Этимологический словарь азербайджанского языка

  • DÖL

    “Kişi sperması” kimi başa düşülür. Döl tutub “hamilə” mənasında işlədilib. Nəsil əvəzinə “döldaş” deyiblər

    Полностью »
  • DÖNDƏRMƏK

    Əsli döndürmək kimi olub. -dur şəkilçisi təsirli feil düzəldir: gülmək və güldürmək…(Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • DÖNƏ

    “Filankəsin dönəlgəsi dönüb” deyirlər. Dönə qədim mənbələrdə “vaxt” kimi açıqlanıb. Dönəlgəsi dönüb, yəni “vaxtı dönüb, işlərin qaydasında getdiyi gün

    Полностью »
  • DÖNƏRGƏ

    “Gecələmə” anlamını verən sözdür: qonaq gələndə deyirlər ki, dönərgə yerin yoxdursa, bizdə gecələyə bilərsən

    Полностью »
  • DÖNMƏ

    Qoyunlar quyruğunun formasına görə bir neçə yerə bölünür: bozaq, bımıq, balbas (“balbaz” da deyirlər), mazıq, dönmə (metis) və merinos

    Полностью »
  • DÖRD

    Bir vaxtlar üç, sonra yeddi, daha sonra qırx (əsli: qırıq): nəhayət, yüz sözləri say sistemində son ədədlər olub

    Полностью »
  • DÖŞ

    Ehtimal olunur ki, dış (kənara çıxan, irəliyə çıxan, qabağa çıxan) sözü ilə qohumdur. “Avesta”da çiyin, latışlarda “qoltuq”, “qoyun” mənalarında işləd

    Полностью »
  • DÖŞƏK

    Döş ismi və döşəmək feili ilə bağlıdır, “yastı” anlamını əks etdirir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • DÖVRAN

    Dövr sözü ilə qohumdur. Dövriyyədə buradandır. Ərəb mənşəlidir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • DÖYƏNƏK

    Döymək feilindən əmələ gəlib. Güman ki, tarixi baxımdan dəyənək (dubinka) sözü ilə eyni kökə malikdir

    Полностью »
  • DÖYMƏC

    İsti çörəyi yağla qatıb ovurlar (əzirlər). Dialektlərdə buna döyməc deyilir. Sözün əsli oymac kimi qeydə alınıb, ovmaq feili ilə bağlıdır

    Полностью »
  • DÖYMƏK

    Xırmanda taxıl döyürlər. Taxıl əvvəlcə əl vasitəsilə (zərbə endirməklə) sün­­büldən ayrılırmış. Sonra at, eşşək və s

    Полностью »
  • DÖYRƏ

    Qərb dialektlərində işlədilir, dəyirmi olan bir qabın adıdır. Dairə sözünün də­yiş­miş formasıdır. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • DREN

    ing. drain – qurutmaq

    Полностью »
  • DRENAJ

    fr. drainage < ing. drain – qurutmaq

    Полностью »
  • DREYF

    holl. drijven – qovmaq, üzmək

    Полностью »
  • DRUMLİN

    irl. droumlin – yüksəklik

    Полностью »
  • DRUZ

    alm. druse – fırça

    Полностью »
  • DUA

    Ərəbcə “çağırmaq” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • DUDKEŞ

    Dud (tüstü) və keş (cəkən) sözlərindən əmələ gəlib, farscadır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • DUKAT

    1140-cı ildə özündə Cənubi İtaliya və Siciliyanı birləşdirən Apuliya ən varlı hersoqluqlardan (duchy) biri idi

    Полностью »
  • DUL

    Qədim mənbələrdə dölək sözü var, “boşluq” anlamını əks etdirib. Ehtimal ki, dul və dölək qohum sözlər olub

    Полностью »
  • DULĞU

    Araba təkərinin topunda deşik olur və ox ora geydirilir. Buna dölək (yəqin ki: dəlik) deyiblər. Dulğu – “oxun topu sürtüb xarab etməməsi üçün topa gey

    Полностью »
  • DUMAN

    “Hər tərəfi örtən” mənasında tomo sözü olub. Tumurcuq (üstü örtülü və yumru olan), duman, hətta tuman (paltar) həmin tomo sözü ilə qohumdur

    Полностью »
  • DURAQOTU

    İndi işlətdiyimiz şüyüd (bu, alınma sözdür) sözünün qarşılığı olub. Mədənin qazını boşaltmaq, durğunluğu ləğv etmək üçün istifadə edilib

    Полностью »
  • DURBİN

    Farscadır, dur (uzaq) və bin (görən) sözlərindən əmələ gəlib, “uzağı gös­tərən” deməkdir. Bin hissəsi nik-bin, bəd-bin tipli sözlərdə də var

