Pəri cadu ̈(pyes)

"Sehirli pəri" və ya "Pəri cadu"  — 1901-ci ildə azərbaycanlı dramaturq Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev tərəfindən yazılmış faciə pyesi. 1901-ci ildə Şuşadan Bakıya qayıtdığı zaman pyesi bitirmişdir[1]. Pyes milli dram qızıl fonduna daxil edilmiş, uğur qazanmışdır, Tiflis, İrəvan, Naxçıvan və digər şəhərlərdə səhnəyə qoyulmuşdur[2]. 1924-cü ildə Mirseyfəddin Kirmanşahlı tərəfindən səhnələşdirilən Bakıda Azərbaycan Dövlət Akademik Dram Teatrının səhnəsində qoyulmuşdur[3].

Pəri cadu
1912-ci ildə Tağıyev adına teatırda afişası
1912-ci ildə Tağıyev adına teatırda afişası
Janr faciə
Müəllif Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev
Yazılma ili 1901
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Əsərin təhlili

[redaktə | mənbəni redaktə et]

"Pəri cadu" pyesində, «Azərbaycan tarixi» (Bakı, 1960, cild 2-ci) monoqrafiyasının müəlliflərinin fikrinə görə, "Bəxtsiz cavan" pyesində olduğu kimi Haqverdiyev işləyənlər üçün sevgisini və səmimiyyətini ifadə edirdi[1]. Ədəbiyyatşünas Əziz Şərifin sözlərinə görə, "Pəri cadu" simvolik dramasında Haqverdiyev insanın şəxsi xoşbəxtliyini sorğulamışdır. Əziz Şərif qeyd edirdi:

" Haqverdiyev , böyük sənətkarlıqla, pisliyi qüdrətli olduğu heç bir şəxsi azadlıq olmadığı pulun gücündən üstün olduğu yerdəki xoşbəxtliyin mümkünsüz olduğunu göstərir. Yalnız təkzib edən kəndli Qurban, üsyançı intellekt Fərhad vəfat etdiyinə görə öldü , kütlələrin dəstəyi olmadan tək mübarizə aparmağa çalışdı.[4] "

Teatr mütəxəssisi Cəfər Cəfərov qeyd edir ki, "Pəri cadu" pyesi onun canlılığı və doğruluğu üçün dəyərlidir. Cəfərovun sözlərinə görə N.Nərimanovun "Şamdanbəy", Nəcəf bəy Vəzirovun "Yağışdan çıxıb yağmura düşdük", "Hacı Qara" əsərləri kimi Haqverdiyev, pul mübadiləsi, mülkiyyət ideyalarını ortaya qoyur və onların bu faciəli nəticələrini aydın şəkildə nümayiş etdirir əlaqələr və fikirlər irəli sürür. Cəfərovun sözlərinə görə, "Pəri cadu" pyesin tərzi və forması Azərbaycan səhnəsinin tarixində tamamilə yeni bir fenomen idi.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Mənbələr
  1. ↑ 1 2 Azərbaycan tarixi. Bakı: Издательство Академии наук Азербайджанской ССР. 1960. 844.
  2. ↑ İnqilab Kərimov. Становление и развитие азербайджанского театра: Конец XIX — начала XX в. Bakı: Elm. 1991. səh. 292.
  3. ↑ Азербайджанский драматический театр им. М. Азизбекова. Театральная энциклопедия. 1967. 89.
  4. ↑ Из ст. Азиза Шарифа «Выдающийся азербайджанский писатель». «Литературная газета», 1945, 26 мая (Театральный календарь). Искусство (издательство). 1970. 98.

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Kamran Məmmədov (Önsöz yazarı). Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev. Seçilmiş əsərləri. I. Bakı: Lider. Əziz Güləliyеv (redaktor). 2005. səh. 504. ISBN 9952-417-37-1. (az.)