RUPİ
RUSCA
OBASTAN VİKİ
Rus
Ruslar (rus. русские) — hind - avropa dil ailəsinin slavyan qrupunun şərqi-slavyan qoluna aid Avropanın ən çoxsaylı millətidir. Təxmini sayları 133 milyon nəfərdir. 2010-cu ilin siyahıyaalınmasına görə Rusiyada sayları 111 016 896 nəfərdir . Yayılma əraziləri əsasən Şərqi-Avropa düzənliyi, Volqaboyu ,Don və Kuban çayları hövzələri, Ural, Qərbi Sibir düzənliyi, Altay, Sayan, Orta Sibir yastı dağları, Verxoyansk sıra dağları, Baykal gölü ətrafı, Kamçatka yarımadası, Amur çayının aşağı axarı və Sixote-Alin sıra dağları. Şərqi-Avropa düzənliyini çıxmaqla əsasən şəhərlərdə və böyük qəsəbələrdə yaşayırlar. Bundan başqa çox sayda rus Ukrayna (9 mln.), Qazaxıstan (3,5 mln.), Özbəkistan (500 min.), ABŞ (3,5mln.), Kanada (500 min.), Belarus (800 min.), Azərbaycan (180 min.) və bir sıra başqa ölkələrin əsasən şəhərlərdə yaşayırlar. Dindarları əsasən pravoslav xristianlardır. Etnoqenezlərində birinci növbədə hindavropalı slavyanlar, eləcə də altaylı fin-uqor və türk-tatarlar iştirak ediblər.
Kösəli Rus
Kösəli Rus (qaq. Köseli Rus) Moldovanın Qaqauziya muxtariyyətində bir kənddir. Kənd 735 nəfərdən ibarətdir, həmçinin 185 qaqauzdan.
Rus (dəqiqləşdirmə)
Rus (xalq)
Rus (xalq)
Qədim ruslar – qədim xalq (və ya sosial qrup). Müasir rusların ilk əcdadları. Onlar skandinav, türk və slavyanların qarışmasından yaranmışlar Şərq slavyanlarının ilk dövləti olan Rus dövlətinın (müasir elmi ədəbiyyatda Kiyev Rus dövləti) adı bu xalq ilə bağlıdır. Qədim Rus dövlətinin qurucuları olmuşlar. Entnik mənsubiyyətləri mübahisəlidir. Tarixçilərin əksəriyəti onların varyaqlar (vikinqlər) olduğunu düşünür. Bəzi rus tarixçilər isə slavyan xalqlarından biri hesab edirlər. Dəfələrlə peçeneqlər və başqa türk tayfaları ilə vuruşmuş, Bizansa, İdil bulqarlarına, Xəzər xaqanlığına və Qafqaz ərazisinə uzaq səfər yürüşləri etmişlər.
Rus Amerikası
Rus Amerikası (rus. Русская Америка, Russkaya Amerika) 1799-cu ildə ABŞ-nin Alyaska ştatının ərazisində yaradılan və Rusiya imperiyası tərəfindən idarə olunan tarixi dövlət. Rus Amerikasının idarə olunmasında Rusiya-Amerika şirkətinin (RAC) rolu daha böyük olub. Rusiya İmperiyasının keçirdiyi daxili böhran və xərclərin cox olması, ərazinin 1867-ci ildə ABŞ-yə 7.2 milyon dollara satılması ilə nəticələnmiş, bu şəkildə dövlət fəaliyyətini dayandırmışdır. == İlk kəşflər == Alyaskaya ilk dəfə ruslar gəlmişlər. 1648-ci ildə Semyon Dejnyov Sibirdə yerləşən Kolıma çayının mənsəbindən səfərə başlamış və 14 gün sonra Şimal Buzlu okeanda yerləşən Anadır çayının məsəbinə çatmışdır. Bir sıra ehtimallara görə ekipajda olan bəzi dənizçilər yolda azmış və Alyaskaya Semyon Dejnyovdan daha tez çatmışdır. Ancaq bunu sübut edə biləçək bir dəlilil yoxdur. 1741-ci ilin iyununda Kamçatkaya səfərə çıxan Vitus Berinqin Bosmanı olan Aleksey Çirkov indi ki Alyaska ilə Kanadanın yaxınlığında yerləşən ərazidən sahilə çıxmışdır. == Tarixi == Alyaska ərazisinin kəşf olunması,xəbəri daha çox Rusiyada kürk ticarəti ilə məşğul olan tacirləri sevindirdi.
Rus Borisi
Rus Borisi — Azərbaycan Respublikasının Goranboy rayonunun Rus Borisi kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. == Tarixi == Kəndin əhalisi əhalisi 1893-cü ildə bura Rusiya çarı tərəfindən köçürülmüş rus kolonistlərindən ibarət olub. Sovet dövründə kənd xeyli böyümüş, kəndin əhalisi təxminən 2.000 nəfərə yaxın olub. Lakin Azərbaycan öz müstəqilliyini əldə etdikdən sonra rusların bir çoxu kimi, bu kəndin də əhalisi Azərbaycanı tərk etməyə başladılar. Boş qalmış evlərdə əsasən Xocalıdan olan azərbaycanlılar məskunlaşıb. == Toponimikası == Rus Borisi kəndi dağətəyi ərazidədir. Yaşayış məntəqəsini 1842-ci ildə Çar hökumətinin ucqarlara köçürdüyü Tambov və Saratov quberniyalarından olan duxobor və malakan ailələri salmışdır. Yaşayış məntəqəsi o zaman Paris adlanan kəndin yaxınlığında yerləşdiyinə görə Rus Parisi, sonralar təhrif olunaraq Rus Borisi adlandırılmışdır. == Əhalisi == 2009-cu ilin siyahıyaalınmasına əsasən kənddə 251 nəfər əhali yaşayır.. Hal-hazırda kəndin 500 nəfərə yaxın əhalisi var, bunun 80%-ni azərbaycanlılar təşkil edir.
Rus Cəngavərləri
Rus Cəngavərləri (rus. Русские витязи) — Rusiya Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus aerobatika eskadronudur. Eskadron 1991-ci il 5 aprel tarixində yaradılmışdır. Tək və qrup halında pilotaj fiqurları yerinə yetmək üçün çoxməqsədli yüksək manevr qabiliyyətinə malik Su-27 təyyarələrindən istifadə olunurdu. 2016-cı ildə komanda Su-30 təyyarələri əldə etdi. 2019–2020-ci illərdə Su-35 təyyarlərləri komandanın ixtiyarına verildi. Hal-hazırda komanda hər 3 model təyyarəyə sahibdir. == Tarixi == 1991-ci ilin əvvəllərində 6 təyyarədən ibarət komanda formalaşdı və həmin il aprelin 5-də "Rus Cəngavərləri" aerobatika komandası quruldu. Uçuşlar üçün istifadə olunan təyyarələr Rusiyanın dövlət bayrağının rənglərinə boyanıb. == Faktlar == Əvvəlcə aviasiya qrupu "Mavi Şimşəklər" adlanırdı, lakin sonradan məlum oldu ki, Yaponiya Hərbi Hava Qüvvələrinin aerobatika komandası "Mavi İmpuls" adlanır.
Rus Gərgəri
Gərgər, Rus Gərgəri, Puşkino — Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasında, indiki Cəlaloğlu (Stepanavan) rayonunda kənd. == Tarixi == Rayon mərkəzindən 16 km məsafədə yerləşir. Kəndin adı erməni mənbələrində Rus Gərgəri (Gərgər rus) formasında qeyd edilir. XIX əsrin əvvəllərində ruslar bura köçürüləndən sonra toponimə rus sözü (etnonim) əlavə edilərək rəsmi sənədlərdə Rus Gərgəri kimi öz əksini tapmışdır. == Toponim == Ermənistan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 14.11.1937-ci il tarixli fərmanı ilə kəndin adı dəyişdirilərək rus şairi A.S.Puşkinin şərəfinə Puşkino qoyulmuşdur. 1937-ci ildə Puşkino adlandırılmışdır. 1988-ci ildə kəndin əhalisi Azərbaycana qovulmuşdur. Bеzabdal dağından axan çay da Gərgərçay adlanır. Əsli: Qarqar. Azərbaycan xalqının еtnik tarixində mühüm rol oynamış qarqar tayfasının adını əks еtdirir.
Rus Lavale
Rus Lavale (12 iyul 1974) — Avstraliyanı təmsil edən stolüstü tennisçi. == Karyerası == Rus Lavale Avstraliyanı 1996-cı ildə Atlanta şəhərində baş tutan XXVI Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil edib və cüt turnirdə 25-ci pillənin sahibi olub. Daha sonra Rus Lavale Avstraliyanı 2000-ci ildə Sidney şəhərində baş tutan XXVII Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil edib və fərdi turnirdə 49-cu pillənin sahibi olub. Rus Lavale Avstraliyanı 2004-cü ildə Afina şəhərində baş tutan XXVIII Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil edib və fərdi turnirdə 49-cu, cüt turnirdə isə 25-ci pillənin sahibi olub.
