Lüğətlər → Hidrometeoroloji lüğət

VULKANLAR

(yun. Vulcanus)

Yer daxilindəki kanallar və çatlarla dərinliklərdəki maqma mənbələrindən lavanın, isti qazların və süxur qırıntılarının yer səthinə püskürülməsi nəticəsində əmələ gələn təbii geoloji törəmələr. V.-ın püskürmə məhsulları qaz, maye və bərk halda olur. Vulkan qazları karbon qazları, su buxarı, karbon qazı, hidrogen-sulfid, kükürd qazları, xlorlu birləşmələr və s.-dən ibarətdir. Püskürmə zamanı lavanın temperaturu 800-1200°, orta hərəkət sürəti 1-2 m/san, xüsusi halda 8 m/san olur. Azərbaycanda Pliosen vulkan kraterləri Kəlbəcər rayonunda müəyyən edilmişdir. Bu V. lipirit və daskit püskürmüşdür. Antropogenə aid vulkan karaterləri Kəlbəcər və Laçın rayonlarında qeyd edilmişdir. Bu dövrə aid vulkan püskürmələri məhsulu Naxçıvan və Talışın dağlıq hissələrində geniş yayılmışdır. Bəzi vulkanik süxurlardan (andezit və bazaltlar) tikinti materialı kimi, şüşə və bazalt ərintisi istehsalında istifadə edilir. Yer kürəsində maqmatik vulkanlarla bərabər pal-çıq vulkanları da inkişaf etmişdir. (bax. Palçıq vulkanları).

a b c ç d e ə f g h x i k q l m n o ö p r s ş t u ü v y z

VULKAN BULUDU
YAĞINTI

OBASTAN VİKİ

Eritreyadakı vulkanlar

Eritreya ərazisindəki fəaliyyət göstərən və sönmüş vulkanların siyahısı Siebert L, Simkin T (2002-). Volcanoes of the World: an Illustrated Catalog of Holocene Volcanoes and their Eruptions. Smithsonian Institution, Global Volcanism Program Digital Information Series, GVP-3, (http://www.volcano.si.edu/world/).

Kolumbiyadakı vulkanlar

Kolumbiya ərazisindəki aktiv, yatmış və sönmüş vulkanların siyahısı. Bu vulkanlar And dağlarının vulkanik qurşağının şimal vulkanik zanasına daxildir. Siebert L, Simkin T (2002-).

Monogen vulkanlar

Monqolustandakı vulkanlar

Monqolustandakı fəaliyyətdə olan və sönmüş vulkanların siyahısı. Siebert L, Simkin T (2002-). Volcanoes of the World: an Illustrated Catalog of Holocene Volcanoes and their Eruptions. Smithsonian Institution, Global Volcanism Program Digital Information Series, GVP-3, (http://www.volcano.si.edu/world/).

Pleydlər (vulkanlar qrupu)

Pleydlər (vulkanlar qrupu) — Antarktida ərazisində sönmüş stratovulkan. Vulkan 3040 metr hündürlüyə malikdir. Vulkan güçlü parçalanmaya məruz qalmışdır. Vulkanın 16 krateri vardır. Vulkan 13 km məsafədə uzanır. Vulkan 830 min ölcədən fəaliyyətə başlanmışdır. Son püskürmələr 1050 il öncəyə aid edilir . Lavanın tərkibi traxitdən ibarət olmuşdur. Ən böyük zirvəsi Atlas (Mt. Atlas) vulkanıdır.

Türkiyədə vulkanlar

Türkiyə göllərinin siyahısı

Cənubi Afrika Respublikasındakı vulkanların siyahısı

Cənubi Afrika ərazisindəki vulkanların siyahısı Siebert L, Simkin T (2002-). Volcanoes of the World: an Illustrated Catalog of Holocene Volcanoes and their Eruptions. Smithsonian Institution, Global Volcanism Program Digital Information Series, GVP-3, (http://www.volcano.si.edu/world/).

Eritreyadakı vulkanların siyahısı

Eritreya ərazisindəki fəaliyyət göstərən və sönmüş vulkanların siyahısı Siebert L, Simkin T (2002-). Volcanoes of the World: an Illustrated Catalog of Holocene Volcanoes and their Eruptions. Smithsonian Institution, Global Volcanism Program Digital Information Series, GVP-3, (http://www.volcano.si.edu/world/).

Ficidəki vulkanların siyahısı

Список действующих и потухших вулканов Фиджи. Ficidəki fəaliyyət göstərən və sönmüş vulkanların siyahısı Siebert L, Simkin T (2002-). Volcanoes of the World: an Illustrated Catalog of Holocene Volcanoes and their Eruptions. Smithsonian Institution, Global Volcanism Program Digital Information Series, GVP-3, (http://www.volcano.si.edu/world/).

