Этимологический словарь азербайджанского языка

  • AY

    Bu planetin mənbələrdə başqa bir adı da var: yalçuq. Ay “fırlanma”, yalçuq isə “işıq” anlamı ilə bağlıdır

    Полностью »
  • AYA

    Qərb dialektlərində əlin içinə “aya” deyirlər. “Sözümün öyü var” cümləsi də işlədilir ki, burada öy sözü aya sözünün dəyişmiş formasıdır

    Полностью »
  • AYAQ

    1. Qırğız dilində ay “getmək”, “yerimək” mənasında işlədilir. Soraq sözünün qəlibi üzrə də ayaq yaranıb, mənası “gediş”, “hərəkət üçün vasitə” deməkdi

    Полностью »
  • AYAQYALIN

    Əliyalın sözü də var. Yalın “olmayan” (lüt) deməkdir. Ayaqyalın “ayağın­da geyim olmayan”dır. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • AYAQYOLU

    Bu, “cığır” mənasında işlədilən sözdür. Tualetə də deyirlər. Kənd yer­lərində tarixən tualet evdən bir qədər aralıda tikildiyindən ora yalnız ayaqla g

    Полностью »
  • AYAMA

    “Danışmaq”, “çağırmaq”, “səsləmək”, “demək” mənalarını verən ay sözü­müz olub. Ondan ayıtmaq, ayama (ayalğa, adalğa, ləəğa) kəlmələri əmələ gəlib

    Полностью »
  • AYAR

    Ərəbcə “yazıq” deməkdir, əyyar kimi də işlədilir və “bic” mənası da var. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • AYAT

    Ərəbcə ayə (işarə, misra) sözünün cəmidir (“Ayətullah” deyirik). (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • AYAZ

    Sözün ay hissəsi qabaqlar yalçuq kimi işlədilmiş göy cisminin (луна) adıdır. Az hissəsi isə ulduz, gündüz sözlərindəki -duz, -düz komponentləri ilə qo

    Полностью »
  • AYAZIMAQ

    Bu söz “xəstənin özünə gəlməsi, qismən sağalması, onalması” anlam­la­rında işlədilir. Güman ki, ayaz (açıq hava) sözündən ayazı feili (bərkimək modeli

    Полностью »
  • AYDIN

    Bu, ay və dın (işıq, səhər) sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlib, “ay işığı” deməkdir. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • AYƏTULLA

    Ərəbcədir, “Allahın bəxş etdiyi” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • AYĞIR

    Bəzi heyvanların (ən çox atın) erkəyinə deyirlər. Bir ehtimala görə, bu söz hay­qırmaq, qışqırmaq sözlərinin modeli üzrə ay (səs) sözündən əmələ gəlib

    Полностью »
  • AYXAN

    Kişi adlarının tərkibində olan ay sözünün mənası “xoşbəxt” (şəxs, igid) de­məkdir. Ayxan “xoşbəxt xan” deməkdir

    Полностью »
  • AYI

    Mənbələrdə bu söz ayıq kimi yazılıb və mənası “sərt, qorxulu, qəzəbli” kimi ve­rilib. “Qorxmaq” mənasında eymənmək sözü də var

    Полностью »
  • AYI BALASI TEDDİ

    Amerikanın ən parlaq və görkəmli prezidentlərindən biri Teodor Ruzvelt idi. O, gənc yaşlarından özünü tamamilə siyasətə həsr edərək əvvəlcə Nyu-Yorkda

    Полностью »
  • AYIB

    Ərəbcə eyb sözünün dəyişilmiş formasıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • AYIBALASI

    Palçıqdan düzəldilmiş çiy kərpicə belə deyirlər. Həmin kərpic iri olur, ona görə də ayı balasına oxşadıblar

    Полностью »
  • AYIBALIĞI

    Buna indi “suiti” deyirik. Dənizdə yaşayan məməli heyvanlar­dandır. Zahirən ayıya bənzədiyi üçün ayıbalığı, adamı dişlədiyinə görə isə suiti adı veril

    Полностью »
  • AYIQ

    Mənbələrdə göstərilir ki, oy (ay) sözünün bir mənası “ağıl”, “fikir” deməkdir. Oyaq və oyan sözlərinin törəmə etimoloji kökü “oya”dır

    Полностью »
  • AYILMAQ

    Sözün kökü indi müstəqil işlədilməyən ay (пробуждаться) feilidir, -ıl qayıdış növün şəkilçisidir. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • AYIN-OYUN

    Bu, o yan, bu yan kəlməsinin dəyişmiş formasıdır. İndi hər iki söz sinonim kimi işlədilir. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • AYIRMAQ