Rus Ordusu
Rusiya Silahlı Qüvvələri (rus. Вооружённые си́лы Росси́йской Федера́ции) — Rusiya Federasiyasının rəsmi ordusudur. Rusiya ordusu SSRİ dağıldıqdan sonra yaranıb. 7 may 1992-ci ildə prezident Boris Yeltsin Rusiya Müdafiə Nazirliyinin təsis olunması ilə bağlı sərəncam imzalayıb. Sərəncama uyğun olaraq keçmiş SSRİ-nin Rusiya ərazisində olan bütün ordusu Rusiya ordusu kimi formalaşdırılıb. Silahlı qüvvələrin ali baş komandanı prezidentdir. Rusiya ordusu 1992-ci ildə formalaşdırılsa da, onun qurulması Kiev Rus dövləti dövrünə gedib çıxır. Rusiya ordusunda təxminən 1 milyon əsgər və zabit xidmət edir, ordu əlavə olaraq 2 milyon nəfərlik ehtiyat qüvvəyə malikdir. 2011-ci ildə Rusiyanın hərbi büdcəsi 72 milyard dollar olub, lakin Rusiya dövləti ordunun təchizatını və büdcəsini qarşıdakı illərdə bir neçə dəfə artırmağa hazırlaşır. == Tarixi == 31 dekabr 1991-ci ildə SSRİ-nin dağılması ilə Sovet ordusu başsız qaldı.
Rus Pişiyi
Rus Pişiyi dili — dil Çukot Muxtar Dairəsi ərazisində, Klinovstryon buxtasını Anadır limanından ayırır. == Tarix == Dil ilk dəfə 1651-ci ildə Semyon Dejnyov tərəfindən kəşf edilmiş bə adlandırılmışdır. Rus dənizçiləri Koşka sözünü dil mənasında işlədilirdi. == Fiziki-coğrafi xüsusiyyətləri == Dil şimal-şərqdən cənub-qərbə 16 km məsafədə uzanır. Eni 2 km, hündürlüyü 2-3 metr arasında dəyişir. Dil ərazisinin böyük hissəsi bataqlıqlaşmışdır. Güçlü fırtınalar zamanı dalğalar onu bir sahiiindən digərinə keçirlər. Qabarmanın hündürlüyü bir metrdir. Sıldırımlı sahil hissəsində Klinovstrom körfəzi yerləşir. Dilin qutaracağına yaxın Protoçnoe gölü yerləşir.
Rus alçası
Qarağat (lat. Ribes) — bitkilər aləminin daşdələnçiçəklilər dəstəsinin motmotukimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. == Ümumi == 25-30 dərəcə şaxtaya və 30-40 dərəcə istiyə dözən, bol və sabit məhsul, tez bar verən qiymətli çoxbudaqlı kol bitkisidir. Qarağat üzüm kimi çoxillik meyvədir. Xəstəlik və ziyanvericilərə qarşı çox dözümlüdür. Əsasən qələm və kök vasitəsi ilə çoxalır. Qarağat mayda çiçəkləyir. Xırda yaşılımtıl çiçəkləri şivlərdə tək saplaqda yerləşir. Meyvəsi iyul-avqustda yetişir. Meyvəsi yumru və ya oval formalıdır.
Rus alçasıkimilər
Motmotukimilər (lat. Grossulariaceae) — bitkilər aləminin daşdələnçiçəklilər dəstəsinə aid bitki fəsiləsi.
Rus boşnyakiyası
Rus dağçətiri
Rus dağçətiri (lat. Peucedanum ruthenicum) — bitkilər aləminin çətirçiçəklilər dəstəsinin çətirkimilər fəsiləsinin dağçətiri cinsinə aid bitki növü. == Qısa morfoloji təsviri == Çoxillik, hündürlüyü 50-80 (150) sm, ensiz, silindrvari, nazik qabırğalı, aşağı hissələri qəhvəyi liflərlə örtülmüş, yaşıl, çılpaq, yoğun köklü bitkidir. Kökyanı yarpaqları və aşağı gövdə yarpaqları uzun saplaqlıdır, 3-4 dəfə üç hissələrə bölünmüşdür. Yarpaqları enli üçkünc, iri, ucları uzun və dar xətli, 1,5-4 sm uzunluqda və 1-2 (3) mm endə, cod, iti ucludur. Orta yarpaqlar xırda, yuxarıdakılar uzunsovdur. Çətirlər 2,5-6 sm uzunluqda, 13-24 qeyri-bərabər şüalıdır. Sarğısı və sarğıcığının yarpaqları 5-7 sayda, xətvaribizvaridir. Kasacığın dişləri qısa, ləçəkləri 1-1,5 mm uzunluqda, açıq sarı rəngdədir. Yarım meyvəcikləri 6-7,5 mm uzunluqda və 3-4 mm enində, ellipsvari, beli qabırğalıdır.
Rus dili
Rus dili (rus. русский язык) — Hind-Avropa dillərinin Baltik-slavyan dilləri qrupuna aid şərqi slavyan dili. Dünyanın ən çoxyayılmış dillərindən biri — ümumi danışanların sayına görə beşinci, doğma dil kimi qəbul edənlər kimi sayca səkkizincidir. Rusiya, Belarus, Qazaxıstan, Qırğızıstanın rəsmi dili, Belarusun ikinci dövlət dili. Ən çox vətəni olan Rusiyada danışılır. SSRİ-nin rəsmi dili olduğundan bu birliyə daxil olan ölkələrdə hələ də çox işləkdir. Keçmiş SSRİ ölkələrinin bəzilərində rus dili rəsmi deyilsə də, hamısında rus dilli məktəblər var, yaxud rus dili tədris olunur. Rus dilində vurğunun yeri sabit deyildir. == Əlifba == Rus əlifbasında 33 hərf 42 səs var. Kiril əlifbasından istifadə olunur.
Rus düzənliyi
Şərqi Avropa düzənliyi və ya Rus düzənliyi — Şərqi Avropada geniş düzənlik, Avropa düzənliyinin bir hissəsi. Düzənlik Baltik dənizi sahillərindən Ural dağlarına, Barens və Ağ dənizlərdən Qara, Azov və Xəzər dənizlərinə qədər uzanır. Şimal-qərbdə Skandinaviya dağları, cənub-qərbdə Sudet və Mərkəzi Avropanın digər dağları, cənub-şərqdə Qafqaz, qərbdə isə Visla çayı düzənliyin şərti sərhəddi rolunu daşıyır.Dünyanın ən böyük düzənliklərindən biridir. Şimaldan cənuba düzənliyin ümumi uzunluğu 2,5 min kilometrdən çox, qərbdən şərqə isə 1 min kilometrdir.Belarus, Latviya, Litva, Estoniya və Moldova tamamilə, Rusiya, Qazaxıstan, Ukrayna, Finlandiya, Polşa və Rumıniya isə qismən düzənlik ərazisində yerləşir. == Xüsusiyyətləri == Şərqi Avropa düzənliyi platforma bünövrəsi üzərində qədim düzənlikdir. Şimal-qərbində qədim buzlaşma izləri qalmışdır. Şimalda tundra, cənub-şərqində səhra və yarımsəhra var. Meşə və çöl landşaftı üstündür. == İstinadlar == == Əlavə ədəbiyyat == Şərqi Avropa düzənliyi // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] (3-е изд.). М.: Советская энциклопедия.
Rus görüşü
Rus görüşü — şahmatda e4, e5 Af3 Af6 gedişləri ilə başlanan debüt.Şahmat termini Bu debütü tətbiq edən A. Petrovun və təhlil edən K. Yanişin şərəfinə adlandırılmışdır.
Rus imperiyası
Rusiya İmperiyası (rus. Российская империя) — 1721-ci ildə Şimal müharibəsinin sona çatmasından 1917-ci il Fevral inqilabı nəticəsində hakimiyyətə gələn müvəqqəti hökumət tərəfindən Respublika qurulana qədər Avrasiya və Şimali Amerika boyunca mövcud olmuş imperiya.Dünya tarixində üçüncü böyük imperiya olmaqla, üç qitə boyunca uzanan Rus İmperiyası ərazi ölçüsünə görə yalnız Britaniya və Monqol İmperiyasından geri qalırdı. Rusiya imperiyasının yüksəlişi rəqib qonşularının — İsveç, Reç Pospolita, İran və Osmanlı imperiyalarının zəifləməsi sayəsində baş verdi. Bu, 1812–1814-cü illərdə Napoleonun Avropanı idarə etməklə qərbə və cənuba doğru genişlənmək istəyinin dəf edilməsində böyük rol oynadı. Rusiya İmperiyasını 1721-ci ildən 1762-ci ilə qədər Romanovlar ailəsi, 1762-ci ildən sonra bu ailənin alman əsilli qolu Holşteyn-Qottorp ailəsi idarə edirdi. 19-cu əsrin əvvəllərində Rusiya İmperiyası şimaldan Şimal Buzlu okeandan cənubda Qara dənizə, qərbdən Baltik dənizindən şərqdə Sakit okeana və 1867-ci ilə qədər Amerikada Alyaskaya qədər uzanırdı. 1897-ci ildə əhalinin siyahıya alınması ilə qeydiyyata alınan 125.6 milyon nəfər ilə həmin dövrdə Böyük Tzin və Hindistandan sonra dünyada əhalisinin sayına görə üçüncü yerdə idi. Rusiya bütün imperiyalar kimi iqtisadiyyat, etnik və dini mənsubiyyət fərqliliklərini özündə birləşdirirdi. İmperiyada çoxsaylı üsyan və sui-qəsd cəhdləri həyata keçirən müxalif qüvvələr var idi. Onlar gizli polis tərəfindən yaxından izlənilir və minlərlə insan Sibirə sürgün edilirdilər.
