Belarusda insan hüquqları

Belarus hüquqi dövlət elan edilib. İnsan hüquqlarının müdafiəsi Respublika Konstitusiyasının II bölməsində təsbit edilmişdir. Belarus BMT, MDB və ATƏT-in üzvüdür, Avropa Şurasının orqanları ilə qarşılıqlı fəaliyyət göstərir[1]. 1990-cı illərdən Belarus Respublikası əsas beynəlxalq insan hüquqları müqavilələrinə qeyd-şərtlərin əksəriyyətini geri götürmüş, insan hüquqları konvensiyalarının əksəriyyətini, xüsusən də müqavilə orqanlarına fərdi müraciətlərə imkan verən bir sıra əlavə protokolları imzalamış və ratifikasiya etmişdir[2]. Belarus Respublikası bu cür müraciətlərə baxılmasında müqavilə qurumları ilə əməkdaşlıq edir, baxmayaraq ki, Rusiyanın fikrincə, müqavilə qurumlarının ümumi şərhlər verərkən öz mandatlarını aşması qeyri-adi deyil.[3] 2004-cü ildə BMT-nin İnsan Hüquqları Komissiyası Belarusda insan hüquqları üzrə xüsusi məruzəçinin mandatını təsis edib. Məruzəçi Adrian Severin idi[4]. 2007-ci ildə İnsan Hüquqları Şurası bu vəzifəni ləğv etdi[5]; 2012-ci ildə Şura beynəlxalq konsensus olmadan da olsa, Xüsusi Məruzəçinin mandatını bərpa etdi.[6] AŞPA-da Belarus üzrə məruzəçi vəzifəsi mövcuddur[2]. Belarus Respublikası Rusiya, Çin, Kuba, Ekvador və Hindistanın dəstəyi ilə bu mandatları siyasi təzyiq vasitəsi kimi qiymətləndirir.

Qurumlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1994-cü ildən Belarusda Konstitusiya Məhkəməsi fəaliyyət göstərir ki, bu məhkəməyə fərdi şəxslərin özbaşına müraciət etmək hüququ yoxdur.[7]

Milli Assambleyanın Nümayəndələr Palatasının insan hüquqları, milli münasibətlər və media üzrə komissiyası var.[8]

Respublikada ombudsman yoxdur, amma Uşaq Hüquqları üzrə Milli Komissiya mövcuddur.

İnsan hüquqları müqavilələrində iştirak

[redaktə | mənbəni redaktə et]
BMT-nin əsas sənədləri[9] Belarusun iştirakı MDB-nin əsas sənədləri[10] Belarusun iştirakı
İrqi ayrı-seçkiliyin bütün formalarının ləğv edilməsi haqqında Beynəlxalq Konvensiya 1969-cu ildə ratifikasiya olunub İnsan Hüquqları və Əsas Azadlıqlar Haqqında MDB Konvensiyası 1998-ci ildə ratifikasiya olunub
Mülki və Siyasi Hüquqlar haqqında Beynəlxalq Pakt 1973-cü ildə ratifikasiya olunub Demokratik Seçkilər, Səsvermə Hüquqları və Azadlıqları Standartları haqqında Konvensiya İmzalanmamışdır (digər mənbələrə görə[11], 2008-ci ildə üzvlük)
Mülki və Siyasi Hüquqlar haqqında Beynəlxalq Paktın Fakultativ Protokolu 1992-ci ildə üzvlük Milli azlıqlara mənsub şəxslərin hüquqlarının təmin edilməsi haqqında Konvensiya 1997-ci ildə ratifikasiya olunub
Mülki və Siyasi Hüquqlar haqqında Beynəlxalq Paktın İkinci Fakültativ Protokolu İmzalanmadı . .
İqtisadi, Sosial və Mədəni Hüquqlar haqqında Beynəlxalq Pakt 1973-cü ildə ratifikasiya olunub . .
Qadınlara qarşı ayrı-seçkiliyin bütün formalarının ləğv edilməsi haqqında Konvensiya 1981-ci ildə ratifikasiya olunub . .
Qadınlara qarşı ayrı-seçkiliyin bütün formalarının ləğv edilməsi haqqında Konvensiyaya Əlavə Protokol 2004-cü ildə ratifikasiya olunub . .
İşgəncələrə və digər qəddar, qeyri-insani və ya ləyaqəti alçaldan rəftar və ya cəzaya qarşı Konvensiya 1987-ci ildə ratifikasiya olunub . .
İşgəncə və digər qəddar, qeyri-insani və ya ləyaqəti alçaldan rəftar və ya cəzaya qarşı Konvensiyaya Əlavə Protokol İmzalanmadı . .
Uşaq Hüquqları haqqında Konvensiya 1990-cı ildə ratifikasiya olunub . .
Uşaq Hüquqları Konvensiyasına uşaqların silahlı münaqişələrə cəlb edilməsinə dair Fakültativ Protokol 2006-cı ildə üzvlük . .
Uşaqların satışı, uşaq fahişəliyi və uşaq pornoqrafiyasına dair Uşaq Hüquqları Konvensiyasına Fakültativ Protokol 2002-ci ildə üzvlük . .
Bütün əməkçi miqrantların və onların ailə üzvlərinin hüquqlarının müdafiəsi haqqında Beynəlxalq Konvensiya İmzalanmadı . .
Əlillərin Hüquqları haqqında Konvensiya 2016-cı ildə ratifikasiya olunub . .
Əlillərin Hüquqları haqqında Konvensiyaya Əlavə Protokol İmzalanmadı . .

