçün təqdim olunan əqli mülkiyyət obyektlərinin orijinallığının müəyyən edilməsi üçün Agentlikdə ictimai əsaslarla fəaliyyət göstərən və tərkibində sahələr üzrə ekspert komissiyaları olan mütəxəssislərdən və alimlərdən ibarət Elmi-metodik Şura fəaliyyət göstərir.
Amerika Birləşmiş Ştatları Müəllif Hüquqları Qanunu
right|100px|thumb|Müəllif hüquqları simvolu Amerika Birləşmiş Ştatları Müəllif Hüquqları Qanunu, Amerika Birləşmiş Ştatlarındakı hər hansı bir məlumat və ya əqli fəaliyyət məhsulunun işlədilməsi və ya yayılması ilə bağlı haqların, qanunlarla insanlara verilməsini nəzərdə tutan qanundur. Bu qanun Amerika Birləşmiş Ştatları federal qanunlarının bir hissəsi olub Amerika Konstitusiyası tərəfindən təsdiq edilmişdir.
ABŞ Müəlliflik Hüquqları Qanunu
right|100px|thumb|Müəllif hüquqları simvolu Amerika Birləşmiş Ştatları Müəllif Hüquqları Qanunu, Amerika Birləşmiş Ştatlarındakı hər hansı bir məlumat və ya əqli fəaliyyət məhsulunun işlədilməsi və ya yayılması ilə bağlı haqların, qanunlarla insanlara verilməsini nəzərdə tutan qanundur. Bu qanun Amerika Birləşmiş Ştatları federal qanunlarının bir hissəsi olub Amerika Konstitusiyası tərəfindən təsdiq edilmişdir.
Amerika Birləşmiş Ştatları Müəlliflik Hüquqları Qanunu
right|100px|thumb|Müəllif hüquqları simvolu Amerika Birləşmiş Ştatları Müəllif Hüquqları Qanunu, Amerika Birləşmiş Ştatlarındakı hər hansı bir məlumat və ya əqli fəaliyyət məhsulunun işlədilməsi və ya yayılması ilə bağlı haqların, qanunlarla insanlara verilməsini nəzərdə tutan qanundur. Bu qanun Amerika Birləşmiş Ştatları federal qanunlarının bir hissəsi olub Amerika Konstitusiyası tərəfindən təsdiq edilmişdir.
Azərbaycan Respublikasında əsərləri dövlət varidatı elan edilən müəlliflərin siyahısı
Azərbaycan Respublikasında əsərləri dövlət varidatı elan edilən müəlliflərin siyahısı — bu siyahı Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 7 may 2019-cu il tarixli, 211 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmiş sənədə əsasən hazırlanmışdır. == Müəlliflər == Azərbaycan Respublikasında əsərləri dövlət varidatı elan edilən müəlliflər bunlardır: Qətran Təbrizi; Məhsəti Gəncəvi; Əfzələddin Xaqani; Nizami Gəncəvi; Qazi Bürhanəddin; İmadəddin Nəsimi; Aşıq Qurbani; Şah İsmayıl Xətai; Məhəmməd Füzuli; Aşıq Abbas Tufarqanlı; Molla Pənah Vaqif; Molla Vəli Vidadi; Qasım bəy Zakir; Mirzə Fətəli Axundzadə; Həsən bəy Zərdabi; Seyid Əzim Şirvani; Xurşidbanu Natəvan; Mirzə Ələkbər Sabir; Nəcəf bəy Vəzirov; Aşıq Ələsgər; Cəlil Məmmədquluzadə; Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev; Cəfər Cabbarlı; Əhməd Cavad; Mikayıl Müşfiq; Əhməd bəy Ağayev; Əli bəy Hüseynzadə; Nəriman Nərimanov; Məmməd Səid Ordubadi; Hüseyn Cavid; Əzim Əzimzadə; Yusif Vəzir Çəmənzəminli; Üzeyir Hacıbəyov; Səməd Vurğun; Əliağa Vahid.
Azərbaycanda müəlliflik hüququ
Azərbaycanda müəlliflik hüququ — Azərbaycanda müəllif hüquqları ilə bağlı yaranan münasibətləri tənzimləyən hüquq sahəsi. Müəlliflik hüququ və onun qorunması ilə bağlı məsələlər 5 iyun 1996-cı il tarixli 115-IQ nömrəli "Müəlliflik hüququ və əlaqəli hüquqlar haqqında" Qanunda öz əksini tapmışdır. Belə ki, qanun Azərbaycan Respublikası ərazisində elm, ədəbiyyat və incəsənət əsərlərinin yaradılması və istifadəsi ilə əlaqədar yaranan münasibətləri tənzimləyir. Adıçəkilən qanun, həmçinin, ifalar, fonoqramlar, efir və ya kabel yayımı təşkilatlarının verilişləri (əlaqəli hüquqlar) ilə bağlı münasibətləri də əhatə edir. Qanuna 2001, 2002, 2004, 2005, 2008, 2010, 2013, 2017, 2018 və 2021-ci illərdə əlavə və dəyişikliklər edilmişdir. Azərbaycan əqli mülkiyyət hüququ sahəsində fəaliyyət göstərən hökümətlərarası təşkilatın — Ümumdünya Əqli Mülkiyyət Təşkilatının (ÜƏMT) 193 üzvündən biridir. Hazırda ölkədə müəlliflik hüququ sahəsində inkişafı təmin edən, bu sahədə vahid tənzimləməni və nəzarəti həyata keçirən və fəaliyyəti əlaqələndirən məsul qurum Azərbaycan Respublikasının Əqli Mülkiyyət Agentliyidir. == Tarixi == Azərbaycanda müəlliflik hüququnun tarixi anonimlik anlayışının müəlliflik şəxsiyyəti ilə əvəz edildiyi dövrlərə gedib çıxır. "Kitabi-Dədə Qorqud" dastanı buna nümunə ola bilər. Sonrakı dövrlərdə əsərlərdə müəlliflərin adı xüsusi formada qeyd olunmağa başlandı; bununla da müəllifin adı həmin əsərin özündəcə qorunurdu.
