VAXTA

II Vaxtanq — II Demetrenin edamından sonra 3 il boyunca gürcü kralı olmuşdu. Onu bu vəzifəyə Abaqa xan təyin etmişdi. Abaqa xanın qızı Ölcatayla evlənən Vaxtanq atasından 1 il əvvəl öldü və yerinə VIII David keçdi.

II Vaxtanq Tangik (doğum və vəfat tarixləri bilinmir) – Aşağı Xaçın knyazı. Sərkis Zaxaryan və Saakanduxt Arsruninin qızı olan Xorişə xatunla evlənmiş, üç oğlu və üç qızı olmuşdur: 1214-cü ildə Böyük oğlu Həsən Cəlal Xaçın taxtına oturmuşdur.

I Vaxtanq Qorqasali (gürc. ვახტანგ I გორგასალი; 440, Mtsxeta – 502, Ucarma, Kaxetiya) — Kartliyə (İberiya) 449–502-ci illərdə çarlıq etmişdir. Qorqasali farsca "Qurdbaşlı" demək idi("Qorq"-Canavar,"Sa"-baş). Həmin adı ona iranlılar vermişlər çünki o iranlılarla döyüşdə başına qurd təsviri olan dəbilqə qoyarmış. Ehtimala görə Vaxtanqın dəbilqəsi qızılla örtülmüş poladdan idi. == İslahatları == Vaxtanq Qorqasalinin adı ilə bir çox şəhərlərin və qalaların (Ucarma, Artanuci, Ciremi, Xornacubi qalası və s.) məbəd və kilsələrin ucaldılması bağlıdır. Onların arasında Kartlinin paytaxtının Msxetadan Tbilisiyə köçürülməsi xüsusi qeyd olunmalıdır. Vaxtanq həmçinin böyük kilsə islahatları keçirmişdir. Onun təşəbbüsü ilə kilsə başçısı Ranq Gürcüstanda baş yepiskopdan katalikosadək yüksəldildi. Bununla da kilsənin tam müstəqilliyinin əsası qoyuldu.O,ölkədən atəşpərəstləri qovdu.

VI Vaxtanq və ya Hüseynqulu xan (gürc. ვახტანგ VI) — XVIII əsr Kartli çarı, Gürcüstan dövlət xadimləri arasında ən məşhurlarından biri olmuş və ölkədə islahatlar etmişdir. Vaxtanq İslamı qəbul etmişdi. Hüseynqulu xan kimi tanınırdı. == Həyatı == 15.9.1675də şahzadə Levanın və ilk həyat yoldaşı Tuta Qurielinin oğlu olaraq doğuldu. 1703-1714cü illər arasında qəyyum kimi hakimiyyətdə olmuşdu. 1707-1709cu illərdə "Vaxtanq qanunları" toplusunu yayımladı. 1714-cü ildə çar olmaq üçün İrana getsə də müsəlman olmadığı üçün qəbul olunmadı və həbs olundu. Qardaşı Yese yerinə çar qoyuldu. == Həbs illəri == Sulxan-Saba Orbelianini həbsdə ikən Fransa kralı XIV Lüdovikə səfir göndərib yardım istəyən çar eyni yardımı papa XIII İnnokentivə VI Karldan da istəmişdi.

V Vaxtanq yaxud I Şahnəvaz xan — Muxrani qolundan ilk Kartli çarı. Vaxtanq İslamı qəbul etmişdi. Şahnəvaz xan kimi tanınırdı. == Həyatı == Çar I Rüstəm tərəfindən 1653-cü ildə vəliəhd təyin edilmişdi. II Abbas ona Şahnəvaz adını vermişdi. 1658-ci ildə çar elan olunmuşdu. == Hakimiyyəti == 1660-cı ildə Araqvi eristavı I Zaalı öldürtmüşdü. 1661-ci ildə oğlu I Arçili İmereti taxtına gətirmişdi. 1664-cü ildə I Arçili həm də Kaxetiya taxtına gətirdi. II Abbasdan sonra Səfəvi taxtına Şah Süleyman Səfəvi (II Səfi) çıxdı.