Filippinin aktiv vulkanlarının siyahısı

Filippin adalarının fəal vulkanları--Filippin İnstitutunun Vulkonologiya və Seysmologiya bölməsinin məlumatlarına görə son 600 il ərzində püskürmələr qeydə alınmışdır. Ancaq mütəxəsislərin dəqiq fikri yoxdur ki, bu vulkanlardan hansı aktivdir. 2008-ci ildə 23 aktiv vulkan qeydə alınmışdır. Onlardan 21-i qeydə alınmışdır. Yalnız 1-i isə Leonard Knyazev 1800 il bundan əvvəl püskürmüşdür.

Fransız Cənub və Antarktika əraziləri vulkanlarının siyahısı

Fransız Cənub və Antarktika ərazilərində yerləşən fəaliyyət göstərən və sönmüş vulkanların siyahısı.

Fransız Cənub və Antarktika ərazilərindəki vulkanların siyahısı

Fransız Cənub və Antarktika ərazilərində yerləşən fəaliyyət göstərən və sönmüş vulkanların siyahısı.

Gürcüstandakı vulkanların siyahısı

Gürcüstanda sönmüş vulkanların siyahısı Siebert L, Simkin T (2002-). Volcanoes of the World: an Illustrated Catalog of Holocene Volcanoes and their Eruptions. Smithsonian Institution, Global Volcanism Program Digital Information Series, GVP-3, (http://www.volcano.si.edu/world/).

Hondurasdakı vulkanların siyahısı

Hondurasda fəaliyyətdə olan və sönmüş vulkanların siyahıları Siebert L, Simkin T (2002-). Volcanoes of the World: an Illustrated Catalog of Holocene Volcanoes and their Eruptions. Smithsonian Institution, Global Volcanism Program Digital Information Series, GVP-3, (http://www.volcano.si.edu/world/).

Kamçatka vulkanları

Kamçatka vulkanları — Rusiyanın şərqində, Kamçatka yarımadasında, Kamçatka ərazisindəki vulkanlar Sakit Okean Halqa hissəsini təşkil edir. Kamçatka yarımadasında yerləşən vulkanların dəqiq sayını müəyyənləşdirmək çətindir. Müxtəlif mənbələrdə bir neçə yüzdən minə qədər vulkan qeyd olunur. Kamçatka vulkanları müxtəlif formalı və müxtəlif ölçülüdür, müxtəlif geoloji dövrlərdə əmələ gəlmiş və hazırda müxtəlif dərəcələrdə aktivdirlər. Onların əksəriyyəti hazırda fəaliyyət göstərməyən qədim vulkanlarla əlaqəlidir, lakin bəzi vulkanlar aktivdir. Yarımadadakı bəzi vulkanlar üçün "vulkan" sözünün əvəzinə "təpə" sözü tez-tez istifadə olunur. Sönmüş və aşağı olan bəzi vulkanlara çox vaxt sadəcə dağlar deyilir. Hal-hazırda Kamçatka vulkanları arasında təxminən 29-u aktivdir. Aktiv vulkan anlayışı olduqca nisbidir. Tarixi dövrdə püskürən vulkan aktiv sayılır.

Kolumbiyadakı vulkanların siyahısı

Kolumbiya ərazisindəki aktiv, yatmış və sönmüş vulkanların siyahısı. Bu vulkanlar And dağlarının vulkanik qurşağının şimal vulkanik zanasına daxildir. Siebert L, Simkin T (2002-).

Koreyadakı vulkanların siyahısı

Aşağıda Koreya ərazisində fəaliyyətdə olan və sönmüş vulkanların siyahısı qeyd olunmuşdur.

Liviyadakı vulkanların siyahısı

Liviyada fəaliyyətdə olan və sönmüş vulkanların siyahısı Siebert L, Simkin T (2002-). Volcanoes of the World: an Illustrated Catalog of Holocene Volcanoes and their Eruptions. Smithsonian Institution, Global Volcanism Program Digital Information Series, GVP-3, (http://www.volcano.si.edu/world/).

Madaqaskardakı vulkanların siyahısı

Madaqaskarda fəaliyyətdə olan və sönmüş vulkanların siyahısı

Monqolustandakı vulkanların siyahısı

Monqolustandakı fəaliyyətdə olan və sönmüş vulkanların siyahısı. Siebert L, Simkin T (2002-). Volcanoes of the World: an Illustrated Catalog of Holocene Volcanoes and their Eruptions. Smithsonian Institution, Global Volcanism Program Digital Information Series, GVP-3, (http://www.volcano.si.edu/world/).

