YIXMAQ

f.
1. İtələyib, vurub, yaxud bərk toxunub yerə salmaq, yerə düşürtmək, yerə vurmaq; aşırmaq. Öküzü nallamaq üçün yerə yıxdılar. Külək adamı yıxır.
// Üzərindən atmaq, yerə salmaq, devirmək, yerə vurmaq. Uşağı at yıxdı.
2. Yanı üstə qoymaq.
3. Bütün ağırlığı ilə düşmək, salmaq.
[Kiçikxanım] güclə özünü taxtın üstünə yıxdı. Mir Cəlal.

4. Uçurmaq, dağıtmaq, xaraba qoymaq, viran etmək. Divarı yıxmaq.
– Yıxar qayaları, atar dağları; Kəməndinə salar Koroğlu səni. Koroğlu”.
Böyük bir dünyanı yıxmaq, uçurmaq; Yerində başqa bir dünya da qurmaq? S.Vurğun.

5. Güləşmədə: basmaq, məğlub etmək.
[Xəlfə:] …Süleymanı bu vaxtadək yıxan olmamışdı, elə verdin xoruzunu qoltuğuna!… C.Cabbarlı.

6. məc. Devirmək, zorla hakimiyyəti əlindən almaq. İstismarçı sinifləri yıxmaq.
// məc. Mövqeyindən, vəzifəsindən düşürmək; mövqeyindən, vəzifəsindən düşməsinə nail olmaq.
7. Atmaq, həvalə etmək, yükləmək (adətən tərkiblərdə). Üzərinə yıxmaq. Üstünə yıxmaq. Öhdəsinə yıxmaq.
– Deməli, biz ərin günahını arvadın boynuna yıxmaqda haqlı deyilik? M.Hüseyn.

Sinonimlər (yaxın mənalı sözlər)

  • YIXMAQ 1. YIXMAQ (güləşdə birinə qalib gəlmək) [Balağa:] Hamı elə təsəvvür edir ki, mən səni Nardaranda yıxa bilərdim, özüm yıxmadım, gənc olduğun üçün rəhmi
  • YIXMAQ basmaq
  • YIXMAQ uçurmaq — dağıtmaq
  • YIXMAQ aşırmaq
  • YIXMAQ devirmək
  • YIXMAQ atmaq — yükləmək

Antonimlər (əks mənalı sözlər)

  • YIXMAQ YIXMAQ – QALDIRMAQ Uşağı vurub yerə yıxdılar (“Ulduz”); Gərək siz qolundan tutub qaldırasınız (Mir Cəlal)

Etimologiya

  • YIXMAQ “Bütün günahlarını mənim üstümə yıxma”, - deyirik. Mənbələrin araş­dı­rılması göstərdi ki, buradakı yıxmaq sözünün əsli yığmaq olub
YIXMA
YIPRAMA

Digər lüğətlərdə

вспомоществова́ть вычёркивать дорисо́вывать мысли́тельный неорома́нтик поши́в разжа́лобливаться удесятеря́ться безнадзо́рный бы́стро манто́ мерзля́чка получа́ться прищемить хвост размахну́ть тень па́дает увида́ть канон gyroplatform perky phylloclade pouring rotating shift выправлять свободолюбивый