    Полностью »
  • DURĞU İŞARƏSİ

    Durmaq feili ilə bağlıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • DURNA

    “Boz” (quş) anlamını əks etdirir. Deməli, bu quş rənginə görə “durna” ad­landırılıb. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • DURU

    Durmaq feilindən düzəlmiş sifətdir. Mayenin durulması üçün onun qabda qalması və çöküntü verməsi (durması) lazım gəlir

    Полностью »
  • DURULMAQ

    Bu söz durmaq feili ilə bağlıdır, “durub təmizləmək” mənasını əks etdirir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • DUZƏX

    Farsca “cəhənnəm” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • DÜBARƏ

    Farsca dü “iki”, barə isə “dəfə” deməkdir (“ikinci dəfə” anlamını verir).Dü şeş (iki şeş) qəlibi üzrə əmələ gəlib

    Полностью »
  • DÜBBƏDÜZ

    Sifətin çoxaltma dərəcəsini bildirir (dümdüz variantı da var). Düpdüz sözünün təhrifi ilə bağlıdır (dialektlərdə düppələmdüz kimi də işlədilir)

    Полностью »
  • DÜBEYTİ

    Alınma sözdür (dü fars, beyt isə ərəb mənşəlidir). Beyt ərəbcə “iki misralıq şeir parçası” deməkdir. Dübeyt dörd misra edir

    Полностью »
  • DÜDƏMƏ

    Farscadır, do (dü) vədəmə (tiyə, bıçaq) sözlərindən əmələ gəlib. İlkin mənası “xəncər” (ikiağızlı kəsər) demək olub

    Полностью »
  • DÜL-DÜL

    İmam Əlinin atının adı olub. Rəvayətə görə, Əli Tovuzun “Düldül” adlanan yerində də olub. İndi bu yer pir hesab olunur

    Полностью »
  • DÜLGƏR

    Alınma sözdür, bizdə onun əvəzinə yonğucu işlədilib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • DÜM

    Dümqara, dümqırmızı “düm” hissəsi qabaqlar müstəqil leksik vahid olub və “təmiz”, “xalis”, “cılxa”, “çim” anlamlarını əks etdirib

    Полностью »
  • DÜMBƏK

    Sözün əsli dümtək kimi olub. Düm“sağ”, tək isə “sol əl zərbəsi” deməkdir. Deməli, “iki əllə çalınan alət” mənasını verir (hərfi mənası sağ-“sol əl” ki

    Полностью »
  • DÜMBƏLƏK

    Dümbək formasında da işlədilir, “kiçik dəf” (nağara) anlamını əks etdirir, fars mənşəlidir. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • DÜMSÜK

    Mənbələrdə tumşıq sözü var və “dimdik” mənasında işlədilib. Dümsük (dümsüklə) sözü onun dəyişmiş formasıdır

    Полностью »
  • DÜNƏN

    Dilimizdə “gecə” anlamını verən tün sözü olub. Dünən kəlməsi tün-ən (əsli: tün və ən) kimi işlədilib və “tündən əvvəlki gün” deməkdir

    Полностью »
  • DÜRDANƏ

    Dürr” və dənə (danə) sözlərindən əmələ gəlib. “Dürr dənəsi” deməkdir. Alın­ma sözdür: dürr” ərəb, danə isə fars mənşəlidir

    Полностью »
  • DÜRMƏK

    Burmaq sözünün təhrifi ilə bağlıdır. İçinə pendir qoyub burulmuş (bü­kül­müş) lavaşa deyirlər. “Buterbrod” mənasına yaxın anlamda işlədilən bu söz qab

    Полностью »
  • DÜRMƏLƏMƏK

    Tür feili “bükmək” mənasında işlədilib. Dürmək ismi dürmələmək feili də onunla kökdaşdır. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • DÜRRƏ

    Ərəbcədir, Dürrü kimi də işlədilir, “mirvarid” deməkdir, dürr sözündəndir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • DÜRTMƏK

    Qırmaq və qırxmaq, sürmək və sürtmək, qalxmaq və qaldırmaq qəlibi üzrə dür feilindən dürt sözü əmələ gəlib

    Полностью »
  • DÜRTMƏLƏ

    Səpələ qəlibi üzrə dürtmək feilindən (dürt törəmə kökdür) əmələ gəlib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • DÜSTUR

    Ərəbcədir, “qayda”, “formula” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • DÜŞBƏRƏ

    Belə zənn etmək olar ki, sözün əsli quşbərə olub. Quş farsca “qulaq” deməkdir. Düşbərə zahiri formasına görə qulağa bənzəyir (пельмени sözündəki пел d

    Полностью »