XALA

is.
1. Ananın bacısı.
[Sultan bəy:] Xalanın muzdu o olar ki, canı rahat olar. Ü.Hacıbəyov.
Budaq xalasının danışığını maraqla dinləyir, gözünü ondan çəkmirdi. Ə.Vəliyev.

2. Qoca və ya yaşlı qadına müraciət edərkən, ya haqqında danışarkən hörmət əlaməti olaraq deyilir.
Sürmə xala lap qol zoruna Narıncı geyindirirdi. S.Rəhman.
Ehtiyat xala dəmiryoldan xeyli uzaq … səfalı yaylaq şəhərində yaşayırdı. Mir Cəlal.

◊ Xala xətrin qalmasın – könülsüz, ürəksiz, istəmədən görülən iş və ya deyilən söz haqqında.
[Həmzə:] [Səriyyədən] xala xətrin qalmasın, deyə soruşuruq, yoxsa ona kim qulaq asır. C.Cabbarlı.
[Vaqifin] arvadı Qızxanım sabahdan bircə dəfə onun yanına gəlib, xala xətrin qalmasın deyə ərinin halını soruşub, yenə çəkilib getmişdi. Çəmənzəminli.

Этимология

  • XALA Ərəbcədir. Türk dillərində dayza işlədilib. Tuva dilində daay avı deyirlər. Fars dilin­də dayı əvəzinə, xal işlədirlər
XAL-XAL
XALA-XALA
OBASTAN VİKİ
Ali Xalafalla
Ali Xalafalla (13 may 1996, Qahirə) — Misirli üzgüçü. Ali Xalafalla Misiri 2016-cı ildə XXXI Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil etdi. == Karyerası == Ali Xalafalla birinci dəfə Olimpiya Oyunlarına 2016-cı ildə qatıldı. O, Rio-de-Janeyroda baş tutan XXXI Yay Olimpiya Oyunlarında kişilər 50 m sərbəst stildə, təsnifat mərhələsində iştirak etdi. 22.25 saniyəlik nəticəsi ilə 23-cü yeri tutdu və yarımfinala vəsiqə qazana bilmədi. Xalafalla bu nəticə ilə Misirin rekordunu qırdı.
Arbutus xalapensis
Arbutus xalapensis (lat. Arbutus xalapensis) — bitkilər aləminin erikaçiçəklilər dəstəsinin erikakimilər fəsiləsinin çiyələk ağacı cinsinə aid bitki növü.
Ağ həkim xalatı
Ağ xalat — tibb sahəsində həkimlər tərəfindən istifadə olunan geyim növü. == Tarixi == Ağ xalatın demək olar ki, 150 ildən çox yaşı var. Bu xalatlar pasiyentləri infeksiyalardan və yoluxucu bakteriyalardan qorumaq məqsədilə düşünülmüşdür. Ağ xalatların yaranması ilə bağlı iki əsas versiya mövcuddur. Bir versiyaya görə, ağ xalatın ilk yaradıcısı ingilis həkimi Cozef Lister (1827–1912) olmuşdur. Digər bir versiyaya görə isə, ilk dəfə həkimlərə ağ xalat geyməyi məşhur rus cərrahı Nikolay Piroqov (1810–1881) təklif etmişdir. Həmkarları öz xatirələrində Piroqov haqqında yazırdılar ki, -"o, o qədər təmizkar və təmizliyi sevən bir həkim idi ki, əməliyyatlardan əvvəl hətta sarğı materiallarını da mikroskopla yoxlayarmış". == Tənqidlər və qadağalar == === Tənqidlər === 20 il bundan öncə onlar müxtəlif sahələrdə çalışan həkimlərin 100 ədəd xalatlarını mikroskop altında analizdən keçirmişlər. Xalatların əksəriyyətində "qızılı stafilokok" (üzüm salxımına oxşar qruplar şəklində yerləşmiş bakteriya) aşkarlanmışdır. Merilend Universitetindən olan alimlər isə bundan bir neçə il sonra məhz elə ağ xalatlar vasitəsilə xəstəliklərin bir pasiyentdən digərinə keçdiyini iddia etdilər.İlk öncə iradlar ağ xalatların qollarına idi.
