İnframarjinal analiz
İnframarjinal analiz (ing. Inframarginal analysis) — iqtisadiyyatda mikroiqtisadiyyat və oyun nəzəriyyəsi kimi sahələrdə istifadə olunan bir analiz metodudur və ənənəvi marjinal analizə nisbətən daha geniş məlumat təmin etməyi hədəfləyir.[1] Bu analiz xüsusilə marjinal dəyişikliklərdən daha böyük olan dəyişiklikləri və ya qərarları araşdırmaq üçün nəzərdə tutulur.[2]
| İqtisadiyyat | |
|---|---|
 | |
| Əsas kateqoriyalar | |
| Mikroiqtisadiyyat | |
| Makroiqtisadiyyat | |
| İqtisadi təlimlər tarixi | |
| İqtisadi metodologiya | |
| Alternativ iqtisadiyyat | |
| Texniki metodlar | |
| Riyazi iqtisadiyyat | |
| Ekonometrika | |
| Təcrübi iqtisadiyyat | |
| Milli Hesablar Sistemi | |
| Sahələr və alt sahələr | |
| Təhsil | |
| Səhiyyə | |
| Əmək | |
| Oyunlar nəzəriyyəsi | |
| Artım | |
| Kənd təsərrüfatı | |
| Təbii ehtiyatlar | |
| Davranış | |
| İqtisadi sistem | |
| Beynəlxalq | |
Portal:İqtisadiyyat |
Əsas xüsusiyyətləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Marjinal analizlə fərqlənməsi — marjinal analiz hər hansı kiçik bir dəyişikliklə yaranan əlavə xərcləri və gəlirləri ölçür. İnframarjinal analiz isə daha geniş dəyişikliklərə yönəlir və kiçik deyil, əhəmiyyətli dəyişiklikləri nəzərə alır. Bu, daha iri miqyasda və ya struktur dəyişikliklərini araşdırmaq üçün uyğundur.[3]
- Qeyri-mükəmməl bazarlarda tətbiqi — inframarjinal analiz, xüsusilə qeyri-mükəmməl bazarlarda rəqabət və resurs bölgüsü ilə bağlı problemləri öyrənmək üçün istifadə olunur. Misal üçün, əgər marjinal dəyişikliklər bazar tarazlığını və ya qərarları kifayət qədər əks etdirmirsə, inframarjinal analiz daha dəqiq nəticələr əldə etmək üçün lazımlı ola bilər.
- Oyun nəzəriyyəsində yeri — inframarjinal analiz oyun nəzəriyyəsində oyunçuların strategiyalarını və qərarlarını anlamaqda da istifadə olunur. Xüsusilə Neş tarazlığı və ya kooperativ oyunlarda iştirakçıların hərəkətlərinə olan təsirləri öyrənmək üçün bu analiz metodundan faydalanmaq mümkündür.[4]
İstifadə sahələri
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Miqyas iqtisadiyyatları — bu analiz miqyas iqtisadiyyatları və geniş istehsal proseslərini analiz etmək üçün uyğundur. Bir firma və ya sektor miqyasını artırdıqda, marjinal analizlə bütün xərclər və faydalar nəzərə alınmaya bilər. İnframarjinal analiz, bu ölçülərin təsirini daha geniş çərçivədə ələ alır.[5]
- Struktur dəyişikliklərin analizi — inframarjinal analiz, struktur dəyişikliklər və ya bazar iştirakçılarının sayındakı əhəmiyyətli dəyişiklikləri nəzərdən keçirərkən vacibdir. Bazarda yeni bir rəqibin girməsi və ya mövcud bir firmanın miqyasını əhəmiyyətli dərəcədə artırması kimi hallarda bu analiz metodundan istifadə edilir.[6]
- Resurs bölgüsü və effektivlik — inframarjinal analiz resursların necə daha səmərəli istifadə ediləcəyini və optimal şəkildə bölüşdürüləcəyini müəyyənləşdirməkdə istifadə olunur. Bu yanaşma daha iri miqyaslı qərarlarda iqtisadi effektivliyi təmin etmək üçün geniş miqyaslı məlumat təmin edir.