Elnur Hüseynov (aktyor, ssenari müəllifi)
Elnur Hüseynov — azərbaycanlı aktyor, ssenari müəllifi. == Həyatı == Bacanaqlar və Kişi sözü teleseriallarında baş rol oynayıb. Bacanaqlar serialında 7 mövsüm Qismət obrazını canlandırdıqdan sonra 8-ci mövsümdə Kişi sözü serialına keçmişdir. 9-cu mövsümdə yenidən Bacanaqlar teleserialında çəkilib. O, həmçinin "Parni iz Baku" teatrının aktyorudur. == Filmoqrafiya == Toy (film, 2005) — İnqilab Ailəm (film, 2006) — Mobil İnterpapa (film, 2006) Qonşular (film, 2006) — Ələmşah Milçək (film, 2006) — Kərim Kəndim+nizə qayıdın!?
Ferdinand Müllerin müəllifi olduğu Avstraliyanın bitki növlərinin siyahısı
Mündəricat: Top · 0–9 A B C Ç D E Ə F G H X İ J K Q L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z
Moisey Xorenatsi anonim keşiş müəllifdir (kitab)
Moisey Xorenatsi anonim keşiş müəllifdir — Filologiya elmləri doktoru, professor, tarixçi, Cavidşunas alim Əjdər Tağıoğlu tərəfindən yazılmış elmi əsər. == Məzmun == Əjdər İsmayılov elmi əsərində kifayət sayda qədim müəlliflərə, mötəbər qaynaqlara, etnoqrafik abidələrə, kilsə ədəbiyyatına, məşhur rus, erməni və Avropa tarixçilərinə istinad edərək, erməni tarix ədəbiyyatı üçün mötəbər mənbə hesab edilən "erməni tarixinin atası” M.Xorenatsinin şəxsiyyətini təkzib etməklə, kilsədə üç türk dövlətinə (Biaini, Arme, Part) aid olan, lakin "erməniləşdirilmiş” mifoloji və filoloji ədəbiyyat əsasında tərtib edilmiş "Armeniya tarixi” əsərlərinin, habelə keşiş babalarının ənənələrini davam etdirən erməni tarixçilərinin mənsub olduqları xalqa yazdıqları "qədim tarix” kitablarının saxta və uydurma olduğunu elmi əsaslarla sübuta yetirir.
Müəlliflik hüquqları
Müəllif hüququ (copyright – ingiliscə hərfi mənası köçürmə hüququ deməkdir) – insanların elm, ədəbiyyat və incəsənət sahələrində əldə etdikləri yaradıcılıq nəticələrinin istifadəsinin hüquqi münasibətlərini tənzimləyən qaydadır. Obyektiv mənada müəlliflik hüququ əsərlərin yaradılması və istifadəsi üzrə münasibətləri tənzimləyən hüquqi normaların məcmusudur və qorunma aləti kimi çıxış edir, subyektiv mənada isə öz-özlüyündə əsərlərin yaradıcılarına məxsus olan şəxsi (qeyri-əmlak) və əmlak (iqtisadi) hüquqlarıdır və bu hüquqlar müstəsna xarakter daşıyır. == Müəlliflik hüquqlarının pozulması == Müəllif hüquqlarının pozulması müəllif hüququ təsdiqlənmiş hər hansı bir mülkiyyətdən hüquq sahibinin icazəsi olmadan müəllif hüququ təsdiqlənmiş mülkiyyətin və ya işin təkrar istehsal, dəyişiklik edilmə kimi xüsusi haqlarını pozmaqla istifadəsini nəzərdə tutur. Elektronik və audiovizual məhsulların icazəsiz təkrar istehsalı və yayılmasının ümumi adı piratlıq olaraq qəbul olunmuşdur (bu ifadənin tarixi ilk dəfə Daniel Defoenin 1703-cü ildə True-born Englishman əsərində "Bu Piratlar tərəfindən təkrarən çap olunurdu" cümləsini işlətməsilə başlanmışdır). Bu mənada qayda pozuntularınının "piratlıq" olaraq adlandırılması müəllif hüququnun yaranmasından bir qədər daha əvvəl baş vermişdir. Belə ki,1709-cu ildə yaranan və müəllif hüququ ilə bağlı ilk sayılan "Statue of Anne" fərmanına qədər 1557-ci ildə Stationer’s Company of London şirkətinin Kral Lisenziyası alması nəşriyyat sahəsində bu şirkətə inhisar imkani yaratmışdı. 1603 –cü ildə bu lisenziyadan kənardakı bütün fəaliyyətlər piratlıq olaraq tanınırdı. Bu anlayışın istifadəsinin hüquqi bazasının yaranma tarixi elə həmin dövrlərə dayanır və günümüzə qədər daimi olaraq istifadə olunmaqdadır. Bir çox tənqidçilər bu tərz fəaliyyətlərin "piratlıq" adlandırılmasının aşağılayıcı oldugunu və haqsız olaraq onun bir çox daha ağır və pis əməllərlə bir tutulmasına qarşı olsalar da məhkəmələrdə müəllif hüquqlarının pozulması və "piratlıq" bir birini əvəz edə biləcək terminlər kimi işlədilir. === Nümunələr === Müəllif hüquqlu məhsulların qeyri-qanuni yüklənməsi və MP3 formasında İnternetdə paylaşılması MP3 faylların kəşfi və İnternetin yaranmasından sonra hətta NAPSTER şirkətinin dağılması və RIAA (Amerika Audio-Visual Məhsullar Sənayesi Assosasiyası) tərəfindən qaldırılan bir çox məhkəmə işlərinə baxmayaraq günümüzdə ən gözəçarpan nümunə olaraq qalmaqdadır.
