EBLM J0555-57

Ulduz, ehtimal ki, ən kiçik ulduz ölçüsüdür, lakin hidrogen nüvələrini heliuma çevirəcək fizion reaksiyanı başlatmaq üçün kifayət qədər kütləyə malikdir. Kiçik olsaydı, ulduzun mərkəzindəki təzyiq bu prosesin baş verməsi üçün kifayət etməzdi. Hidrogen birləşməsi eyni zamanda Günəşə de enerji verir və elm adamları güclü bir enerji mənbəyi olaraq Yer kürəsində də bir fizion reaksiyasını yaratmağa çalışırlar. Yeddi ədəd uyğun Yer ölçüsündəki planet ilə əhatə olunmuş həddindən artıq soyuq Trappist 1 kimi, bu son dərəcə kiçik və solğun ulduzlar, eyni zamanda səthində maye su tapılmış yer ölçülü planetlərin axtarışı üçün ən uyğun namizəddir.

Ulduz
EBLM J0555-57
Müşahidə məlumatları
(Dövr J2000.0)
Birbaşa çıxma 5s 55d 32,69s[1]
Meyl 5s 55d 32,69s[1]
Məsafə 200,346 ± 75 parsek[2]
Görünən ulduz ölçüsü (V) 9,934 ± 0,027[3]
Bürc Boyakar
Astrometriya
Radial sürət (Rv) 23,419 ± 0,74 km/san[2]
Parallaks (π) 5,16 ± 0,36 mas[1]
Fiziki xüsusiyyətləri
Radius 0,99 R☉
Orbit elementləri
Digər təyinatlar
CCDM J05555-5717AB, CPC 20 1454, IDS 05539-5718 AB, 2MASS J05553262-5717261, PPM 334733, RAVE J055532.6-571726, WDS J05555-5717AB, TYC 8528-926-1, Gaia DR1 4765618608388715776
Verilənlər bazasında məlumat
SIMBAD CD-57 1311

EBLM J0555-57Ab adlandırılan bu yeni ulduz təxminən yerdən 600 işıq ili məsafədədir. Bu ulduz ikili ulduz sisteminin bir hissəsidir və özündən daha böyük olan qonşusunun önündən keçərkən kəşf edilmişdir. Bu üsul ümumiyyətlə ulduzları deyil, planetləri aşkar etmək üçün istifadə olunur. Tədqiqatçıların fikrincə, bu kəşf ulduzun nə qədər kiçik ola biləcəyini göstərir. Ulduz daha az kütlə ilə formalaşmış olsaydı, nüvəsindəki hidrogen birləşməsi qeyri-sabit olardı və ulduz qəhvəyi bir cırtdana çevriləcəkdi. EBLM J0555-57Ab Keele Universitetindəki planet axtarış təcrübəsi – WASP sayəsində müəyyən edilmişdir.

EBLM J0555-57Ab “ikili ulduz tutulması” adlı bir hadisə nəticəsində, daha böyük olan əsas ulduzun yanından keçəndə müəyyən edilmişdir. Əsas ulduz bir cismin ətrafında fırlandığının bir əlaməti olaraq qaralmışdı. Bu xüsusi konfiqurasiya sayəsində tədqiqatçılar orbitdəki digər cisimlərin kütləsini və ölçüsünü dəqiq ölçə bilirlər; bizim vəziyyətimizdə bu cisim kiçik bir ulduzdur. EBLM J0555-57Ab kütləsi CORALIE spektroqrafının məlumatlarından istifadə edilərək Doppler-titrəmə metodundan istifadə edilərək müəyyən edilmişdir. Bu ulduz bu günə qədər müəyyən edilmiş qaz nəhəngi planetlərindən olduqca kiçik və ehtimal ki, daha soyuqdur. Belə solğun ulduzların ölçüsünün müəyyənləşdirilməsi ümumiyyətlə daha böyük planetlərin ölçüsünün müəyyənləşdirilməsindən daha çətindir. Xoşbəxtlikdən, belə kiçik ulduzları ikili sistemdəki daha böyük ulduzun önünə keçərkən planet axtaran qurğularla tapmaq mümkündür. İnanılmaz görünə bilər, ancaq bir ulduz kəşf etmək bir planeti kəşf etməkdən daha çətin ola bilər.

Bu yeni ulduz TRAPPIST-1 ilə müqayisə olunacaq miqyasdadır, lakin radiusu 30% daha kiçikdir. Kiçik ulduzlar Yerə bənzər planetlərin axtarışı və uzaqdan onların atmosferinin analizi üçün əlverişli şərait yaradır. Buna baxmayaraq, planetlərin araşdırılmasından əvvəl ulduzları araşdırmaq lazımdır. Kainatda çox olmasına baxmayaraq, kütləsi və ölçüsü Günəşin kütləsi və ölçüsünün 20% -dən az olan ulduzlar haqqında olduqca çox az şey məlumdur, çünki kiçik və solğun, bəzən isə rəngsiz olduqları üçün onları tapmaq çox çətindir. Ulduzun aşkarlandığı EBLM layihəsi bu məlumat boşluqlarına son qoymağı hədəfləyir.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 Bello-García A., Brown A. G. A., Vallenari A., Prusti T., Spagna A., Mignard F., J. H.J. de Bruijne, Babusiaux C., C. A.L. Bailer-Jones, Drimmel R. et al. Gaia Data Release 1. Summary of the astrometric, photometric, and survey properties (ing.). // Astron. Astrophys. / T. Forveille EDP Sciences, 2016. Vol. 595. P. 2–2. ISSN 0004-6361; 0365-0138; 1432-0746; 1286-4846 doi:10.1051/0004-6361/201629512 arXiv:1609.04172
  2. ↑ 1 2 Kunder A., Kordopatis G., Steinmetz M., Zwitter T., McMillan P. J., Casagrande L., Enke H., Wojno J., Valentini M., Chiappini C. et al. The Radial Velocity Experiment (RAVE): fifth data release (ing.). // Astron. J. / J. G. III, E. Vishniac NYC: IOP Publishing, AAS, University of Chicago Press, AIP, 2017. Vol. 153, Iss. 2. 30 p. ISSN 0004-6256; 1538-3881 doi:10.3847/1538-3881/153/2/75 arXiv:1609.03210
  3. ↑ Munari U., Henden A., Frigo A., Zwitter T., Bienaymé O., Boeche C., Freeman K. C., Gilmore G., Grebel E. K., Kordopatis G. et al. APASS Landolt-Sloan BVgri photometry of RAVE stars. I. Data, effective temperatures, and reddenings (ing.). // Astron. J. / J. G. III, E. Vishniac NYC: IOP Publishing, AAS, University of Chicago Press, AIP, 2014. Vol. 148, Iss. 5. 15 p. ISSN 0004-6256; 1538-3881 doi:10.1088/0004-6256/148/5/81 arXiv:1408.5476