Толковый словарь нефтяных терминов

  • Hasilat sənayesi

    yerin təkindən, sudan və meşədən müxtəlif növ xamal və yanacaq hasil edən istehsal sahəsi. «Hasilatın pay bölgüsü» (HPB) – hazırda bazar iqtisadiyatın

    Полностью »
  • Hava qazı

    yanacağın qazlaşdırılmasından alınan məhsul. Qaz generatorlarında bərk qızdırılmış yanacağın hava ilə qarşılıqlı təsirindən yaranır

    Полностью »
  • Hidrafon, seysmik qəbuledici

    dənizdə seysmik kəşfiyat zamanı su qatlarından keçən və əks olunan səs dalğalarını tutmaq üçün akustik cihaz

    Полностью »
  • Hidravlik yarılma, layın hidravlik yarılması

    süxura özlü maye ( mineral yağlar, çox vaxt özlü neft, emulsiya və s.) vurmaq nəticəsində quyudibində yaranan təzyiq hesabına qazıma quyusu ətrafındak

    Полностью »
  • Hidravlik zərbə

    boruda maye axını sürətinin birdən-birə kəskin dəyişməsi. Boruda siyirtmənin tez bağlanması, turbin və ya nasosun işinin birdən-birə saxlanması nəticə

    Полностью »
  • Hidroforminq

    neft məhsularının emalı üsularından biri. Bax: Riforminq. «Holand sindromu» – bu terminin meydana gəlməsi ötən əsrin 50-ci ilərinin sonu, 60-cı ilərin

    Полностью »
  • Hidromonitor balta

    qazma baltası; neft, daş kömür və digər filizçıxarma mədənlərində süxuru dağıtmaq, yaxud bu prosesi sürətləndirmək üçün işlədilir

    Полностью »
  • Xam neft

    karbohidrogenlərin bəzi naftenlərin, həmçinin müxtəlif oksigenli, kükürdlü və azotlu birləşmələrin mürəkəb qarışığı

    Полностью »
  • Xamalın bölünməsi

    bax: «Hasilatın pay bölgüsü».

    Полностью »
  • Xəlilov açarı

    neft və qaz quyularının yeraltı təmirində nasos- kompresor borularını (diametri 20-dən 132m-dək) bağlamaq və açmaq üçün alət

    Полностью »
  • İkilüləli qazma

    bir buruq quruluşunda bir qazma alətləri komplekti ilə eyni zamanda iki maili quyunun qazılması üsulu

    Полностью »
  • İnjeksiya quyusu

    neft yatağında lay təzyiqini lazımi səviyədə saxlamaq, neft yataqlarından təkrar istifadə zamanı neft hasilatını intensivləşdirmək məqsədilə konturarx

    Полностью »
  • İnklinometr

    qazıma quyusu oxunun şaquli vəziyətdən meylinin bucaq və azimutunu ölçən cihaz. Quyunun faza vəziyətinə nəzarət məqsədilə işlədilir

    Полностью »
  • İstismar boruları

    maye-qaz qarışığını quyu dibindən yer səthinə qaldırmaq üçün quyuya buraxılan borular. İ.b. D, K, E, L, M markalı yüksək mexaniki xasəli poladan, qayn

    Полностью »
  • İştirak müqaviləsi, asosiasiya müqaviləsi

    mili neft şirkəti ilə xarici neft şirkəti arasında konkret yataqların işlənməsi üçün hüquqi şəxsin yaradılmasını nəzərdə tutan müqavilə (bu, əslində b

    Полностью »
  • Kaberna ölçən

    qazma quyusuna elektrik kabeli ilə salınaraq quyunun diametrini ölçən dərinlik cihazı. Mexaniki və ultrasəs K

    Полностью »
  • Kaptaj

    su, neft və qazın daha çox miqdarda itkisiz alınması məqsədi ilə onların yer altında, yaxud yerin səthindəki çıxış yerlərində qarşısını kəsib toplayan

    Полностью »
  • Karbohidrogenlər

    molekuları yalnız karbon və hidrogen atomlarından ibarət olan üzvi birləşmələr sinfi.

    Полностью »
  • Karotaj

    geoloji kəsilişi öyrənmək və faydalı qazıntıları aşkar etmək üçün quyuların geofiziki tədqiqi. Quyularda ilk geofiziki tədqiqatları (quyularda tempera

    Полностью »
  • Katalizatorlar

    kimyəvi reaksiyaların asanlaşmasına və ya tezləşdirilməsinə təsir göstərən kimyəvi birləşmələr.

    Полностью »
  • Katlavan

    tikinti üçün qazılmış xəndək.

    Полностью »
  • Kern

    quyuları sütuncuqlu balta ilə qazıyan zaman götürülmüş süxur sütunu. Layların fiziki xasələrini və neft-qazla doyma dərəcəsini, həmçinin, ayrı-ayrı qu

    Полностью »
  • Kerosin, ağ neft

    əsasən 140-3000C temperaturda qaynayan neft fraksiyası; maye karbohidrogen qarışığından ibarətdir. Neftin distiləsində və ya ağır neft məhsularının kr

    Полностью »
  • Kəşfiyat

    geologiyada təzə neft və qaz yataqlarını aşkar etmək üçün istifadə olunan metodlar məcmusu.

