Lüğətlərdə axtarış.

Göbələk — makromiset göbələklərin meyvə gövdələri üçün gündəlik dildə istifadə olunan söz. Müasir bioloji təsnifata görə, göbələklər canlıların müstəqil aləmini (Fungi aləmi) təşkil edir. Böyük meyvə gövdələrini meydana gətirən göbələklər iki şöbənin fərqləndiyi ali göbələklərin (Dikarya) alt aləminə aiddir - ascomycetes (Ascomycota) və ya marsupiallar və basidiomycetes (Basidiomycota). Praktik baxımdan göbələk yeməli, yeyilməyən və zəhərli olaraq fərqlənir. Göbələk müxtəlif mikroorqanizmlərdən, əsasən maya (saxaromisetlər) və laktik turşu bakteriyalarından ibarət olan, fermentasiya yolu ilə içkilər əldə etmək üçün istifadə olunan, məsələn, kombuça, kefir göbələklərindən ibarət jelatinli kütlə adlanır.

== Hazırlanma qaydası == Göbələk dolmasını hazırlamaq üçün fırının üst gözü yandırılır. Göbələklər təmizlənir və saplaq hissələri göbələklər zədələnmədən çıxarılır. Yağ ayrıca tavada əridilir. Göbələklər güvəcə yığılır, duz və istiot vurulub 2 xörək qaşığı əridilmiş yağ göbələklərin üzərinə çəkilir. Güvəc fırına qoyularaq göbələklər yarıbişmiş hala gətirilir. İçlik üçün pendir və xırdalanmış çörək içi qarışdırılır. Yarıbişmiş göbələklər fırından götürülüb içləri doldurulur və qalan əridilmiş yağ üzərlərinə tökülür. Göbələklər yenidən fırına qoyulur və 200 dərəcə temperaturda, üstləri qızaranadək bişirilir. Süfrəyə cəfəri ilə birlikdə verilir. == Mənbə == Azərbaycan kulinariyası ensiklopediyası.

Göbələk ketçupu – göbələkdən hazırlanan ketçup növü. Bu ketçup növünün vətəni Böyük Britaniyadır. Göbələk ketçupu dadlandırıcı məhsul kimi və ya digər sosusların hazırlanmasından istifadə olunur. Böyük Britaniyada göbələk ketçupu istehsal edən bir neçə brend fəaliyyət göstərir. == Tarixi == Göbələk ketçupunun vətəni Birləşmiş Krallıqdır. Keçmişdə Britaniyada ketçupu hazırlamaq üçün pomidor əvəzinə göbələkdən istifadə olunurdu. 1770-ci illərdə Şimali Amerikadakı ingilisdilli koloniyalarda göbələk ketçupu hazırlanırdı: Cənubi Karolinada nəşr olunmuş bir kulinariya kitabında qeyd olunurdu ki, göbələk ketçupu üçün 2 yumurta ağı lazımdır. Həmin kitabda qoz ketçupunun da resepti verilmişdi. 1788-ci ildə nəşr olunmuş "İngilis aşbazlıq sənəti" kitabında həm göbələk, həm qoz ketçupunun resepti göstərilmişdi. XIX əsrdə göbələk ketçupu bəzi sousların hazırlanmasında və şorbaların dadlandırılmasında istifadə olunurdu.

Göbələk qayası (ing. Fungus Rock, malta Il-Ġebla tal-Ġeneral) — Malta arxipelaqına daxil olan ada. 60 metr hündürlüyə malik ada Qozo adasından 50 metrlik boğazla ayrılır. Malta cəngavərlərinin generalı qaya üzərində nadir bitki növünü aşkar edir (Cynomorium coccineum). Cəngavərlər bu bitkidən yaralar üçün qan kəsici məlhəm kimi və Dizenteriyanın müalicəsində istifadə edirdilər. Bitki o qədər qiymətli idi ki, onu ali aristokratlar və adanı ziyarətə gələnlərə verirdilər. Böyük maqistr Manuel Pinto de Fonmseka 1746-cı ildə qanı ziyarət etməyi qadağan etmişdir. O, burada gözətçi məntəqəsi təşkil edir. Ada kanat yoluna bənzər 50 metrlik kəndirlərlə Qozo adasına nirləşdirilir. Sonradan isə məlum olur ki, Cynomorium coccineum heç bir müalicə əhəmiyyəti kəsb etmir.

