Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası və Seçki Məcəlləsi əsasında keçirilən Azərbaycan Respublikası Milli Məclisi deputatlarının, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin, Azərbaycan Respublikasında bələdiyyə üzvlərinin seçkiləri
Azərbaycan SSR Ali Sovetinə seçkilər (1990)
1990-cı il Azərbaycan SSR Ali Sovetinə seçkilər — Azərbaycanda ilk çoxpartiyalı seçkilərdir. 30 sentyabr və 14 oktyabr 1990-cı illər tarixlərində baş tutmuşdur.
Almaniyada seçkilər
== Maliyyələşmə ==
Almaniyada seçki kampaniyaları vaxtı partiyaların maliyyələşməsi onların populyarlıq reytinqinə görə aparılır. Reytinq seçkilərdə qazandıqları nəticələrə görə nəzərə alınır. Burada dövlət subsidiyalarının maksimal həddi 133 milyon avrodur. 2006-cı ildə dövlət subsidiyalarını ən çox iki partiya XDİ (44.5 milyon avro) və SDP (43 mln. avro) alıb.
Azərbaycanda seçkilər
Azərbaycan Respublikasında seçkilər — Azərbaycan Respublikasında prezident seçkiləri, parlament seçkiləri və yerli seçkiləri haqqında məlumat verir.
Azərbaycan Respublikasında dövlət başçısı — Azərbaycan Respublikası Prezidenti, ali qanunverici orqan — Azərbaycan Respublikası Milli Məclisi və yerli idarə orqanı — bələdiyyələr, ümumi, bərabər və birbaşa seçki hüququ əsasında sərbəst, şəxsi və gizli səsvermə yolu ilə 5 il müddətinə seçilir.
Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi 125 deputatdan ibarət olub, bütün deputatlar majoritar seçki sistemi ilə seçilirlər. 2002-ci ildəki Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına əlavə və dəyişikliklər haqqında əlavə və dəyişikliklər edilməsinə dair referendumdan əvvəl, 100 deputat majoritar seçki sistemi ilə seçilib və 25 deputat proporsional seçki sistemi ilə seçilib. Milli Məclis seçkilərində siyasi partiyalar və müstəqil deputatlar mandat qazanmaq üçün yarışır.
Azərbaycan Respublikası Prezidenti, ümumi, bərabər və birbaşa seçki hüququ əsasında sərbəst, şəxsi və gizli səsvermə yolu ilə 7 il müddətinə seçilir və prezidentin seçilmə sayına məhdudiyyət yoxdur. 2009-cu ildəki Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına əlavə və dəyişikliklər haqqında əlavə və dəyişikliklər edilməsinə dair referendumdan əvvəl, bir şəxs iki dəfədən artıq prezident seçilə bilməzdi.
2020-ci ildə ən son parlament seçkiləri keçirilib. 11 aprel 2018-ci ildə isə ən son prezident seçkiləri keçirilib.
Gürcüstanda seçkilər
Gürcüstanda seçkilər — seçkilərin nəticələri haqqında məlumat verir. Seçkilər, vəzifəyə namizədlərin seçilməsi üçün səsvermə prosesidir. Demokratiyanın qanunverici orqanda, bəzən də icra və məhkəmə orqanlarında seçkili vəzifələri doldurduğu və seçicilərin yerli hökumət rəsmilərini seçdiyi mexanizmdir.
Gürcüstan milli səviyyədə dövlət başçısı - prezidenti və qanunverici orqanı seçir. Prezident xalq tərəfindən 5 il müddətinə seçilir. Gürcüstan Parlamenti dörd il müddətinə seçilən 150 deputatdan, 77 nisbətlə proporsional, 73 mandat isə birmandatlı seçki dairələrindən ibarətdir.
2019-cu ilin yayında Gürcüstanda keçirilən etiraz aksiyaları daha proporsional sistemə keçməyi tələb etdi (birmandatlı seçki dairələrinin ləğv edilməsi) və bunun üçün "Gürcü Arzusu" partiyasının lideri Bidzina İvanişvilinin sözünü verdi. Ancaq 2019-cu ilin noyabr ayında ayrı-ayrı millət vəkilləri yeni etirazlara səbəb olan seçki sistemini dəyişdirmək haqqında qanun layihəsinin əleyhinə səs verdilər.
== Statistika ==
1990-cı ildən bu yana Gürcüstanda beş seçki, yeddi parlament, yeddi Acarıstan Ali Məclisinə və dörd yerli idarəetmə orqanına seçkilər olmaqla 22 seçki keçirildi; referendum və plebisit də təşkil olumuşdur. Ən çox qeydə alınmış seçici sayı (3.594.810) 26 may 1991-ci ildə keçirilən prezident seçkilərində iştirak etdi.
Moldovada seçkilər
Moldovada seçkilər — Moldova Respublikasında keçirilən seçkilərə verilən ad. Moldovoda seçkilər milli qanunvericiliyə uyğun olaraq keçirilir.
== Seçkilər sistemi ==
Moldovanın parlamenti (Parlamentul) 4 ildən bir keçirilən seçkilərdə vətəndaşlar tərəfindən seçilir. Parlamentin 101 üzvü var. 2001-ci ildən etibarən ölkənin prezidenti parlament üzvləri tərəfindən seçilir. Moldova konstitusiyasına uyğun olaraq bir namizəd iki dəfə prezident seçilə bilər. İlk dəfə prezident seçilmək üçün parlamentin 61 deputatının dəstəyi, ikinci müddətə seçilmək üçün isə 51 deputatın səsi lazımdır. Heç bir namizəd prezident seçilmək üçün lazımi qədər səs toplaya bilməsə parlament seçkiləri yenidən keçirilir. Moldovanın hazırli prezidenti Nikolae Timofte 23 mart 2012 tarixində Moldovanın prezidenti seçilib.
Nümayişi seçkilər
Nümayişi seçki (ing. Show election)əldəqayırma seçki və ya rezin möhür seçki kimi də tanınan, hər hansı əhəmiyyətli siyasi məqsədi olmayan seçkidirlər ki, sırf nümayiş üçün keçirilir. Nümayişi seçkilər diktator rejimlərədə yayılmış bir hadisədir ki ictimai qanuniliklərin təbliğ edirlər.
== Mənbə ==
What Are Sham Elections?
Qazaxıstanda seçkilər
Qazaxıstanda seçkilər iki qurula, Məclis və Senata ayrılmış bir Prezident və Parlamentin seçilməsi üçün milli səviyyədə keçirilir. Yerli seçkilər beş ildən bir keçirilir. Seçkilər Qazaxıstan Respublikasının Mərkəzi Seçki Komissiyası tərəfindən keçirilir.Qazaxıstanda ondan çox siyasi partiya var. Bundan əlavə, ATƏT-in Demokratik Təsisatlar və İnsan Haqları Bürosu, 1999-cu ildən bəri parlament və prezident seçkilərini izləmək üçün ölkədəki seçki nəzarətçilərini yerləşdirdi.
== Seçim prosedurları və texnologiyası ==
Seçkilərdə bir çox qazax seçicisinə elektron səs maşınlarında və ya kağız bülletenlərdə səs vermək seçimi təklif edildi. Hər səsvermə yerində bir böyük və iki portativ kiçik seçki qutusu var. Bunun səbəbi əlil vətəndaşların da səs verə bilməsidir. Ayrıca, sandıqların bir hissəsi doldurma problemi üçün şəffafdır. Elektron səsvermə Belarusiya və Qazaxıstanda hazırlanmış AIS "Sailau" elektron səsvermə sisteminə əsaslanır. Bu sistem daha geniş öyrənilmiş DRE səsvermə maşınlarından fərqli olaraq dolayı qeyd elektron səsvermə sistemi kimi təsvir olunur.
İngiltərədə seçkilər
== Maliyyələşmə ==
Seçki kampaniyaları vaxtı İngiltərədə partiyalar 2002-ci ildən etibarən inkişaf üçün hökumət qrantı alırlar. Bu qrantın ümumi fondu 2 milyon funt təşkil edir. Seçkiləri qazanan və parlamentdə təmsil olunmuş üç partiyanın hər biri ayrı-ayrılıqda 458 min funt alır.
ABŞ-da seçkilər
== Maliyyələşmə ==
ABŞ-də bu məsələ 1971-ci ildə qəbul edilmiş Seçki kampaniyaları haqqında Federal Aktla tənzimlənir. ABŞ-də siyasi partiyalara seçki zamanı könüllü "donorlar" pul buraxır. 1996-cı ildə bu xərclər Senata keçirilən seçki kampaniyasında 2/3-ni, Nümayəndələr Palatasına seçkilərdə isə ½ -ni təşkil edib. Akt seçki ianələrini ciddi çəkildə məhdudlaşdırıb. Məsələn, hər bir vətəndaş il ərzində dəstəklədiyi namizədin xeyrinə yalnız 1000 dollar keçirə bilər. Mənsub olduğu siyasi partiyanın Mərkəzi Komitəsinə isə il ərzində 20 min dollar vermək icazəsi var. Əgər digər bir namizəd xoşuna gəlirsə, vətəndaş onun fonduna yalnız 5 min dollar keçirə bilər. Qeyd edək ki, xarici ölkə vətəndaşlarının Amerikanın siyasi partiyalarını maliyyələşdirməsi qadağandır.
ABŞ-nin iki partiyası — Demokratlar və Respublikaçılar seçki ianələrdən yaxşı bəhrələnirlər.
Məsələn, ABŞ seçkilərlə bağlı Federal Komissiyasının məlumatlarına görə, 2005-ci ilin yanvarından 2006-cı ilin iyununa qədər Respublikaçıların seçki Fonduna 695 milyon dollar yığılıb.
Böyük Britaniyada seçkilər
== Maliyyələşmə ==
Böyük Britaniyada isə seçki 2000 –ci ildə qəbul edilmiş siyasi partiyalar, seçkilər və referndum haqqında qəbul edilmiş qanunla tənzimlənir. Seçki Komissiyası partiyaların seçki ilə bağlı maliyyə işlərini tənzimləyir. Seçki kampaniyası zamanı hər bir partiya dövlətin hesabına poçt göndərişlərini edə bilər. Bundan başqa partiyalar bələdiyyə mülkiyyətindən (məktəblərdən, kitabxanalardan və s) öz təbliğat tədbirlərinin keçiriliməsi üçün pulsuz istifadə edə bilər. Həmçinin partiyalar BBC-nin efirindən pulsuz efir vaxtı əldə edirlər.
Seçkilər zamanı partiya bir seçki dairsində öz namizədinə 30 min funt-sterlinqdən artıq xərcləyə bilməz. Bununla yanaşı, partiyalar ümümmilli kampaniyalar keçirərkən nə qədər istəslər pul xərcləyə bilərlər. 2005-ci ildə İngiltərədə keçirilən parlament seçkilərində partiyalar 42 milyon funt xərcləyib. Bu seçkilər zamanəı mühafizəkarların 13 milyon funt ianə toplaya bilmişdilər.
Şimali Koreyada seçkilər
Şimali Koreyada seçkilər 4-5 ildən bir, ölkənin milli qanunverici orqanı olan Ali Xalq Məclisi (SPA) üçün və hər dörd ildən bir Yerli Xalq Məclisləri üçün keçirilir.
Bütün yerləri Vətəni Birləşdirmək üçün Demokratik Cəbhə qazanır . Koreyanın qurucu və hakim İşçi Partiyası Cəbhədə üstünlük təşkil edir və yerlərin 87,5% -ni tutur, Koreya Sosial Demokrat Partiyası % 7,4, Chondoist Chongu Partiyası % 3,2, müstəqil millət vəkilləri isə% 1,9 təşkil edir. Rəsmi məlumatlara görə, seçkilərdə iştirak 100% -ə yaxındır və Demokratik Cəbhə namizədlərinin təsdiqlənməsi yekdildir.
== Prosedur ==
Hər bülletendə yalnız bir namizəd görünür. Seçkilər guya gizli səsvermə yolu ilə aparılır və bir seçici öz əleyhinə səs vermək üçün namizədin adının üstündən xətt çəkə bilər, lakin bunu gizli saxlayaraq adını silməklə etməlidir. Səsvermə məcburidir və iştirak adətən 100% -ə yaxındır.
Ali Xalq Məclisinin üzvləri beş illik müddətə seçilir və SPA sessiyalarında ildə on günə qədər toplanırlar. Ali Xalq Məclisi, Məclis iclasda olmadıqda qanunverici funksiyaları həyata keçirən Rəyasət Heyəti olaraq bilinən daimi bir komitə seçir. Milli Müdafiə Komissiyasının sədrini, ölkənin icra başçısını və baş naziri seçir.
ABŞ-də seçkilər
== Maliyyələşmə ==
ABŞ-də bu məsələ 1971-ci ildə qəbul edilmiş Seçki kampaniyaları haqqında Federal Aktla tənzimlənir. ABŞ-də siyasi partiyalara seçki zamanı könüllü "donorlar" pul buraxır. 1996-cı ildə bu xərclər Senata keçirilən seçki kampaniyasında 2/3-ni, Nümayəndələr Palatasına seçkilərdə isə ½ -ni təşkil edib. Akt seçki ianələrini ciddi çəkildə məhdudlaşdırıb. Məsələn, hər bir vətəndaş il ərzində dəstəklədiyi namizədin xeyrinə yalnız 1000 dollar keçirə bilər. Mənsub olduğu siyasi partiyanın Mərkəzi Komitəsinə isə il ərzində 20 min dollar vermək icazəsi var. Əgər digər bir namizəd xoşuna gəlirsə, vətəndaş onun fonduna yalnız 5 min dollar keçirə bilər. Qeyd edək ki, xarici ölkə vətəndaşlarının Amerikanın siyasi partiyalarını maliyyələşdirməsi qadağandır.
ABŞ-nin iki partiyası — Demokratlar və Respublikaçılar seçki ianələrdən yaxşı bəhrələnirlər.
Məsələn, ABŞ seçkilərlə bağlı Federal Komissiyasının məlumatlarına görə, 2005-ci ilin yanvarından 2006-cı ilin iyununa qədər Respublikaçıların seçki Fonduna 695 milyon dollar yığılıb.
Türkiyədə ümumi seçkilər (2018)
2018-ci ildə Türkiyə Respublikasında ümumi seçkilər — Türkiyə Respublikasında həm prezident postu, həm də parlament üçün keçirilməsi nəzərdə tutulan III rəsmi ümumilli seçki. Növbədənkənar seçkilər 3 noyabr 2019-cu ildə keçiriləcəkdi, ancaq Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın 18 aprel 2018-ci ildə verdiyi qərar ilə seçkilər 24 iyun 2018-ci ildə keçirilmişdir. Prezident seçkiləri mütləq əksəriyyət sistemi ilə keçiriləcək. Birinci seçkilər 24 iyunda, ikinci seçkilərsə, zəruridirsə, 8 iyulda keçiriləcək. Parlament seçkiləri Türkiyə Böyük Millət Məclisinə 600 millət vəkili seçmək üçün keçiriləcək.
== Arxaplan ==
=== Konstitusiya referendumu ===
İqtidarda olan Ədalət və İnkişaf Partiyası (AKP və ya AK Parti) və Rəcəb Tayyib Ərdoğan Türkiyənin Dövlət Quruluşunu parlament sistemindən icraedici prezidentlik sisteminə dəyişdirəcək bir siyasəti dəstəkləyirdi. Milliyətçi Hərəkat Partiyasının (MHP) dəstəyi ilə hökumət parlamentdə referendum həyata keçirmə qərarını qəbul edə bilmişdi. Qəbul edilən qərara görə referendum 16 aprel 2017-ci ildə keçiriləcəkdi.İrəli sürülən konstitusiya dəyişiklikləri təklifinə görə parlament və prezident seçkiləri hər beş ildən bir eyni gündə keçiriləcəkdi. Böyük Millət Məclisindəki ümumi millət vəkillərinin sayının 550-dən 600-ə yüksəldilməsinə baxmayaraq, parlamentin qanunverici qüvvələri olduqca azaldılmışdı. Türkiyə Respublikası Prezidenti postu ölkəni fərman sistemi ilə idarə etmək hüququnu əldə edəcəkdi və həm dövlətin, həm də hökumətin başçısı olacaqdı.
Ümumrusiya Müəssislər Məclisinə seçkilər
Ümumrusiya Müəssislər Məclisinə seçkilər — Rusiyada Fevral inqilabından (1917) sonra yaranan Müvəqqəti hökumətin ali nümayəndəli qanunvericilik orqanı yaratmaq məqsədilə ümumi seçki hüququ əsasında Ümumrusiya Müəssislər Məclisində həyata keçirdiyi seçkilər.
== Tarixi ==
Müəssislər Məclisinə seçkilər üzrə komissiyaya Fətəli xan Xoyski rəhbərlik edirdi. "Müəssislər Məclisinə seçki haqqında Əsasnamə" qadınların, hərbi qulluqçuların səsverməyə buraxılması, dairələrin çoxunda proporsional seçki sisteminin tətbiqi və s. baxımından demokratik sənəd idi. "Müsavat" partiyası Azərbaycanın bütün siyasi partiya və təşkilatlarını seçkilərdə vahid siyahı ilə çıxış etməyə çağırdı. "Müsəlman sosialist bloku" milli qüvvələrin vahid seçkiqabağı blokunu yaratmaq haqqında "Müsavat"ın təklifinə qoşulsa da, aqrar məsələ ətrafında onların arasında fikir ayrılığı yarandı. Ümumrusiya Müəssislər Məclisinə seçkilərdə müstəqil siyasi qüvvə kimi, əsasən, dörd Azərbaycan partiyası -"Müsavat", "Müsəlman sosialist bloku", menşevik "Hümmət" və "İttihad" partiyaları iştirak edirdilər.
Azərbaycan milli qüvvələrinin, xüsusilə "Müsavat"ın güclənməsindən ehtiyatlanan bolşeviklər, menşeviklər, eserlər, kadetlər öz aralarındakı ixtilafları kənara qoyub, "Müsavat‖a qarşı vahid cəbhədə çıxış etdilər.
== Fəaliyyəti ==
Cənubi Qafqaz dairəsi üzrə seçkilərdə iştirak edən 15 partiya arasında menşeviklər, müsavatçılar və daşnaklar, ümumilikdə, səslərin 73%-ni qazandılar. Səslərin sayına görə Cənubi Qafqaz üzrə ikinci yerə çıxan müsavatçılar bolşeviklərdən 6 dəfə çox səs topladılar.
Türkiyə Respublikasında ümumi seçkilər (2018)
2018-ci ildə Türkiyə Respublikasında ümumi seçkilər — Türkiyə Respublikasında həm prezident postu, həm də parlament üçün keçirilməsi nəzərdə tutulan III rəsmi ümumilli seçki. Növbədənkənar seçkilər 3 noyabr 2019-cu ildə keçiriləcəkdi, ancaq Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın 18 aprel 2018-ci ildə verdiyi qərar ilə seçkilər 24 iyun 2018-ci ildə keçirilmişdir. Prezident seçkiləri mütləq əksəriyyət sistemi ilə keçiriləcək. Birinci seçkilər 24 iyunda, ikinci seçkilərsə, zəruridirsə, 8 iyulda keçiriləcək. Parlament seçkiləri Türkiyə Böyük Millət Məclisinə 600 millət vəkili seçmək üçün keçiriləcək.
== Arxaplan ==
=== Konstitusiya referendumu ===
İqtidarda olan Ədalət və İnkişaf Partiyası (AKP və ya AK Parti) və Rəcəb Tayyib Ərdoğan Türkiyənin Dövlət Quruluşunu parlament sistemindən icraedici prezidentlik sisteminə dəyişdirəcək bir siyasəti dəstəkləyirdi. Milliyətçi Hərəkat Partiyasının (MHP) dəstəyi ilə hökumət parlamentdə referendum həyata keçirmə qərarını qəbul edə bilmişdi. Qəbul edilən qərara görə referendum 16 aprel 2017-ci ildə keçiriləcəkdi.İrəli sürülən konstitusiya dəyişiklikləri təklifinə görə parlament və prezident seçkiləri hər beş ildən bir eyni gündə keçiriləcəkdi. Böyük Millət Məclisindəki ümumi millət vəkillərinin sayının 550-dən 600-ə yüksəldilməsinə baxmayaraq, parlamentin qanunverici qüvvələri olduqca azaldılmışdı. Türkiyə Respublikası Prezidenti postu ölkəni fərman sistemi ilə idarə etmək hüququnu əldə edəcəkdi və həm dövlətin, həm də hökumətin başçısı olacaqdı.
Ümum-Rusiya Müəssislər Məclisinə seçkilər
Ümumrusiya Müəssislər Məclisinə seçkilər — Rusiyada Fevral inqilabından (1917) sonra yaranan Müvəqqəti hökumətin ali nümayəndəli qanunvericilik orqanı yaratmaq məqsədilə ümumi seçki hüququ əsasında Ümumrusiya Müəssislər Məclisində həyata keçirdiyi seçkilər.
== Tarixi ==
Müəssislər Məclisinə seçkilər üzrə komissiyaya Fətəli xan Xoyski rəhbərlik edirdi. "Müəssislər Məclisinə seçki haqqında Əsasnamə" qadınların, hərbi qulluqçuların səsverməyə buraxılması, dairələrin çoxunda proporsional seçki sisteminin tətbiqi və s. baxımından demokratik sənəd idi. "Müsavat" partiyası Azərbaycanın bütün siyasi partiya və təşkilatlarını seçkilərdə vahid siyahı ilə çıxış etməyə çağırdı. "Müsəlman sosialist bloku" milli qüvvələrin vahid seçkiqabağı blokunu yaratmaq haqqında "Müsavat"ın təklifinə qoşulsa da, aqrar məsələ ətrafında onların arasında fikir ayrılığı yarandı. Ümumrusiya Müəssislər Məclisinə seçkilərdə müstəqil siyasi qüvvə kimi, əsasən, dörd Azərbaycan partiyası -"Müsavat", "Müsəlman sosialist bloku", menşevik "Hümmət" və "İttihad" partiyaları iştirak edirdilər.
Azərbaycan milli qüvvələrinin, xüsusilə "Müsavat"ın güclənməsindən ehtiyatlanan bolşeviklər, menşeviklər, eserlər, kadetlər öz aralarındakı ixtilafları kənara qoyub, "Müsavat‖a qarşı vahid cəbhədə çıxış etdilər.
== Fəaliyyəti ==
Cənubi Qafqaz dairəsi üzrə seçkilərdə iştirak edən 15 partiya arasında menşeviklər, müsavatçılar və daşnaklar, ümumilikdə, səslərin 73%-ni qazandılar. Səslərin sayına görə Cənubi Qafqaz üzrə ikinci yerə çıxan müsavatçılar bolşeviklərdən 6 dəfə çox səs topladılar.
Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər (1995)
1995-ci il Azərbaycan parlament seçkilər — Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi 1-ci çağırış seçkiləri.
== Zəmin ==
Seçkilərdən öncə proporsional seçki üzrə vahid deputat siyahılarında adı olan bir sıra Müsavat Partiyası və Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası üzvü müxtəlif cinayət işləri üzrə həbs olunmuşdur. İqtidar cinahı bu həbslərin hüquqi səbəbdən olduğunu iddia etsə də, Müsavat Partiyası və Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası rəhbərliyi bu həbslərin siyasi motivlər əsasında olduğunu iddia etmişdir.
19 sentyabr 1995-ci il tarixində sabiq xarici işlər naziri, istiqlalçı deputat, fizik, Müsavat Partiyasının proporsional seçki üzrə deputatlığa vahid namizədlər siyahısında 2-ci sırada olan Tofiq Qasımov həbs olunmuşdur. O, vətənə xəyanətdə və 1995-ci mart hadisələrində dövlət əleyhinə fəaliyyətdə günahlandırılırdı. Həmçinin sabiq millət vəkili, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının deputatlığa vahid namizədlər siyahısında 4-cü yerdə olan Fərəc Quliyev və hərbçi, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının deputatlığa vahid namizədlər siyahısında 6-cı yerdə olan Arif Paşayev də həbsdə idilər. Fərəc Quliyev dövrün Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin sədri Heydər Əliyevi qeyri-qanuni yolla hakimiyyətdən uzaqlaşdırma, Arif Paşayev isə xüsusi xidmət orqanı həbsxanasından qaçma üzrə həbs olunmuşdur. Müsavat Partiyası və Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası xaricində siyasi fəallardan rəsmi dövlət qeydiyyatında olmayan Azərbaycan İşçi Partiyası sədri Sabutay Hacıyev vətənə xəyanətdə və dövlət əleyhinə silahlı qiyamda günahlandırılaraq həbs edilmişdi. Onun rəhbərlik etdiyi partiya cəmiyyətdə sabiq prezident Ayaz Mütəllibov ilə əlaqələndirilirdi.
== Haqqında ==
1995-il noyabrın 12-də Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinə deputat seçkiləri keçirilmişdir.
Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər (2000)
2000-ci il Azərbaycan parlament seçkiləri — Milli Məclisə II çağırış seçkiləri.
== Zəmin ==
II çağırış Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər 2000-ci il noyabrın 5-nə təyin olunmuşdu.
İyulun 18-də Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı və Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin Qərarı ilə ölkədə əsas siyasi qüvvələri təmsil edən 17 nəfərdən ibarət Mərkəzi Seçki Komissiyası təşkil olundu. Tərkibinin 1/3 prinsipi ilə formalaşdırılması nəzərdə tutulan Komissiyanın 6 üzvü vahid çoxmandatlı seçki dairəsi üzrə seçilmiş deputatları Milli Məclisdə çoxluq təşkil edən və onların namizədliklərini təqdim edən siyasi partiyanı (Yeni Azərbaycan Partiyasını), 6 üzvü vahid çoxmandatlı seçki dairəsi üzrə seçilmiş deputatları Milli Məclisdə azlıq təşkil edən və onların namizədliklərini təqdim edən siyasi partiyaları, qalan 5 nəfəri isə heç bir siyasi partiyaya mənsub olmayan və onların namizədliklərini təqdim edən deputatları təmsil edirdi.
"Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər haqqında" Qanunun 12-ci maddəsinin 5-ci bəndinə uyğun olaraq seçkilərə 110 gün qalmış, yəni 2000-ci il iyulun 18-dən gec olmayaraq birmandatlı seçki dairələrinin yaradılması sxemi və qrafik təsviri Mərkəzi Seçki Komissiyası tərəfindən təsdiq olunmalı idi, lakin seçkilərə hazırlığın başlanğıc mərhələsində yaranmış müəmmalı vəziyyət MSK-nın yeni tərkibdə fəaliyyətə başlamasına imkan vermirdi. Mərkəzi Seçki Komissiyasının Azərbaycan Milli İstiqlal və Azərbaycan Xalq Cəbhəsi partiyalarını təmsil edən 6 üzvü dönə-dönə edilən xəbərdarlığa rəğmən, iclasa gəlmir və yetərsay olmadığına görə Komissiya öz səlahiyyətlərini icra edə bilmirdi.
İyulun 19-da Mərkəzi Seçki Komissiyasının təkrarən iclası çağırılmış və təyin edilmiş bütün üzvlərin hər biri bu barədə məlumatlandırılmışdı. Komissiyanın yuxarıda göstərilən 6 üzvü bu dəfə də iclasa gəlməmiş və MSK-nın formalaşması baş tutmamışdı.
Yaranmış gərgin vəziyyətdən çıxmaq üçün Komissiyanın qalan üzvləri ölkə Prezidentinə xahişlə müraciət etdilər. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin sədrinə və ATƏT-in Demokratik Təsisatlar və İnsan Hüquqları Bürosunun rəhbərinə də belə müraciətlər olundu.
Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər (2005)
2005-ci il Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər — Milli Məclisə 3-çağırış seçkilər 2005-ci il 6 noyabrda keçirilmişdir.
== Tarixçə ==
Mərkəzi Seçki Komissiyası Azərbaycan Respublikasının 27 may 2003-cü il tarixli Qanununun 3.5-ci və 3.6-cı maddələrinə uyğun olaraq, 2005-ci il noyabrın 6-da Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə keçiriləcək seçkilərlə əlaqədar özünün qərarları ilə 2005-ci ildə:
Demokratik Azərbaycan Dünyası Partiyası, Azərbaycan Azad Respublikaçılar Partiyası, Azərbaycan Demokratik Maarifçilik Partiyası və Azərbaycan Respublikaçılar Partiyası tərəfindən 21 iyulda yaradılmış "İslahat" ;
Müsavat Partiyası, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası və Azərbaycan Demokrat Partiyası tərəfindən 21 iyulda yaradılmış "Azadlıq";
Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası, Azərbaycan Sosial Demokrat Partiyası və Azərbaycan Milli Hərəkat Partiyası tərəfindən 21 iyulda yaradılmış "Yeni Siyasət-yeS";
Vəhdət və Birlik partiyaları tərəfindən 24 iyulda yaradılmış "Azərbaycançı Qüvvələr";
Ədalət Partiyası, Vahid Azərbaycan Milli Birlik Partiyası və Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası tərəfindən 24 iyulda yaradılmış "Demokratik Azərbaycan";
Azərbaycan Xalq Demokratik Partiyası və Vahid Azərbaycan Partiyası tərəfindən 24 iyulda yaradılmış "Azərbaycan Naminə Seçki Bloku";
Qorqud Partiyası, Azərbaycan Dirçəliş və Tərəqqi Partiyası tərəfindən 27 iyulda yaradılmış "Azərbaycan Tərəqqi Alyansı";
Azərbaycan Mübarizlər Partiyası və Azərbaycan Milli Dövlətçilik Partiyası tərəfindən 15 avqustda yaradılmış "Birlik" siyasi partiyalar bloklarını qeydə aldı.
== Seçkilər ==
Azərbaycan Respublikasının Seçki Məcəlləsinə uyğun olaraq 2005-ci il sentyabrın 7-dən etibarən ölkədə seçkiqabağı təşviqat başlanmış və seçkilərə 24 saat qalmış, yəni noyabrın 5-i saat 8.00-a kimi davam etdirilmişdir.
MSK-nın iclasında ödənişsiz efir vaxtının adları çəkilən seçki subyektləri arasında bölgüsü məqsədilə püşkatma keçirildi və seçkiqabağı təşviqat dövründə onlara ayrılan ödənişsiz efir vaxtı bölgüsünün nəticələrini əks etdirən cədvəllər təsdiq olundu.
Seçki günündə – 2005-ci il noyabrın 6-da ölkənin 125 seçki dairəsində səsvermə keçirildi.
Dairə seçki komissiyalarının qərarları ilə 37 seçki məntəqəsi üzrə səsvermənin nəticələri etibarsız sayılmışdı. Əvvəlkilərdən fərqli olaraq Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatları yalnız majoritar seçki sistemi üzrə seçilirdi. İlk dəfə idi ki, Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ ərazisi üzrə yaradılmış 122 saylı Xankəndi seçki dairəsində də səsvermə təşkil olunmuşdu.
2005-ci il noyabrın 23-də Mərkəzi Seçki Komissiyası noyabrın 6-da Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə keçirilmiş seçkilərin nəticələrinin yoxlanılması və təsdiq edilməsinə baxılması üçün səsvermənin ümumi yekunları haqqında MSK-nın protokolunu, eləcə də dairə seçki komissiyalarının protokollarını onlara əlavə edilən sənədlərlə birlikdə Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsinə təqdim etdi.
Məcəllənin tələblərinə cavab vermədiyindən 6 dairə seçki komissiyasının protokolları təsdiq edilmədi.
Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər (2010)
Azərbaycanda parlament seçkiləri (2010) — 7 noyabr 2010-cu il tarixində Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinin IV çağırışı üçün keçirilmiş parlament seçkilər.
Seçkilərdə 33 siyasi partiya və 5 seçki bloku iştirak etmişdir. Seçkilər 125 tək mandatlı seçki dairə üzrə keçirilmişdir. Hər seçki dairəsi üzrə ən çox səs almış şəxs deputat seçilmişdir. Bu səbəbdən seçkiləri səs sayına görə 2-ci sırada bitirmiş Müsavat Partiyası (2.01%) mandat qazana bilməmişdir. Eyni zamanda Azərbaycan Demokratik İslahatlar Siyasi Partiyası və Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyasının daxil olduğu Demokratiya Seçki Bloku 3,27% səs alaraq 4 mandat, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası və Müsavat Partiyasından ibarət AXCP-Müsavat Seçki Bloku isə 3,14% səs alaraq 0 mandat qazanmışdır.
== Seçkilər ==
Milli Məclisin 4-cü çağırışının seçkiləri 7 noyabr tarixində keçirildi. Seçkilərdən əvvəl Milli Məclisin 3-cü çağırışının 25 deputatı yeni seçkilərdə iştirak etməyəcəklərini bildirmişdilər.
Seçkilər xarici nəzarətçilər tərəfindən nəzarət edilirdi. Seçkilərin nəticələrinə əsasən Yeni Azərbaycan Partiyası səsvermədə üstünlük qazanaraq 125 mandatdan 72-sini qazandı.
Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər (2015)
Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə V çağırış seçkiləri — 1 noyabr 2015-ci ildə Azərbaycanın 125 Seçki dairəsi üzrə keçirilmiş parlament seçkiləridir. Seçkidə seçicilərin 55,7%-i (2,897,188 nəfər) iştirak edib. Seçkilərin nəticələrinə əsasən İlham Əliyevin sədri olduğu Yeni Azərbaycan Partiyası əksər seçki dairələrində qalib gələrək seçkilərdə qələbə qazandı .
== Sonuncu seçkilər ==
2010-cu ildə Milli Məclisə keçirilmiş son seçkilərdə Yeni Azərbaycan Partiyası 72 dairədə daha çox səs toplayaraq qalib gəlmişdir. 41 dairədə bitərəf namizədlər, 12 seçki dairəsində isə digər partiya nümayəndələri qalib olmuşdur. 2013-cü il prezident seçkilərində İlham Əliyev qələbə qazanmışdır.
== Seçki Öncəsi ==
Azərbaycan Xalq Partiyası, Azadlıq Partiyası, Klassik Xalq Cəbhəsi Partiyası, Aydınlar Partiyası, Azad Demokratlar Partiyası, Böyük Azərbaycan Partiyası, Vətəndaş və İnkişaf Partiyası, Azərbaycan Liberal Demokrat Partiyası tərəfindən Azadlıq-2015 Seçki Bloku təsis olundu.
== Seçki günü ==
Saat 08:00-da başlayan seçkilər saat 19:00-da başa çatıb. Seçkilərdə 15 siyasi partiya və daha 7 partiyadan ibarət olan bir seçki bloku iştirak edib. Ümumilikdə 125 mandat üzrə 767 namizəd mübarizə aparıb.
Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər (2020)
Azərbaycanda Parlament seçkiləri (2020) — Fevralın 9-da baş tutan Milli Məclisə VI çağırış seçkiləridir. Bundan əlavə, müstəqillik tarixindəki ilk növbədənkənar parlament seçkiləridir.
Majoritar seçki sistemi ilə keçirilən seçkilərdə Azərbaycan Respublkasının Milli Məclisinin 125 deputatının seçilməsi nəzərdə tutulur.
== Seçki sistemi ==
Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinin 125 deputatı 5 il müddətinə təkmandatlı seçki dairələrindən sadə səs çoxluqlu majoritar seçki sistemi, ümumi, bərabər və birbaşa seçki hüququ əsasında sərbəst, şəxsi və gizli səsvermə yolu ilə seçilir.
Azərbaycan Respublikasının seçkilərdə iştirak etmək hüququna malik olan hər bir vətəndaşı qanunla müəyyən edilmiş qaydada Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı seçilə bilər. 18 yaşına çatmamış və məhkəmənin qərarı ilə fəaliyyət qabiliyyətsizliyi təsdiq olunmuş şəxslər bu hüquqdan məhrumdur. Həmçinin, hərbi qulluqçuların, hakimlərin, dövlət məmurlarının, din xadimlərinin, məhkəmənin qanuni qüvvəyə minmiş hökmü ilə azadlıqdan məhrum edilmiş şəxslərin, konstitusiyada və qanunda nəzərdə tutulan digər şəxslərin seçilmək hüququ qanunla məhdudlaşdırıla bilər.
== Hazırlıq işləri ==
2019-cu il may ayının 14-də Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP) Baş Katibi Əli Əhmədov Azərbaycanda Parlament seçkilərinin təyin olunduğu ildə, yəni 2020-ci ildə baş tutacağını bildirdi.
2019-cu il noyabrın 28-i saat 11:00-da Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP) Siyasi Şurasının təcili iclasının baş tutacağı açıqlandı. Azərbaycanın Baş naziri Əli Əsədovun da qatıldığı və bir saat davam edən iclasın nəticəsində, V çağırış Milli Məclisin buraxılması ilə bağlı Prezidentə müraciət edilməsinə dair qərar qəbul olunduğu açıqlandı.
Birinci çağırış Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər
1995-ci il Azərbaycan parlament seçkilər — Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi 1-ci çağırış seçkiləri.
== Zəmin ==
Seçkilərdən öncə proporsional seçki üzrə vahid deputat siyahılarında adı olan bir sıra Müsavat Partiyası və Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası üzvü müxtəlif cinayət işləri üzrə həbs olunmuşdur. İqtidar cinahı bu həbslərin hüquqi səbəbdən olduğunu iddia etsə də, Müsavat Partiyası və Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası rəhbərliyi bu həbslərin siyasi motivlər əsasında olduğunu iddia etmişdir.
19 sentyabr 1995-ci il tarixində sabiq xarici işlər naziri, istiqlalçı deputat, fizik, Müsavat Partiyasının proporsional seçki üzrə deputatlığa vahid namizədlər siyahısında 2-ci sırada olan Tofiq Qasımov həbs olunmuşdur. O, vətənə xəyanətdə və 1995-ci mart hadisələrində dövlət əleyhinə fəaliyyətdə günahlandırılırdı. Həmçinin sabiq millət vəkili, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının deputatlığa vahid namizədlər siyahısında 4-cü yerdə olan Fərəc Quliyev və hərbçi, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının deputatlığa vahid namizədlər siyahısında 6-cı yerdə olan Arif Paşayev də həbsdə idilər. Fərəc Quliyev dövrün Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin sədri Heydər Əliyevi qeyri-qanuni yolla hakimiyyətdən uzaqlaşdırma, Arif Paşayev isə xüsusi xidmət orqanı həbsxanasından qaçma üzrə həbs olunmuşdur. Müsavat Partiyası və Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası xaricində siyasi fəallardan rəsmi dövlət qeydiyyatında olmayan Azərbaycan İşçi Partiyası sədri Sabutay Hacıyev vətənə xəyanətdə və dövlət əleyhinə silahlı qiyamda günahlandırılaraq həbs edilmişdi. Onun rəhbərlik etdiyi partiya cəmiyyətdə sabiq prezident Ayaz Mütəllibov ilə əlaqələndirilirdi.
== Haqqında ==
1995-il noyabrın 12-də Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinə deputat seçkiləri keçirilmişdir.
Dördüncü çağırış Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər
Azərbaycanda parlament seçkiləri (2010) — 7 noyabr 2010-cu il tarixində Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinin IV çağırışı üçün keçirilmiş parlament seçkilər.
Seçkilərdə 33 siyasi partiya və 5 seçki bloku iştirak etmişdir. Seçkilər 125 tək mandatlı seçki dairə üzrə keçirilmişdir. Hər seçki dairəsi üzrə ən çox səs almış şəxs deputat seçilmişdir. Bu səbəbdən seçkiləri səs sayına görə 2-ci sırada bitirmiş Müsavat Partiyası (2.01%) mandat qazana bilməmişdir. Eyni zamanda Azərbaycan Demokratik İslahatlar Siyasi Partiyası və Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyasının daxil olduğu Demokratiya Seçki Bloku 3,27% səs alaraq 4 mandat, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası və Müsavat Partiyasından ibarət AXCP-Müsavat Seçki Bloku isə 3,14% səs alaraq 0 mandat qazanmışdır.
== Seçkilər ==
Milli Məclisin 4-cü çağırışının seçkiləri 7 noyabr tarixində keçirildi. Seçkilərdən əvvəl Milli Məclisin 3-cü çağırışının 25 deputatı yeni seçkilərdə iştirak etməyəcəklərini bildirmişdilər.
Seçkilər xarici nəzarətçilər tərəfindən nəzarət edilirdi. Seçkilərin nəticələrinə əsasən Yeni Azərbaycan Partiyası səsvermədə üstünlük qazanaraq 125 mandatdan 72-sini qazandı.
SSRİ Ali Sovetinə seçkilər qarşısında (film, 1937)
== Məzmun ==
Filmdə SSRİ Ali Sovetinə seçkilərə hazırlıqla əlaqədar görülən təbirlərdən, kütləvi təbliğat işindən danışılır.
1992-ci il Azərbaycan Respublikası prezidenti seçkiləri
Azərbaycanda Prezident seçimləri — 1992-ci il iyunun 7-də Azərbaycan ərazisində baş tutdu. Seçimlərdə beş namizəd mübarizə apardı. Əbülfəz Elçibəy, səslərin 60.90 % topladı və Azərbaycan Prezidenti seçildi.
== Seçkidən əvvəl ==
29 aprel 1992-ci ildə Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin qərargahında Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin Azərbaycan prezidentliyinə seçkilər üzrə Mərkəzi Seçki Qərargahı mətbuat konfransı keçirmişdir.
== Nəticələri ==
1992-ci il iyunun 7-də keçirilmiş seçkilərdə Əliyev Əbülfəz Elçibəy Qədirqulu oğlu Prezident seçilmişdir. Seçici siyahılarına daxil edilmiş seçicilərin ümumi sayınm 76,3 faizi səsvermədə iştirak etmişdir.Lehinə seçicilərin 59,4 faizi səs vermişdir. Əlehinə səs vermişdir 38,0 faiz. Azərbaycan Konstitusiyası hələ qəbul olunmadığı üçün o, qeyri müəyyən müddətə Prezident seçildi.
== Seçimdən sonra ==
Müxtəlif dövrlərdə, sözügedən seçkilər ərəfəsində və sonrasında Azərbaycan Xalq Cəbhəsi funksionerləri tərəfindən verilən bəyənatların fonunda, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi lehinə seçki saxtakarlığına yol verildiyinə dair iddialar səsləndirilmişdir.
1993-cü il Azərbaycan Respublikası prezidenti seçkiləri
Azərbaycanda Prezident seçimləri — 1993-cü ildə Azərbaycan ərazisində baş tutdu. Seçimlərdə üç namizəd mübarizə apardı. Heydər Əliyev, səslərin 98.80 % topladı və Azərbaycan Prezidenti seçildi.
== Seçimdən əvvəl ==
== Nəticələri ==
Seçici fəallığının 97.60 % olduğu seçimdə, Heydər Əliyev səslərin 98.80 % topladı və 5 il müddətinə Azərbaycan Prezidenti seçildi.
1995-ci il Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinə seçkilər
1995-ci il Azərbaycan parlament seçkilər — Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi 1-ci çağırış seçkiləri.
== Zəmin ==
Seçkilərdən öncə proporsional seçki üzrə vahid deputat siyahılarında adı olan bir sıra Müsavat Partiyası və Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası üzvü müxtəlif cinayət işləri üzrə həbs olunmuşdur. İqtidar cinahı bu həbslərin hüquqi səbəbdən olduğunu iddia etsə də, Müsavat Partiyası və Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası rəhbərliyi bu həbslərin siyasi motivlər əsasında olduğunu iddia etmişdir.
19 sentyabr 1995-ci il tarixində sabiq xarici işlər naziri, istiqlalçı deputat, fizik, Müsavat Partiyasının proporsional seçki üzrə deputatlığa vahid namizədlər siyahısında 2-ci sırada olan Tofiq Qasımov həbs olunmuşdur. O, vətənə xəyanətdə və 1995-ci mart hadisələrində dövlət əleyhinə fəaliyyətdə günahlandırılırdı. Həmçinin sabiq millət vəkili, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının deputatlığa vahid namizədlər siyahısında 4-cü yerdə olan Fərəc Quliyev və hərbçi, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının deputatlığa vahid namizədlər siyahısında 6-cı yerdə olan Arif Paşayev də həbsdə idilər. Fərəc Quliyev dövrün Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin sədri Heydər Əliyevi qeyri-qanuni yolla hakimiyyətdən uzaqlaşdırma, Arif Paşayev isə xüsusi xidmət orqanı həbsxanasından qaçma üzrə həbs olunmuşdur. Müsavat Partiyası və Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası xaricində siyasi fəallardan rəsmi dövlət qeydiyyatında olmayan Azərbaycan İşçi Partiyası sədri Sabutay Hacıyev vətənə xəyanətdə və dövlət əleyhinə silahlı qiyamda günahlandırılaraq həbs edilmişdi. Onun rəhbərlik etdiyi partiya cəmiyyətdə sabiq prezident Ayaz Mütəllibov ilə əlaqələndirilirdi.
== Haqqında ==
1995-il noyabrın 12-də Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinə deputat seçkiləri keçirilmişdir.
1995-ci il Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər
1995-ci il Azərbaycan parlament seçkilər — Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi 1-ci çağırış seçkiləri.
== Zəmin ==
Seçkilərdən öncə proporsional seçki üzrə vahid deputat siyahılarında adı olan bir sıra Müsavat Partiyası və Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası üzvü müxtəlif cinayət işləri üzrə həbs olunmuşdur. İqtidar cinahı bu həbslərin hüquqi səbəbdən olduğunu iddia etsə də, Müsavat Partiyası və Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası rəhbərliyi bu həbslərin siyasi motivlər əsasında olduğunu iddia etmişdir.
19 sentyabr 1995-ci il tarixində sabiq xarici işlər naziri, istiqlalçı deputat, fizik, Müsavat Partiyasının proporsional seçki üzrə deputatlığa vahid namizədlər siyahısında 2-ci sırada olan Tofiq Qasımov həbs olunmuşdur. O, vətənə xəyanətdə və 1995-ci mart hadisələrində dövlət əleyhinə fəaliyyətdə günahlandırılırdı. Həmçinin sabiq millət vəkili, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının deputatlığa vahid namizədlər siyahısında 4-cü yerdə olan Fərəc Quliyev və hərbçi, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının deputatlığa vahid namizədlər siyahısında 6-cı yerdə olan Arif Paşayev də həbsdə idilər. Fərəc Quliyev dövrün Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin sədri Heydər Əliyevi qeyri-qanuni yolla hakimiyyətdən uzaqlaşdırma, Arif Paşayev isə xüsusi xidmət orqanı həbsxanasından qaçma üzrə həbs olunmuşdur. Müsavat Partiyası və Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası xaricində siyasi fəallardan rəsmi dövlət qeydiyyatında olmayan Azərbaycan İşçi Partiyası sədri Sabutay Hacıyev vətənə xəyanətdə və dövlət əleyhinə silahlı qiyamda günahlandırılaraq həbs edilmişdi. Onun rəhbərlik etdiyi partiya cəmiyyətdə sabiq prezident Ayaz Mütəllibov ilə əlaqələndirilirdi.
== Haqqında ==
1995-il noyabrın 12-də Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinə deputat seçkiləri keçirilmişdir.
2000-ci il Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər
2000-ci il Azərbaycan parlament seçkiləri — Milli Məclisə II çağırış seçkiləri.
== Zəmin ==
II çağırış Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər 2000-ci il noyabrın 5-nə təyin olunmuşdu.
İyulun 18-də Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı və Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin Qərarı ilə ölkədə əsas siyasi qüvvələri təmsil edən 17 nəfərdən ibarət Mərkəzi Seçki Komissiyası təşkil olundu. Tərkibinin 1/3 prinsipi ilə formalaşdırılması nəzərdə tutulan Komissiyanın 6 üzvü vahid çoxmandatlı seçki dairəsi üzrə seçilmiş deputatları Milli Məclisdə çoxluq təşkil edən və onların namizədliklərini təqdim edən siyasi partiyanı (Yeni Azərbaycan Partiyasını), 6 üzvü vahid çoxmandatlı seçki dairəsi üzrə seçilmiş deputatları Milli Məclisdə azlıq təşkil edən və onların namizədliklərini təqdim edən siyasi partiyaları, qalan 5 nəfəri isə heç bir siyasi partiyaya mənsub olmayan və onların namizədliklərini təqdim edən deputatları təmsil edirdi.
"Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər haqqında" Qanunun 12-ci maddəsinin 5-ci bəndinə uyğun olaraq seçkilərə 110 gün qalmış, yəni 2000-ci il iyulun 18-dən gec olmayaraq birmandatlı seçki dairələrinin yaradılması sxemi və qrafik təsviri Mərkəzi Seçki Komissiyası tərəfindən təsdiq olunmalı idi, lakin seçkilərə hazırlığın başlanğıc mərhələsində yaranmış müəmmalı vəziyyət MSK-nın yeni tərkibdə fəaliyyətə başlamasına imkan vermirdi. Mərkəzi Seçki Komissiyasının Azərbaycan Milli İstiqlal və Azərbaycan Xalq Cəbhəsi partiyalarını təmsil edən 6 üzvü dönə-dönə edilən xəbərdarlığa rəğmən, iclasa gəlmir və yetərsay olmadığına görə Komissiya öz səlahiyyətlərini icra edə bilmirdi.
İyulun 19-da Mərkəzi Seçki Komissiyasının təkrarən iclası çağırılmış və təyin edilmiş bütün üzvlərin hər biri bu barədə məlumatlandırılmışdı. Komissiyanın yuxarıda göstərilən 6 üzvü bu dəfə də iclasa gəlməmiş və MSK-nın formalaşması baş tutmamışdı.
Yaranmış gərgin vəziyyətdən çıxmaq üçün Komissiyanın qalan üzvləri ölkə Prezidentinə xahişlə müraciət etdilər. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin sədrinə və ATƏT-in Demokratik Təsisatlar və İnsan Hüquqları Bürosunun rəhbərinə də belə müraciətlər olundu.
2003-cü il Azərbaycan Respublikası prezidenti seçkiləri
2003-cü il Azərbaycanda Prezident seçkiləri — Azərbaycan ərazisində baş tutan növbəti (beşinci) Prezident seçkiləri. Prezident seçkiləri oktyabrın ayının üçüncü çərşənbə gününə, yəni oktyabrın 15-nə təyin edildi.
Prezident seçkilərində 11 nəfərin namizədliyi qeydə alındı — Azərbaycan Naminə Alyans Partiyasının (ANAP) namizədi Abutalıb Səmədov, Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasının (AMİP) namizədi Etibar Məmmədov, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının (AXCP) namizədi Əli Kərimli, Müasir Müsavat Partiyasının (MMP) namizədi Hafiz Hacıyev, Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP) namizədi İlham Əliyev, Ədalət Partiyasının "ƏDALƏT" namizədi İlyas İsmayılov, Milli Vəhdət Partiyasının (MVP) namizədi Yunus Oğuz, Müsavat Partiyasının "MÜSAVAT" namizədi İsa Qəmbər, Azərbaycan Liberal Partiyasının (ALP) namizədi Lalə Hacıyeva, bitərəf namizəd Qüdrət Həsənquliyev, Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyasının (VHP) namizədi Sabir Rüstəmxanlı.
Prezident seçkilərindən əvvəl AXCP namizədi Əli Kərimli AMİP namizədi Etibar Məmmədovun xeyrinə, ANAP namizədi Abutalıb Səmədov və MVP namizədi Yunis Oğuz isə YAP namizədi İlham Əliyevin xeyrinə namizədliyini geri götürdü.
Eyni zamanda AMİP namizədi Etibar Məmmədovun namizədliyi Azərbaycan Liberal Demokrat Partiyası tərəfindən də dəstklənmişdir.
Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyevin səhhətində olan problemlərə görə Prezident seçkilərində mübarizə aparmağdan imtina etdi və namizədliyini oğlu — Milli Məclisin deputatı, avqustun 4-dən isə Azərbaycanın Baş naziri olan İlham Əliyevin xeyrinə geri götürdü. Prezident seçkilərinin rəsmi nəticələrinə əsasən İlham Əliyev 76,84 % səslə Prezident seçildi. Onun əsas rəqibi hesab olunan İsa Qəmbər isə 13,97 % səs topladı,
amma sıralarında İsa Qəmbərin sədri olduğu Müsavat Partiyası, digər müxalif siyasi partiyalar və bitərəf seçicilərindən olduğu insanlar Prezident seçkilərinin rəsmi nəticələrindən razı deyildilər. Prezident seçkilərinin rəsmi nəticələrinin elan edilməsindən sonra insanlar Müsavat Partiyasının Qərargahının qarşısına toplaşdı, bir gün sonra isə yüz minlərlərlə insan "Azadlıq" meydanına toplaşdı. Oktyabrın 16-da "Azadlıq" meydanının insanlardan "təmizlənməsi" üçün başlanılan və Daxili İşlər Nazirliyinin, Daxili Qoşunların cəlb olunduğu proses, polis qəddarlığı ilə yadda qaldı.
2005-ci il Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinə seçkilər
2005-ci il Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər — Milli Məclisə 3-çağırış seçkilər 2005-ci il 6 noyabrda keçirilmişdir.
== Tarixçə ==
Mərkəzi Seçki Komissiyası Azərbaycan Respublikasının 27 may 2003-cü il tarixli Qanununun 3.5-ci və 3.6-cı maddələrinə uyğun olaraq, 2005-ci il noyabrın 6-da Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə keçiriləcək seçkilərlə əlaqədar özünün qərarları ilə 2005-ci ildə:
Demokratik Azərbaycan Dünyası Partiyası, Azərbaycan Azad Respublikaçılar Partiyası, Azərbaycan Demokratik Maarifçilik Partiyası və Azərbaycan Respublikaçılar Partiyası tərəfindən 21 iyulda yaradılmış "İslahat" ;
Müsavat Partiyası, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası və Azərbaycan Demokrat Partiyası tərəfindən 21 iyulda yaradılmış "Azadlıq";
Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası, Azərbaycan Sosial Demokrat Partiyası və Azərbaycan Milli Hərəkat Partiyası tərəfindən 21 iyulda yaradılmış "Yeni Siyasət-yeS";
Vəhdət və Birlik partiyaları tərəfindən 24 iyulda yaradılmış "Azərbaycançı Qüvvələr";
Ədalət Partiyası, Vahid Azərbaycan Milli Birlik Partiyası və Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası tərəfindən 24 iyulda yaradılmış "Demokratik Azərbaycan";
Azərbaycan Xalq Demokratik Partiyası və Vahid Azərbaycan Partiyası tərəfindən 24 iyulda yaradılmış "Azərbaycan Naminə Seçki Bloku";
Qorqud Partiyası, Azərbaycan Dirçəliş və Tərəqqi Partiyası tərəfindən 27 iyulda yaradılmış "Azərbaycan Tərəqqi Alyansı";
Azərbaycan Mübarizlər Partiyası və Azərbaycan Milli Dövlətçilik Partiyası tərəfindən 15 avqustda yaradılmış "Birlik" siyasi partiyalar bloklarını qeydə aldı.
== Seçkilər ==
Azərbaycan Respublikasının Seçki Məcəlləsinə uyğun olaraq 2005-ci il sentyabrın 7-dən etibarən ölkədə seçkiqabağı təşviqat başlanmış və seçkilərə 24 saat qalmış, yəni noyabrın 5-i saat 8.00-a kimi davam etdirilmişdir.
MSK-nın iclasında ödənişsiz efir vaxtının adları çəkilən seçki subyektləri arasında bölgüsü məqsədilə püşkatma keçirildi və seçkiqabağı təşviqat dövründə onlara ayrılan ödənişsiz efir vaxtı bölgüsünün nəticələrini əks etdirən cədvəllər təsdiq olundu.
Seçki günündə – 2005-ci il noyabrın 6-da ölkənin 125 seçki dairəsində səsvermə keçirildi.
Dairə seçki komissiyalarının qərarları ilə 37 seçki məntəqəsi üzrə səsvermənin nəticələri etibarsız sayılmışdı. Əvvəlkilərdən fərqli olaraq Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatları yalnız majoritar seçki sistemi üzrə seçilirdi. İlk dəfə idi ki, Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ ərazisi üzrə yaradılmış 122 saylı Xankəndi seçki dairəsində də səsvermə təşkil olunmuşdu.
2005-ci il noyabrın 23-də Mərkəzi Seçki Komissiyası noyabrın 6-da Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə keçirilmiş seçkilərin nəticələrinin yoxlanılması və təsdiq edilməsinə baxılması üçün səsvermənin ümumi yekunları haqqında MSK-nın protokolunu, eləcə də dairə seçki komissiyalarının protokollarını onlara əlavə edilən sənədlərlə birlikdə Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsinə təqdim etdi.
Məcəllənin tələblərinə cavab vermədiyindən 6 dairə seçki komissiyasının protokolları təsdiq edilmədi.
2005-ci il Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər
2005-ci il Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər — Milli Məclisə 3-çağırış seçkilər 2005-ci il 6 noyabrda keçirilmişdir.
== Tarixçə ==
Mərkəzi Seçki Komissiyası Azərbaycan Respublikasının 27 may 2003-cü il tarixli Qanununun 3.5-ci və 3.6-cı maddələrinə uyğun olaraq, 2005-ci il noyabrın 6-da Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə keçiriləcək seçkilərlə əlaqədar özünün qərarları ilə 2005-ci ildə:
Demokratik Azərbaycan Dünyası Partiyası, Azərbaycan Azad Respublikaçılar Partiyası, Azərbaycan Demokratik Maarifçilik Partiyası və Azərbaycan Respublikaçılar Partiyası tərəfindən 21 iyulda yaradılmış "İslahat" ;
Müsavat Partiyası, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası və Azərbaycan Demokrat Partiyası tərəfindən 21 iyulda yaradılmış "Azadlıq";
Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası, Azərbaycan Sosial Demokrat Partiyası və Azərbaycan Milli Hərəkat Partiyası tərəfindən 21 iyulda yaradılmış "Yeni Siyasət-yeS";
Vəhdət və Birlik partiyaları tərəfindən 24 iyulda yaradılmış "Azərbaycançı Qüvvələr";
Ədalət Partiyası, Vahid Azərbaycan Milli Birlik Partiyası və Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası tərəfindən 24 iyulda yaradılmış "Demokratik Azərbaycan";
Azərbaycan Xalq Demokratik Partiyası və Vahid Azərbaycan Partiyası tərəfindən 24 iyulda yaradılmış "Azərbaycan Naminə Seçki Bloku";
Qorqud Partiyası, Azərbaycan Dirçəliş və Tərəqqi Partiyası tərəfindən 27 iyulda yaradılmış "Azərbaycan Tərəqqi Alyansı";
Azərbaycan Mübarizlər Partiyası və Azərbaycan Milli Dövlətçilik Partiyası tərəfindən 15 avqustda yaradılmış "Birlik" siyasi partiyalar bloklarını qeydə aldı.
== Seçkilər ==
Azərbaycan Respublikasının Seçki Məcəlləsinə uyğun olaraq 2005-ci il sentyabrın 7-dən etibarən ölkədə seçkiqabağı təşviqat başlanmış və seçkilərə 24 saat qalmış, yəni noyabrın 5-i saat 8.00-a kimi davam etdirilmişdir.
MSK-nın iclasında ödənişsiz efir vaxtının adları çəkilən seçki subyektləri arasında bölgüsü məqsədilə püşkatma keçirildi və seçkiqabağı təşviqat dövründə onlara ayrılan ödənişsiz efir vaxtı bölgüsünün nəticələrini əks etdirən cədvəllər təsdiq olundu.
Seçki günündə – 2005-ci il noyabrın 6-da ölkənin 125 seçki dairəsində səsvermə keçirildi.
Dairə seçki komissiyalarının qərarları ilə 37 seçki məntəqəsi üzrə səsvermənin nəticələri etibarsız sayılmışdı. Əvvəlkilərdən fərqli olaraq Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatları yalnız majoritar seçki sistemi üzrə seçilirdi. İlk dəfə idi ki, Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ ərazisi üzrə yaradılmış 122 saylı Xankəndi seçki dairəsində də səsvermə təşkil olunmuşdu.
2005-ci il noyabrın 23-də Mərkəzi Seçki Komissiyası noyabrın 6-da Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə keçirilmiş seçkilərin nəticələrinin yoxlanılması və təsdiq edilməsinə baxılması üçün səsvermənin ümumi yekunları haqqında MSK-nın protokolunu, eləcə də dairə seçki komissiyalarının protokollarını onlara əlavə edilən sənədlərlə birlikdə Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsinə təqdim etdi.
Məcəllənin tələblərinə cavab vermədiyindən 6 dairə seçki komissiyasının protokolları təsdiq edilmədi.
2008-ci il Azərbaycan Respublikası prezidenti seçkiləri
2008-ci il Azərbaycan Respublikası prezidenti seçkiləri — Azərbaycan Respublikası Prezidenti postuna keçirilən 6-cı rəsmi seçkilərdir. Seçkilər 15 oktyabr 2008-ci ildə keçirilib. Seçkilərdə səsvermə hüququna malik olan vətəndaşların 75,64%-i (3,700,634 vətəndaş) iştirak edib. Seçkilərdə prezident İlham Əliyev ikinci dəfə qalib gələrək ikinci müddətə prezident səlahiyyətlərinin icrasına başlayıb.
== Maliyyələşmə ==
Bu prezident seçkiləri üçün dövlət büdcəsindən 21,7 milyon manat ayrılmışdır.
== Nəticələr ==
== Mənbə ==
Səsvermənin nəticələri haqqında Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Seçki Komissiyasının protokolu. msk.gov.az (az.)
Seçkilər, Prezidnet, 15 oktyabr 2008.
2010-cu il Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinə seçkilər
Azərbaycanda parlament seçkiləri (2010) — 7 noyabr 2010-cu il tarixində Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinin IV çağırışı üçün keçirilmiş parlament seçkilər.
Seçkilərdə 33 siyasi partiya və 5 seçki bloku iştirak etmişdir. Seçkilər 125 tək mandatlı seçki dairə üzrə keçirilmişdir. Hər seçki dairəsi üzrə ən çox səs almış şəxs deputat seçilmişdir. Bu səbəbdən seçkiləri səs sayına görə 2-ci sırada bitirmiş Müsavat Partiyası (2.01%) mandat qazana bilməmişdir. Eyni zamanda Azərbaycan Demokratik İslahatlar Siyasi Partiyası və Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyasının daxil olduğu Demokratiya Seçki Bloku 3,27% səs alaraq 4 mandat, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası və Müsavat Partiyasından ibarət AXCP-Müsavat Seçki Bloku isə 3,14% səs alaraq 0 mandat qazanmışdır.
== Seçkilər ==
Milli Məclisin 4-cü çağırışının seçkiləri 7 noyabr tarixində keçirildi. Seçkilərdən əvvəl Milli Məclisin 3-cü çağırışının 25 deputatı yeni seçkilərdə iştirak etməyəcəklərini bildirmişdilər.
Seçkilər xarici nəzarətçilər tərəfindən nəzarət edilirdi. Seçkilərin nəticələrinə əsasən Yeni Azərbaycan Partiyası səsvermədə üstünlük qazanaraq 125 mandatdan 72-sini qazandı.
2010-cu il Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər
Azərbaycanda parlament seçkiləri (2010) — 7 noyabr 2010-cu il tarixində Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinin IV çağırışı üçün keçirilmiş parlament seçkilər.
Seçkilərdə 33 siyasi partiya və 5 seçki bloku iştirak etmişdir. Seçkilər 125 tək mandatlı seçki dairə üzrə keçirilmişdir. Hər seçki dairəsi üzrə ən çox səs almış şəxs deputat seçilmişdir. Bu səbəbdən seçkiləri səs sayına görə 2-ci sırada bitirmiş Müsavat Partiyası (2.01%) mandat qazana bilməmişdir. Eyni zamanda Azərbaycan Demokratik İslahatlar Siyasi Partiyası və Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyasının daxil olduğu Demokratiya Seçki Bloku 3,27% səs alaraq 4 mandat, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası və Müsavat Partiyasından ibarət AXCP-Müsavat Seçki Bloku isə 3,14% səs alaraq 0 mandat qazanmışdır.
== Seçkilər ==
Milli Məclisin 4-cü çağırışının seçkiləri 7 noyabr tarixində keçirildi. Seçkilərdən əvvəl Milli Məclisin 3-cü çağırışının 25 deputatı yeni seçkilərdə iştirak etməyəcəklərini bildirmişdilər.
Seçkilər xarici nəzarətçilər tərəfindən nəzarət edilirdi. Seçkilərin nəticələrinə əsasən Yeni Azərbaycan Partiyası səsvermədə üstünlük qazanaraq 125 mandatdan 72-sini qazandı.
2013-cü il Azərbaycan Respublikası prezidenti seçkiləri
2013-cü il Azərbaycan Respublikası prezidenti seçkiləri — Azərbaycan Respublikası Prezidenti postuna keçirilən VII rəsmi ümumilli seçkilər. Seçkilər 2013-cü ilin oktyabr ayının 9-da keçirilib. 10 namizəd seçkidə iştirak edib. Seçici fəallığı 72,31 % olub. İlham Əliyev 3-cü dəfə seçkilərin qalibi olub.
== Seçki qaydaları ==
Mərkəzi Seçki Komissiyası oktyabrın 9-da keçiriləcək prezident seçkisinin təqvim planını təsdiqləyib. Təqvimə görə, seçkiqabağı təşviqat sentyabrın 16-da başlanacaq və oktyabrın 8-dək davam edəcək. Prezidentliyə namizədlərin qeydiyyatı üçün zəruri sənədlərin təqdim olunması avqustun 20-dən başlanır və sentyabrın 9-da başa çatır. Seçkilərin monitorinqinin aparılması ilə bağlı vətəndaşlardan, namizədin nümayəndələrindən, QHT-lərdən, beynəlxalq müşahidəçilərdən (qanunda nəzərdə tutulmuş qaydada dəvətlə gələn və MSK-da qeydiyyatdan keçən) müraciətlər sentyabrın 29-dək qəbul olunur. Exit-poll-un keçirilməsi ilə bağlı müraciətlər sentyabrın 19-dan qəbul olunur və sentyabrın 29-dək baxılır.
2013 Azərbaycan Prezident seçkiləri
2013-cü il Azərbaycan Respublikası prezidenti seçkiləri — Azərbaycan Respublikası Prezidenti postuna keçirilən VII rəsmi ümumilli seçkilər. Seçkilər 2013-cü ilin oktyabr ayının 9-da keçirilib. 10 namizəd seçkidə iştirak edib. Seçici fəallığı 72,31 % olub. İlham Əliyev 3-cü dəfə seçkilərin qalibi olub.
== Seçki qaydaları ==
Mərkəzi Seçki Komissiyası oktyabrın 9-da keçiriləcək prezident seçkisinin təqvim planını təsdiqləyib. Təqvimə görə, seçkiqabağı təşviqat sentyabrın 16-da başlanacaq və oktyabrın 8-dək davam edəcək. Prezidentliyə namizədlərin qeydiyyatı üçün zəruri sənədlərin təqdim olunması avqustun 20-dən başlanır və sentyabrın 9-da başa çatır. Seçkilərin monitorinqinin aparılması ilə bağlı vətəndaşlardan, namizədin nümayəndələrindən, QHT-lərdən, beynəlxalq müşahidəçilərdən (qanunda nəzərdə tutulmuş qaydada dəvətlə gələn və MSK-da qeydiyyatdan keçən) müraciətlər sentyabrın 29-dək qəbul olunur. Exit-poll-un keçirilməsi ilə bağlı müraciətlər sentyabrın 19-dan qəbul olunur və sentyabrın 29-dək baxılır.
2014 Türkiyə prezident seçkiləri
2014 Türkiyə Prezident Seçkisi (türk. 2014 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi) — Görevdeki prezidenti Abdullah Gülün səlahiyyət müddətinin 28 avqust 2014-cü sona çatması və yerinə gələcək 12. prezidentini müəyyən etmək üçün ediləcək olan seçki. Seçki tarixi, Türkiyə Yüksək Seçim Kurulu tərəfindən ilk turu 10 avqust 2014 Bazar günü, seçkinin ikinci tura qalması vəziyyətində isə ikinci səsvermə 24 avqust 2014 Bazar günü olaraq təyin olundu. Yurd xaricində yaşayan Türklər üçün olduqları ölkədə səs istifadə etmə tarixləri ilk tur üçün 31 İyul - 3 Avqust 2014, ikinci dövr seçimi isə 17-20 Avqust 2014 olaraq açıqlandı.
== Namizədlər ==
Ədalət və İnkişaf Partiyasının ən real, yeganə namizədi və Türkiyə Baş naziri Rəcəb Tayyib Ərdoğandır.
2015-ci il Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinə seçkilər
Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə V çağırış seçkiləri — 1 noyabr 2015-ci ildə Azərbaycanın 125 Seçki dairəsi üzrə keçirilmiş parlament seçkiləridir. Seçkidə seçicilərin 55,7%-i (2,897,188 nəfər) iştirak edib. Seçkilərin nəticələrinə əsasən İlham Əliyevin sədri olduğu Yeni Azərbaycan Partiyası əksər seçki dairələrində qalib gələrək seçkilərdə qələbə qazandı .
== Sonuncu seçkilər ==
2010-cu ildə Milli Məclisə keçirilmiş son seçkilərdə Yeni Azərbaycan Partiyası 72 dairədə daha çox səs toplayaraq qalib gəlmişdir. 41 dairədə bitərəf namizədlər, 12 seçki dairəsində isə digər partiya nümayəndələri qalib olmuşdur. 2013-cü il prezident seçkilərində İlham Əliyev qələbə qazanmışdır.