Rus mafiyası
Rus mafiyası – Rusiya Federasiyasındakı ən böyük etnik mütəşəkkil cinayətkar qrupu. Ruslardan ibarət əsasən Moskva, Sankt-Peterburq, Tümen, Surqut, Yekaterinburq, Omsk, Astraxan, Krasnoyarsk, Rostov-na-Donu, Samara, İrkutsk kimi böyük şəhərlərdə cinayətkar qruplar üçün istifadə olunan ümumi termindir. Rusiyadan kənarda bu qruplar keçmiş SSRİ, Avropa, ABŞ, Türkiyə Respublikasında əksəriyyətində fəaliyyət göstərir.
Rus marşı
Rus marşı — rus millətçi hərəkatlarının illik yürüşləri və nümayişləridir. İlk "Rus marşı" 2005 ildə, Xalq həmrəyliyi gününün təsis edilməsindən bir il sonra baş tutub. "Rus marşı" siyasi etiraz ayinidir. Altı il ərzində mütəmadi davam edən, millətçi təşkilatlarla dövlət təsisatlarının münasibətinin əks olunması baxımından olduqca maraqlı fenomendir."Rus marşı" həm də, hökümətyönlü "Naşi"(Bizimkilər) hərəkatının "Rus marşı" ilə eyni vaxtı təşkil etdiyi tədbirlərinin də adıdır. Son zamanlar KİV lərin dəyərləndirmələrinə görə "Naşi" hərəkatı bu yürüş üzərində inhisarı öz əlinə almağa çalışır. Bəsdir Qafqazı yedirdik şüarı ilə reklam olunan, və ildə bir dəfə keçirilən "Rus marşı", və 2010 ildə Manej meydanında baş verən iğtişaşlar bir vahid səciyə daşıyır:onlar demək olar ki ya tamamilə Şimali Qafqaz respublikaları , ya da Şimali Qafqaz milliyətinə mənsub olanlar üzərində cəmləşir. Şimali Qafqaza və onun xalqlarına qarşı olan bu əhval-ruhiyə kontekstində, Stavropol diyarı xüsusi yer tutur: bura - Şimali Qafqaz ərazisində olan yeganə yerdir ki, əhalisinin əksəriyyəti ruslardır"..."Baxmayaraq ki, "Rus marşı" Stavropol diyarında 2006 ildən sonra( ilk Moskvadaki nümayişindən bir il sonra) keçirilməyə başlandı, Şimali Qafqaza qarşı olan əhval-ruhiyə burada başqa nisbətlərdə təzahür edirdi. 2007 ilin may və iyun aylarında Stavropolda etnik-arası qarşıdurmalar nəticəsində (ikisi rus biri çeçen olmaqla)üç nəfər qətlə yetirildi. Məlumatlarda bildirilirdi ki, iğtişaşlarda, polisin xüsusi qüvvələri və yerli polislə birlikdə, qafqazlılara hucum edən, indi qadağan olan "Qeyri-leqal immiqrasiyaya qarşı hərəkatı" da daxil olmaqla, rus etno-millətçiləri də iştirak edirdilər. Bu iğtişaşlar, Kondopoqada(Kareliya) analoji hadisələrdən bir il keçməmiş baş vermişdi.[1] == Qaynaq == http://kavpolit.com/stavropol-liniya-fronta-mezhdu-rossiej-i-severnym-kavkazom/tərcümə.
Rus mətbəxi
== Tarixi == Qədimdə rus mətbəxinin əsasını müxtəlif suplar, sıyıqlar, xəmir məmulatları təşkil edirdi. XVIII əsrdə Fransadan dəvət olunan aşpazlar rus mətbəxinə sosiska, omlet, kotlet, kompot gətirdilər. Ukraynadan Rusiya mətbəxinə donuz və dana əti bulyonunda hazırlanmış borş daxil olur və bu günə kimi əsas yeməklərdən biri sayılır. Kartofun hələ geniş yayılmadığı dövrlərdə əsas qarnir şalğam (turp) sayılırdı. Tərkibinə xama və kəsmik əlavə olunan yeməklər rus mətbəxinin əsas atributlarındandır. Xaricdə rus mətbəxi, əsasən blinləri, kürüsü və pelmenləri ilə tanınır. Balıqdan müxtəlif yeməklər hazırlanır. Ən nəfis balıq çökə hesab olunur. Balıq suda bişirilib dəfnə yarpağı əlavə olunaraq uxa adlanan sup halında, qızardılmış, sobada bişirilmiş, içinə göbələk və müxtəlif yarmalar doldurulmuş halda süfrəyə verilir. Həmçinin qurudulmuş, hisə verilmiş, duza qoyulmuş müxtəlif balıq növləri də əsas menyuya daxildir.
Rus nəfəsotu
== Təbii yayılması: == Şərqi Sibirin quru çınqıllı sahələrində, Avropa, Qərbi Asiya, Şimali Afrika və Makroneziyada yayılmışdır. Qafqazda 6, Azərbaycanda isə 1 növü məlumdur. == Botaniki təsviri: == Hündürlüyü 1,5-2 m, dik qalxan budaqlara, üçər yarpaqlara malik olan koldur. Yarpaqcıqları tərs yumurtavari, oturaq, alt tərəfdən ipəkvari tükcüklüdür. May-iyun aylarında çiçəkləyir. Çiçəkləri qızılı-sarı rəngdə olub, tək-tək salxımlarda yerləşir. Meyvələri avqust ayında yetişir. Paxlası xətvari, qara rəngli, tükcüklü olub, 3 sm uzunluqdadır. == Ekologiyası: == Bu növ şaxtaya, quraqlığa dözümlü və işıqsevəndir. == Azərbaycanda yayılması: == Mərkəzi Nəbatat bağında introduksiya edilmişdir.
Rus nərəsi
Rus nərəsi (lat. Acipenser gueldenstaedtii) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin şüaüzgəclilər sinfinin nərəkimilər dəstəsinin nərələr fəsiləsinin nərə cinsinə aid heyvan növü. Xəzər dənizində nərə üç müstəqil populyasiya əmələ gətirir: a) Şimali Xəzər və ya Volqa; b) İran; v) Kür nərəsi. Onlar bir-birindən xarici görünüşünə, həyat tərzinə və bir çox bioloji xüsusiyyətlərinə görə fərqlənir. Kür nərəsi Volqa nərəsinə nisbətən iri olub, bədəni boz rəngdədir. Volqa nərəsinin bədəni sarımtıl rəngdədir. Xəzərin Azərbaycan sektorunda əsasən Kür nərəsinə təsadüf edilir. Kür nərəsi əsasən Cənubi Xəzərdə Orta Xəzərdə və az miqdarda Şimali Xəzərdə təsadüf olunur. İran nərəsi əsasən Xəzərin cənub-şərq hissəsində yaşayır. Azərbaycan sularında az təsadüf edilir.
Rus rublu
Rusiya rublu və ya рубль — Rusiya Federasiyasının valyutası. Həmçinin Abxaziya və Cənubi Osetiya ərazisində rəsmi valyuta kimi işlədilir. Rusiya rublunun ISO 4217 üzrə kodu — RUB, 1998-ci il denominasiyadək kodu RUR idi. == Tarixi == Rusiya ərazisində XIII əsrdən işlədilir. Əvvəllər qrivnanın bir hissəsi idi. == Mənbə == Информация о банкнотах и монетах на сайте Банка России (rus.) (ing.) РОССИЙСКИЙ РУБЛЬ И ПРИЗНАКИ ПОДЛИННОСТИ РОССИЙСКОГО РУБЛЯ Arxivləşdirilib 2012-02-03 at the Wayback Machine (rus.) Rusiyanın əskinasları keçmiş SSRİ əskinasları (alm.) (ing.) (fr.) == İstinadlar == == Həmçinin bax == Pul ilə əlaqədar olan bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
"Aleksandr Nevski" ordeni (Rusiya)
"Aleksandr Nevski" ordeni — Rusiya Federasiyasının dövlət mükafatı. == Tarixi == 1725-ci ildən 1917-ci ilədək Rusiya imperiyasının Müqəddəs Aleksandr Nevski ordeni var idi, SSRİ-də isə Aleksandr Nevski ordeni1942-ci ildən 1991-ci ilədək mövcud olmuşdur. Müqəddəs Aleksandr Nevski ordeni 1725-ci ildə I Yekaterina tərəfindən təsis edilib. Həm hərbi, həm də mülki şəxslərin mükafatlandırılması üçün də nəzərdə tutulub. 1917-ci ildə çar ordenI başqa ordenlərlə birlikdə ləvğ edildi. Aleksandr Nevski ordeni 29 iyul 1942-ci ildə SSRİ komanda heyətinin mükafatlandırılması üçün Qırmızı Ordunun hərbi ordeni kimi təsis edilmişdir. Sovet İttifaqı dağıldıqdan sonra ordeni 1992-ci il 2 mart tarixli Rusiya Federasiyası Ali Sovetinin Qərarı İlə və "Rusiya Federasiyasının dövlət mükafatı Haqqında" 20 mart 1992-ci il tarixli 2424–1 saylı Fərmanı İlə Rusiya Federasiyasının Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Rusiya Federasiyasının dövlət mükafatları sistemində 2557-I saylı qərarı ilə saxlanıldı. Lakin, Rusiya Federasiyasının dövlət mükafatı kimi rəsmi statutu və təsviri olmayıb, təltif olunması dövlət tərəfindən həyata keçirilməyib. "Rusiya Federasiyasının dövlət mükafat sisteminin təkmilləşdirilməsi üzrə tədbirlər Haqqında" 7 sentyabr 2010-cu il tarixli 1099 saylı fərmanı ilə Rusiya Federasiyasının Prezidenti D. Medvedevin gostərişi ilə, Aleksandr Nevski ordeni Rusiya Federasiyasının dövlət mükafatı sisteminə yenidən daxil olur, habelə onun statutu və təsviri təsdiq edilir. Aleksandr Nevski ordeni olaraq Rusiya Federasiyasının ordeni inqilabdan əvvəlki dizaynı ifadə edir.