İnframarjinal analiz ənənəvi marjinal yanaşmanın əhatə etmədiyi daha iri miqyaslı dəyişiklikləri və ya qeyri-mükəmməl bazar strukturlarını öyrənmək üçün əhəmiyyətlidir və bazarlarda daha mürəkkəb qərarların qavranılmasını asanlaşdırır.[7]
Müqasiyə
[redaktə | mənbəni redaktə et]Marjinal və inframarjinal analizlər iqtisadiyyatda fərqli baxış bucaqlarından istifadə edərək qərar qəbulunu təhlil etməyə və resurs bölgüsünü öyrənməyə kömək edən iki fərqli analiz metodudur. Onların əsas fərqləri daha çox dəyişikliklərin miqyası, tətbiq sahələri və qərar qəbul prosesində oynadıqları rol ilə bağlıdır.[8]
Marjinal analiz
[redaktə | mənbəni redaktə et]Marjinal analiz — bir vahid dəyişiklik nəticəsində ortaya çıxan əlavə dəyəri və ya xərci (məsələn, marjinal gəlir və ya marjinal xərc) hesablayır. Yəni, bu analiz daha kiçik dəyişikliklərin nəticələrini nəzərə alır. Mükəmməl rəqabət bazarında fəaliyyət göstərən firmalar və ya istehlakçılar üçün uyğundur, çünki bu bazar şəraitində hər kiçik dəyişiklik cüzi təsirlərlə nəticələnir. Marjinal analiz qısa müddətli qərarlar qəbul etmək və xırda dəyişikliklərin təsirini ölçmək üçün idealdır.[9] Marjinal analiz adətən sadə və fərdi dəyişikliklər üzərində qurulduğu üçün nisbətən daha az məlumat tələb edir və hesablama asandır. Məsələn, bir məhsulun qiyməti və ya miqdarında kiçik dəyişikliklərin mənfəətə təsirini analiz etmək üçün tətbiq edilir.[10]
İnframarjinal analiz
[redaktə | mənbəni redaktə et]İnframarjinal analiz isə daha böyük və ya struktur dəyişiklikləri nəzərə alır. Marjinal analizdən fərqli olaraq, bu analiz birdən çox vahid və ya daha geniş miqyasda dəyişikliklərin təsirlərini araşdırır. Bu analiz qeyri-mükəmməl bazarlarda, rəqabətin az olduğu və ya qeyri-sabit vəziyyətlərdə daha dəqiq nəticələr verir.[11] Belə bazarlarda marjinal analiz kifayət etmədiyi üçün geniş miqyasda dəyişiklikləri nəzərə alan inframarjinal analizə ehtiyac yaranır. İnframarjinal analiz uzun müddətli qərarları analiz etmək üçün nəzərdə tutulmuşdur və əhəmiyyətli dəyişikliklərin təsirini daha dəqiq ölçməyə imkan verir. Struktur dəyişikliklərin və ya miqyasın artmasının təsirlərini öyrənmək üçün uyğundur. İnframarjinal analiz marjinal analizə nisbətən daha çox məlumat tələb edir və daha mürəkkəb modellərə əsaslanır. Bu, xüsusilə dəyişikliklərin iri miqyasda baş verdiyi hallarda lazımlıdır.[12]
| Xüsusiyyətlər | Marjinal analiz | Marjinal analiz |
|---|---|---|
| Tətbiq sahəsi | Kiçik dəyişikliklər | Geniş miqyaslı və əhəmiyyətli dəyişikliklər |
| Bazar növü | Mükəmməl rəqabət bazarları | Qeyri-mükəmməl bazarlar |
| Qərar müddəti | Qısa müddətli qərarlar | Uzun müddətli, struktur dəyişikliklərə yönəlmiş |
| Təsir etdiyi sahə | Xərclərin və gəlirlərin kiçik dəyişiklikləri | İstehsal miqyası, rəqabət və resurs bölgüsü |
| Məlumat tələbi | Daha az və sadə məlumat | Daha çox və daha ətraflı məlumat |
| Məqsəd | Əlavə dəyərin və ya xərclərin hesablanması | Struktur dəyişikliklərin geniş təsirinin analizi |
Marjinal analiz əsasən mikroiqtisadi dəyişiklikləri analiz etmək üçün istifadə olunan sadə və sürətli bir vasitədir. İnframarjinal analiz isə daha kompleks, geniş miqyaslı dəyişiklikləri, qeyri-mükəmməl bazar strukturlarını və uzun müddətli təsirləri qiymətləndirir. Hər iki analiz bir-birini tamamlayır və fərqli qərar qəbul proseslərində istifadə olunur.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Dixon, Peter B. "Inframarginal Economics: An Outsider's View". Economic Papers: A Journal of Applied Economics and Policy. 25 (2). 2006: 177–195. doi:10.1111/j.1759-3441.2006.tb00394.x. ISSN 1759-3441.
