is. [ ər. ] ədəb. Həqiqi mənasında işlənməyib, oxşarlığı və münasibəti olan başqa bir mənaya oxşadılaraq işlənən söz və ya ifadə; metafora. Şeirdə işlədilən məcazlar. Yazıçı məcazları çox işlədir.
Məcaz
Metafora (q.yun. μεταφορά — «köçürmə») və ya məcaz — Metafor bir əşya, varlıq və hadisəyə məxsus əlamətə hadisə üzərinə köçürülməsi yolu ilə düzəlir.
Metaforu təşbehlə (bənzətmə ilə) qarışdırmaq olmaz. Hər ikisi müqayisə, bənzətmə əsasında düzəldiyi üçün bəzən onları fərqləndirmək çətindir. Yadda saxlamaq lazımdır ki, təşbehdən fərqli olaraq metaforda qarışdırılan tərəflərdən biri iştirak etmir.Cümlədəki şəxs sadəcə bir fikirlə ifadə olunur. Yəni təşbehdə müqayisə olunan predmetlərdən (bənzəyən və bənzədilən) hər ikisinin adı çəkildiyi halda, metaforda yalnız birinin adı çəkilir. Məsələn, "Üzü günəş kimi işıq saçan qızım susmasın" cümləsində üzün günəşə bənzədilməsi ilə təşbeh düzəlmişdir. Həmin cümləni "Günəşim susmasın" şəklinə salsaq metafor düzələcək. "Günəş" sözü bütöv cümlədəki başlıca fikri ifadə etməklə metafor çevrilir. İnsana, canlıya aid olan əlamətin cansızların, təbiətin üzərinə köçürülməsi yolu ilə düzələn metaforlar bədii ədəbiyyatda çoxluq təşkil edir.
Məcazlar
Bir sözcüyün gerçək mənasından əlavə, məcazi mənada işlənən mənası məcazdır.
Adamın tarladakı bütün əkinləri yandı. (gerçək)
Partiyada çəkdiyimiz bütün şəkillər yanmış. (yan)
Bu imtahanı qazana bilməzsənsə yandın (məcaz)
Balkona asdığım paltarlar qurumamış. (gerçək)
Hazan mövsümündə qurumuş yarpaqlar kimi. (yan)
Sənin aşan da məni qurutdu be gözəlim. (məcaz)
Məscidin minarəsi çox incə idi. (Gerçək)
Divarın suvağı üçün incə bir qum gətirmişlər idi. (yan)
Mənə hədiyyə alman çox incə bir davranış idi. (məcaz)
Sarayın işıqlıq bir otağından qaranlıq bir otağına keçmişdik.