"Dostluq" ordeni (Rusiya)
Dostluq ordeni — Rusiya ordeni.
"Şərəf" ordeni (Rusiya)
Şərəf ordeni (rus. Орден Почёта) — Rusiya Federasiyasının dövlət mükafatıdır. == Ordeni ilə təltif edilmişdir == Rusiya prezidenti V. Putin və ordenlə təltif edilib - 2 qat Olimpiya çempionu Svetlana Xorkina. 8 iyun 2001-ci il Bax Şərəf Ordeninin Cəngavərləri İlk olaraq 1994-cü ildə 17-ci Qış Olimpiya Oyunlarının nəticələrinə görə mükafatlandırılan idmançılar və məşqçilər oldu.
2015 Rusiya Su-24 təyyarəsinin vurulması
Suriyada Rusiyanın Su-24 təyyarəsinin vurulması — 24 noyabr 2015-ci il tarixində Türkiyə ilə Suriya sərhədinin yaxınlığlnda Türkiyə hərbi hava qüvvələrinin F-16 qırıcı təyyarəsi tərəfindən Rusiyanın Su-24 bombardmançı təyyarəsinin vurulması. == Hadisənin məzmunu == Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin açıqladığı radar analizinə görə, Rusiyaya məxsus təyyarə Türkiyə hava sərhədini pozaraq Türkiyə üçün təhlükə yaradıb. Türkiyə silahlı qüvvələri Su-24 təyyarəsi tərəfindən hava sərhədinin pozulduğu vaxt 5 dəqiqə ərzində 10 dəfə xəbərdarlıq edildiyini bildirib. Rusiya Müdafiə Nazirliyi isə Su-24 təyyarəsinin Suriya hava sərhədi daxilində uçduğunu bildirib. Pilotlar paraşütlə tullanaraq təyyarədən evakuasiya olunsalar da, onlardan biri – Su-24 təyyarəsinin pilotu polkovnik-leytenant Oleq Peşkov yerli türkmanların yerdən açdıqları atəşlə havada öldürülüb. Kapitan Konstantin Muraxtin isə sağ tapılaraq Suriyadakı Rusiya hərbi bazasına aparılıb. Rusiya prezidenti Vladimir Putin Oleq Peşkova ölümündən sonra Rusiya Qəhrəmanı adını verib. Ertəsi gün Rusiyanın Su-24 təyyarəsinin vurulması ilə bağlı Türkiyənin Moskvadakı diplomatik missiyasının qarşısına toplaşan yüzlərlə aksiya iştirakçısı səfirlik binasına yumurta, daş, butulka və boya qutuları atıblar. Səfirliyin bir neçə pəncərəsi sındırılıb. Polis aksiyaya müdaxilə etməyib və iştirakçılar arasında saxlanılan olmayıb.
2015 Rusiya meşə yanğınları
2015 Rusiya meşə yanğınları (rus. Лесные пожары в Сибири (2015), ing. 2015 Russian wildfires) - Rusiyanın cənubi Sibir ərazilərində 12-16 aprel aralığında baş vermiş meşə yanğınları. Baş verən yanğınlar nəticəsində Xakasiya Respublikasında yaşayan 29 nəfər həlak olmuş 6.000 dən çox şəxs isə evsiz qalmışdır. Eyni zamanda Zabaykal diyarının inzibati mərkəzi olan Çita şəhəri yaxınlığında yerləşən meşədə yanğın nəticəsində 4 nəfər həlak olmuşdur. Yanğının Daxili Monqolustan Muxtar Rayonu ərazisinə qədər yayıldığı raport edilmişdir.
2016 Rusiya Müdafiə Nazirliyi Tu-154 qəzası
2016 Rusiya Müdafiə Nazirliyi Tu-154 qəzası, 25 dekabr, 2016-cı il tarixində Moskva saatı ilı (UTC+3) 05:50-də Tupolev Tu-154 tipli təyyarə ilə Moskvadan Latakiyaya gedən Qızıl Ordu heyətindən 65 musiqiçi, jurnalist və əsgərləri daşıyan təyyarənin qəzası. Rusiya Müdafiə Nazirliyinin ilkin məlumatlarına əsasən Tu-154 təyyarəsindən kimsə xilas oluna bilinməyib. Təyyarədə ümumi olaraq 93 nəfərin olduğu rəsmi olaraq açıqlanmışdır.
Akmola vilayəti (Rusiya imperiyası)
Aqmola vilayəti (rus. Акмо́линская область), 1918—1920 illərdə Omsk vilayəti (rus. Омская область) — Rusiya imperiyasının inzibati ərazi vahidi.
Aleksandr Nevski ordeni (Rusiya)
"Aleksandr Nevski" ordeni — Rusiya Federasiyasının dövlət mükafatı. == Tarixi == 1725-ci ildən 1917-ci ilədək Rusiya imperiyasının Müqəddəs Aleksandr Nevski ordeni var idi, SSRİ-də isə Aleksandr Nevski ordeni1942-ci ildən 1991-ci ilədək mövcud olmuşdur. Müqəddəs Aleksandr Nevski ordeni 1725-ci ildə I Yekaterina tərəfindən təsis edilib. Həm hərbi, həm də mülki şəxslərin mükafatlandırılması üçün də nəzərdə tutulub. 1917-ci ildə çar ordenI başqa ordenlərlə birlikdə ləvğ edildi. Aleksandr Nevski ordeni 29 iyul 1942-ci ildə SSRİ komanda heyətinin mükafatlandırılması üçün Qırmızı Ordunun hərbi ordeni kimi təsis edilmişdir. Sovet İttifaqı dağıldıqdan sonra ordeni 1992-ci il 2 mart tarixli Rusiya Federasiyası Ali Sovetinin Qərarı İlə və "Rusiya Federasiyasının dövlət mükafatı Haqqında" 20 mart 1992-ci il tarixli 2424–1 saylı Fərmanı İlə Rusiya Federasiyasının Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Rusiya Federasiyasının dövlət mükafatları sistemində 2557-I saylı qərarı ilə saxlanıldı. Lakin, Rusiya Federasiyasının dövlət mükafatı kimi rəsmi statutu və təsviri olmayıb, təltif olunması dövlət tərəfindən həyata keçirilməyib. "Rusiya Federasiyasının dövlət mükafat sisteminin təkmilləşdirilməsi üzrə tədbirlər Haqqında" 7 sentyabr 2010-cu il tarixli 1099 saylı fərmanı ilə Rusiya Federasiyasının Prezidenti D. Medvedevin gostərişi ilə, Aleksandr Nevski ordeni Rusiya Federasiyasının dövlət mükafatı sisteminə yenidən daxil olur, habelə onun statutu və təsviri təsdiq edilir. Aleksandr Nevski ordeni olaraq Rusiya Federasiyasının ordeni inqilabdan əvvəlki dizaynı ifadə edir.
