Bank əməliyyatlarının tam rezervasiyası

Maliyyə xidmətləri seriyasının bir hissəsi
Bankçılıq
Bankların növləri
Bankların siyahıları
Hesablar · Kartlar
Accounts
Kontokorrent hesab
Kartlar
Funds transfer
Terms
Related topics

Bank əməliyyatlarının tam rezervasiyası (ing. Full Reserve Banking, 100% reserve banking, or sovereign money system) — bankların bütün depozitlərin 100%-lik ehtiyatla təmin edilməsini tələb edən bir bankçılıq sistemidir.[1][2] Bu sistemdə, bankların müştərilərdən qəbul etdiyi depozitləri borc kimi verməsinə və ya investisiya etməsinə icazə verilmir. Bunun əvəzinə, depozitlər[3] tam şəkildə ehtiyatda saxlanılır[4] və lazım olduqda müştərilərə geri qaytarılır.[5][6]

Xüsusiyyətləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Banklar müştəri depozitlərinin hər manatını (və ya digər valyutanı) ehtiyat olaraq saxlamalıdır. Yəni, müştəri öz pulunu istədiyi zaman tam məbləği geri ala bilər.[7][8] Banklar yalnız depozitlərdən deyil, öz kapitalından və ya xüsusi maliyyə vasitələri ilə kreditlər verə bilər. Müştəri depozitləri bu prosesdən ayrıdır. Bu sistem bankların "likvidlik böhranı" ilə üzləşməsinin qarşısını alır, çünki bütün depozitlər müştərilərin tələblərinə uyğun olaraq ehtiyatda saxlanılır.[9]

Məqsədi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ənənəvi bankçılıqda banklar depozitlərin yalnız kiçik bir hissəsini ehtiyatda saxlayır (bu, qismən rezervasiyalı bankçılıq adlanır). Böhran zamanı müştərilər pullarını çıxarmağa çalışarsa,[10] bankların ehtiyatları yetərsiz ola bilər.[11] Tam rezervasiya bu problemi aradan qaldırır.[12] Tam rezerv sistemi dövlətin və ya mərkəzi bankın pul təchizatına tam nəzarət etməsini təmin edir, çünki kommersiya bankları yeni pul yarada bilmir.[13][14]

Üstünlükləri və çətinlikləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Üstünlükləri Çətinlikləri
Bank böhranlarının riski azalır Bankların kreditvermə qabiliyyəti azalır, çünki müştəri depozitlərindən istifadə edə bilmirlər.
Pul sisteminin sabitliyi artır Kreditlərin qiyməti (faiz dərəcələri) arta bilər, çünki banklar kreditlər üçün əlavə maliyyə mənbələri axtarmalı olur.[15]
Pul yaratma funksiyası dövlətin və ya mərkəzi bankın əlində cəmlənir İqtisadi fəaliyyət zəifləyə bilər, çünki bankların kredit imkanları məhdudlaşdırılır.
Müştərilərin pullarının qorunması təmin edilir

Tətbiqi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Tam rezervasiyalı bankçılıq sistemi hazırda geniş şəkildə istifadə edilmir, lakin iqtisadçılar və tədqiqatçılar bu modeli maliyyə sabitliyi üçün potensial bir həll kimi müzakirə edirlər.[16]İkinci Dünya Müharibəsindən sonra ABŞ-da "Çikaqo planı" adlı iqtisadi təklif tam rezerv bankçılıq sisteminə keçidi təklif edirdi. Bu gün də bəzi ölkələrdə, xüsusən də İsveçrədə belə bir modelin tətbiqi haqqında müzakirələr aparılmışdır.[17]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ A banking revolution Arxiv surəti 27 fevral 2020 tarixindən Wayback Machine saytında Jeremy Warner, UK Telegraph
  2. ↑ Weisenthal, Joe. "BAN ALL THE BANKS: Here's The Wild Idea That People Are Starting To Take Seriously". Business Insider. İstifadə tarixi: 2020-11-30.
  3. ↑ Caplan, Bryan. "The Morality of Fractional Reserve Banking". Econlib (ingilis). 2011-05-12. (#cite_web_url)Şablon:Rs
  4. ↑ "Martin Wolf: Banking, credit and money". CORE (ingilis). 2013-11-11. İstifadə tarixi: 2020-03-11.
  5. ↑ Iceland's daring raid on fractional reserve banks Arxiv surəti 13 avqust 2018 tarixindən Wayback Machine saytında, Financial Times
  6. ↑ "Iceland looks at ending boom and bust with radical money plan". The Telegraph. Retrieved 2020-11-30.
  7. ↑ "Switzerland's 'Vollgeld' banking overhaul: how reform would work". 2019-09-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-12-02.
  8. ↑ Atkins, Ralph. "Swiss voters reject 'sovereign money' initiative". Financial Times. 10 June 2018. 2022-12-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-11-30.
  9. ↑ swissinfo.ch/sb. "Vote survey shows no generation gap but misunderstandings". SWI swissinfo.ch (ingilis). 2019-11-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-11-30.
  10. ↑ Rothbard, Murray N. The mystery of banking (2nd). Auburn, Ala.: Ludwig von Mises Institute. 2008. ISBN 978-1-933550-28-2. OCLC 275097518.
  11. ↑ Solow, Robert M., On the Lender of Last Resort // Financial crises, contagion, and the lender of last resort, Oxford University Press, March 28, 2002, səh. 203, ISBN 978-0-19-924721-9
  12. ↑ Kotlikoff, Laurence J.; Leamer, Edward. "A Banking System We Can Trust" (PDF). Forbes. April 23, 2009. June 4, 2011 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: September 14, 2010 – Boston University vasitəsilə.
  13. ↑ Rothbard, Murray N., The Mystery of Banking (PDF), Ludwig von Mises Institute, 2008, ISBN 978-1-933550-28-2, November 11, 2014 tarixində arxivləşdirilib (PDF), İstifadə tarixi: September 14, 2010
  14. ↑ The Case for a 100% Gold Dollar Arxiv surəti 4 may 2009 tarixindən Wayback Machine saytında, Murray Rothbard
  15. ↑ Jesús Huerta de Soto. Money, Bank Credit, and Economic Cycles (3rd). Ludwig von Mises Institute. 2012. ISBN 978-1-61016-388-0. İstifadə tarixi: 4 August 2013.
  16. ↑ Jackson, Andrew; Dyson, Ben. Modernizing Money. Why our Monetary System is Broken and how it can be Fixed. Positive Money. 2012. ISBN 978-0-9574448-0-5.
  17. ↑ Weisenthal, Joe. "BAN ALL THE BANKS: Here's The Wild Idea That People Are Starting To Take Seriously". Business Insider. 2020-11-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-12-02.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]