qıj 2021

Avstriya ayıdöşəyi (lat. Dryopteris austriaca) - ayıdöşəyi cinsinə aid bitki növü.

Erkək ayıdöşəyi (lat. Dryopteris filix-mas (L.) Schott ) - ayıdöşəyi cinsinə aid bitki növü. == Botaniki təsviri == Hündürlüyü 20-100(140) sm olan çoxillik bitkidir. Qısa, yoğun kökümsovu köhnə saplaqların qalıqları ilə əhatə olunmuşdur. Uzunluğu 100 sm qədər olan uzunsov elliptik formalı yarpaqları ikiqat lələkvaridir, yarpaq ayası saplağından uzundur. Sporları oval tumurcuqvari, pipikcikli və ziyilciklidir.Çoxillik sporlu bitkidir. Kök üstündə olan iri yarpaqlarının uzunluğu 1-2 m-ə çatır. Yerüstü gövdəsi yoxdur. Kökümsovu möhkəm, çəpinə qalxan və ya üfiqi, saplaqlı köhnə (keçən ilki) yarpaqlara malikdir. Kökləri incə, zərif, azbudaqlanan, sərt, qonurumtul seyrək kökümsovdan ibarətdir.

Gümüş qıjı(lat. Cyathea dealbata)-Qıjı cinsinə aid bitki növü. Ağacın yüksəkliyi 10 m qədər yetişər. Gümüş qıjının yarpağı, Yeni Zelandiyanın Milli Gülü dür.

Qıjovçu balığı (lat. Alburuoides eichwaldi) — Sümüklü balıqlar sinifinin nümayəndəsi == Morfoloji əlamətləri == Qıjovçu (lat. Alburuoides bipunctatus eichwaldi) — cinsi Çəkiyəbənzərlər fəsiləsinin nümayəndəsidir. Bel üzgəcində 6-9, anal üzgəcində 10-16 şüa, yan xəttində 43-56 pulcuq var. Bədəni uzonsovdur, başı kiçikdir, ağzı başın ucundadır. Udlaq dişləri iki cərgəlidir. Ucları azacıq əyilib.Uzunluğu adi qıjovçunun uzunluğu qədərdir (13 sm-ə qədər). == Yayılması == Azərbaycanda ümumi səciyyəsinə görə cinsə identik olan Alburuoides bipunctatus eichüaldi Filippi yarımnövü yaşayır. Kür hövzəsində subalp zonasına qədər rast gəlinir. Samur, Viləş, Qumbaşi, Lənkəran çaylarında və dağ göllərində qeydə alınır.

Qıjovçu balığı (lat. Alburuoides eichwaldi) — Sümüklü balıqlar sinifinin nümayəndəsi == Morfoloji əlamətləri == Qıjovçu (lat. Alburuoides bipunctatus eichwaldi) — cinsi Çəkiyəbənzərlər fəsiləsinin nümayəndəsidir. Bel üzgəcində 6-9, anal üzgəcində 10-16 şüa, yan xəttində 43-56 pulcuq var. Bədəni uzonsovdur, başı kiçikdir, ağzı başın ucundadır. Udlaq dişləri iki cərgəlidir. Ucları azacıq əyilib.Uzunluğu adi qıjovçunun uzunluğu qədərdir (13 sm-ə qədər). == Yayılması == Azərbaycanda ümumi səciyyəsinə görə cinsə identik olan Alburuoides bipunctatus eichüaldi Filippi yarımnövü yaşayır. Kür hövzəsində subalp zonasına qədər rast gəlinir. Samur, Viləş, Qumbaşi, Lənkəran çaylarında və dağ göllərində qeydə alınır.

Qıjovçular — Çəkiyəbənzərlər dəstəsinə daxil olan balıq cinsi. Əsasən Avrasiyanın şirin sularında yayılmışdır: Alp dağlarının şimalından başlayaraq Qafqaza, Dəclə və Fərat çaylarında müşahidə edilirlər. == Növləri == Cinsə 30 növ daxildir: Alburnoides bipunctatus (Bloch, 1782) Alburnoides coadi Mousavi-Sabet, Vatandoust & Doadrio, 2015 Alburnoides damghani Roudbar, Eagderi, Esmaeili, Coad & Bogutskaya, 2016 Alburnoides devolli Bogutskaya], Zupančič & Naseka, 2010 Alburnoides diclensis Turan, Bektaş, Kaya & Bayçelebi, 2016 Alburnoides eichwaldii (De Filippi, 1863) Alburnoides emineae Turan, Kaya, Ekmekçi & Doğan, 2014 Alburnoides fangfangae Bogutskaya, Zupančič & Naseka, 2010 Alburnoides fasciatus (Nordmann, 1840) Alburnoides gmelini Bogutskaya & Coad, 2009 Alburnoides holciki Coad & Bogutskaya, 2012 Alburnoides idignensis Bogutskaya & Coad, 2009 Alburnoides kubanicus Bănărescu, 1964 Alburnoides maculatus (Kessler, 1859) Alburnoides manyasensis Turan, Ekmekçi, Kaya & Güçlü, 2013 Alburnoides namaki Bogutskaya & Coad, 2009 Alburnoides nicolausi Bogutskaya & Coad, 2009 Alburnoides oblongus Bulgakov, 1923 Alburnoides ohridanus (S. L. Karaman, 1928) Alburnoides parhami Mousavi-Sabet, Vatandoust & Doadrio, 2015 Alburnoides petrubanarescui Bogutskaya & Coad, 2009 Alburnoides prespensis (S. L. Karaman, 1924) Alburnoides qanati Coad & Bogutskaya, 2009 Alburnoides recepi Turan, Kaya, Ekmekçi & Doğan, 2014 Alburnoides rossicus L. S. Berg, 1924 Alburnoides samiii Mousavi-Sabet, Vatandoust & Doadrio, 2015 Alburnoides tabarestanensis Mousavi-Sabet, Anvarifar & Azizi, 2015 Alburnoides taeniatus (Kessler, 1874) Alburnoides varentsovi Bogutskaya & Coad, 2009 Alburnoides velioglui Turan, Kaya, Ekmekçi & Doğan, 2014 == İstinadlar == == Ədəbiyyat == Azərbaycanın heyvanlar aləmi. Onurğalılar, III cild. Bakı: Elm, 2004, s 112. Abbasov H.S ,Hacıyev R.V.İxtiologiya. Bakı, 2007, s 235. Əbdürrəhmanov Y.Ə. Azərbaycan faunası (Balıqlar), VII, cild, Bakı, Elm, 1966, 154 s.

