Этимологический словарь азербайджанского языка

  • İDİ

    Dilimizdə “быть, находить, достигать, бытие” kimi müxtəlif mənalarda işlədilmiş ermək feili olub. İdi, imiş bağlamaları ayrılıqda yox, yalnız bu feill

    Полностью »
  • İDİM

    Yakut dilində ide sözü var və “adət” anlamında işlədilir. Söz bununla bağlıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • İDİOMORF

    yun. idios – öz + yun. morphe – forma

    Полностью »
  • İDİOT

    Yunan mənşəlidir, “anadangəlmə ciddi zehni çatışmazlıq” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • İDRAK

    Ərəb sözüdür, dərk, müdrik kimi sözlərlə kökdaşdır. “Anlama, başa düşmək, şüur” mənalarında işlədilir

    Полностью »
  • İFÇİN

    Üpçün variantı da var. Mənası “yerli-yerində”, “tam təminatlı” deməkdir. Çin “yığmaq”dır, “yığcamlıq (səliqəlik)” anlamını əks etdirir, türkmən dilind

    Полностью »
  • İFFƏT

    Ərəbcə “xeyirxah”, “namuslu” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • İFRAT

    Ərəbcə təfərrüat sözü ilə qohumdur, “çoxluq”, “artıqlıq” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • İFTİXAR

    Ərəbcədir, fəxr, fəxarət sözləri ilə kökdaşdır. “Hörmət”, “şöhrət” və s. məna­larda işlədilib. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • İGİD

    1. Öyüd (öküd) sözü ilə qohumdur, “tərbiyə almış” deməkdir (tərbiyə yerinə “ikid­kü” demişik). 2. Sözün yigit variantı da olub

    Полностью »
  • İXRAC

    Ərəb sözüdür, məxrəc, xərc, məxaric, xaric sözləri ilə kökdaşdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • İXTİSAR

    Ərəbcə müxtəsər sözü ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • İXTİSAS

    Ərəbcə mütəxəssis sözü ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • İKAR

    Yunan sözüdür, şəxs adı olub. Krit adasında əsir saxlanılırmış, atası Dedal ona lələklərən qanad düzəldib, birlikdə göyə uçublar

    Полностью »
  • İKƏN

    Mənbələrdə erkən kimi verilib. İdi “erdi”, imiş “ermiş”, isə “ersə” kimi qeydə alınıb. Deməli, er bütün hallarda özünü göstərir

    Полностью »
  • İKİ

    Zənn etmək olar ki, bu söz əkə, yekə kəlmələri ilə eyni kökə malik olub. İki sayı birdən çox (yekə, böyük olduğu üçün bu cür adlanıb)

    Полностью »
  • İKİX

    Əklə birləşdir, əklənti şəkilçi mənalarında bəzi türk dillərində indi də işlədilir.

    Полностью »
  • İKRAM

    Ərəbcə kərəm, əkrəm, kərim sözləri ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • İQAMƏTGAH

    İqamət ərəbcə “yaşayış”, gah farsca “yer” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • İQRAR

    Ərəbcə qərar sözü ilə kökdaşdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • İL

    Dilimizdə ilmək, ilgək tipli sözlər var və kökü il feilidir. Bu söz əlaqə, bağlılıq an­lamlarını əks etdirir: il –aylar çoxluğu (birliyi), əl-barmaqla

    Полностью »
  • İLAXIR

    Ərəbcədir (əl+axer-ehə) “axıra qədər” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • İLAN

    Qıvrılmaq feilindən əmələ gəlib. İlanın qıvrılması (yığılıb-açılması) onun mühüm əlamətlərindən biridir

    Полностью »
  • İLANBALIĞI

    Formaca ilana oxşadığı üçün belə adlanıb. Farslar buna mar (ilan) mahi (balıq) deyirlər. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • İLANYALI

    Sözün əsli ilanlayu olub, “ilana bənzəyən, ilan sayağı” deməkdir. İlanyalı formaca ilanı xatırladan uzunsov ot tayasıdır