Müəlliflik hüquqlarının pozulması
Müəllif hüququ (copyright – ingiliscə hərfi mənası köçürmə hüququ deməkdir) – insanların elm, ədəbiyyat və incəsənət sahələrində əldə etdikləri yaradıcılıq nəticələrinin istifadəsinin hüquqi münasibətlərini tənzimləyən qaydadır. Obyektiv mənada müəlliflik hüququ əsərlərin yaradılması və istifadəsi üzrə münasibətləri tənzimləyən hüquqi normaların məcmusudur və qorunma aləti kimi çıxış edir, subyektiv mənada isə öz-özlüyündə əsərlərin yaradıcılarına məxsus olan şəxsi (qeyri-əmlak) və əmlak (iqtisadi) hüquqlarıdır və bu hüquqlar müstəsna xarakter daşıyır. == Müəlliflik hüquqlarının pozulması == Müəllif hüquqlarının pozulması müəllif hüququ təsdiqlənmiş hər hansı bir mülkiyyətdən hüquq sahibinin icazəsi olmadan müəllif hüququ təsdiqlənmiş mülkiyyətin və ya işin təkrar istehsal, dəyişiklik edilmə kimi xüsusi haqlarını pozmaqla istifadəsini nəzərdə tutur. Elektronik və audiovizual məhsulların icazəsiz təkrar istehsalı və yayılmasının ümumi adı piratlıq olaraq qəbul olunmuşdur (bu ifadənin tarixi ilk dəfə Daniel Defoenin 1703-cü ildə True-born Englishman əsərində "Bu Piratlar tərəfindən təkrarən çap olunurdu" cümləsini işlətməsilə başlanmışdır). Bu mənada qayda pozuntularınının "piratlıq" olaraq adlandırılması müəllif hüququnun yaranmasından bir qədər daha əvvəl baş vermişdir. Belə ki,1709-cu ildə yaranan və müəllif hüququ ilə bağlı ilk sayılan "Statue of Anne" fərmanına qədər 1557-ci ildə Stationer’s Company of London şirkətinin Kral Lisenziyası alması nəşriyyat sahəsində bu şirkətə inhisar imkani yaratmışdı. 1603 –cü ildə bu lisenziyadan kənardakı bütün fəaliyyətlər piratlıq olaraq tanınırdı. Bu anlayışın istifadəsinin hüquqi bazasının yaranma tarixi elə həmin dövrlərə dayanır və günümüzə qədər daimi olaraq istifadə olunmaqdadır. Bir çox tənqidçilər bu tərz fəaliyyətlərin "piratlıq" adlandırılmasının aşağılayıcı oldugunu və haqsız olaraq onun bir çox daha ağır və pis əməllərlə bir tutulmasına qarşı olsalar da məhkəmələrdə müəllif hüquqlarının pozulması və "piratlıq" bir birini əvəz edə biləcək terminlər kimi işlədilir. === Nümunələr === Müəllif hüquqlu məhsulların qeyri-qanuni yüklənməsi və MP3 formasında İnternetdə paylaşılması MP3 faylların kəşfi və İnternetin yaranmasından sonra hətta NAPSTER şirkətinin dağılması və RIAA (Amerika Audio-Visual Məhsullar Sənayesi Assosasiyası) tərəfindən qaldırılan bir çox məhkəmə işlərinə baxmayaraq günümüzdə ən gözəçarpan nümunə olaraq qalmaqdadır.
