Kapital zərərləri

Kapital zərərləri (ing. Capital Losses) — bir aktivin satışı və ya digər şəkildə çıxarılması nəticəsində onun ilkin dəyərinin və ya alış qiymətinin aşağı olması ilə meydana gələn maliyyə zərəridir. Kapital zərərləri əsasən investisiyalar, daşınmaz əmlak, səhmlər, istiqrazlar və digər kapital aktivlər üzərində əməliyyatlar zamanı yaranır. Kapital zərərləri maliyyənin bir hissəsidir. Əsas məsələ onları minimuma endirmək və onların yaratdığı təsirləri idarə edə bilməkdir.^[1]

Kapital zərərləri adətən bir aktivin dəyərinin bazar şərtləri, iqtisadi dəyişikliklər və ya digər amillər səbəbindən azalması nəticəsində yaranır. Kapital zərərinin məbləği, aktivin alış qiyməti ilə onun satış qiyməti arasındakı fərqlə ölçülür:^[2]

Kapital Zərəri = Alış Qiyməti — Satış Qiyməti

Əgər satış qiyməti alış qiymətindən aşağıdırsa, bu zərərdir.

1. Realizasiya olunmuş zərər — aktiv satıldığı və ya çıxarıldığı zaman meydana gəlir. Məsələn əgər bir səhmi 10.000 manata alıb, onu 8.000 manata satırsınızsa, 2.000 manat kapital zərəri yaranır.
2. Realizasiya olunmamış zərər — aktivin dəyəri azalsa da, hələ satılmamış vəziyyətdədir. Bu zərər yalnız satış zamanı həyata keçirilir.

Kapital zərərləri bir çox ölkələrin vergi qanunvericiliyində nəzərə alınır və müəyyən şərtlərlə vergi öhdəliklərinin azaldılmasında istifadə edilə bilər:^[3]

• Kapital gəlirləri ilə əvəzləşdirilmə: Kapital zərərləri digər kapital gəlirləri ilə əvəzlənə bilər. Yəni gəlirlərdən zərərlər çıxılır, yalnız fərq vergiyə cəlb olunur.
• Zərərin irəliyə aparılması: Bəzi hallarda kapital zərərini gələcək illərə keçirərək gələcək gəlirlərdən çıxmaq mümkündür.
• Vergi məhdudiyyətləri: Əksər qanunvericilikdə kapital zərərlərinin gəlirin digər növlərinə qarşı çıxılması məhduddur.^[4]