    Полностью »
  • İLDIRIM

    Sinonimi kimi yaşın kəlməsi də mənbələrdə öz əksini tapıb. İldırım-alov, ulduz kimi sözlərdəki al, ul kəlmələri ilə bağlıdır

    Полностью »
  • İLƏ

    Cığataylarda ilə sözü rus dilindəki “связанный” kəlməsinə uyğun mənada işlə­dilib. Yəqin ki, bu söz ilmək (ilişdirmək, bağlamaq) sözünün kökündəki il

    Полностью »
  • İLGƏG

    İl-iş sözü göstərir ki, etimon il feildir. İlgə törəmə kökdür və ilkək bu sözdən əmələ gəlib. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • İLĞIM

    İlıq sözü ilə qohumdur, “isti” deməkdir (Anadolu türkləri yalğın işlədirlər). Müxtəlif formalarda qeydə alınb: yayğın, yalğın, yaltın və s

    Полностью »
  • İLIQ

    Qədim kök il sözü olub, ondan ilı feili, sonra ilı-q, ilı-t sözləri yaranıb. İsti, ildırım, alov sözləri ilə qohumdur

    Полностью »
  • İLİK

    Toxumalardan ibarət olur, ilişmək sözü ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • İLİM-İLİM

    Dilimizdə ilim-ilim itmək ifadəsi var. İlim,( ilam) mənbələrdə “uzaq” məna­sın­da işlədilib. Deməli, ilim-ilim itmək “uzaqlara getmək”, “sürətlə uzaql

    Полностью »
  • İLK

    İlgək tipli sözlərlə qohumdur, “sonra gələnləri özünə ilişdirən” deməkdir. Əsli ilik kimi olub. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • İLQAR

    İqrar sözünün təhrifidir. İqrar və qərar sözləri isə kökdaşdır. Ərəbcədən keçib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • İLLƏT

    Ərəbcə “xəstəlik” (kompleks) deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • İLTİFAT

    Ərəbcədir, “hovlama, şişmə, soyuqlama” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • İLTİHAB

    Ərəbcədir, “göynəmə” deməkdir. Qızdırma, kiçik şiş və qızartı ilə müşayiət olunan xəstəlik növüdür (“sətəlcəm” də deyirlər)

    Полностью »
  • İMAMƏDDİN

    Ərəbcə “dinin imamı” (qabaqda gedəni) deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • İMƏKLƏMƏK

    Türk dillərində ömələmək, ömgələmək (hər ikisi “iməkləmək” de­mək­dir) kimi feillər olub və bunlar əmək kəlməsi ilə qohumluq təşkil edirlər

    Полностью »
  • İMMİQRASİYA

    lat. immigraro – köçüb gəlmək

    Полностью »
  • İMPAKT-FAKTOR

    lat. impuctus < impingo – qarşıda sədd, qəsd + lat. factor – edən, yaradan

    Полностью »
  • İMPERATOR

    Latınca “əmr edən” deməkdir. Feilin əmr şəklini bildirən imperativ sözü ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • İMPERİAL

    Rus imperatorunun şərəfinə 1755-ci ildə tədavülə buraxılmış və 1917-ci ilə qədər istifadə edilən qızıl pul mövcud olub

    Полностью »
  • İMPERİYA

    Əvvəllər latın dilində istənilən hərbi birləşmənin komandiri “imperator” adlanırdı. Tədricən bu söz baş komandan mənasında işlənməyə başladı

    Полностью »
  • İMPLOZİYA

    ing. in – daxilə + lat. plaudere – əl çalmaq

    Полностью »
  • İMPORT

    lat. importare – gətirmək

    Полностью »
  • İMPULVERİZASİYA

    lat. im – içərisinə + lat. pulvis – toz

    Полностью »
  • İMRAN

    İsa peyğəmbərin babası (Məryəmin atası) olub, mənası “mərhəmət” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • İMSİLƏMƏK

    İm sözü iy sözü ilə paralel və eyni mənada işlədilib, -si şəkilçisi meyil, arzu mənalı sözlər düzəldib

    Полностью »
  • İNADKAR

    İnad (ərəbcədir) –“tərs”, inadkar isə “tərslik edən” deməkdir. Kar hissəsi farscadır. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »