Sfragistika
Sfragistika (q.yun. σφραγίς “möhür”) və ya sigilloqrafiya ( lat. sigillum “möhür”) — möhürləri (matrisləri) və onların müxtəlif materiallardakı təəssüratlarını öyrənən köməkçi tarix elmi.
== Elmin formalaşması ==
Əvvəlcə sənədlərin həqiqiliyinin müəyyən edilməsi ilə məşğul olan diplomatikanın bir hissəsi kimi hazırlanmışdır. Yaxın Şərqdə kütləvi arxeoloji tədqiqatların başlaması və əhəmiyyətli miqdarda arxeoloji materialın - həm də möhürlərin (Mesopotamiya sivilizasiyalarının və Misirin silindr möhürləri, qədim qalxan möhürləri, Bizans və Avropa orta əsrlərinin asma metal möhürləri) meydana çıxması ilə, və keramika üzərində izlər (mixi arxivlərdən gil lövhələr, qablar üzərindəki izlər və s.) - sfragistika arxeoloji mədəniyyətin, dövlətin və ya sivilizasiyanın möhürlərinin cəminin təsnifatı ilə məşğul olan tarix elminin sahəsi kimi inkişaf etməyə başladı xronologiya və tipləşdirmə, habelə dövlətdaxili, dövlətlərarası və şəxsi münasibətlərin sfragistik materialda əks olunması.
Sfragistik materiallar epiqrafik, onomastik və heraldik məlumatların mühüm mənbəyidir.
== Ədəbiyyat ==
Иванов П. Сборник снимков с древних печатей, приложенных к грамотам и другим юридическим актам, хранящимся в Московском архиве Министерства юстиции, составленный директором Архива П. Ивановым. — Москва : тип. С. Селивановского, 1858. — [2], IV, 43 с.