Ağ xalat
Ağ xalat — tibb sahəsində həkimlər tərəfindən istifadə olunan geyim növü. == Tarixi == Ağ xalatın demək olar ki, 150 ildən çox yaşı var. Bu xalatlar pasiyentləri infeksiyalardan və yoluxucu bakteriyalardan qorumaq məqsədilə düşünülmüşdür. Ağ xalatların yaranması ilə bağlı iki əsas versiya mövcuddur. Bir versiyaya görə, ağ xalatın ilk yaradıcısı ingilis həkimi Cozef Lister (1827–1912) olmuşdur. Digər bir versiyaya görə isə, ilk dəfə həkimlərə ağ xalat geyməyi məşhur rus cərrahı Nikolay Piroqov (1810–1881) təklif etmişdir. Həmkarları öz xatirələrində Piroqov haqqında yazırdılar ki, -"o, o qədər təmizkar və təmizliyi sevən bir həkim idi ki, əməliyyatlardan əvvəl hətta sarğı materiallarını da mikroskopla yoxlayarmış". == Tənqidlər və qadağalar == === Tənqidlər === 20 il bundan öncə onlar müxtəlif sahələrdə çalışan həkimlərin 100 ədəd xalatlarını mikroskop altında analizdən keçirmişlər. Xalatların əksəriyyətində "qızılı stafilokok" (üzüm salxımına oxşar qruplar şəklində yerləşmiş bakteriya) aşkarlanmışdır. Merilend Universitetindən olan alimlər isə bundan bir neçə il sonra məhz elə ağ xalatlar vasitəsilə xəstəliklərin bir pasiyentdən digərinə keçdiyini iddia etdilər.İlk öncə iradlar ağ xalatların qollarına idi.
Bir xalanın sirri (film, 2018)
Bir xalanın sirri — tammetrajlı bədii filmi rejissor Emil Abdullayev tərəfindən 2018-ci ildə ekranlaşdırılmışdır. Film Azad Azərbaycan Televiziyası və İlk medianın birgə məhsuludur. "Bir xalanın sirri" macəra komediyası "Bozbash Pictures" qəhrəmanları, Şəmi, Şöşü, Fəlakət, Şirin, Qılman və Ağsaqqalın başına gələn maraqlı əhvalatdan bəhs edir. Filmdə əsas rolları İlkin Həsəni, Ramil Babayev, Elşən Orucov, Azər Baxşəliyev, Nicat Rəhimov və İlkin Misgərli ifa edirlər. == Məzmun == Hadisələr "Bozbash Pictures"in 6 əsas qəhrəmanının başına gəlir. Bacısına toy eləmək istəyən Şöşü toya iki gün qalmış təzə kürəkəni də götürüb öz qohumları ilə birlikdə paytaxda toyqabağı istirahət üçün gəlirlər. Paytaxtdakı əyləncə mərkəzlərinin birində spirtli içki qəbul edən qohumlar bir də gözlərini səhər oteldə açırlar. Bundan sonra qəhrəmanlarımız hərəsi bir yerdə bir vəziyyətdə aşkar olunur.
Quercus xalapensis
Quercus xalapensis (lat. Quercus xalapensis) — fıstıqkimilər fəsiləsinin palıd cinsinə aid bitki növü.
Sehrli xalat (film, 1964)
"Sehrli xalat" — rejissor Əlisəttar Atakişiyevin filmi. == Məzmun == Filmdə məşhur illüzionist İo Kionun (Anatoli Falkoviç) köməyi ilə uşaqlar bir növ keçmişə və gələcəyə səyahət edirlər. Burada hər iki dövrə həmin dövrün uşaqlarının gözü ilə baxılır. == Film haqqında == Rəşid rolunun ifaçısı Azər Qurbanov rusdilli olduğundan filmin Azərbaycan variantında onu Yusif Şeyxov səsləndirmişdir. Pioner rollarında çəkilmək üçün 500-600 uşaq sınaq çəkilişlərindən keçib. Filmin kinomusiqisi bəstəkar Arif Məlikovun yazdığı ilk kinomusiqidir. Film haqqında "50 illik sehr" adlı sənədli film çəkilmişdir. 