Mərkəzi Amerika vulkanlarının siyahısı

Mərkəzi Amerikanın vulkanları Mərkəzi Amerika vulkanik sisteminə, Mərkəzi Amerikanın vulkanik yayına daxildir. Bu sistem Sakit okean sahili boyu, şimal-qərbdən cənub-şərqə doğru uzanır. Qvatemala, Salvador, Honduras, Nikaraqua, Kosta Rikanı əhatə etməklə Panamanın şimal hissəsində başa çatır. Belə ki, vulkanik qövs uzunluğu 1500 km-dir. Vulkanik sistem öz müasir strukturunu, Karib dənizi Sakit okeandan ayrıldığı zaman Miosen dövründə almışdır. Bu sistemə çoxsaylı və çox aktiv stratovolkaniyalar daxildir ki, tiroid də olsa da, tez-tez püskürmələrdə baş verir. Bunun nəticəsində çox dağıdıcı zəlzələlərlə müşayiət olunur. Məsələn, 1902-ci ildə Santa Maria vulkanının püskürməsi 6000 adamın öldüyü və partlamanın 800 km-uzaqda Kosta Rikada eşidilmişdir. Mərkəzi Amerikanın ən hündür vulkanları Qvatemaladadır. Takana və Taxamulkanın hündürlüyü 4000 metrə çatır.

Norveçdəki vulkanların siyahısı

Norveç ərazisində fəaliyyət göstərən və sönmüş vulkanların siyahısı Siebert L, Simkin T (2002-). Volcanoes of the World: an Illustrated Catalog of Holocene Volcanoes and their Eruptions. Smithsonian Institution, Global Volcanism Program Digital Information Series, GVP-3, (http://www.volcano.si.edu/world/).

Palçıq Vulkanları Dövlət Təbiət Qoruğu

Palçıq vulkanları qrupu Dövlət Təbiət Qoruğu – Azərbaycanın Abşeron rayonunda yerləşən dövlət qoruğu. Qoruğun ərazisi 12.322,84 hektardır və burada 43 palçıq vulkanı mühafizə olunur. Dünyanın ən böyük palçıq vulkanı Torağay da bu qoruqda mühafizə olunur. Azərbaycan Respublikası palçıq vulkanlarının ən çox yayıldığı ölkədir. Hazırda ölkədə 400-dən çox palçıq vulkanı qeydə alınıb, bu da dünyada olan palçıq vulkanlarının yarısının Azərbaycanda olduğunu bildirir. Palçıq vulkanları qrupu Dövlət Təbiət Qoruğu Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2007-ci il 15 avqust tarixli 2315 nömrəli Sərəncamı ilə Bakı və Abşeron yarımadasında yerləşən palçıq vulkanlarının bir hissəsinin ərazisində yaradılıb. Müvafiq Sərəncama əsasən Dövlət Təbiət Qoruğunun yaradılmasının əsas məqsədi kimi palçıq vulkanlarına antropogen təsirlərin azaldılması, ərazidə aparılan intensiv inşaat işləri və vulkanların püskürmə ehtimalı olan zonalarda yaşayış binalarının inşasının qarşısınının alınması göstərilib. Bundan sonra Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin 2011-ci il 29 sentyabr tarixli 294 nömrəli Sərəncamı ilə 12.322,84 ha sahədə 43 palçıq vulkanının ərazisi qoruq elan edilib. Qoruğun fəaliyyətində əsasən iki prioritet istiqamət müəyyən olunmuşdur: Vulkanik landşaftın, təbiət komplekslərinin və obyektlərinin təbii vəziyyətini qoruyub saxlamaq məqsədilə təbiət ərazilərinin mühafizəsini həyata keçirmək. Elmi tədqiqatları təşkil etmək və ekoloji monitorinqi həyata keçirmək.

Panamadakı vulkanların siyahısı

Panama ərazisində fəaliyyət göstərən və sönmüş vulkanların siyahısı Siebert L, Simkin T (2002-). Volcanoes of the World: an Illustrated Catalog of Holocene Volcanoes and their Eruptions. Smithsonian Institution, Global Volcanism Program Digital Information Series, GVP-3, (http://www.volcano.si.edu/world/).

Qrenadadakı vulkanların siyahısı

Qrenada əazisində fəaliyyət göstərən və sönmüş vulkanların siyahısı Siebert L, Simkin T (2002-). Volcanoes of the World: an Illustrated Catalog of Holocene Volcanoes and their Eruptions. Smithsonian Institution, Global Volcanism Program Digital Information Series, GVP-3, (http://www.volcano.si.edu/world/).

Ruandadakı vulkanların siyahısı

Ruandada fəaliyyət göstərən və sönmüş vulkanların siyahısı Siebert L, Simkin T (2002-). Volcanoes of the World: an Illustrated Catalog of Holocene Volcanoes and their Eruptions. Smithsonian Institution, Global Volcanism Program Digital Information Series, GVP-3, (http://www.volcano.si.edu/world/).