Aleksandra imperator rus-müsəlman qız məktəbi
İmperatriça Aleksandra Rus-Müsəlman Qız Məktəbi və ya Hacı Zeynalabdin Tağıyevin Qızlar Məktəbi — Azərbaycanın maarifçilik tarixində, dünyəvi təhsilin inkişafında, Azərbaycan qadınının təhsil almasında böyük rol oynamış məktəbdir. Məktəb görkəmli mesenat Hacı Zeynalabdin Tağıyevin təşəbbüsü və dəstəyi ilə açılmışdır. Bu açılmış məktəb müsəlman Şərqində ilk dünyəvi qızlar məktəbi idi. == Yaranması == 1897-ci ildən Hacı Zeynalabdin Tağıyev bu dəfə Rusiya imperator idarələrinin süründürməçiliyi ilə üzləşir. İcazəyə, məktəbin binasının yerinin müəyyən edilməsinə və tikilişinə 4 il vaxt sərf olunur. 1896-cı ildə qız məktəbi açmağa icazə verildi. Tağıyev məktəb binasının layihəsini mahir memar Qoslovskiyə tapşırdı. Binanı 1898-ci ildə tikməyə başladılar və 1900-cü ildə hazır oldu. Müsəlman qızlar məktəbi üçün bina düz İsmailiyyə binasının yanında tikilir. O, məktəbin ərsəyə gəlməsinə 183 min 533 rubl pul (rus pulu) xərcləyir.
Amblyseiella rusticana
Amblyseiella rusticana (lat. Amblyseiella rusticana) — heyvanlar aləminin buğumayaqlılar tipinin hörümçəkkimilər sinfinin mesostigmata dəstəsinin phytoseiidae fəsiləsinin amblyseiella cinsinə aid heyvan növü.
Anri Russo
Anri Jülyen Felis Russo (fr. Henri Julien Félix Rousseau, Le Douanier ləqəbi ilə "Gömrükçü"; 21 may 1844[…], Laval – 2 sentyabr 1910[…], Paris[…]) — Fransız sənətkar, naif incəsənətinin və ya primitivizmin ən məşhur nümayəndələrindən biri. == Bioqrafiya == Anri Russo 21 may 1844-cü ildə Laval (Mayen) şəhərində anadan olmuşdur. Orduda vəzifəsini yerinə yetirdikdən sonra Fransanın gömrük anlayışına gələn bir işə başladı. Rəssamlıqla yetkinlik yaşına çatmadan, müvafiq təhsil almadan məşğul olurdu. 1886-cı ildə Russo ilk dəfə "Müstəqil sərgiyə" qatılaraq işini ictimaiyyətə təqdim edir. Fransanın bədii cəmiyyətində onun ömrü boyu, o, rəngkarlıq zənginliyi və orijinal sahələri (Russo tez-tez onun həyatında heç görmədim ki, ekzotik junqle çəksin) üçün yüksək qiymətləndirilmişdir. Rəssam ayağını yaraladıktan sonra 2 sentyabr 1910-cu ildə Paris Necker xəstəxanasında (Fr.) gangrenadan öldü. Anri Russo qəbirüstündə baş-relief Rumıniya mənşəli tanınmış heykəltaraş Konstantin Brunkuşi tərəfindən hazırlanıb. == Qalereya == Bəzi işləri == Biblioqrafiya == Henri Rousseau dit Le Douanier, par André Salmon, Ed.
Antonov An-124 Ruslan
Antonov An-124 Ruslan (rus. Антонов Ан-124 "Руслан"; NATO kod adı: Condor) SSRİ-nin Antonov aviaşirkəti tərəfindən istehsal olunmuş strateji hərbi nəqliyyat təyyarəsidir. Təyyarə 1980-ci illərdə Ukrayna SSR ərazisində yerləşən Antonov dizayn bürosu tərəfindən istehsal olunmuşdur. Boinq 747-8F təyyarəsi istehsal olunana qədər otuz il ərzində dünyanın ən böyük yük götürmə qabiliyyətinə sahib nəqliyyat təyyarəsi hesab olunurdu. Buna baxmayaraq, An-124 hələ də dünyanın ən böyük hərbi nəqliyyat təyyarəsi olaraq qalmaqdadır. Hazırda Volqa-Dnepr Hava Yollarında Texniki Direktor vəzifəsində xidmətini davam etdirən Viktor Tolmaçev An-124 təyyarəsinin baş dizayneri olmuşdur. == Variantları == An-124 Ruslan Ağır strateji nəqliyyat təyyarəsi An-124-100 Ticari nəqliyyat təyyarəsi An-124-100M-150 Qərb ölkələrinin istehsalı olan avionika ilə təchiz olunmuşdur An-124-102 EFIS göyərtə sistemi ilə təchiz olunmuşdur An-124-115M "Rockwell Collins" şirkətinin istehsalı olan avionika ilə təchiz olunmuşdur An-124-130 Təklif olunan variant An-124-135 Təyyarənin arxa tərəfində bir ədəd oturacaq olan təyyarənin qalan yeri karqo üçün nəzərdə tutulmuşdur An-124-150 Artırılmış yükgötürmə qabiliyyətinə (150 ton) sahibdir An-124-200 Hər biri 263 kN gücündə olan General Electric CF6-80C2 mühərriki ilə təchiz olunmuşdur An-124-210 Hər biri 264 kN gücündə olan Rolls-Royce RB211-524H-T mühərrik və Honeywell avionikası ilə təchiz olunmuş bu variant Böyük Britaniyaya təklif olunmuş, lakin 1999-cu ilin avqustunda qarşı tərəf bundan imtina etmişdir. An-124-300 Yeni avionika və əyləc sistemi ilə təchiz olunmuş bu variant Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri üçün nəzərdə tutulmuşdur. == İstifadəçiləri == === Hərbi === Rusiya === Mülki === 2013-cü ilin iyul ayına olan məlumata əsasən 26 ədəd An-124 təyyarəsi kommersiya məqsədilə istifadə olunur.
Arianna Rusca
Arianna Rusca (8 yanvar 1981) — İtaliyanı təmsil edən bədii gimnast. == Karyerası == Arianna Rusca İtaliyanı 2000-ci ildə Sidney şəhərində baş tutan XXVII Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil edib və qrup turnirində 6-cı pillənin sahibi olub.
Atəşkəsə nəzarət üzrə Rusiya-Türkiyə Birgə Monitorinq Mərkəzi
Rusiya-Türkiyə Birgə Monitorinq Mərkəzi (türkcə Türkiye-Rusya Ortak Merkezi; rus. Совместный российско-турецкий мониторинговый центр) — İkinci Qarabağ müharibəsi bitdikdən sonra Qarabağ ərazisində atəşkəsin təmin edilməsi üçün yaradılan Türkiyə―Rusiya birgə monitorinq mərkəzi.2020-ci il noyabrın 10-da Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Ermənistanın Baş Naziri Nikol Paşinyan Qarabağda hərbi əməliyyatların tamamilə dayandırılması barədə ortaq bəyanat imzaladılar. Bəyanatda bölgədə atəşkəsi təmin etmək üçün sülhməramlıların da yerləşdirilməsi nəzərdə tutulurdu.Noyabrın 11-də isə Rusiya və Türkiyə müdafiə nazirləri Azərbaycanda Rusiya-Türkiya Birgə Monitorinq Mərkəzi (RTBMM) yaratmaq üçün anlaşma memorandumu imzaladılar. Baxmayaraq ki, Rusiya rəsmiləri Türkiyənin sülhməramlı əməliyyatlara qatılmasının Dağlıq Qarabağa təsir etməyəcəyini bildirmişdilər. Noyabrın 16-da Türkiyə hökuməti Böyük Millət Məclisinə Azərbaycanda sülhməramlıların yerləşdirilməsi ilə bağlı qanun layihəsini təklif etdi. Türkyə parlamenti, ertəsi gün Türkiyə Silahlı Qüvvələrinə Azərbaycana əsgər göndərmək üçün bir illik səlahiyyət verərək bu vəsatəti təsdiqlədi. Bununla da Azərbaycan ərazisində Türkiyə hərbi qüvvələrinin yerləşdirilməsinə rəsmi razılıq verdi və monitorinq mərkəzinin yaradılması prosesinə start verildi. Rusiya tərəfi Monitorinq Mərkəzinin Qarabağdan kənarda Bərdədə yerləşdirilməsini təklif etsə də, Azərbaycanın təkidi ilə mərkəzin Ağdam şəhərində açılması qərarı verildi. 2021-ci il yanvar ayının 30-da Atəşkəsə nəzarət üzrə Rusiya-Türkiyə Birgə Monitorinq Mərkəzi fəaliyyət göstərməyə başlamışdır. == Tarixi == 2020-ci il noyabrın 10-da Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Ermənistanın Baş Naziri Nikol Paşinyan Qarabağda hərbi əməliyyatların tamamilə dayandırılması barədə ortaq bəyanat imzaladılar.
Ayastеfanоsdakı rus abidəsinin yıхılmаsı (film, 1914)
Ayastefanosdakı rus abidəsinin yıxılması (türk. Ayastefanos'taki Rus Abidesinin Yıkılışı; osm. موسقوف هىكلنك تجريبى, translit. Moskof Heykelinin Tahribi, azərb. Moskva heykəlinin təxrib olması‎) — Fuad bəy tərəfindən 14 noyabr 1914-cü il tarixində çəkilən Osmanlı sənədli filmi. Film Türkiyə kinematoqrafiyasındakı ilk film kimi qəbul edilir. Ayastefanos (indiki Yeşilköy) yaxınlıqlarındakı Kalitariyada (indiki Şənlikköy) 1877–1878-ci illərdəki Osmanlı–Rusiya müharibəsinin xatirəsinə ruslar tərəfindən tikilən Ayastefanosdakı rus abidəsinin yıxılmasını əhatə edən film Avstriya-Macarıstan şirkəti olan "Sascha-Meßter-Film"in texniki dəstəyi ilə Osmanlı ordusu adına 150 metrlik lentə ağ-qara olaraq çəkilmişdir. Digər tərəfdən, bəzi mənbələrdə filmin doğrudan da çəkilib çəkilməməsi müzakirə mövzusuna çevrilmişdir. Filmin 1953-cü ildə Nurullah Tilgən tərəfindən Türkiyə kinematoqrafiyasının ilk filmi olduğu irəli sürülmüşdür. Lakin filmin heç bir nüsxəsinin mövcud olmaması və varlığını sübut edən konkret bir dəlilin olmaması 1970-ci ildə Nicat Özönün bu məsələyə şübhəli yanaşmasına səbəb olmuşdur.