2014-cü ildə filmin 50 illiyi qeyd olunmuşdur. Film Bakıda Maştağa qəsəbəsində və İçərişəhərdə, İsmayıllı rayonunun Cülyan kəndində, eləcə də Belorusiya SSR-in paytaxtı Minsk şəhərində pavilyonda çəkilmişdir. == Filmin heyəti == === Film üzərində işləyənlər === Ssenari müəllifi: Aleksandr Tarasov, Əlisəttar Atakişiyev Quruluşçu rejissor: Əlisəttar Atakişiyev Quruluşçu operator: Teyyub Axundov Quruluşçu rəssam: Məmməd Hüseynov, Cəbrayıl Əzimov Bəstəkar: Arif Məlikov Səs operatoru: Paşa İbrahimov Dirijor: Niyazi Geyim rəssamı: Qəzənfər Xalıqov Qrim rəssamı: V. Bereznyakov Montaj edən: Tahirə Babayeva Redaktor: Ədhəm Qulubəyov Operator: Əlihüseyn Hüseynov Quraşdırılmış səhnələrin operatoru: Sergey Klyuçevski Quraşdırılmış səhnələrin rəssamı: Eduard Abdullayev Rejissor assistenti: Əşrəf Mamayev, Tələt Rəhmanov, Əli Məmmədov, A. Süleymanov Operator assistenti: İ. Qafarov, Ramiz Babayev Dekor rəssamı: T. Abdullazadə Filmin direktoru: V. Dudiyev, S. Kolpakov === Rollarda === Azər Qurbanov — Rəşid Solmaz Hətəmova — Zərifə Kolya Loginov — Petya Yusif Şeyxov — Eldar Əliağa Ağayev — Xan Anatoli Falkoviç — İo Kio Möhsün Sənani — Möhsün Ağayev Ağahüseyn Cavadov — baş vəzir İsmayıl Osmanlı — vəkil Hüseynağa Sadıqov — vəzir Məmməd Sadıqov (Məmməd Sadıxov kimi) — münəccim başı Əfrasiyab Məmmədov — sərdar Ələkbər Hüseynzadə — qoca Mollağa Bəbirli — xəzinədar Bahadur Əliyev — yaraqlı Lütfi Məmmədbəyli — Eynulla müəllim Tələt Rəhmanov — milis işçisi A. Şükürov — məktəbli K. Nemətova — məktəbli Nazim Mustafayev — Arif T. Rəsulov — məktəbli Ə. Əhmədova — məktəbli Məmmədsadıq Nuriyev — tacir Əli Xəlilov — tacir Arif Mədətov — sirk artisti Almaz Mustafayeva — Səidə Zamiq Əliyev — tar çalan (titrlərdə yoxdur) === Filmi səsləndirənlər === Yusif Vəliyev — İo Kio (Anatoli Falkoviç) (titrlərdə yoxdur) Bahadur Əliyev — milis işçisi (Tələt Rəhmanov) (titrlərdə yoxdur) Müxlis Cənizadə — Eynulla müəllim (Lütfi Məmmədbəyli) (titrlərdə yoxdur) Yusif Şeyxov — Rəşid (Azər Qurbanov) (titrlərdə yoxdur) Əminə Yusifqızı — Eldar (Yusif Şeyxov) (titrlərdə yoxdur)Əlizaman Qasımov - Möhsün Ağayev (Möhsün Sənani) (titrlərdə yoxdur) Süleyman Ələsgərov (aktyor) - qoca (Ələkbər Hüseynzadə)(titrlərdə yoxdur) == İstinadlar == == Mənbə == Ə.Azad.
Xalabacı
Xalabacı — Azərbaycanın milli rəqsi. Xalabacı qadın adıdır. Bu rəqsin daha iki adı var-"Ceyran bala","Qaçay bala". Eyni rəqs olsalar da, bu üç ad altında çox geniş yayılmışdır. Rəqs melodiyasının müəllifi-qarabağlı qarmonçalan Sona xanımdır. Rəqs bir qədər komik tərzdədir. Onu daha çox yaşlı kişilər və qadınlar oynayırlar. Bu rəqs geniş yayılmışdır və xeyli inkişaf tapmışdır.
Xalac (Qafan)
Xalac (erm. Խալաջ; hal-hazırkı adı: Atçanan; erm. Աճանան) — Ermənistan Respublikasının cənubunda, Sünik mərzində yerləşən kənd və kənd icması. == Tarixi == Xalac - Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında, ındi Qafan rayonunda kənd.Rayon mərkəzindən şimal-şərqdə Xalacçayın sol sahilində yerləşir. Qafqazın 5 verstlik xəritəsində qeyd edilmişdir. Toponim xalac qədim türk tayfasının adı əsasında əmələ gəlmişdir. Etnotoponimdir. Quruluşca sadə toponimdir. == Əhalisi == Kənddə 1831-ci ildə 23 nəfər, 1873 - cü ildə 34 nəfər, 1886-cı ildə 308 nəfər, 1897-ci ildə 329 nəfər, 1904 - cü ildə 319 nəfər, 1914 - cü ildə 300 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır. 1918-ci ildə azərbaycanlılar ermənilərin soyqırımına məruz qalaraq deportasiya olunmuşlar.