Hesabat prosedurlarına dair sənədlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

BMT-nin müxtəlif qurumları vaxtaşırı Belarus hakimiyyətinə insan hüquqlarının pozulması ilə bağlı hesabatlar təqdim edir və bu hesabatlarda bu pozuntuların aradan qaldırılması üçün tövsiyələr də var. Belarus hakimiyyəti bu tövsiyələrin yerinə yetirilməsi ilə bağlı cavab hesabatlarını təqdim edir. 24 oktyabr 2016-cı il tarixdə Respublika Nazirlər Şurası Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnsan Hüquqları Şurasında Universal Dövri İcmalın İkinci Dövründən sonra Belarus Respublikası tərəfindən qəbul edilmiş tövsiyələrin və Belarusa ünvanlanmış tövsiyələrin həyata keçirilməsinə dair İdarələrarası Planı təsdiq etmişdir. İnsan Hüquqları Müqavilə Orqanları tərəfindən 2016-2019-cu illər üçün pozuntuların qarşısının alınması üçün tövsiyələrin həyata keçirilməsi üçün tədbirlərin həyata keçirilməsini nəzərdə tutan, o cümlədən aşağıdakı hüquqlar[12]:

  • Şəxsi toxunulmazlıq, ailə və nikah hüququ, uşaqların hüquqları;
  • Söz, ifadə, fikir, din, dinc toplaşma və siyasi həyatda iştirak azadlığı hüququ;
  • Əmək hüququ və ədalətli və əlverişli iş şəraiti;
  • Sosial təminat və adekvat həyat səviyyəsi hüququ;
  • Əlillərin hüquqları;
  • Miqrantların və qaçqınların hüquqları.
Ekspert orqan Belarus Respublikasının Hesabatı Ekspert orqanının sənədi
İnsan Hüquqları Komitəsi 2017[13] 1997[14]
İqtisadi, Sosial və Mədəni Hüquqlar Komitəsi 2012[15] 2013[16]
İrqi ayrı-seçkiliyin aradan qaldırılması üzrə komitə 2016[17] 2017[18]
İşgəncələrə Qarşı Komitə 2015[19] 2018[20]
Uşaq Hüquqları Komitəsi 2010[21] 2011[22]
Qadınlara qarşı ayrı-seçkiliyin aradan qaldırılması üzrə komitə 2016[23] 2016[24]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Human Rights - Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Belarus". mfa.gov.by. 2018-10-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-11.
  2. ↑ 1 2 "Права человека как инструмент политического давления: чего Запад хочет от Беларуси" (rus). 2018-10-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-11.
  3. ↑ Постоянное представительство Российской Федерации при отделении ООН и других международных организациях в Женеве. "Информация Российской Федерации в связи с запросом Управления Верховного комиссара ООН по правам человека относительно осуществления положений резолюции Генеральной Ассамблеи ООН 68/268 "Укрепление и повышение эффективности функционирования системы договорных органов по правам человека"" (PDF). Управление Верховного комиссара ООН по правам человека. 2018-01-11. 2019-04-01 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2022-02-03.
  4. ↑ Section 4 Arxivləşdirilib 2012-01-19 at the Wayback Machine//2008 Human Rights Report: Belarus
  5. ↑ "Права человека как инструмент политического давления: чего Запад хочет от Беларуси". 2018-10-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-02-03.
  6. ↑ "PACE rapporteur on Belarus condemns new wave of repressions". 2011-07-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-02-03.
  7. ↑ "Закон «О Конституционном Суде Республики Беларусь», статья 6". 2009-04-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-02-03.
  8. ↑ "Комиссия по правам человека, национальным отношениям и средствам массовой информации". 2013-11-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-11-05.
  9. ↑ Статус договоров о правах человека в базе данных ООН Arxivləşdirilib 2016-05-16 at the Wayback Machine (ing.)
  10. ↑ Данные о ратификации правозащитных договоров СНГ Arxivləşdirilib 2010-03-31 at the Wayback Machine См. также [1] Arxivləşdirilib 2011-01-21 at the Wayback Machine
  11. ↑ "Беларусь в итоге присоединилась к Конвенции о стандартах демократических выборов избирательных прав и свобод в государствах — участниках СНГ 2002 года". 2014-08-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-06-29.
  12. ↑ "Межведомственный план по реализации рекомендаций в сфере прав человека принят в Беларуси". 2016-10-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-02-03.
  13. ↑ 5-й доклад Белоруссии по МПГПП Arxivləşdirilib 2018-10-08 at the Wayback Machine (ing.)
  14. ↑ Заключительные замечания: См. внизу файла, документ № CCPR A/53/40 (1998) (ing.) Arxivləşdirilib 2018-10-08 at the Wayback Machine
  15. ↑ "E/C.12/BLR/4-6". 2023-07-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-02-03.
  16. ↑ Заключительные замечания по объединенным четвертому−шестому периодическим докладам Беларуси Arxivləşdirilib 2018-02-07 at the Wayback Machine E/C.12/BLR/CO/4-6
  17. ↑ "Доклад". 2018-10-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-02-03.
  18. ↑ "Заключительные замечания Комитета по ликвидации расовой дискриминации". 2018-10-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-02-03.
  19. ↑ "Доклад". 2018-10-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-02-03.
  20. ↑ Выводы и рекомендации Комитета против пыток Arxivləşdirilib 2018-10-08 at the Wayback Machine (ing.)
  21. ↑ "Доклад". 2018-10-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-02-03.
  22. ↑ http://www2.ohchr.org/english/bodies/crc/docs/co/CRC.C.BLR.CO.3-4.doc Arxivləşdirilib 2022-02-03 at the Wayback Machine  (ing.)
  23. ↑ "Доклад". 2018-10-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-02-03.
  24. ↑ "Заключительные замечания". 2018-10-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-02-03.