Azərbaycan Dövlət Akademik Rus Dram Teatrı
Səməd Vurğun adına Azərbaycan Dövlət Akademik Rus Dram Teatrı — Bakıda rus dilində fəaliyyət göstərən teatr. == Tarixi == Teatr 1920-ci ildən Bakı Azad Tənqid-Təbliğ Teatrı (BATTT), 1923-cü ildən Bakı İşçi Teatrı (BİT) adı ilə fəaliyyət göstərmişdir. 1937-ci ildən Azərbaycan Dövlət Rus Dram Teatrı adlanır. 1956-cı ildə teatra Səməd Vurğunun adı verilmişdir.1925–30 illərdə teatr "Lyubov Yarovaya" (K. Trenyov), "Qiyam" (B. Lavrenyov) və s. tamaşaları səhnələşdirmişdir. 1930–40-cı illərdə teatrın repertuarı "Don Karlos" (F. Şiller), "Romeo və Cülyetta" (V. Şekspir), "Canlı meyit" (L. Tolstoy) və s. əsərlərlə zənginləşmişdi. XX əsrin 50-ci illərdə səhnələşdirilən "Aydın" (C. Cabbarlı), "Hamam" (V. Mayakovski) və başqa tamaşalar teatrın yaradıcılıq nailiyyəti kimi qiymətləndirilməlidir. 5 mart 2019-cu ildə Azərbaycan Dövlət Rus Dram Teatrına "akademik" statusu verilməsi barədə sərəncam imzalanmışdır. == Tamaşaları == Hazırda teatrın səhnəsində dünya klassiklərinin və Azərbaycan yazıçılarının əsərləri səhnələşdirilir.
Azərbaycan Dövlət Rus Dram Teatrı
Səməd Vurğun adına Azərbaycan Dövlət Akademik Rus Dram Teatrı — Bakıda rus dilində fəaliyyət göstərən teatr. == Tarixi == Teatr 1920-ci ildən Bakı Azad Tənqid-Təbliğ Teatrı (BATTT), 1923-cü ildən Bakı İşçi Teatrı (BİT) adı ilə fəaliyyət göstərmişdir. 1937-ci ildən Azərbaycan Dövlət Rus Dram Teatrı adlanır. 1956-cı ildə teatra Səməd Vurğunun adı verilmişdir.1925–30 illərdə teatr "Lyubov Yarovaya" (K. Trenyov), "Qiyam" (B. Lavrenyov) və s. tamaşaları səhnələşdirmişdir. 1930–40-cı illərdə teatrın repertuarı "Don Karlos" (F. Şiller), "Romeo və Cülyetta" (V. Şekspir), "Canlı meyit" (L. Tolstoy) və s. əsərlərlə zənginləşmişdi. XX əsrin 50-ci illərdə səhnələşdirilən "Aydın" (C. Cabbarlı), "Hamam" (V. Mayakovski) və başqa tamaşalar teatrın yaradıcılıq nailiyyəti kimi qiymətləndirilməlidir. 5 mart 2019-cu ildə Azərbaycan Dövlət Rus Dram Teatrına "akademik" statusu verilməsi barədə sərəncam imzalanmışdır. == Tamaşaları == Hazırda teatrın səhnəsində dünya klassiklərinin və Azərbaycan yazıçılarının əsərləri səhnələşdirilir.
Azərbaycan Rus Dram Teatrı
Səməd Vurğun adına Azərbaycan Dövlət Akademik Rus Dram Teatrı — Bakıda rus dilində fəaliyyət göstərən teatr. == Tarixi == Teatr 1920-ci ildən Bakı Azad Tənqid-Təbliğ Teatrı (BATTT), 1923-cü ildən Bakı İşçi Teatrı (BİT) adı ilə fəaliyyət göstərmişdir. 1937-ci ildən Azərbaycan Dövlət Rus Dram Teatrı adlanır. 1956-cı ildə teatra Səməd Vurğunun adı verilmişdir.1925–30 illərdə teatr "Lyubov Yarovaya" (K. Trenyov), "Qiyam" (B. Lavrenyov) və s. tamaşaları səhnələşdirmişdir. 1930–40-cı illərdə teatrın repertuarı "Don Karlos" (F. Şiller), "Romeo və Cülyetta" (V. Şekspir), "Canlı meyit" (L. Tolstoy) və s. əsərlərlə zənginləşmişdi. XX əsrin 50-ci illərdə səhnələşdirilən "Aydın" (C. Cabbarlı), "Hamam" (V. Mayakovski) və başqa tamaşalar teatrın yaradıcılıq nailiyyəti kimi qiymətləndirilməlidir. 5 mart 2019-cu ildə Azərbaycan Dövlət Rus Dram Teatrına "akademik" statusu verilməsi barədə sərəncam imzalanmışdır. == Tamaşaları == Hazırda teatrın səhnəsində dünya klassiklərinin və Azərbaycan yazıçılarının əsərləri səhnələşdirilir.
Azərbaycan məktəbində rus dili (film, 1976)
Azərbaycan məktəbində rus dili filmi rejissor Vyaçeslav Mixaylov tərəfindən 1976-cı ildə çəkilmişdir. "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında istehsal edilmişdir. Film Azərbaycan məktəblərində rus dilinin tədris olunmasından bəhs edir. == Məzmun == Film Azərbaycan Respublikasının məktəblərində rus dilinin tədris olunmasından bəhs edir.
Azərbaycan rusları
Azərbaycanda ruslar – Azərbaycanda üçüncü böyük etnik qrup (azərbaycanlılardan və talışlardan sonra) və müasir Rusiyanın hüdudlarından kənarda rusların ən böyük diasporlarından biridir. Sayları 141,7 min nəfərdir (27 yanvar 1999-cu il siyahıyaalmasına əsasən). Əksəriyyəti ölkənin iri şəhərləri olan Bakı, Sumqayıt və Gəncə şəhərlərində yaşayır. Kompakt halda İsmayıllı rayonunun İvanovka kəndində, Gədəbəy rayonunun Novosaratovka, Novoivanovka, Qorelsk (indiki Daşbulaq) və Slavyanka kəndlərində, Lənkəran rayonunun Alekseyevka (indiki Bürcəli), Goranboy rayonunun Rus Borisi kəndində, Şamaxı rayonunun Çuxuryurd, Qızmeydan və Nağaraxana kəndlərində yaşayırlar. == Məskunlaşma tarixi == === Çarizm dövrü === Ruslar Azərbaycanda 1830-cu illərdən məskunlaşmağa başlamışlar. Çar Rusiyası dövründə minlərlə rus ailəsi Azərbaycanda məqsədli surətdə məskunlaşdırılmışdır. İlk rus məskənləri sektantların yerləşdirilməsinə ehtiyac duyulduğu üçün yaranıb. Onların köçürülməsi 1838-ci ildən başlayıb. Köçürülməyə sanksiya verən ilk qanunvericilik aktı 20 oktyabr 1830-cu ildə raskolnik və sektantların "Zaqafqaziya əyalətləri"nə köçürülməsi barədə hökumət sərəncamının nəşri olub. Ruslar imperiyanın daxili quberniyalarından köçürülürdülər.