Xalaf mədəniyyəti
Xalaf mədəniyyəti — Şimal Mezopotamyanın keramikalı Neolit dövründə, Xalafda (Xalaf yaşayış yeri) mütəmadi olaraq inkişaf edən tarix öncəsi mədəniyyətdir. Xalaf yaşayış yeri E.Ə. 6000 ilə E.Ə 5400-cü illər arasında Xalaf dövrü olaraq adlandırılan bir dövr boyunca inkişaf etmişdir. Xalaf Mədəniyyətini yenə eyni bölgədə Übeyd mədəniyyəti izləmişdir. Xalaf mədəniyyəti adını, günümüzdə Türkiyə – Suriya sərhəddinin cənubunda yerləşən və Erkən Eneolit dövrünə aid olan Tel Xalaf qəsəbəsindən almışdır.
Xalan (Kəleybər)
Xalan (fars. خالان‎) — İranın Şərqi Azərbaycan ostanının Kəleybər şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == Kənddə 2006-cı il siyahıya alınmaya görə 602 nəfər yaşayır (123 ailə).
Xalatala
Xalatala — Azərbaycan Respublikasının Balakən rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Qabaqçölün tərkibində olan 6 kənddən biridir. Əhalisi avarlardan ibarətdir. == Tarixi == Xalatala Balakən r-nunun eyniadlı i.ə.v.-də kənd. Alazan-Əyriçay çökəkliyindədir. Oykonim avar dilindəki xala (uzun) və Azərbaycan dilindəki tala (meşəliklə əhatə olunmuş açıq sahə) komponentlərindən düzəlib, "uzun tala" mənasındadır. Keçən əsrdə Ermənistan ərazisində də Uzuntala adlı kənd qeydə alınmışdır. == Əhalisi == Əhalisi avarlardan ibarətdir.
Xalatala bələdiyyəsi
Balakən bələdiyyələri — Balakən rayonu ərazisində fəaliyyət göstərən bələdiyyələr. == Tarixi == Azərbaycanda bələdiyyə sistemi 1999-cu ildə təsis olunub. == Siyahı == == Mənbə == "Bələdiyyələrin statistik ərazi təsnifatı" (PDF). stat.gov.az. 2021-08-21 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-05-03.
Xalatalabinə
Xalatalabinə — Azərbaycan Respublikasının Zaqatala rayonunun Danaçı kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 5 oktyabr 1999-cu il tarixli, 708-IQ saylı Qərarı ilə Zaqatala rayonunun Danaçı kənd inzibati-ərazi vahidi tərkibindəki Xalatalabinə kəndi rayonun yaşayış məntəqələri uçot məlumatından çıxarılmışdır.
Xalaxı gölü
Xalaxı — Azərbaycanın Zaqatala rayonu ərazisində göl. Xalaxı dağının ətəyində, 2800 m. yüksəklikdə şirin sulu, axarlı kiçik göl. Muxax çayının başlanğıcını təşkil edən Xalaxı çayı bu göldən axır. Hidronim avar dilindəki xala (uzun) və xe (su) sözlərindən düzəlib, "uzun çay" mənasındadır. Göl öz adını çayın adından almışdır.
Bir xalanın sirri
Bir xalanın sirri — tammetrajlı bədii filmi rejissor Emil Abdullayev tərəfindən 2018-ci ildə ekranlaşdırılmışdır. Film Azad Azərbaycan Televiziyası və İlk medianın birgə məhsuludur. "Bir xalanın sirri" macəra komediyası "Bozbash Pictures" qəhrəmanları, Şəmi, Şöşü, Fəlakət, Şirin, Qılman və Ağsaqqalın başına gələn maraqlı əhvalatdan bəhs edir. Filmdə əsas rolları İlkin Həsəni, Ramil Babayev, Elşən Orucov, Azər Baxşəliyev, Nicat Rəhimov və İlkin Misgərli ifa edirlər. == Məzmun == Hadisələr "Bozbash Pictures"in 6 əsas qəhrəmanının başına gəlir. Bacısına toy eləmək istəyən Şöşü toya iki gün qalmış təzə kürəkəni də götürüb öz qohumları ilə birlikdə paytaxda toyqabağı istirahət üçün gəlirlər. Paytaxtdakı əyləncə mərkəzlərinin birində spirtli içki qəbul edən qohumlar bir də gözlərini səhər oteldə açırlar. Bundan sonra qəhrəmanlarımız hərəsi bir yerdə bir vəziyyətdə aşkar olunur.