Vaxtanq Vukoloviç Beridze (gürc. ვახტანგ ვუკოლის ძე ბერიძე;30 may 1914, Kutaisi, Rusiya imperiyası – 21 dekabr 2000, Tbilisi) — gürcü sovet sənətşünası, sənətşünaslıq doktoru, Gürcüstan Milli Elmlər Akademiyasının akademiki (1974), professor, Georgi Çubinaşvili adına İnstitutun direktoru. Tiflisin fəxri vətəndaşı (1986). == Həyatı == Vaxtanq Beridze 30 may 1914-cü ildə dilçi alim, daha sonra Tbilisi Universitetinin professoru və Gürcüstan SSR Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü Vukol Mixayloviç Beridze və müəllim Elizabet Çxeidzenin ailəsində anadan olub. Ailənin yeganə övladı olan Vaxtanqın xaç atası yaxın ailə dostu, məşhur gürcü alimi Dmitri Uznadze idi. 1918-ci ildən Beridze ailəsi Tiflisdə yaşayırdı. Burada Vaxtanq fransız məktəbinə getmiş və əlavə təhsil almışdır. Üçüncü sinifdə isə gürcü məktəbinə keçmişdir. O, "Pələng dərisindəki cəngavər"in fransız dilinə tərcüməsinin müəllifi Elizabet Orbelianidən (qız soyadı Baqrationi) fransız dilini öyrənmişdir. Konservatoriya müəllimi Yevgeniya Çernyavskayadan musiqi təhsili almışdır.

Vaxtanq Kikabidze (19 iyul 1938, Tbilisi – 15 yanvar 2023, Tbilisi) — Sovet və gürcü müğənnisi, bəstəkarı, kino aktyoru, kinorejissoru, ssenaristi, siyasətçisi; Gürcüstan SSR xalq artisti (1980), Ukraynanın əməkdar artisti (2013), SSRİ Dövlət mükafatı laureatı (1978). Gürcüstan parlamentinin VII çağırış deputatı (2020-2023). == Həyatı == Vaxtanq Konstantinoviç Kikabidze 1938-ci ilin 19 iyulunda Tbilisi şəhərində anadan olub. 1961-ci ildə Tbilisi Xarici Dillər İnstitutuna daxil olub və paralel olaraq aktyorluq və müğənnilik karyerasını davam etdirib. Onun kinodakı ilk debütü 1966-cı ildə "Dağlarda görüş" filmindən başlayır. Aktyor bir sıra kinolarda çəkilsə də, ona əsl şöhrəti 1977-ci ildə Georgi Daneliyanın "Mimino" filmindəki baş rolu gətirib. Bu filmə görə o, SSRİ Dövlət Mükafatına layiq görülüb. Vaxtanq Kikabidze həmçinin populyar estrada müğənnisi kimi də şöhrət tapıb. O, 2023-cü il yanvarın 15-də Tbilisi xəstəxanasında, 85 yaşında beyin şişindən vəfat edib. 17 yanvar tarixində vida və vətəndaş anım mərasimi keçiriləcək.

Aleksandr Vissarionoviç Abaşeli (gürc. ალექსანდრე (ისააკ) ბესარიონის ძე აბაშელი;5 aprel 1812 – 29 sentyabr 1890, Tiflis) — gürcü şairi, romantiki, knyazı və general-mayoru. == Nəsl şəcərəsi == Gürcüstanın qədim aristokrat nəslinin nümayəndəsi idi. O, Polkovnik knyaz Vaxtanq Dmitriyeviç Orbelianinin (1769–1.03.1812) və Kartli-Kaxeti çarlığının sonuncudan əvvəlki çarı olan II İraklinin qızı knyaginya Təklə Baqrationinin (Fekla) (1776–1846) oğlu idi. == Həyatı == Vaxtanq Orbeliani 1812-ci il aprelin 5-də anadan olub. Onun atası, polkovnik Vaxtanq Dimitriyeviç Orbeliani gələcək şairin anadan olmasına iki ay qalmış üsyankar Kaxetiya kəndliləri tərəfindən öldürülüb. Atanın xatirəsinə oğula Vaxtanq adı verildi. Vaxtanqın anası Təklə Orbeliani çar II İraklinin ən kiçik sevimli qızı idi. Balaca Vaxtanq on üç yaşına qədər anasının himayəsi altında böyümüşdü. Anası ona oxumağı və yazmağı öyrətmişdi və Vaxtanqın dünyagörüşü onun təsiri altında formalaşmışdı.

Vaxtanq Qomelauri (gürc. ვახტანგ გომელაური; 24 dekabr 1975, Tbilisi) — gürcü siyasətçi, Gürcüstan Daxili İşlər naziri.