Azərbaycan–Rusiya futbol matçları
== Kişilər == === A milli === 28.03.2009 Moskva DÇ Rusiya – Azərbaycan 2:0 14.10.2009 Bakı DÇ Azərbaycan – Rusiya 1:1 16.10.2012 Moskva DÇ Rusiya – Azərbaycan 1:0 15.10.2013 Bakı DÇ Azərbaycan – Rusiya 1:1 03.09.2014 Moskva DÇ Rusiya – Azərbaycan 4:0 === U-21 === 17.11.2015 Bakı AÇSO Azərbaycan – Rusiya 3:0 24.03.2016 Rostov-na-Donu AÇSO Rusiya – Azərbaycan 2:2 === U-19 === 29.09.2005 Berburq, Lüksemburq AÇSO Rusiya – Azərbaycan 3:0 07.01.2009 Sankt-Peterburq BT Rusiya – Azərbaycan 2:0 05.01.2012 Sankt-Peterburq BT Sankt-Peterburq – Azərbaycan 1:2 04.01.2015 Sankt-Peterburq, Rusiya BT Rusiya-2 – Azərbaycan 2:4 07.01.2015 Sankt-Peterburq BT Sankt-Peterburq – Azərbaycan 4:2 22.03.2018 Bakı, Azərbaycan YO Azərbaycan – Rusiya 0:4 25.03.2018 Bakı, Azərbaycan YO Azərbaycan – Rusiya 0:1 20.03.2019 Krasnodar, Rusiya AÇSO e.r., Rusiya – Azərbaycan 0:0 === U-18 === 01.10.2000 AÇSO Rusiya – Azərbaycan 10:0 22.03.2018 Bakı, Azərbaycan YO Azərbaycan – Rusiya -:- ??.03.2018 Bakı, Azərbaycan YO Azərbaycan – Rusiya -:- === U-17 === 26.10.2005 Kfar-Sava, İsrail AÇSO Rusiya – Azərbaycan 1:1 01.10.2007 AÇSO Rusiya - Azərbaycan 1:1 23.09.2013 Volqoqrad, Rusiya AÇSO Rusiya – Azərbaycan 1:0 18.02.2015 Bakı, Azərbaycan YO Azərbaycan – Rusiya 1:2 20.02.2015 Bakı, Azərbaycan YO Azərbaycan – Rusiya 2:4 23.06.2015 Astana BT Rusiya-2 – Azərbaycan 0:1 23.02.2016 Bakı, Azərbaycan YO Azərbaycan – Rusiya 1:5 25.02.2016 Bakı, Azərbaycan YO Azərbaycan – Rusiya 1:0 11.08.2016 Çimkənd, Qazaxıstan BT Rusiya-2 – Azərbaycan 1:12 === U-16 === 27.03.2015 Matozinyuş, Portuqaliya BT Rusiya – Azərbaycan 1:0 === Klublar === 27.01.1993 Moskva, Rusiya, Birlik Kuboku, Spartak M. – Neftçi 8:0 30.01.1995 Moskva, Rusiya, Birlik Kuboku, Spartak M. – Neftçi 5:0 25.01.1997 Moskva, Rusiya, Birlik Kuboku, Spartak M. – Neftçi 4:2 27.07.2004 Bakı, Azərbaycan, UEFA ÇL, Neftçi – ÇSKA 0:0 04.08.2004 Moskva, Rusiya, UEFA ÇL, ÇSKA – Neftçi 2:0 23.01.2005 Moskva, Rusiya, Birlik Kuboku, Lokomotiv – Neftçi 2:1 08.01.2009 Antalya, Türkiyə, YO, Spartak Nalçik – Xəzər Lənkəran 1:2 13.01.2009 Antalya, Türkiyə, YO, İnter Bakı – Tom 1:0 19.01.2010 Antalya, Türkiyə, YO, Xəzər Lənkəran – Vityaz 1:0 19.01.2011 Antalya, Türkiyə, YO, Neftçi – SKA-Energiya 1:1 21.01.2011 Sankt-Peterburq, Rusiya, Birlik Kuboku, Zenit - İnter Bakı 0:5 06.03.2011 Antalya, Türkiyə, YO, Qarabağ – SKA-Energiya 3:1 23.01.2011 Antalya, Türkiyə, YO, Spartak Moskva – Xəzər Lənkəran 3:1 18.01.2012 Sankt Peterburq, Rusiya BT Sozvezdiye (U-14) - Neftçi (U-14) 0:1 03.02.2012 Antalya, Türkiyə, BT, Terek – Neftçi 0:3 03.07.2012 Antalya, Türkiyə, YO, Kuban – Neftçi 2:0 25.10.2012 Kazan, Rusiya, UEFA AL QM, Rubin – Neftçi 1:0 08.11.2012 Bakı, Azərbaycan, UEFA AL QM, Neftçi – Rubin 0:1 19.01.2013 Antalya, Türkiyə, YO, Neftçi – Rotor Volqoqrad 1:0 19.01.2013 Antalya, Türkiyə, YO, Qarabağ – Ural 3:2 25.01.2013 Antalya, Türkiyə, YO, Qəbələ – Tom 1:1 22.06.2013 Tirol, Avstriya YO İnter Bakı – Krasnodar 0:0 24.06.2013 Qızılcahamam, Türkiyə YO Mordoviya – Qarabağ 3:1 27.06.2013 Qızılcahamam, Türkiyə YO Mordoviya – Qarabağ 1:1 27.06.2013 Leoqanq, Avstriya YO İnter Bakı – Anji 0:1 28.06.2013 Tirol, Avstriya YO Neftçi – Volqa 0:1 30.06.2013 Antalya, Türkiyə YO Simurq – Spartak Nalçik 0:1 09.07.2013 Tirol, Avstriya YO Neftçi – Terek 0:0 22.01.2014 Antalya, Türkiyə YO Qəbələ – Volqa 0:0 28.06.2014 Xoxfilsen, Avstriya, YO, Qarabağ – Krasnodar 0:1 26.07.2014 Avstriya YO Amkar – Simurq 4:1 27.07.2014 Sloveniya YO Xəzər Lənkəran – Arsenal (Tula) 2:1 22.01.2015 Antalya YO Neftçi-2 – Rubin-2 1:4 23.01.2015 Antalya YO Qəbələ – Kuban 0:2 23.01.2015 Antalya YO Neftçi-2 – Dinamo Moskva-2 1:2 29.01.2015 Antalya YO Qarabağ – Mordoviya 0:0 07.07.2015 Avstriya YO Qarabağ – Lokomotiv Moskva 2:2 30.09.2015 Moskva, Rusiya UEFA GL Spartak Moskva (U-19) - Rəvan (U-19) 4:0 01.10.2015 Krasnodar, Rusiya UEFA AL Krasnodar - Qəbələ 2:1 14.10.2015 Krasnodar, Rusiya BT Puls Yakutsk (U-14) - Neftçi (U-14) 1:2 16.10.2015 Krasnodar, Rusiya BT Nadejda Krasnodar (U-14) - Neftçi (U-14) 2:3 21.10.2015 Bakı, Azərbaycan UEFA GL Rəvan (U-19) - Spartak Moskva (U-19) 0:0 10.12.2015 Bakı, Azərbaycan UEFA AL Qəbələ - Krasnodar 0:3 28.06.2016 Avstriya YO Zenit - Qarabağ 0:1 21.09.2016 Qəbələ UEFA GL Qəbələ (U-19) - Dinamo Moskva (U-19) 0:2 19.09.2016 Moskva UEFA GL Dinamo Moskva (U-19) - Qəbələ (U-19) 5:0 17.01.2017 Antalya, Türkiyə YO Neftçi – Tosno 2:2 21.01.2017 Antalya, Türkiyə YO İnter Bakı – Orenburq 1:1 15.06.2017 İnnsburk, Avstriya YO Axmat – Qəbələ 1:0 20.06.2017 İnnsburk, Avstriya YO Axmat – Qarabağ 1:0 28.06.2017 Tirol, Avstriya YO Dinamo Moskva – Qarabağ 1:0 17.01.2018 Antalya, Türkiyə YO Qarabağ – Kuban 2:2 22.01.2018 Antalya, Türkiyə YO Neftçi – SKA-Xabarovsk 1:8 27.01.2018 Antalya, Türkiyə YO Neftçi – Krılya Sovetov 0:2 27.01.2018 Antalya, Türkiyə YO Qəbələ – Arsenal Tula 3:3 30.01.2018 Antalya, Türkiyə, YO, Zirə – Avanqard 0:3 31.01.2018 Antalya, Türkiyə YO Sumqayıt – Anji 0:1 01.02.2018 Antalya, Türkiyə YO Keşlə – Yenisey 1:1 28.08.2018 Astana, Qazaxıstan BT Azərbaycan (U-17) – Krasnodar (U-17) 0:3 20.01.2019 Antalya, Türkiyə YO Qəbələ – Yenisey 2:2 22.01.2019 Antalya, Türkiyə YO Azərbaycan (U-19) – Krasnodar-3 1:1 24.01.2019 Antalya, Türkiyə YO Azərbaycan (U-21) – Spartak Moskva-2 0:0 25.01.2019 Antalya, Türkiyə YO Keşlə – Çertanovo 1:0 26.01.2019 Antalya, Türkiyə YO Zirə – Tambov 2:0 30.01.2019 Antalya, Türkiyə YO Azərbaycan (U-19) – Dinamo-2 -:- 20.06.2019 Topuk yaylası, Türkiyə YO Neftçi – SKA-Xabarovsk 3:1 28.06.2019 Avstriya YO Ufa - Qarabağ 1:2 25.07.2019 Tula, Rusiya UEFA AL Arsenal Tula - Neftçi 0:1 01.08.2019 Bakı, Azərbaycan UEFA AL Neftçi - Arsenal Tula 3:0 18.12.2019 Bakı, Azərbaycan YO Zirə (U-17) - Kazan (U-17) 1:1 18.01.2020 Antalya, Türkiyə YO Qəbələ – Çayka 3:0 21.01.2020 Antalya, Türkiyə YO Sabah – Spartak Moskva-2 2:2 22.01.2020 Antalya, Türkiyə YO Keşlə – Arsenal Tula 1:2 29.06.2021 Fillax, Avstriya YO Neftçi – Spartak Moskva 2:1 11.07.2021 Kirxdorf, Avstriya YO Qarabağ – Arsenal Tula 0:1 22.07.2021 Soçi, Rusiya UEFA KL Soçi - Keşlə 