Müəlliflik hüququ
Müəllif hüququ (copyright – ingiliscə hərfi mənası köçürmə hüququ deməkdir) – insanların elm, ədəbiyyat və incəsənət sahələrində əldə etdikləri yaradıcılıq nəticələrinin istifadəsinin hüquqi münasibətlərini tənzimləyən qaydadır. Obyektiv mənada müəlliflik hüququ əsərlərin yaradılması və istifadəsi üzrə münasibətləri tənzimləyən hüquqi normaların məcmusudur və qorunma aləti kimi çıxış edir, subyektiv mənada isə öz-özlüyündə əsərlərin yaradıcılarına məxsus olan şəxsi (qeyri-əmlak) və əmlak (iqtisadi) hüquqlarıdır və bu hüquqlar müstəsna xarakter daşıyır. == Müəlliflik hüquqlarının pozulması == Müəllif hüquqlarının pozulması müəllif hüququ təsdiqlənmiş hər hansı bir mülkiyyətdən hüquq sahibinin icazəsi olmadan müəllif hüququ təsdiqlənmiş mülkiyyətin və ya işin təkrar istehsal, dəyişiklik edilmə kimi xüsusi haqlarını pozmaqla istifadəsini nəzərdə tutur. Elektronik və audiovizual məhsulların icazəsiz təkrar istehsalı və yayılmasının ümumi adı piratlıq olaraq qəbul olunmuşdur (bu ifadənin tarixi ilk dəfə Daniel Defoenin 1703-cü ildə True-born Englishman əsərində "Bu Piratlar tərəfindən təkrarən çap olunurdu" cümləsini işlətməsilə başlanmışdır). Bu mənada qayda pozuntularınının "piratlıq" olaraq adlandırılması müəllif hüququnun yaranmasından bir qədər daha əvvəl baş vermişdir. Belə ki,1709-cu ildə yaranan və müəllif hüququ ilə bağlı ilk sayılan "Statue of Anne" fərmanına qədər 1557-ci ildə Stationer’s Company of London şirkətinin Kral Lisenziyası alması nəşriyyat sahəsində bu şirkətə inhisar imkani yaratmışdı. 1603 –cü ildə bu lisenziyadan kənardakı bütün fəaliyyətlər piratlıq olaraq tanınırdı. Bu anlayışın istifadəsinin hüquqi bazasının yaranma tarixi elə həmin dövrlərə dayanır və günümüzə qədər daimi olaraq istifadə olunmaqdadır. Bir çox tənqidçilər bu tərz fəaliyyətlərin "piratlıq" adlandırılmasının aşağılayıcı oldugunu və haqsız olaraq onun bir çox daha ağır və pis əməllərlə bir tutulmasına qarşı olsalar da məhkəmələrdə müəllif hüquqlarının pozulması və "piratlıq" bir birini əvəz edə biləcək terminlər kimi işlədilir. === Nümunələr === Müəllif hüquqlu məhsulların qeyri-qanuni yüklənməsi və MP3 formasında İnternetdə paylaşılması MP3 faylların kəşfi və İnternetin yaranmasından sonra hətta NAPSTER şirkətinin dağılması və RIAA (Amerika Audio-Visual Məhsullar Sənayesi Assosasiyası) tərəfindən qaldırılan bir çox məhkəmə işlərinə baxmayaraq günümüzdə ən gözəçarpan nümunə olaraq qalmaqdadır.
Müəlliflik hüququ pozuntusu
Müəllif hüquqlarının pozulması müəllif hüququ təsdiqlənmiş hər hansı bir mülkiyyətdən hüquq sahibinin icazəsi olmadan müəllif hüququ təsdiqlənmiş mülkiyyətin və ya işin təkrar istehsal, dəyişiklik edilmə kimi xüsusi haqlarını pozmaqla istifadəsini nəzərdə tutur. Elektronik və audio-visual məhsulların icazəsiz təkrar istehsalı və yayılmasının ümumi adı piratlıq olaraq qəbul olunmuşdur(bu ifadənin tarixi ilk dəfə Daniel Defoenin 1703-cü ildə True-born Englishman əsərində "Bu Piratlar tərəfindən təkrarən çap olunurdu"cümləsini işlətməsilə başlanmışdır). Bu mənada qayda pozuntularınının "piratlıq"olaraq adlandırılması müəllif hüququnun yaranmasından bir qədər daha əvvəl baş vermişdir. Belə ki,1709-cu ildə yaranan və müəllif hüququyla bağlı ilk sayılan "Statue of Anne" fərmanına qədər 1557-ci ildə Stationer’s Company of London şirkətinin Kral Lisenziyası alması nəşriyyat sahəsində bu şirkətə inhisar imkani yaratmışdı. 1603-cü ildə bu lisenziyadan kənardakı bütün fəaliyyətlər piratlıq olaraq tanınırdı. Bu anlayışın istifadəsinin hüquqi bazasının yaranma tarixi elə həmin dövrlərə dayanır və günümüzə qədər daimi olaraq istifadə olunmaqdadır. Bir çox tənqidçilər bu tərz fəaliyyətlərin "piratlıq"adlandırılmasının aşağılayıcı oldugunu və haqsız olaraq onun bir çox daha ağır və pis əməllərlə bir tutulmasına qarşı olsalar da məhkəmələrdə müəllif hüquqlarının pozulması və "piratlıq"bir birini əvəz edə biləcək terminlər kimi işlədilir. == Terminologiya == === Piratlıq === Əqli mülkiyyət hüquqlarının qorunması tək Azərbaycan üçün deyil, bütün dünya ölkələri üçün prioritet istiqamətlərdən biridir. Hazırda piratlıq bütün dünya üzrə silah alveri və narkomaniyadan sonra üçüncü yerdə durur. Piratlıqdan gələn gəlir beynəlxalq illik ticarətin 200 milyard ABŞ dollarını təşkil edir.
Müəlliflik hüququnun pozulması
Müəllif hüquqlarının pozulması müəllif hüququ təsdiqlənmiş hər hansı bir mülkiyyətdən hüquq sahibinin icazəsi olmadan müəllif hüququ təsdiqlənmiş mülkiyyətin və ya işin təkrar istehsal, dəyişiklik edilmə kimi xüsusi haqlarını pozmaqla istifadəsini nəzərdə tutur. Elektronik və audio-visual məhsulların icazəsiz təkrar istehsalı və yayılmasının ümumi adı piratlıq olaraq qəbul olunmuşdur(bu ifadənin tarixi ilk dəfə Daniel Defoenin 1703-cü ildə True-born Englishman əsərində "Bu Piratlar tərəfindən təkrarən çap olunurdu"cümləsini işlətməsilə başlanmışdır). Bu mənada qayda pozuntularınının "piratlıq"olaraq adlandırılması müəllif hüququnun yaranmasından bir qədər daha əvvəl baş vermişdir. Belə ki,1709-cu ildə yaranan və müəllif hüququyla bağlı ilk sayılan "Statue of Anne" fərmanına qədər 1557-ci ildə Stationer’s Company of London şirkətinin Kral Lisenziyası alması nəşriyyat sahəsində bu şirkətə inhisar imkani yaratmışdı. 1603-cü ildə bu lisenziyadan kənardakı bütün fəaliyyətlər piratlıq olaraq tanınırdı. Bu anlayışın istifadəsinin hüquqi bazasının yaranma tarixi elə həmin dövrlərə dayanır və günümüzə qədər daimi olaraq istifadə olunmaqdadır. Bir çox tənqidçilər bu tərz fəaliyyətlərin "piratlıq"adlandırılmasının aşağılayıcı oldugunu və haqsız olaraq onun bir çox daha ağır və pis əməllərlə bir tutulmasına qarşı olsalar da məhkəmələrdə müəllif hüquqlarının pozulması və "piratlıq"bir birini əvəz edə biləcək terminlər kimi işlədilir. == Terminologiya == === Piratlıq === Əqli mülkiyyət hüquqlarının qorunması tək Azərbaycan üçün deyil, bütün dünya ölkələri üçün prioritet istiqamətlərdən biridir. Hazırda piratlıq bütün dünya üzrə silah alveri və narkomaniyadan sonra üçüncü yerdə durur. Piratlıqdan gələn gəlir beynəlxalq illik ticarətin 200 milyard ABŞ dollarını təşkil edir.
Ssenari müəllifi
Ssenari müəllifi və ya ssenarist — hər uzunluqda, izlənilə bilən film üçün, özünün meydana gətirdiyi, ya da var olan qaynaqları vizual dilə çevirərək, müəyyən bir sistem içində vizual izahat meydana gətirərək mətnlər (ssenari) yazan şəxsə deyilir.
İspandilli müəlliflərin siyahısı
Bu ölkələr üzrə ispandilli müəlliflərin siyahısıdır . == Argentina == Roberto Arlit – 1900–1942) Adolfo Bioy Kasares (1914 – 1999) Xorxe Luis Borxes – 1899–1986) Serqio Çejfes (1956-cı il təvəllüdlü) Xulio Kortazar (1914 – 1984) Esteban Eçeverria – 1805–1851) Cuana Manuela Qorriti – 1818–1892) Xose Hernandez – 1834–1886) Silvia İparraquirr (1947-ci il təvəllüdlü) Leopoldo Luqones – 1874–1938) Manuel Muxika Luinez (1910 – 1984) Ricardo Piclia (1941 – 2017) Manuel Puiq – 1932–1990) Ernesto Sabato (1911 – 2011) Dominqo Faustino Sarmiento – 1811–1888) Ana Maria Şua (1951-ci il təvəllüdlü) Alfonsina Storni – 1892–1938) Patrisio Sturlese (1973-cü il təvəllüdlü) Hector Tizon (1929–2012) Luisa Valenzuela (1938-ci il təvəllüdlü) == Boliviya == Marselo Quiroqa Santa Kruz (1931–1980) == Çili == İzabel Allende (1942-ci il təvəllüdlü) Eduardo Anquita (1914–1992) Roberto Bolano (1953–2003) Xose Baroja (1983-cü il təvəllüdlü) Maria Luisa Bombal (1910–1980) Xose Donoso (1924–1996) Ariel Dorfman (1942-ci il təvəllüdlü) Xorxe Edvards (1931-ci il təvəllüdlü) Diamela Eltit (1949-cu il təvəllüdlü) Alberto Fucuet (1964-cü il təvəllüdlü) Qustavo Qac-Artiqas (1944-cü il təvəllüdlü) Olqa Qrau (1945-ci il təvəllüdlü) Visente Huidobro (1893–1948) Enrike Lihn (1929–1988) Serqio Missana (1968-ci il təvəllüdlü) Qabriela Mistral (1889–1957) Pablo Neruda (1904–1973) Qonzalo Rocas (1916–2011) Manuel Rocas (1896–1973) Antonio Skarmeta (1940-cı il təvəllüdlü) Luis Sepulveda (1949–2020) Marsela Serrano (1951-ci il təvəllüdlü) == Kolumbiya == Andres Saisedo (1951–1977) Gabriel García Márquez (1927–2014) Corge Ayzik (1837–1895) Alvaro Mutis (1923–2013) Rafael Pombo (1833–1912) Xose Eustasio Rivera (1888–1928) Fernando Soto Aparisio (1933–2016) Fernando Valyexo (1942-ci il təvəllüdlü) Samael Aun Ueor (1917–1977) Hektor Abad Fasiolens (1958-ci il təvəllüdlü) Qustavo Alvarez Qardeazabal (1945-ci il təvəllüdlü) Qonzalo Aranqo Arias (1931–1976) Porfirio Barba-Ceykob (1883–1942) Tomas Sarrasquilla (1858–1940) Alman Kastro Kaysedo (1940–2021) Manuel Mecia Valyexo (1923–1998) Kairo Anibal Nino (1941–2010) Laura Restrepo (1950-ci il təvəllüdlü) Olqa Elena Mattei (1933-cü il təvəllüdlü) Xose Eustasio Rivera (1888–1928) Daniel Samper Pizano (1945-ci il təvəllüdlü) Coze Asunsion Silva (1865–1896) Xose Mariya Varqas Vila (1860–1933) Albalusia Anqel (1939-cu il təvəllüdlü) Maqdalena Leon de Leal (1939-cu il təvəllüdlü) Fanni Buitraqo (1943-cü il təvəllüdlü) Xorxe Franko (1962-ci il təvəllüdlü) == Kosta Rika == Manuel Arquello Mora (1834–1902) Alfonso Çeys (1945-ci il təvəllüdlü) Fabian Dobles (1918–1997) Quins Dunkan (1940-cı il təvəllüdlü) Karlos Luis Fallas (1909–1966) Karlos Qacini (1865–1925) Coakuin Qarsia Monqe (1881–1958) Manuel Qonzales Zeledon (1864–1936) Maks Cimenez (1900–1947) Tatyana Lobo (1939-cu il təvəllüdlü) Karmen Lira (1888–1949) Cose Marin Kanas (1904–1981) Karmen Naranjo (1928–2012) Culieta Pinto (1921-ci il təvəllüdlü) Emilia Prieto Tuqores (1902–1986) Cose Leon Sançez (1929-cu il təvəllüdlü) Rodriqo Soto (1962-ci il təvəllüdlü) == Kuba == Bricida Agüero və Agüero (1837–1866) Reinaldo Arenas (1943–1990) Migel Barnet (1940-cı il təvəllüdlü) Quillermo Cabrera İnfante (1929–2005) Aleco Karpentier (1904–1980) Dayna Çaviano (1957-ci il təvəllüdlü) Enrike Kirules (1938–2016) Domitila Qarsia Domeniko de Koronado (1847–1938) Qertrudis Qomez de Avellaneda (1814–1873) Nicolas Guillén (1902–1989) Xose Lezama Lima (1910–1976) Dulse Maria Loinaz (1902–1997) Xose Marti (1853–1895) Leonardo Padura Fuentes (1955-ci il təvəllüdlü) Qonzalo de Quesada (1496/1506 və ya 1509–1579) Ernesto Cuan Kastellanos (1963-cü il təvəllüdlü) Severo Sarduy (1937–1993) Zoe Valdes (1959-cu il təvəllüdlü) == Dominik Respublikası == Fabio Fiallo (1866–1942) Pedro Henriquez Urena (1884–1946) Cuan Boş (1909–2001) Coakuin Balaqur (1909–2002) Pedro Mir (1913–2000) Alfredo Fernandez Simo (1915–1991) Junot Diaz (1970-ci il təvəllüdlü) == Ekvador == Abdon Ubidia, (1944-cü il təvəllüdlü), yazıçı Adalberto Ortiz (1914–2003), yazıçı, şair və diplomat Aqustin Kueva (1937–1992), ədəbiyyatşünas və sosioloq Alexandro Karrion Aquirr (1915–1992), şair, romançı və jurnalist Alfonso Rumazo Qonzalez (1903–2002), tarixçi, esseist və ədəbiyyatşünas Alfredo Qanqotena – fransız və ispan dillərində yazan şair Alfredo Pareca Diezsanseso (1908–1993), romançı, esseist, jurnalist, tarixçi Alişia Yanez Kozzi (1928-ci il təvəllüdlü), şair, yazıçı və jurnalist Angel Feleşimo Rocas (1909–2003), yazıçı və şair Arturo Borja (1892–1912), şair Aurelio Espinosa Polit (1894–1961), şair, tərcüməçi Benjamin Karrion Mora (1897–1979), yazıçı Benjamin Urrutia (1950-ci il təvəllüdlü), müəllif və alim Karlos Altamirano Sanchez — şair və jurnalist Karlos Eduardo Yaramillo Kastillo – şair Karmen Akevedo Veqa — şair və yazıçı Dolores Veintimilla (1829–1857), şair Edmundo Ribadeneira Meneses (1920–2004), yazıçı və universitet professoru Eduardo Varas — yazıçı və jurnalist Efrain Yara İdrovo – şair və yazıçı Enrike Gil Gilbert (1912–1973), yazıçı, jurnalist, şair Ernesto Noboa və Kaamanyo – şair Euqenio Espejo (1747–1795), yazıçı və hüquqşünas Eyler Qranda (1935–2018), şair, yazıçı Fanni Carrion de Fierro — şair, esseist və professor Filoteo Samanieqo — yazıçı, şair, tarixçi, tərcüməçi və diplomat Fransisko Tobar Qarsiya — şair, yazıçı və dramaturq Qabriel Kevallos García — yazıçı və tarixçi Qalo Rene Peres — bioqraf, şair və esseist Horasio Hidrovo Penaherrera – şair və yazıçı Horacio Hidrovo Velasquez — şair, romançı və qısa hekayə yazıçısı Hüqo Mayo (1895–1988), şair Humberto Fierro — şair İsakovici Salomon (1924–1998), yazıçı İvan Karvaxal (1948-ci il təvəllüdlü), şair, filosof, yazıçı Xayme Qalarza Zavala – şair, jurnalist və siyasətçi Cenni Estrada — Yazıçı və jurnalist Coakuin Qalleqos Lara — romançı və qısa hekayə yazıçısı Xorxe Karrera Andrade – şair Corge İcaza Coronel (1906–1978), yazıçı Xorxe Luis Kaseres (1982-ci il təvəllüdlü), redaktor, antoloq Corge Nüz Sançez (1947–2020), yazıçı, tarixçi və professor Xorxe Peres Konça (1908–1995), tarixçi, bioqraf, yazıçı və diplomat Xose de la Kuadra — romançı və qısa hekayə yazıçısı Xose Xoakin de Olmedo – şair Xose Martinez Queirolo — dramaturq Fray Coze Maria Vargas OP (1902–1988), yazıçı və tarixçi Xose Rumazo Qonzales – şair Xuan Bautista Aquirr y Carbo (1725–1786), şair Xuan Larrea Holguin (1927–2006), yazıçı və hüquqşünas Xuan Leon Mera (1832–1894), esseist, romançı, siyasətçi Xuan Manuel Rodriguez (1945-ci il təvəllüdlü), professor və müəllif Xuan Montalvo (1832–1889), yazıçı və esseist Culio Pazos Barrera (1944-cü il təvəllüdlü), şair Karina Qalvez (1964-cü il təvəllüdlü), şair Luis Alberto Kostales – şair, filosof, yazıçı, professor və siyasətçi Luis Enrike Fierro (1936-cı il təvəllüdlü), şair və həkim Medardo Anqel Silva – şair Miguel Donoso Pareja — şair, romançı və qısa hekayə yazıçısı Nela Martínez (1912–2004), fəal və yazıçı Nelson Estupinán Bass (1912–2002), şair Nikolas Kinqman Riofrio – jurnalist, yazıçı və siyasətçi Numa Pompilio Llona (1832–1907), şair, jurnalist, pedaqoq, diplomat