I Vaxtanq Qorqasali (gürc. ვახტანგ I გორგასალი; 440, Mtsxeta – 502, Ucarma, Kaxetiya) — Kartliyə (İberiya) 449–502-ci illərdə çarlıq etmişdir. Qorqasali farsca "Qurdbaşlı" demək idi("Qorq"-Canavar,"Sa"-baş). Həmin adı ona iranlılar vermişlər çünki o iranlılarla döyüşdə başına qurd təsviri olan dəbilqə qoyarmış. Ehtimala görə Vaxtanqın dəbilqəsi qızılla örtülmüş poladdan idi. == İslahatları == Vaxtanq Qorqasalinin adı ilə bir çox şəhərlərin və qalaların (Ucarma, Artanuci, Ciremi, Xornacubi qalası və s.) məbəd və kilsələrin ucaldılması bağlıdır. Onların arasında Kartlinin paytaxtının Msxetadan Tbilisiyə köçürülməsi xüsusi qeyd olunmalıdır. Vaxtanq həmçinin böyük kilsə islahatları keçirmişdir. Onun təşəbbüsü ilə kilsə başçısı Ranq Gürcüstanda baş yepiskopdan katalikosadək yüksəldildi. Bununla da kilsənin tam müstəqilliyinin əsası qoyuldu.O,ölkədən atəşpərəstləri qovdu.

Vaxtanq Qorqasali heykəli – İberiyanın Xosrovidlər sülaləsindən olan çarı Vaxtanq Qorqasalinın şərəfinə ucaldılmış atlı heykəldir. Heykəl Kür çayının sol sahilində, tarixi Metexi rayonu ərazisində, Metexi kilsəsinin qarşısında və Metexi körpüsünün yuxarısında yerləşir. == Tarixi == Vaxtanq Qorqasali Gürcüstan tarixinin ən mühüm şəxsiyyətlərindən biri olmaqla, Tbilisinin yaşayış məntəqəsi kimi inkişaf etdirilməsində əlahiddə rol oynamışdır. Onun heykəlinin ucaldığı yerdə əvvəl çar sarayı olmuş və kilsə ilə birlikdə bütün kompleks tarixi Metexi qalası ilə əhatələnmişdir. Lakin Gürcüstanın Çar Rusiyasına birləşdirilməsindən sonra sarayın yerində həbsxana inşa edilmiş, kilsə isə cəbbaxana kimi istifadə olunmuşdur. SSRİ dövründə Metexi kilsəsi və onun ətrafındakı ərazi təmizlənmiş, 1970-ci ildə isə Metexi təpəsi üzərində daş postament üzərində heykəltaraş Elquca Amaşukelinin Vaxtanq Qorqasali heykəli ucaldılmışdır. == Təsviri == Metexi təpəsi üzərində hündür saş postament üzərində yerləşən bürüncdən tökmə üsulu ilə hazırlanmış heykəlin üzü Qədim Tbilisi və onun mərkəzi meydanına baxır. Çar at üzərində oturmuş halda təsvir edilmişdir.

I Vaxtanq Qorqasali (gürc. ვახტანგ I გორგასალი; 440, Mtsxeta – 502, Ucarma, Kaxetiya) — Kartliyə (İberiya) 449–502-ci illərdə çarlıq etmişdir. Qorqasali farsca "Qurdbaşlı" demək idi("Qorq"-Canavar,"Sa"-baş). Həmin adı ona iranlılar vermişlər çünki o iranlılarla döyüşdə başına qurd təsviri olan dəbilqə qoyarmış. Ehtimala görə Vaxtanqın dəbilqəsi qızılla örtülmüş poladdan idi. == İslahatları == Vaxtanq Qorqasalinin adı ilə bir çox şəhərlərin və qalaların (Ucarma, Artanuci, Ciremi, Xornacubi qalası və s.) məbəd və kilsələrin ucaldılması bağlıdır. Onların arasında Kartlinin paytaxtının Msxetadan Tbilisiyə köçürülməsi xüsusi qeyd olunmalıdır. Vaxtanq həmçinin böyük kilsə islahatları keçirmişdir. Onun təşəbbüsü ilə kilsə başçısı Ranq Gürcüstanda baş yepiskopdan katalikosadək yüksəldildi. Bununla da kilsənin tam müstəqilliyinin əsası qoyuldu.O,ölkədən atəşpərəstləri qovdu.