== Seçki Öncəsi ==
Azərbaycan Xalq Partiyası, Azadlıq Partiyası, Klassik Xalq Cəbhəsi Partiyası, Aydınlar Partiyası, Azad Demokratlar Partiyası, Böyük Azərbaycan Partiyası, Vətəndaş və İnkişaf Partiyası, Azərbaycan Liberal Demokrat Partiyası tərəfindən Azadlıq-2015 Seçki Bloku təsis olundu.
== Seçki günü ==
Saat 08:00-da başlayan seçkilər saat 19:00-da başa çatıb. Seçkilərdə 15 siyasi partiya və daha 7 partiyadan ibarət olan bir seçki bloku iştirak edib. Ümumilikdə 125 mandat üzrə 767 namizəd mübarizə aparıb.
2015-ci il Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər
Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə V çağırış seçkiləri — 1 noyabr 2015-ci ildə Azərbaycanın 125 Seçki dairəsi üzrə keçirilmiş parlament seçkiləridir. Seçkidə seçicilərin 55,7%-i (2,897,188 nəfər) iştirak edib. Seçkilərin nəticələrinə əsasən İlham Əliyevin sədri olduğu Yeni Azərbaycan Partiyası əksər seçki dairələrində qalib gələrək seçkilərdə qələbə qazandı .
== Sonuncu seçkilər ==
2010-cu ildə Milli Məclisə keçirilmiş son seçkilərdə Yeni Azərbaycan Partiyası 72 dairədə daha çox səs toplayaraq qalib gəlmişdir. 41 dairədə bitərəf namizədlər, 12 seçki dairəsində isə digər partiya nümayəndələri qalib olmuşdur. 2013-cü il prezident seçkilərində İlham Əliyev qələbə qazanmışdır.
== Seçki Öncəsi ==
Azərbaycan Xalq Partiyası, Azadlıq Partiyası, Klassik Xalq Cəbhəsi Partiyası, Aydınlar Partiyası, Azad Demokratlar Partiyası, Böyük Azərbaycan Partiyası, Vətəndaş və İnkişaf Partiyası, Azərbaycan Liberal Demokrat Partiyası tərəfindən Azadlıq-2015 Seçki Bloku təsis olundu.
== Seçki günü ==
Saat 08:00-da başlayan seçkilər saat 19:00-da başa çatıb. Seçkilərdə 15 siyasi partiya və daha 7 partiyadan ibarət olan bir seçki bloku iştirak edib. Ümumilikdə 125 mandat üzrə 767 namizəd mübarizə aparıb.
2020 Azərbaycan parlament seçkiləri
Azərbaycanda Parlament seçkiləri (2020) — Fevralın 9-da baş tutan Milli Məclisə VI çağırış seçkiləridir. Bundan əlavə, müstəqillik tarixindəki ilk növbədənkənar parlament seçkiləridir.
Majoritar seçki sistemi ilə keçirilən seçkilərdə Azərbaycan Respublkasının Milli Məclisinin 125 deputatının seçilməsi nəzərdə tutulur.
== Seçki sistemi ==
Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinin 125 deputatı 5 il müddətinə təkmandatlı seçki dairələrindən sadə səs çoxluqlu majoritar seçki sistemi, ümumi, bərabər və birbaşa seçki hüququ əsasında sərbəst, şəxsi və gizli səsvermə yolu ilə seçilir.
Azərbaycan Respublikasının seçkilərdə iştirak etmək hüququna malik olan hər bir vətəndaşı qanunla müəyyən edilmiş qaydada Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı seçilə bilər. 18 yaşına çatmamış və məhkəmənin qərarı ilə fəaliyyət qabiliyyətsizliyi təsdiq olunmuş şəxslər bu hüquqdan məhrumdur. Həmçinin, hərbi qulluqçuların, hakimlərin, dövlət məmurlarının, din xadimlərinin, məhkəmənin qanuni qüvvəyə minmiş hökmü ilə azadlıqdan məhrum edilmiş şəxslərin, konstitusiyada və qanunda nəzərdə tutulan digər şəxslərin seçilmək hüququ qanunla məhdudlaşdırıla bilər.
== Hazırlıq işləri ==
2019-cu il may ayının 14-də Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP) Baş Katibi Əli Əhmədov Azərbaycanda Parlament seçkilərinin təyin olunduğu ildə, yəni 2020-ci ildə baş tutacağını bildirdi.
2019-cu il noyabrın 28-i saat 11:00-da Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP) Siyasi Şurasının təcili iclasının baş tutacağı açıqlandı. Azərbaycanın Baş naziri Əli Əsədovun da qatıldığı və bir saat davam edən iclasın nəticəsində, V çağırış Milli Məclisin buraxılması ilə bağlı Prezidentə müraciət edilməsinə dair qərar qəbul olunduğu açıqlandı.
ABŞ Prezident seçkiləri (1788-1789)
ABŞ Prezident Seçkiləri (1788 - 1789) (ing. United States presidential election, 1788–1789) — Amerika Birləşmiş Ştatlarında keçirilmiş ilk prezident seçkisi. Seçkidə Corc Vaşinqton tək namizəd kimi qatılmış və qələbə qazanmışdır. Corc Vaşinqtonun vitse prezidenti olan Con Adams isə səkkiz namizədin arasından seçilmişdir.
ABŞ Prezident seçkiləri (1792)
1792 ABŞ Prezident Seçkisi (ing. United States presidential election, 1792) - Amerika Birləşmiş Ştatlarında keçirilmiş ikinci prezident seçkisi. Seçkidə Corc Vaşinqton tək namizəd kimi qatılmış və qələbə qazanmışdır. Corc Vaşinqtonun 1788 - 1789 ABŞ Prezident seçkiləri zamanı vitse prezidenti olmuş Con Adams 1792-ci ildə keçirilmiş seçkilər zamanıda vitse prezident vəzifəsini tutmuşdur.
ABŞ Prezident seçkiləri (1796)
1796 ABŞ Prezident Seçkisi (ing. United States presidential election, 1796) — Amerika Birləşmiş Ştatlarında keçirilmiş sayca III prezident seçkisi.
Seçkidə Con Adams və Tomas Cefferson əsas namizədlər kimi yarışmış və Con Adams seçiçilərin 53.4% alaraq II ABŞ prezidenti seçilmişdir. Con Adamsın vitse prezidenti isə seçkidə ona əsas rəqib olmuş
Tomas Cefferson olmuşdur.
ABŞ Prezident seçkiləri (2012)
ABŞ Prezident seçkisi (2012) (ing. United States presidential election of 2012) — 6 noyabr 2012-ci il tarixində ABŞ-də keçirilmiş, sayca 57-ci prezident seçkisi. ABŞ Demokrat Partiyası 2012-ci il üçün ilkin seçkilər keçirməmiş, ABŞ Prezidenti Barak Obamaın namizədliyini irəli sürmüşdür.
ABŞ-də hər 10 ildən bir keçirilən əhalinin siyahıya alınması, sonuncu dəfə 2010-cu ildə keçirilmişdir. Belə siyahıya alınmaya əsasən hansı ştatın nə qədər nümayəndə vermək hüququ olduğu müəyyən edilir. ABŞ Prezident Seçkilərinin ən önəmli cəhəti hər bir ştatdan əldə olunan nəticənin, ümumi nəticədən üstün tutulmasıdır. Buna misal olaraq, 2000-ci ildə keçirilən seçkiləri göstərmək olar. Həmin seçkilərdə Corc Uoker Buş 50.456.002 onun rəqibi Albert Qor isə 50.999.897 seçinin səsini toplamışdır. Ümumi seçkini Albert Qor qazansa da, 30 ştatda üstünlük əldə etmiş Corc Uoker Buş prezident seçilmişdir. Bu baxımdan ümumi say çoxluğundan daha çox, ayrı-ayrı ştatlarda üstünlük qazanmaq, namizədlər üçün daha önəmlidir.
ABŞ Prezident seçkiləri (2016)
2016 ABŞ prezident seçkiləri — 8 noyabr 2016 tarixində keçiriləcəkdir. Bu seçkilər 58-ci ABŞ prezident seçkiləri olacaq. ABŞ-nin indiki başçısı Barak Obama bu vəzifəyə iki dəfə seçilmiş olduğu üçün üçüncü bir dəfə namizəd olması mümkün deyil. Partiyaların namizədləri ön seçkilərdə müəyyən edilir.
ABŞ Prezident seçkiləri (2020)
2020-ci il ABŞ Prezident seçkiləri — 2020-ci il 3 noyabrda ABŞ-də keçiriləcək prezident seçkiləridir. Bu seçkilərin nəticəsi Amerikanın 46-cı prezidentini bəlli edəcək (əgər Donald Tramp 2-ci dəfə prezident seçilməsə). Praymeriz nəticəsinə uyğun olaraq seçkilərə iki namizəd qatıldı. Respublikaçılar Partiyasını təmsil edən Donald Tramp və ona qarşı Demokratlar Partiyasından olan namizəd Co Bayden.
== Qaydalar ==
ABŞ-də mövcud seçki sisteminə görə dövlət başçısı 538 nəfərdən ibarət Seçkiçilər Kollegiyası tərəfindən seçilir. Hər bir ştatı təmsil edən seçkiçilərin sayı Konqresdə həmin ştatın nümayəndələrinin sayına bərabərdir. Seçkiçilər seçkilərdə əvvəlcə onların ştatında qalib gəlmiş namizədə səs verməlidirlər, lakin bunu bir vəzifə kimi tələb edən qanun yoxdur. Beləliklə, namizəd öz opponenti ilə müqayisədə daha çox amerikalının səsini topladığı halda, seçkiçilərin həmin namizədə daha az səs verməsi nəticəsində uduza bilər.
== Nəticələr ==
Noyabrın 4-nə olan nəticələrə əsasən Co Bayden 70.106.680 seçici səsi, Donald Tramp isə 67.356.298 səs qazanıb. 94 faiz bülletenlərin sayılmasından sonra Bayden səslərin 49,3%, Donald Tramp isə 49,1 faizini toplayıb.