və filosof Octavio Cordero Palacios — dramaturq, şair, riyaziyyatçı, hüquqşünas, professor və ixtiraçı Pedro Xorxe Vera (1914–1999), yazıçı və siyasətçi Rafael Diaz Ucaza — şair, romançı və qısa hekayə yazıçısı Raquel Verdesoto – şair, bioqraf, müəllim, feminist fəal Raul Andrade Moskoso (1905–1983), jurnalist və dramaturq Rodolfo Perez Pimentel (1939-cu il təvəllüdlü), bioqraf Sonia Manzano Vela (1947-ci il təvəllüdlü), yazıçı və pianoçu Ulises Estrella (1939–2014), şair, kino mütəxəssisi Viktor Manuel Rendon (1859–1940), şair, yazıçı, dramaturq, bioqraf, tərcüməçi == Ekvatorial Qvineya == Maria Nsü Anqü (1945–2017) Xuan Balboa Boneke (1938–2014) Xuan Tomas Avila Laurel (1966-cı il təvəllüdlü) Donato Ndonqo-Bidyoqo (1950-ci il təvəllüdlü) Raquel İlombe (¿1938?–1992) Xusto Bolekia Boleká Leonsio Evita Enoy (1929–1996) == El Salvador == Klaribel Alegria (1924–2018) Arturo Ambroci (1874–1936) Manlio Arqueta (1935-ci il təvəllüdlü) Mario Bensastro (1949-cu il təvəllüdlü) Horasio Kastellanos Moya (1957-ci il təvəllüdlü) Karlos Kastro (1944-cü il təvəllüdlü) Xose Roberto Cea Roque Dalton (1935–1975) Yacinta Essudos Alfredo Espino (1900–1928) Francisso Gavidia (1863–1955) Pedro Qeoffroy Rivas (1908–1979) Klaudia Hernandez Qonzales Devid C. Quzman Klaudia Lars (1899–1974) Francisco Maçon Vilanova Alberto Masferrer Salarrue (1899–1975) == Qvatemala == Arturo Arias Migel Anqel Asturias (1899–1974) Flavio Herrera (1895–1968) Mario Monteforte Toledo (1911–2003) Augusto Monterroso (1921–2003) Maksimo Soto Hall (1871–1944) == Honduras == Ramón Amaya Amador (1916–1966) Roberto Sosa (1930–2011) Eduardo Bähr (1940-cı il təvəllüdlü) == Meksika == Mariano Azuela (1873–1952) Rosario Kastellanos (1925–1974) Salvador Diaz Miron (1853–1928) Xuana İnes de la Kruz (1648/1651–1695) Rikardo Elizondo Elizondo (1950–2013) Laura Esquivel (1950-ci il təvəllüdlü) Karlos Fuentes (1928–2012) Elena Garro (1894–1971) İv Gil (1968-ci il təvəllüdlü) Manuel Gutierrez Nacera (1859–1895) Xorxe İbargüenqoitia (1928–1983) Rossi Evelin Lima (1986-cı il təvəllüdlü) Alman siyahısı Arzubide (1898 – 1998) Ramon Lopez Velarde (1888–1921) Manuel Maples Arce (1898 – 1981) Angeles Mastretta (1949-cu il təvəllüdlü) Amado Nervo (1870–1919) Salvador Novo (1904–1974) Fernando del Paso (1935–2018) Oktavio Paz (1914–1998) Karlos Pelliser (1897–1977) Sergio Pitol (1933–2018) Elena Poniatowska (1932-ci il təvəllüdlü) Rikardo Rafael (1968-ci il təvəllüdlü) Alfonso Reyes (1889–1959) Juan Rulfo (1917–1986) Alberto Ruy-Sanchez (1951-ci il təvəllüdlü) Xaime Sabines (1926–1999) Carlos Tello Diaz (1962-ci il təvəllüdlü) Arqueles Vela (1899 – 1977) Xavier Villaurrutia (1903–1950) Qabriel Zaid (1934-cü il təvəllüdlü) == Nikaraqua == Cioconda Belli (1948-ci il təvəllüdlü) Ömər Kabezas (1950-ci il təvəllüdlü) Ernesto Kardenal (1925–2020) Alfonso Kortes (1893–1969) Pablo Antonio Kuadra (1912–2002) Ruben Dario (1867–1916) Salomon de la Selva (1893–1959) Xose Koronel Urtecho (1906–1994) Serxio Ramirez (1942-ci il təvəllüdlü) == Panama == Rosa Maria Britton (1936–2019) Gloria Guardia (1940–2019) Dario Herrera (1870–1914) Rikardo Miro (1883–1940) Maria Olimpia de Obaldía (1891–1985) Elsie Alvarado de Rikord (1928–2005) Xose Luis Rodriges Pitti (1971-ci il təvəllüdlü) == Paraqvay == Alçibiades Qonzalez Delvalle (1936-cı il təvəllüdlü) Augusto Roa Bastos (1917–2005) == Peru == Ciro Alegria Xose Mariya Arguedas (1911–1969) César Atahualpa Rodriguez (1889–1972) Alfredo Bryce Echenique (1939-cu il təvəllüdlü) Fernando Fernán Gómez (1921–2007) Maria Emma Mannarelli (1954-cü il təvəllüdlü) Clorinda Matto de Turner – 1853–1909) İzabel Saboqal (1958-ci il təvəllüdlü) Sezar Valyexo (1892–1938) Mario