Vaxtanq Qorqasali heykəli – İberiyanın Xosrovidlər sülaləsindən olan çarı Vaxtanq Qorqasalinın şərəfinə ucaldılmış atlı heykəldir. Heykəl Kür çayının sol sahilində, tarixi Metexi rayonu ərazisində, Metexi kilsəsinin qarşısında və Metexi körpüsünün yuxarısında yerləşir. == Tarixi == Vaxtanq Qorqasali Gürcüstan tarixinin ən mühüm şəxsiyyətlərindən biri olmaqla, Tbilisinin yaşayış məntəqəsi kimi inkişaf etdirilməsində əlahiddə rol oynamışdır. Onun heykəlinin ucaldığı yerdə əvvəl çar sarayı olmuş və kilsə ilə birlikdə bütün kompleks tarixi Metexi qalası ilə əhatələnmişdir. Lakin Gürcüstanın Çar Rusiyasına birləşdirilməsindən sonra sarayın yerində həbsxana inşa edilmiş, kilsə isə cəbbaxana kimi istifadə olunmuşdur. SSRİ dövründə Metexi kilsəsi və onun ətrafındakı ərazi təmizlənmiş, 1970-ci ildə isə Metexi təpəsi üzərində daş postament üzərində heykəltaraş Elquca Amaşukelinin Vaxtanq Qorqasali heykəli ucaldılmışdır. == Təsviri == Metexi təpəsi üzərində hündür saş postament üzərində yerləşən bürüncdən tökmə üsulu ilə hazırlanmış heykəlin üzü Qədim Tbilisi və onun mərkəzi meydanına baxır. Çar at üzərində oturmuş halda təsvir edilmişdir.

Vaxtanq Rçeulişvili (gürc. ვახტანგ რჩეულიშვილი; 1 yanvar 1954 – 13 aprel 2017) - gürcü iş adamı və siyasətçisi. 1992-2003-cü illərdə Gürcüstan parlamentinin üzvü, 1995-2003-cü illərdə Gürcüstan Sosialist Partiyasının lideri və Gürcüstanın ən böyük tikinti şirkəti Center Point Groupun təsisçisi idi. == Erkən karyerası == 1954-cü ildə Gürcüstan SSRİnin Tiflis şəhərində anadan olan Rçeulişvili 1977-ci ildə Tiflis Dövlət Universitetini fizika fakültəsini bitirir.1979-1982-ci illərdə Gənc Alimlər Klubunun vitse-prezidenti və 1982-1984-cü illərdə Gürcüstan Komsomol Mərkəzi Komitəsinin Müəllimlər Qrupunun rəhbəri olaraq çalışır. Daha sonra 1985-1987-ci illərdə Gürcüstan Milli Elmlər Akademiyasının İctimai Elmlər İnformasiya Mərkəzində işləmiş və 1987-ci ildən 1992-ci ilə qədər Gürcüstan Sülh Komitəsi sədrinin müavini vəzifəsində çalışmışdır. O, həmçinin bu dövrdə Gürcüstan televizor və qəzetlərində siyasi şərhçilik etmişdir. == Siyasi karyerası == Rçeulişvili 1992-ci ildə Eduard Şevardnadzenin rəhbərlik etdiyi Gürcüstan Vətəndaşları Birliyi partiyasından Gürcüstan parlamentinə seçildikdən sonra postsovet Gürcüstan siyasətində aktiv fiqura çevrildi. O, 1992-ci ildən 1995-ci ilə qədər parlamentin vitse-spikeri vəzifəsində işləmişdir. 1995-ci ilin avqustunda Şevardnadzenin hədəf alındığı avtomobil partlayışı nəticəsində yüngül xəsarət almışdır. Elə həmin il Gürcüstan Vətəndaşlar Birliyindən ayrıldı və Gürcüstan Sosialist Partiyasını qurdu.

