Faiz dərəcəsi əyrisi

Faiz dərəcəsi əyrisi (ing. yield curve) — müəyyən bir dövr ərzində müxtəlif müddətli istiqrazların faiz dərəcələrini göstərən qrafikdir.[1][2] Bu əyri maliyyə bazarlarında və iqtisadiyyatda əhəmiyyətli göstəricilərdən biridir, çünki gələcək faiz dərəcələri, iqtisadi gözləntilər və pul siyasəti haqqında məlumat verir. Əyri adətən dövlət istiqrazlarının faiz dərəcələrinə əsaslanır, çünki bu istiqrazlar ən etibarlı aktivlərdən hesab edilir.

Əsas faiz dərəcəsi əyrisi növləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. Normal faiz dərəcəsi əyrisi (yüksələn əyri)
    • Ənənəvi olaraq faiz dərəcəsi əyrisi bu formaya malikdir.[3]
    • Qısa müddətli istiqrazların faiz dərəcəsi aşağı, uzun müddətli istiqrazların faiz dərəcəsi isə yüksəkdir.
    • Bu vəziyyət iqtisadiyyatın sağlam və böyümə gözləntiləri ilə əlaqəli olduğunu göstərir. İnvestorlar uzunmüddətli istiqrazlara daha çox məbləğ qoyurlar, çünki gələcəkdə iqtisadi inkişafdan daha çox gəlir gözləyirlər.
  2. Meylli faiz dərəcəsi əyrisi (düz əyri)
    • Bütün müddətlər üzrə faiz dərəcələri təxminən eynidir.[4]
    • Bu, bazarda qeyri-müəyyənlik və ya iqtisadiyyatda stabil bir dönəm yaşandığını göstərə bilər.
    • İnvestorlar üçün qısa və uzun müddətli istiqrazlar arasında böyük bir fərq olmadığı üçün iqtisadi böyümə barədə qarışıq gözləntilər olur.
  3. Tərs faiz dərəcəsi əyrisi (enən əyri)
    • Uzun müddətli faiz dərəcələri qısa müddətli dərəcələrdən aşağıdır.[5]
    • Bu, adətən iqtisadi resessiya (böhran) ilə əlaqələndirilir, çünki investorlar yaxın gələcəkdə iqtisadi zəiflik gözləyir və riskdən qaçaraq uzunmüddətli istiqrazlara yönəlir.
    • Tərs faiz dərəcəsi əyrisi iqtisadi çətinliklərin öncədən xəbərdarlığını verən bir göstərici kimi də qəbul edilir.
  4. Dəyişkən və ya bucaqlı əyri
    • Bu tip əyri müxtəlif dövrlər üzrə dəyişən faiz dərəcələrini göstərir və birbaşa iqtisadiyyatda qeyri-müəyyən şəraitdən və ya pul siyasətindəki dəyişikliklərdən təsirlənir.[6]

Faiz dərəcəsi əyrisinin əhəmiyyəti

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Faiz dərəcəsi əyrisi bazar iştirakçıları və iqtisadçılar üçün bir neçə əsas səbəbə görə mühümdür:[7]

  • İqtisadi gözləntilər — əyri iqtisadiyyatda gözlənilən böyümə və ya resessiya haqqında siqnallar verir. Normal əyri iqtisadi inkişafın, tərs əyri isə yaxın gələcəkdə iqtisadi zəifliyin olacağını göstərə bilər.[8]
  • Pul siyasəti — mərkəzi banklar faiz dərəcəsi əyrisini analiz edərək pul siyasətini tənzimləyir. Məsələn, tərs əyri mərkəzi banklara faiz dərəcələrini aşağı salmaq üçün siqnal ola bilər.
  • Kredit qiymətlənməsi — kreditlərin və maliyyə məhsullarının qiymətlənməsi faiz dərəcəsi əyrisinə əsaslanır. Uzunmüddətli kreditlərin faiz dərəcələri əyri üzrə müəyyən edilir.[9]

Faiz dərəcəsi əyrisi maliyyə bazarlarının dinamikasını anlamada mühüm vasitədir və bir çox investorlar, maliyyə analitikləri və dövlət qurumları tərəfindən yaxından izlənir.[10]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Fabozzi, Frank J. Bond Markets, Analysis and Strategy (Third). Upper Saddle River, NJ: Prentice-Hall, Inc. 1996. səh. 85. ISBN 0-13-339151-5.
  2. ↑ Yield Curve 101: The Ultimate Guide for ETF Investors – Yahoo Finance Arxiv surəti 2 mart 2017 tarixindən Wayback Machine saytında Yahoo Finance
  3. ↑ Fabozzi op cit p. 86.
  4. ↑ Fabozzi op cit p. 87.
  5. ↑ Melicher, Ronald and Welshans, Merle. Finance: Introduction to Markets, Institutions and Management (7th). Cincinnati: South-Western Publishing. 1988. 490–491. ISBN 0-538-06160-X.
  6. ↑ Phillips, Matt. "What's the Yield Curve? 'A Powerful Signal of Recessions' Has Wall Street's Attention". The New York Times. 25 June 2018. 13 October 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 November 2024.
  7. ↑ Buttonwood. "A new phase in the financial cycle: the Treasury-bond yield curve flattens". The Economist. June 26, 2021. İstifadə tarixi: 25 August 2021.
  8. ↑ 'Helicopter Ben' risks destroying credit creation, September 6, 2011, Financial Times, by Bill Gross
  9. ↑ Rise in Rates Jolts Markets – Fed's Effort to Revive Economy Is Complicated by Fresh Jump in Borrowing Costs author = Liz Rappaport. Wall Street Journal. May 28, 2009. p. A.1
  10. ↑ "Index of /~charvey/Term_structure". faculty.fuqua.duke.edu. 2021-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-11-13.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Vikianbarda Faiz dərəcəsi əyrisi ilə əlaqəli mediafayllar var.