3:0 29.07.2021 Bakı, Azərbaycan UEFA KL Keşlə - Soçi 2:4 17.01.2023 Antalya, Türkiyə YO Sumqayıt – Krılya Sovetov 0:1 01.07.2023 Sankt-Peterburq, Rusiya BT Zenit - Neftçi 3:1 15.07.2023 Türkiyə YO Qəbələ - Orenburq 1:1 18.07.2023 Moskva, Rusiya YO Spartak Moskva - Neftçi 2:0 == Qadınlar == === A milli === 17.09.2021 Krımsk, Rusiya AÇSO Rusiya - Azərbaycan 2:0 25.11.2021 Bakı, Azərbaycan BT Azərbaycan - Rusiya 0:4 === U-21 === === U-19 === 20.10.2012 Krımsk, Rusiya AÇSO Rusiya - Azərbaycan 5:0 11.03.2013 Soçi, Rusiya BT Rusiya - Azərbaycan 0:1 22.03.2014 Soçi, Rusiya BT Rusiya - Azərbaycan 3:0 20.03.2017 Soçi, Rusiya BT Rusiya - Azərbaycan 1:0 01.03.2019 Soçi, Rusiya BT Rusiya - Azərbaycan 7:0 === U-18 === 16.05.2014 Bakı, Azərbaycan BT Azərbaycan - Rusiya 1:4 === U-17 === 12.02.2014 Antalya, Türkiyə YO Azərbaycan - Rusiya 2:0 25.04.2018 Bakı, Azərbaycan YO Azərbaycan - Rusiya (U-16) 0:2 28.04.2018 Bakı, Azərbaycan YO Azərbaycan – Rusiya (U-16) 0:1 === Klublar === == Futzal == === A milli === 27.03.2012 Bakı, Azərbaycan DÇSO (p/o), Azərbaycan – Rusiya 2:3 09.04.2012 Tümen, Rusiya DÇSO (p/o), Rusiya - Azərbaycan 2:2 09.02.2016 Belqrad, Azərbaycan AÇ Rusiya – Azərbaycan 6:2 02.11.2017 Slovakiya YO Azərbaycan (U-17) – Rusiya (U-17) 0:20 04.12.2017 İsfahan, İran BT Azərbaycan – Rusiya 3:4 22.09.2019 Həştərxan, Rusiya BT, Rusiya - Azərbaycan 2:1 30.01.2020 Osiek, Xorvatiya DÇER, Azərbaycan – Rusiya 4:3 === Klublar === 19.11.2014 Pardubiçe, Çexiya UK Dinamo Moskva - Araz Naxçıvan 5:424.11.2016 Zaqreb, Xorvatiya UK Qazprom-Yuqra - Araz Naxçıvan 4:0 == Çimərlik futbolu == === A milli === 12.05.2015 Moskva, Rusiya BT, Rusiya – Azərbaycan 9:5 13.05.2015 Moskva, Rusiya BT, Rusiya-2 – Azərbaycan 7:1 20.07.2018 Moskva, Rusiya BT, Rusiya – Azərbaycan 8:3 05.07.2019 Nazare, Portuqaliya BT, Rusiya – Azərbaycan 3:3 pen.
Azərbaycan–Rusiya münasibətləri
Azərbaycan–Rusiya münasibətləri — Azərbaycan Respublikası ilə Rusiya Federasiyası arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr. 2006-cı ildən etibarən Azərbaycanın Rusiyada səfiri Polad Bülbüloğludur.2018-ci ildən etibarən Rusiya Federasiyasının Azərbaycan Respublikasında fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Mixail Boçarnikov olub. == Diplomatik əlaqələr == İki ölkə arasında diplomatik əlaqələr 1992-ci ilin aprel ayının 4-də qurulmuşdur. Rusiyanın Bakıdakı Səfirliyi isə rəsmən 1992-ci ilin sentyabrın 25-də fəaliyyətə başlayıb. İkitərəfli münasibətlərin müqavilə-hüquqi bazasını təşkil edən əsas sənəd Rusiya Federasiyası ilə Azərbaycan Respublikası arasında 1997-ci ilin iyulun 3-də imzalanmış Dostluq, əməkdaşlıq və qarşılıqlı təhlükəsizlik haqqında müqavilədir. Azərbaycan Respublikasına Rusiya Prezidenti V.V.Putinin 9-10 yanvar 2001-ci il tarixli rəsmi və 21-22 fevral 2006-cı il tarixli işgüzar səfərləri, habelə Rusiya Prezidenti D.A.Medvedevin 3-4 iyul 2008-ci il tarixli rəsmi və 29 iyun 2009-cu il tarixli işgüzar səfərləri baş verib. Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin Azərbaycana ilk rəsmi səfəri zamanı Şəhidlər Xiyabanını ziyarət etməməsi həmin vaxt Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyev tərəfindən Bakı Slavyan Universitetindəki tədbir zamanı qınanılıb.22 fevral 2022-ci ildə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Rusiya Prezidenti Vladimir Putin Azərbaycan Respublikası ilə Rusiya Federasiyası arasında Müttəfiqlik qarşılıqlı fəaliyyət haqqında Bəyannamə imzaladılar, hansı ki Azərbaycan və Rusiyanın münasibətlərin “müttəfiqlik səviyyəsinə” çıxması demək idi. 13 oktyabr 2022-ci ildə İlham Əliyev Astanada Vladimir Putinlə görüş çərçivəsində həmçinin qeyd edib ki, Azərbaycan və Rusiyanın münasibətləri “ən yüksək səviyyəyə – müttəfiqlərin qarşılıqlı fəaliyyəti səviyyəsinə çıxıb”.Hal hazırda iki ölkə arasında müqavilə-hüquqi bazaya 200-ə yaxın dövlətlərarası, hökumətlərarası və regionlararası sazişlər daxildir. Rusiya Federasiyası ilə Azərbaycan Respublikası arasında ikitərəfli münasibətlərə dair konkret məsələlərin dövlət səviyyəsində həllini tənzimləyən işçi mexanizm İqtisadi Əməkdaşlıq üzrə Hökumətlərarası Komissiyadır. Komissiyanın həmsədrləri Azərbaycan Baş nazirinin müavini Şahin Mustafayev və RF Baş nazirinin müavini Aleksey Overçukdur.
Azərbaycan–Rusiya sərhədi
Azərbaycan-Rusiya sərhədi — Azərbaycan və Rusiya arasında dövlətlərarası sərhəd. Sərhəddin uzunluğu 327,6 km (55,2 km çay, 272,4 km quru) quru sərhəddi, 22,4 km isə dəniz sərhəddidir. Sərhəddə Rusiya Federasiyasının ən ucqar cənub nöqtəsi yerləşir. 1991-ci ildə Rusiya ilə Azərbaycan haqqında bu sərhəd dəqiqləşib. Rusiya ilə Azərbaycan arasında avtomobil, dəmir və piyada keçidləri müxtəlif hissələrdə yerləşir. Onlardan biri dağlıq və dağətəyi zonadakı (Samurçay üzərindən), digəri isə aşağıdan (Samurçayın deltasının üzərindən) keçir. Keçmiş sərhəddə isə iki Rusiya eksklavası Xraxoba və Uryanobadır. Azərbaycan sərhəddi daxilində etnik qruplardan ləzgilər yaşayır. Sərhəd haqqında Azərbaycan və Rusiya ilə 2010-cu ildə müqavilə bağlanıb. Sərhəd çayı olan Samurçaydan suvarmada istifadə olunur.
Azərbaycan–Rusiya voleybol matçları
== Kişilər == === A milli === === Klublar === == Qadınlar == === A milli === === Klublar === Azərbaycan klublarının ruslarla oyunu heç uğurlu alınmır. İndiyə kimi şimal qonşuları ilə rəsmi görüşlərdə 3 klubu ilə qarşılaşsa da, nəticələr Azərbaycanın əleyhinədir: 7 oyundan 4-də ruslar qələbəni bayram ediblər.
Azərbaycan–Rusiya voleybol matçlarının siyahısı
== Kişilər == === A milli === === Klublar === == Qadınlar == === A milli === === Klublar === Azərbaycan klublarının ruslarla oyunu heç uğurlu alınmır. İndiyə kimi şimal qonşuları ilə rəsmi görüşlərdə 3 klubu ilə qarşılaşsa da, nəticələr Azərbaycanın əleyhinədir: 7 oyundan 4-də ruslar qələbəni bayram ediblər.

Digər lüğətlərdə

авиапочто́вый водоска́т дуэ́тик камла́ние любова́ться номерова́ть разрисо́вщик безразде́льный зя́бкий мелюзга́ на чужо́й счёт жить плате́льщик проворо́нивать стра́шный шу́стренько секунда modesty musketeer piercing pneumatic brake proto-Doric Zep дебетовать келейно навёртываться