Vaxtanq Talavoraz (doğum tarixi bilinmir – 1214) - 1182—1214 – cü illərdə hakimiyyətdə olmuş Xaçın knyazı. Hakimiyyəti Aterk ərazisini əhatə etmişdir. Xudavəng monastır kompleksinə daxil olan kafedral kilsə 1214-cü ildə Vaxtanq Taqavoraznın həyat yoldaşı Arzuxatun tərəfindən inşa etdirilmişdir. Vaxtanq, Həsən Monax və Mamaxatunun oğludur. O, Arzuxatun Arsruni ilə evli olmuşdur. Atasından bütün Xaçın ərazisinə hakimlik hüququnu miras almışdır. 1184-cü ildə Vaxtanqın sarayında Mxitar Qoş məşhur “Qanunnamə”sini tamamlamışdır. Vaxtanqın iki oğlu olmuş, onlardan biri – Qriqor uşaq vaxtı ölmüş, digər oğlu Həsən isə Səlcuqlularla döyüşdə öldürülmüşdür. Vaxtanqın ölümündən sonra Aterk ərazisi I Həsən tərəfindən idarə edilən Yuxarı Xaçın və II Vaxtanq Tanqik tərəfindən idarə edilən Aşağı Xaçın arasında bölünmüşdür. 1214-cü ildə Xudavəng monastırında Vaxtanqın məzarı üzərində, xanımı Arxuxatun və oğlanları tərəfindən kafedral kilsə inşa edilmişdir.

Vaxtanq Mixayloviç Çabukiani (gürc. ვახტანგ ჭაბუკიანი; 12 mart 1910 — 6 aprel 1992) — gürcü balet artisti, baletmeyster və pedaqoqu. SSRİ xalq artisti (1950). == Həyatı == Vaxtanq Çabukiani 12 mart 1910-cu ildə Tbilisidə anadan olub. Tbilisidə balet studiyasını bitirdikdən sonra Z.P. Paliaşvili adına Opera və Balet teatrının truppasına qəbul edilmişdir. 1926-cı ildə Leninqrad xareoqrafiya məktəbinə daxil olmuşdur. 1929 — 1941-ci illərdə Leninqrad Opera və Balet Teatrının solisti işləmişdir. Vaxtanq Çabukiani "Dağların qəlbi" (1938), "Laurensiya" (1939), "Otello" (1960) baletlərinə quruluş vermişdir. 1941-ci ildən Tbilisidə yaşamış, 1973-cü ilədək Z.P.Paliaşvili adına teatrın balet truppasına rəhbərlik etmiş, burada "Sinatle" (Q. Kiladze), "Qorda" (D. Toradze), "Demon" (S. Sinsadze), "Otello" (A.Maçavariani) və s. baletləri tamaşaya qoymuşdur.

Vaxtanqisi — Gürcüstan Respublikasının Aşağı Kartli mxaresinin Qarayazı rayonunun inzibati-ərazi vahidində kənd. == Əhalisi == 17 – 24 yanvar 2002-ci il Ümumgürcüstan əhali siyahıyaalınmasının rəsmi yekunlarına əsasən kənddə yaşayan 2.592 nəfər (1.286 nəfəri kişilər, 1.306 nəfəri qadınlar) əhalinin 90 %-i etnik azərbaycanlılardan ibarətdir.

Vaxtanqisi — Gürcüstan Respublikasının Aşağı Kartli mxaresinin Qarayazı rayonunun inzibati-ərazi vahidində kənd. == Əhalisi == 17 – 24 yanvar 2002-ci il Ümumgürcüstan əhali siyahıyaalınmasının rəsmi yekunlarına əsasən kənddə yaşayan 2.592 nəfər (1.286 nəfəri kişilər, 1.306 nəfəri qadınlar) əhalinin 90 %-i etnik azərbaycanlılardan ibarətdir.

Vaxtanq Qorqasalı meydanı (gürc. ვახტანგ გორგასალის მოედანი); 1958-ci ilə qədər Tatar meydanı (gürc. თათრის მოედანი) və ya sadəcə Meydan (gürc. მეიდანი), xalq arasında isə Şeytanbazar (gürc. შეითანბაზარი) — Tbilisi şəhərinin tarixi mərkəzində, tarixi rayon olan Kala (Qədim şəhərin) sərhədində yerləşir. Meydandan Metexi körpüsü keçir və Hovannes Tumanyan, Kote Abxazi, Şardeni, Zdaneviç qardaşları küçələri ilə kəsişir. == Tarixi == Hazırkı adını meydan 1958-ci ildə Gürcüstanın kral I Vaxtanq Qorqasalı (V əsr) şərəfinə almışdır. Şəhərin ən qədim kommersiya sahəsi hesab edilir. Bu rolu 1920-ci ilə qədər yerinə yetirdi. Kür çayı boyunca (Metexi körpüsü) şəhərdəki ən qədim bərə yerində yerləşirdi.