Varqas Llosa (1936-cı il təvəllüdlü) İnka Qarsilaso de la Veqa (1539–1616) == Filippin == İsa Balmori (1887–1948) Edmundo Farolan Adelina Gurrea Monasterio (1896–1971) Graciano Lopez Cena (1856–1896) Apolinario Mabini (1864–1903) Xose Palma (1876–1903) Marselo H. del Pilar (1850–1896) Guillermo Gomez Rivera (1936-cı il təvəllüdlü) Klaro M. Resto (1890–1960) Xose Rizal (1861–1896) Antonio Abad (1894–1970) == Puerto Riko == Culia de Burgos, şair Ciannina Brasçi, "El imperio de los suenos" və "Yo-Yo Boing!" Rosario Ferre, "Şirin almaz tozu"nun müəllifi Rene Markes, "La Carretera"nın müəllifi Luis Rafael Sançez, "Macho Camacho's Beat" kitabının müəllifi == İspaniya == Xoan Baptista Aguilar (1714-cü ildə vəfat etdi) Rafael Alberti (1902–1999) Pedro Antonio de Alarcón (1833–1891) Klarin (1852–1901) İqnasio Aldecoa (1925–1969) Cosefina Aldesoa (1926–2011) Vicente Aleixandre (1898–1984) Mateo Alemán (1547–1614) Damaso Alonso (1898–1990) Nuria Ano (born 1973) Coakuin Arderius (1885–1969) Teresa of Avila (1515–1582) Arturo Barea (1897–1957) Pio Baroja (1872–1956) Karlos Be (born 1974) Gustavo Adolfo Bécquer (1836–1870) Qonzalo de Berceo (c. 1190 – c. 1264) José María Blanco-White (1775–1841) Vicente Blasco Ibáñez (1867–1928) Xuan Boskan (1490–1542) Xose Kadalso (1741–1782) Pedro Calderón de la Barca (1600–1681) Gabriela Bustelo (born 1962) Francisco Fernández Carvajal (1938-ci il təvəllüdlü) Rozali de Kastro (1837–1885) Camilo José Cela (1916–2002) Luis Cernuda (1902–1963) Miguel de Cervantes (1547–1616) Qutierre de Setina (1520–1557) Alvaro Kunqueiro (1911–1981) San Xuan de la Kruz (1542–1591) Migel Delibes (1920–2010) Agustín Diaz Paçeço (born 1953) Gerardo Dieqo (1896–1987) Xuan del Encina (1469–1533) Vicente Espinel (1550–1624) Xose de Espronceda (1808–1842) Fray Benito Xeronimo Feijoo (1676–1764) Leon Felipe (1884–1968) Qloria Fuertes (1917–1998) Espido Freire (born 1974) Federico García Lorca (1898–1936) Xuan Qarsia Rodenas (born 1976) Xose Maria Gironella (1917–2003) Luis de Góngora (1561–1627) Xose Qoitisolo (1928–1999) Xuan Qoitisolo (1931–2017) Luis Qoitisolo (born 1935) Baltasar Gracián (1601–1658) Fray Antonio de Guevara (1480–1545) Corge Guillen (1893–1984) Miguel Hernández (1910–1942) Xose Hierro (1922–2002) Francisco Javier Illan Vivas (born 1958) Tomas de İriarte (1750–1791) Juan Ramón Jiménez (1881–1958) Gaspar de Bracamonte (c. 1595 – 1676) Gaspar Melchor de Xovellanos (1744–1811) Mariano Xose de Larra (1809–1837) Fray Luis de León (1527 – c. 1591) Fernando S. Llobera (born 1965) İnigo López de Mendoza, marqués de Santillana (1398–1458) Marilo Lopez Garrido (born 1963) Antonio Machado (1875–1936) Manuel Machado (1874–1947) Xorge Manrique (1440–1479) Xavier Marias (born 1951) Xulian Marias (1914–2005) Xuan Marsé (1933–2020) Carmen Martín Gaite (1925–2000) Luis Martín-Santos (1924–1964) Azorin (1863–1967) Ana María Matute (1925–2014) Eduardo Mendoza Garriga (born 1943) Marselino Menendez Pelayo (1856–1912) Qabriel Miro (1879–1930) Agustin Moreto y Cavana (1618–1661) Antonio Muñoz Molina (born 1956) Marysa Navarro (born 1934) Emilia Pardo Bazan (1851–1921) Benito Perez Galdos (1843–1920) Arturo Perez-Reverte (born 1951) Francisco de Quevedo (1580–1680) Vicente Risco (1884–1963) Fernando de Rojas (1465–1541) Francisco de Rojas Zorrilla (1607–1660) Luis Rosales (1910–1992) Xuan Ruiz, Archpriest of Hita (c. 1283 – c.

Значение слова в других словарях

арха́ика вала́х вы́драть начи́нка стали́роваться что-либо энергети́зм эпизоотоло́гия группирова́ние гудрони́роваться коле́нчатый полсве́та сторгова́ться уря́дник arithmometer biofeedback borsholder canoe eurhythmy Kuibyshev labial Red Guard sea mile unicity тетёрка