    Полностью »
  • Kəşfiyat quyusu

    faydalı qazıntıların kəşfi, həmçinin süxurların xüsusiyətlərini və yataq laylarının xarakterini öyrənmək üçün qazılan quyu

    Полностью »
  • Kimya və neft maşınqayırması

    kimya, neft kimyası, neft və qaz sənayesi üçün texnoloji avadanlıq, texnoloji xət kompleksi və qurğular hazırlayan maşınqayırma sahəsi

    Полностью »
  • Klapan

    maşın və boru kəmərlərində qaz, buxar və ya maye sərfini tənzimləmək məqsədi ilə axın kəsiyinin sahəsini dəyişən detal, yaxud quruluş

    Полностью »
  • Koks

    neftayırma zamanı əmələ gələn kömürə bənzər bərk (sərt) madə. Kokslama –kokslama aparatında karbohidratlar 8000C-yə qədər qızdırılır, bu vaxt bütün yü

    Полностью »
  • Koks qazı

    bərk yanacağın kokslaşdırılması zamanı alınır;

    Полностью »
  • Kolektor

    geologiyada məsamə boşluq və çatlarında neft, qaz, su saxlayan məsaməli və çatlı süxurlar.

    Полностью »
  • Kompensatorlar

    üzən qazma qurğusunun və ya qazma gəmisinin qazma zamanı yuxarı və aşağı hərəkətini tənzim etmək üçün hidravlik ötürücüsü olan qurğular

    Полностью »
  • Kompresor quyusu

    sıxılmış qaz (hava) enerjisi hesabına nefti (onunla birlikdə qaz və lay suyu) yer səthinə çıxarılan quyu

    Полностью »
  • Kompresor yağı

    neftdən alınan sürtkü yağı; kompersor və hava vuran aparatları yağlamaq üçün işlədilir. Sənaye yağları qrupuna mənsubdur

    Полностью »
  • Kondensator

    buxar şəklində olan madəni maye şəklinə gətirən qurğu. Konsesiya müqaviləsi (yaxud lisenziya müqaviləsi) – bizneslə dövlət arasında dövlət mülkiyəti o

    Полностью »
  • Konsistent sürtkü yağları, plastik sürtkü yağları

    üzərinə düşən yükün qiymətindən asılı olaraq, maye və ya bərk madəyə məxsus xasələr göstərən sürtkü materiaları K

    Полностью »
  • Konsorsium

    umumi razılıq və qarşılıqlı mənfət əsasında birgə fəaliyət ğöstərən müəsisələr birliyi, Məsələn, Azərbaycan Beynəlxalq Əməliyat Şirkəti (AƏBŞ)

    Полностью »
  • Kontinental şelf

    beynəlxalq qanunlara əsasən hər hansı bir dövlətin sahil sularından kənarda suüstü və sualtı yerləşən dəniz sahələrinin yerləşdiyi ərazi

    Полностью »
  • Koroziya

    (metalda) xarici mühitin kimyəvi və ya elektrokimyəvi təsiri nəticəsində metalın dağılması. K.-dan hər il bəşəriyətin istehsal etdiyi metalın 1–1,5 %-

    Полностью »
  • Köpüklə yanğınsöndürmə

    yanğının (xüsusilə yanan maye neft məhsularının) köpüklə söndürülməsi. Köpük yanan mayenin səthini örtərək istiliyin alovdan mayeyə ötürülməsinə, habe

    Полностью »
  • Krekinq

    mühərik yanacağı və kimya sənayesi üçün xamal almaq məqsədi ilə neft və onun fraksiyalarının destruktiv emalı

    Полностью »
  • Krekinq benzini

    ağır neft fraksiyalarının termik və katalitik krekinqi prosesində əmələ gəlib 2000C-yə qədər qaynayan fraksiya

    Полностью »
  • Kükürdlü neft

    tərkibində yüksək miqdarda kükürd olan xam neft.

    Полностью »
  • Qama

    karotaj - radioaktiv karotaj metodlarından biri. Quyu divarı boyunca yerləşən süxur laylarında qama şüalanmanın intensivliyinə əsaslanır

    Полностью »
  • Qapalı istismar

    quyudan çıxan neft və qazın tam qermetik boru kəmərləri ilə istehlakçıya çatdırılması üsulu. Q.i. sxemində quyu məhsulu (neft və qaz) 0,5-0,1 MH/m2 tə

    Полностью »
  • Qaz

    kondensat yatağı – yüksək lay təzyiqi və temperaturunda karbohidrogenləri qaz halında olan yataq.

    Полностью »
  • Qaz amili

    hasil edilən neftlə bərabər çıxan qazın miqdarının (m3-lə) neftin miqdarına (m. və ya m3) olan nisbəti

    Полностью »
  • Qaz analizatoru

    qaz qarışığının tərkibini təyin edən cihaz. Növləri: əl ilə işləyən Q.a. və avtomat Q.a. Əl ilə işləyənlərdən ən çox yayılanı absorbsiyaedici analizat

    Полностью »
  • Qaz analizi

    qaz qarışığının tərkibini təyin etmək üçün tətbiq olunan kimyəvi, fiziki-kimyəvi və fiziki analiz üsuları

    Полностью »
  • Qaz anbarı

    qazın saxlanması üçün təbi, yaxud süni rezervuar. Yerüstü (bax: Qazholder) və yeraltı olur. Yeraltı Q

    Полностью »
  • Qaz benzini

    bax: Qazolin.

    Полностью »