- ↑ Andersson, Mats; Smith, Andrew; Wikberg, Åsa; Wheat, Phill. "Estimating the marginal cost of railway track renewals using corner solution models". Transportation Research Part A: Policy and Practice. 46 (6). 2012: 954–964. Bibcode:2012TRPA...46..954A. doi:10.1016/j.tra.2012.02.016. ISSN 0965-8564.
- ↑ Currie, David; Stein, Jerome L. "Monetarist, Keynesian and New Classical Economics". The Economic Journal. 94 (376). 1984: 975. doi:10.2307/2232319. JSTOR 2232319.
- ↑ Cheng, Wenli; Yang, Xiaokai. "Inframarginal analysis of division of labor". Journal of Economic Behavior & Organization. 55 (2). 2004: 137–174. doi:10.1016/j.jebo.2003.08.004. ISSN 0167-2681.
- ↑ Yang, Xiaokai; Zou, Hengfu. Lao dong fen gong wang luo de chao bian ji fen xi = Inframarginal analysis of the network of division of labor. Beijing: Beijing da xue chu ban she. 2002.
- ↑ Li, Ke. "Inframarginal Analysis on Impersonal Networking Decisions, E-Commerce, and Bundling Sales". Economic Papers: A Journal of Applied Economics and Policy. 25 (2). 2006: 151–156. doi:10.1111/j.1759-3441.2006.tb00391.x. ISSN 0812-0439.
- ↑ Arnold, Lutz G. New Classical Economics // Business Cycle Theory (ingilis). Oxford University Press. 2002-08-22. 50–69. doi:10.1093/acprof:oso/9780199256815.003.0004. ISBN 9780191698385. 2019-06-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-11-05.
- ↑ Tombazos, Christis G. "Marginalvsinframarginal Analysis and the Theory of Distributionvsthe Development of a Theory of Economic Organisation". Economic Papers: A Journal of Applied Economics and Policy. 25 (2). 2006: 106–116. doi:10.1111/j.1759-3441.2006.tb00387.x. ISSN 0812-0439.
- ↑ Opocher, Arrigo, author. Marginalist (or neoclassical) economics. Routledge. 2017. ISBN 9781138201521. OCLC 1028790595.
- ↑ Guzman, Martin, redaktorToward a Just Society. 2018-12-31. doi:10.7312/guzm18672. ISBN 9780231546805.
- ↑ Miller, S.M. "New classical versus neoclassical frameworks: a review of Yang". Journal of Economic Behavior & Organization (ingilis). 55 (2). 2004: 175–185. doi:10.1016/j.jebo.2003.08.005.
- ↑ De Keersmaeker, Goedele, The Bipolar Cold War and Polarity Theory // Polarity, Balance of Power and International Relations Theory, Springer International Publishing, 2016-12-06, 49–65, doi:10.1007/978-3-319-42652-5_3, ISBN 9783319426518
Ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Xiaokai Yang, Jeffrey D. Sachs. Economic Development and the Division of Labor. John Wiley & Sons. 2008. ISBN 9781405142175.
- Xiaokai Yang. A Review of the Literature of Inframarginal Analysis // The Economics of E-Commerce and Networking Decisions: Applications and Extensions of Inframarginal Analysis. Springer. ed. Y. Ng, H. Shi, G. Sun. 2003. ISBN 9781403938374.
- Xiaokai Yang, Wai-Man Liu. Inframarginal Economics. Increasing returns and inframarginal economics, Vol. 4. World Scientific. 2009. ISBN 9789812837929.
- Advancing Social Simulation: The First World Congress. Agent-Based Social Systems. Springer. ed. Shingo Takahashi, David Sallach, Juliette Rouchier. 2008. 39. ISBN 9784431731672.
- Yanqing Jiang. China: Trade, Foreign Direct Investment, and Development Strategies. Chandos Asian Studies Series. Chandos Publishing. 2014. 132–133. ISBN 9781780634432.