    Sözün qədim kökü ay (разделять) feilidir, -ır şəkilçisi köç-ür-mək qəlibi üzrə ay felini təsirli feilə çevirib, sonra köklə qaynayıb-qarışıb

    Полностью »
  • AYIŞMAQ

    Acışmaq sözünün dialekt formasıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • AYITMAQ

    Sözün kökü ay (danışmaq) feilidir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • AYLAN

    Ay sözünün bir mənası “yerində fırlanmaq”, “ətrafına dolanmaq” deməkdir. Qubada indi də aylanmaq elə “dolanmaq” anlamında işlədilir

    Полностью »
  • AYNA

    Eyn (göz), eynək (gözlük), əyani (görünən) tipli sözlərlə ayna (göstərən) kəl­məsi eyni kökə malikdir və ərəb mənşəlidir

    Полностью »
  • AYPİ

    ing. IP < Internet Protocol – şəbə­­kə­­daxili protokol

    Полностью »
  • AYPİ-ÜNVAN

    ing. IP address < Internet Protocol – şəbəkədaxili protokol

    Полностью »
  • AYRAN

    Bu sözü bəzən ayırmaq məsdəri zəminində şərh edirlər. Guya nehrə çalxalayanda yağ və ayran bir-birindən ayrıldığı üçün ona məhz “ayran” demişlər

    Полностью »
  • AYRI

    Bu söz yerinə görə, qoşma və sifət kimi işlədilir. Ayırmaq feilindən əmələ gəlib. -ı şəkilçisi feillərdən ad düzəldir: dolmaq və dol-u

    Полностью »
  • AYRIC

    Ruslar buna “пробор в волосах” deyirlər. Ayırmaq feili ilə bağlıdır: “saçın iki tərəfə ayrılması” deməkdir

    Полностью »
  • AYRIQ

    Türkmənlər bu sözü ruscaya “трещина” kimi tərcümə edirlər. Görünür, haçansa yarıq sözü ilə eyni olub

    Полностью »
  • AYSBERQ

    alm. eisberq – buz dağı

    Полностью »
  • AYSEL

    -sel şəkilçisi rus dilindəki “ватый” kəlməsinə uyğun məna bildirir. Sifətin dərəcəsini düzəldən -sov şəkilçisi də buradan əmələ gəlib

    Полностью »
  • AYTAC

    Bu qızlara verilən adlardandır və iki yozumu var: 1. Ayıtmaq (danışmaq) feili ilə bağlıdır; “natiq, dilli-dilavər” deməkdir

    Полностью »
  • AYTƏN

    Ay planetlərdən birinin adıdır, tən isə “bərabərlik” bildirən sözdür. Deyim də var: dost dosta tən gərək

    Полностью »
  • AYVAZ

    Əvəz sözünün dəyişilmiş formasıdır (müq.et: Əli və Alı). (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • AYVAZALI

    Adın mənası “Əlinin əvəzi” (Əliyə oxşayan) deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • AZACIQ

    Bu sözün əsli azazcıq kimi olub, ikiqat kiçiltmə var (az+az+cıq, “çox az” deməkdir). Sonra ikinci az sözündəki z samiti düşüb və kəlmə azacıq formasın

    Полностью »
  • AZAD

    Farscadır, bizdə qabaqlar onun müqabilində boş sözü işlənib (indi də var). (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • AZADƏ

    Farscadır, “sərbəst” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • AZADMAHU

    Fars mənşəlidir, losos balığının adıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • AZAN

    Ərəbcə müəzzin sözü ilə kökdaşdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • AZAR

    Farsca azordən (qəmgin olmaq, kədərlənmək, əzab vermək) məsdəri ilə eyni kökə malikdir. Bizdə xəstəlik sözünün sinonimi kimi işlədilir

    Полностью »
  • AZAR-BEZAR

    Fars mənşəlidir, əsli azar-be-azar kimi olub. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • AZDIRMAQ

    Bu sözün azıtmaq variantı da var. Hər ikisi azmaq feilindən əmələ gəlib. Birinci sözdə -dır şəkilçisi təsirsiz feili təsirliyə çevirib (qız və qızdır

    Полностью »
  • AZƏRBAYCAN

    M.Fasmer yazır ki, bu söz ya fars, ya da ərəb mənşəlidir. Sözün mənşəyini od kəlməsi ilə bağlayanlar da var

    Полностью »
  • AZĞIN

    Vurğun qəlibi üzrə azmaq feilindən əmələ gəlib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • AZI DİŞ

    Bir ehtimala görə, burada azı hissəsi əzmək sözü ilə bağlıdır. Anadolu türk­ləri buna “üyüdücü diş” deyirlər

    Полностью »