Ayıdöşəyi (lat. Dryopteris) Qıjının bir çox növlərindən gülçülükdə istifadə olunur. Erkək qıjı (Dryopteris filix-mas)- açıq sahələrdə yaxşı bitir, Vel (Pteridium aquilinum) bizim planetin ən qədim bitkilərindəndir, Braun cərgəvari (Polystichum braunii) yabanı halda Rusiyanın orta zolağında bitir. Pəncəşəkilli baldırıqara (Adiantum pedatum), skolopendra-şəkilli çalovcuq (Phyllitis scolopendrium) qıraqları dalğavari yarpaqlı bitkidir. Qıjının zəif inkişaf etmiş kök sistemindən ağacların gövdələrinin dekorasiyasında istifadə edilir. Qıjı sporlarla çoxalır. Sporları il ərzində torflu dibçəklərə əkmək olar. Dibçəkləri şüşə ilə örtmək lazımdır. Qıjını kökümsov gövdənin bölünməsi ilə də çoxaltmaq mümkündür. Azərbaycanda erkək qıjı və venera saçlı baldırıqaradan gülçülükdə uğurla istifadə olunur.

Qıjıkimilər (lat. Pteridophyta) — bitki şöbəsi. == Qıjıkimilərin əlamətləri == Qıjıkimilər ali sporlu bitkilərdir. Mamırlardan fərqli olaraq, qıjıkimilərin gövdə və yarpaqdan başqa inkişaf etmiş kökləri də olur. Onlar sporlar vasitəsilə çoxalır. Mayalanma prosesi, mamırlardakı kimi, suyun iştirakı ilə gedir. == Qıjıkimilərin müxtəlifliyi == Qıjıkimilərə qıjılar, qatırquyruğuları və plaunlar aiddir. Qədim bitkilər olan qıjıkimilərə rütubətli və kölgəli yerlərdə,xüsusən meşə örtüyü altında rast gəlinir.Əksəriyyətinin gövdəsi otşəkillidir,lakin tropik Asiya,Avstraliya,Mərkəzi və Cənubi Amerika kimi zonalarda bəzi ağacşəkilli formalara da təsadüf edilir.Qıjıkimilər arasında lianlara da rast gəlinir. == Qıjılar == Qıjıların bədən ölçüləri bir neçə mm-dən bir neçə metrə qədər olur.Geniş yayılmış nümayəndəsi olan erkək qıjı çoxillik bitkidir,yerüstü gövdəsi olmur.Yeraltı gövdəsi kökümsovdur.Kökümsovlardan əlavə köklər və yerüstü yarpaqlar çıxır.Erkək qıjının cavan yarpaqlarının ucları spiralvari burulur və zoğ kimi uc hissədən böyüyür.

Qıjılar (lat. Polypodiopsida) – qıjıkimilər şöbəsinə aid bitki sinfi.

Tənbəlcüllütlər (lat. Scolopacidae) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin çovdarçıkimilər dəstəsinə aid heyvan fəsiləsi.

Toxumlu qıjılar (lat. Pteridospermopsida) — çılpaqtoxumlular şöbəsinə aid nəsli kəsilmiş bitki sinfi. == İstinadlar == == Ədəbiyyat == Meyen S. V. Ginkgo — a living pteridosperm // The International Organisation of Palaeobotany Newsletter. 1981. == Xarici keçidlər == N 15. P. 9—11.

İynəcikli qıjı (lat. Dryopteris spinulosa) — ayıdöşəyi cinsinə aid bitki növü. == Sinonimləri == Aspidium spinulosu Sw. Dryopteris lanceolatocristata (Hoffm.) Alston Dryopteris spinulosa (O.F.Müll.) Kuntze Dryopteris spinulosa (O.F.Müll.) Watt Nephrodium spinulosum Strempel Polypodium carthusianum Vill. Polypodium lanceolatocristatum Hoffm. Polystichum spinulosum Lam. & DC. Thelypteris spinulosa Nieuwl.

Əsl qıjılar (lat. Polypodiidae) — qıjılar sinfinə aid bitki yarımsinfi.

Əsl qıjılar (lat. Polypodiales) — bitkilər aləminin qıjıkimilər şöbəsinin qıjılar sinfinə aid bitki dəstəsi.