Sehrli xalat (film)
"Sehrli xalat" — rejissor Əlisəttar Atakişiyevin filmi. == Məzmun == Filmdə məşhur illüzionist İo Kionun (Anatoli Falkoviç) köməyi ilə uşaqlar bir növ keçmişə və gələcəyə səyahət edirlər. Burada hər iki dövrə həmin dövrün uşaqlarının gözü ilə baxılır. == Film haqqında == Rəşid rolunun ifaçısı Azər Qurbanov rusdilli olduğundan filmin Azərbaycan variantında onu Yusif Şeyxov səsləndirmişdir. Pioner rollarında çəkilmək üçün 500-600 uşaq sınaq çəkilişlərindən keçib. Filmin kinomusiqisi bəstəkar Arif Məlikovun yazdığı ilk kinomusiqidir. Film haqqında "50 illik sehr" adlı sənədli film çəkilmişdir. 2014-cü ildə filmin 50 illiyi qeyd olunmuşdur. Film Bakıda Maştağa qəsəbəsində və İçərişəhərdə, İsmayıllı rayonunun Cülyan kəndində, eləcə də Belorusiya SSR-in paytaxtı Minsk şəhərində pavilyonda çəkilmişdir. == Filmin heyəti == === Film üzərində işləyənlər === Ssenari müəllifi: Aleksandr Tarasov, Əlisəttar Atakişiyev Quruluşçu rejissor: Əlisəttar Atakişiyev Quruluşçu operator: Teyyub Axundov Quruluşçu rəssam: Məmməd Hüseynov, Cəbrayıl Əzimov Bəstəkar: Arif Məlikov Səs operatoru: Paşa İbrahimov Dirijor: Niyazi Geyim rəssamı: Qəzənfər Xalıqov Qrim rəssamı: V. Bereznyakov Montaj edən: Tahirə Babayeva Redaktor: Ədhəm Qulubəyov Operator: Əlihüseyn Hüseynov Quraşdırılmış səhnələrin operatoru: Sergey Klyuçevski Quraşdırılmış səhnələrin rəssamı: Eduard Abdullayev Rejissor assistenti: Əşrəf Mamayev, Tələt Rəhmanov, Əli Məmmədov, A. Süleymanov Operator assistenti: İ. Qafarov, Ramiz Babayev Dekor rəssamı: T. Abdullazadə Filmin direktoru: V. Dudiyev, S. Kolpakov === Rollarda === Azər Qurbanov — Rəşid Solmaz Hətəmova — Zərifə Kolya Loginov — Petya Yusif Şeyxov — Eldar Əliağa Ağayev — Xan Anatoli Falkoviç — İo Kio Möhsün Sənani — Möhsün Ağayev Ağahüseyn Cavadov — baş vəzir İsmayıl Osmanlı — vəkil Hüseynağa Sadıqov — vəzir Məmməd Sadıqov (Məmməd Sadıxov kimi) — münəccim başı Əfrasiyab Məmmədov — sərdar Ələkbər Hüseynzadə — qoca Mollağa Bəbirli — xəzinədar Bahadur Əliyev — yaraqlı Lütfi Məmmədbəyli — Eynulla müəllim Tələt Rəhmanov — milis işçisi A. Şükürov — məktəbli K. Nemətova — məktəbli Nazim Mustafayev — Arif T. Rəsulov — məktəbli Ə. Əhmədova — məktəbli Məmmədsadıq Nuriyev — tacir Əli Xəlilov — tacir Arif Mədətov — sirk artisti Almaz Mustafayeva — Səidə Zamiq Əliyev — tar çalan (titrlərdə yoxdur) === Filmi səsləndirənlər === Yusif Vəliyev — İo Kio (Anatoli Falkoviç) (titrlərdə yoxdur) Bahadur Əliyev — milis işçisi (Tələt Rəhmanov) (titrlərdə yoxdur) Müxlis Cənizadə — Eynulla müəllim (Lütfi Məmmədbəyli) (titrlərdə yoxdur) Yusif Şeyxov — Rəşid (Azər Qurbanov) (titrlərdə yoxdur) Əminə Yusifqızı — Eldar (Yusif Şeyxov) (titrlərdə yoxdur)Əlizaman Qasımov - Möhsün Ağayev (Möhsün Sənani) (titrlərdə yoxdur) Süleyman Ələsgərov (aktyor) - qoca (Ələkbər Hüseynzadə)(titrlərdə yoxdur) == İstinadlar == == Mənbə == Ə.Azad.

Значение слова в других словарях

выреза́ться закурча́вленный за́светло опа́л расстри́чься срази́ть флюсова́ться ба́ртер виноват стре́лочник гальванизи́рование перена́шивать призре́ние распыли́ть closed-circuit television dedicate divestiture guardant land wind largen quadriplegia sea-flower stinking yo одолжить сифилидология