Göbələk xəstəliyi — yüksək antibiotik qəbul etdikdən sonra baş verir.Yoluxucu xəstəlik olan göbələk xəstəliyi dəridə qızartı, qaşınma, iltihab və şişliklərə səbəb olan tək hüceyrəli göbələkdir. Müxtəlif növ göbələklər bu simptomların bədənin müxtəlif yerlərində görünməsinə səbəb ola bilər. İnfeksiya dəridə əl, ayaq, üz, bədən və baş dərisi kimi bölgələrdə çoxalan göbələk növlərinə görə baş verir. Əvvəlcə aydın sərhədləri varmış kimi görünən göbələk bədənin müxtəlif hissələrinə təsir etdikdə zamanla yayıla bilər və bu zaman infeksiya çox daha ağır simptomlarla irəliləyir. Göbələk xəstəlikləri daha çox dəridə ayaq, dırnaq, qasıq, vajina və saç kimi nahiyələrdə əmələ gəlir. Bununla belə nadir hallarda da olsa, dil və imfa düyünlərini də təsir edə bilir. == Əlamətləri == Göbələk infeksiyası bədənin demək olar ki, hər hansı bir hissəsində yarana bildiyindən dolayı ən çox müşahidə olunan əlaməti qaşınmadır. Göbələyin əmələ gəldiyi nahiyədə qaşınma hissi yaranır. Dərinin səthinə təsir etdiyi hallarda göbələk xəstəliyi müxtəlif əlamətlərlə özünü büruzə verir. Saç göbələyində baş dərisində soyulma, qırmızı səpgilər və qabarın yaranmasına, saç tökülməsinə və keçəlliyə səbəb ola bilir.

Mikotoksinlər (yun. μύκης, mykes, mukos — "göbələk"; τοξικόν, toxikon — "zəhər") — kiflər (kif göbələkləri) tərəfindən sintez olunan və zərərli təsirlərə malik olan ikincili metabolitlər. Mikotoksinlərin təsiri ilə yaranan zəhərlənmələrə mikotoksikozislər deyilir. Mikotoksinlər bir çox əlamətlərinə görə antibiotiklərə oxşayırlar. Bu baxımdan onları ayırd etmək çox çətindir. Məs: bəzi mikotoksinlər də antibiotiklər kimi mikroorqanizmlərin inkişafının qarşısını alır. Ümumi götürdükdə isə mikroorqanizmlərə qarşı təsirli olanlar antibiotiklər, yüksək orqanizmlərə qarşı təsirli olanlar isə mikotoksinlər adlanırlar. Mikotoksinləri sintez edən göbələkləri növlərinə və cinslərinə görə ayırd etmək çox çətindir. Beləki, bir mikotoksin müxtəlif göbələk növləri tərəfindən sintez oluna bilər. Eyni zamanda bir göbələk növü də müxtəlif mikotoksinlər sintez edə bilər.

== Məzmun == Tədris filmi torpaqda mikroorqanizmlərin qarşılıqlı münasibəti probleminə, xüsusilə mikroskopik göbələklərin girdə qurdlara-nematodlara qarşı nadir bioloji xüsusiyyət olan yırtıcılığından bəhs edir. == Film haqqında == Elmi-kütləvi film Nisə Mehdiyevanın elmi materialları əsasında çəkilmişdir. Film 1971-ci ildə Ümumittifaq Mikrobiologiya Cəmiyyətinin Rəyasət Şurasına, onun ümumittifaq bölmələrində göstərilməsi üçün təqdim edilmişdir.

== Məzmun == Tədris filmi torpaqda mikroorqanizmlərin qarşılıqlı münasibəti probleminə, xüsusilə mikroskopik göbələklərin girdə qurdlara-nematodlara qarşı nadir bioloji xüsusiyyət olan yırtıcılığından bəhs edir. == Film haqqında == Elmi-kütləvi film Nisə Mehdiyevanın elmi materialları əsasında çəkilmişdir. Film 1971-ci ildə Ümumittifaq Mikrobiologiya Cəmiyyətinin Rəyasət Şurasına, onun ümumittifaq bölmələrində göstərilməsi üçün təqdim edilmişdir.