сущ. от глаг. çevirmək :
1. переключение (изменение направления, силы электрического тока, газа и т.п. ). Çevirmə nöqtəsi точка переключения, çevirmə bucağı угол переключения
2. превращение, преобразование. Ekvivalent çevirmə эквивалентное преобразование, çevirmə sistemi система преобразования
3. опрокидывание; переворачивание, переворот
4. поворачивание (изменение направления чего-л. )
5. перевод ( какого-л. произведения, текста и т.п. ). Ruscadan azərbaycancaya çevirmə nəyi перевод чего с русского на азербайджанский
Eyler çevirməsi
Eyler çevrilməsi — nəticə verə bilən funksiyalar arasındakı əlaqə, bəzi hallarda Eyler çevrilməsi olaraq adlandırılır. İki fərqli formada var olan çevrilmə, ardıcıl silsilələrin yığılmasını sürətləndirə bilir. Başqa bir deyimlə,
∑
n
=
0
∞
(
−
1
)
n
a
n
=
∑
n
=
0
∞
(
−
1
)
n
Δ
n
a
0
2
n
+
1
{\displaystyle \sum _{n=0}^{\infty }(-1)^{n}a_{n}=\sum _{n=0}^{\infty }(-1)^{n}{\frac {\Delta ^{n}a_{0}}{2^{n+1}}}}
ifadəsində x yerinə 1/2 qoyularaq 1 əldə edilə bilir. Sağdakı elementlər çox sürətli şəkildə kiçildikləri üçün bu cəm asanlıqla hesablana bilir.
Eyler çevrilməsi aşağıdakı formada ümumiləşdirilə bilər:
p = 0, 1, 2, … üçün
∑
n
=
0
∞
(
−
1
)
n
(
n
+
p
n
)
a
n
=
∑
n
=
0
∞
(
−
1
)
n
(
n
+
p
n
)
Δ
n
a
0
2
n
+
p
+
1
{\displaystyle \sum _{n=0}^{\infty }(-1)^{n}{n+p \choose n}a_{n}=\sum _{n=0}^{\infty }(-1)^{n}{n+p \choose n}{\frac {\Delta ^{n}a_{0}}{2^{n+p+1}}}}
bərabərliyi təmin edilir.
Eyler çevrilməsi
2
F
1
{\displaystyle \,_{2}F_{1}}
hipergeometrik silsiləsinə sıxlıqla tətbiq edilir. Bu halda Eyler çervilməsi
2
F
1
(
a
,
b
;
c
;
z
)
=
(
1
−
z
)
−
b
2
F
1
(
c
−
a
,
b
;
c
;
z
z
−
1
)
{\displaystyle \,_{2}F_{1}(a,b;c;z)=(1-z)^{-b}\,_{2}F_{1}\left(c-a,b;c;{\frac {z}{z-1}}\right)}
olaraq ifadə edilə bilir.
Binom çevrilməsi və bunun fərqli bir tətbiqi olan Eyler çevrilməsi bir ədədin daimi kəsr olaraq ifadə edilməsində böyük əhəmiyyət daşıyır.
0
<
x
<
1
{\displaystyle 0<x<1}
ədədinin daimi kəsr ifadəsinin
x
=
[
0
;
a
1
,
a
2
,
a
3
,
⋯
]
{\displaystyle x=[0;a_{1},a_{2},a_{3},\cdots ]}
olduğu güman edilərsə, burdan
x
1
−
x
=
[
0
;
a
1
−
1
,
a
2
,
a
3
,
⋯
]
{\displaystyle {\frac {x}{1-x}}=[0;a_{1}-1,a_{2},a_{3},\cdots ]}
və
x
1
+
x
=
[
0
;
a
1
+
1
,
a
2
,
a
3
,
⋯
]
{\displaystyle {\frac {x}{1+x}}=[0;a_{1}+1,a_{2},a_{3},\cdots ]}
nəticələri alınır.
Sürətli Furye çevirməsi
Sürətli Furye çevirməsi (ing. Fast Fourier Transform, rus. Быстрое преобразование Фурье) – diskret Furye çevirməsinin sürətli hesablanması alqoritmidir. SFÇ-nin əsasını diskret siqnalın verilmiş bölgülər ardıcıllığının bir neçə aralıq ardıcıllığa bölünməsi prinsipi təşkil edir. N bölgü üçün SFÇ-də təxminən sayda əməliyyat olur. Məsələn, 256 bölgü üçün əməliyyatların sayı 2048-dir (DFT-də 65536-dir).
== Ədəbiyyat ==
İmamverdiyev Y.N., Suxostat L.V. "Nitq texnologiyaları üzrə terminlərin izahlı lüğəti ", 2015,“İnformasiya Texnologiyaları” nəşriyyatı, 111 səh.
Sürətli Furye çevirməsi (SFÇ)
Sürətli Furye çevirməsi (ing. Fast Fourier Transform, rus. Быстрое преобразование Фурье) – diskret Furye çevirməsinin sürətli hesablanması alqoritmidir. SFÇ-nin əsasını diskret siqnalın verilmiş bölgülər ardıcıllığının bir neçə aralıq ardıcıllığa bölünməsi prinsipi təşkil edir. N bölgü üçün SFÇ-də təxminən sayda əməliyyat olur. Məsələn, 256 bölgü üçün əməliyyatların sayı 2048-dir (DFT-də 65536-dir).
== Ədəbiyyat ==
İmamverdiyev Y.N., Suxostat L.V. "Nitq texnologiyaları üzrə terminlərin izahlı lüğəti ", 2015,“İnformasiya Texnologiyaları” nəşriyyatı, 111 səh.
Təqvim çevirmələri
Təqvim çevrilmələri — təqvimlər arasında il fərqini təyin edir.
Miladi tarixin hicri tarixinə çevrilməsi düsturu:
H
i
c
r
i
=
M
i
l
a
d
i
−
622
+
M
i
l
a
d
i
−
622
32
{\displaystyle Hicri=Miladi-622+{\frac {Miladi-622}{32}}}
Hicri tarixin miladi tarixə çevrilməsi üçün düstur:
M
i
l
a
d
i
=
H
i
c
r
i
−
M
i
l
a
d
=
43
+
621
{\displaystyle Miladi=Hicri-Milad=43+621}
Miladi təqvimini yəhudi təqviminə çevirmək üçün düstur.
Tərsinə çevirmək
Tərsinə çevirmək (ing. invert ~ ru. инвертировать ~ tr. ters çevirmek) – əksinə dəyişdirmək, məsələn, monoxrom displeydə rəngin tərsinə çevrilməsi ağı qaraya, qaranı isə ağa dəyişdirir. Analoji olaraq, tərsinə çevirən rəqəmsal mikrosxem, onun girişinə verilən siqnalları tərsinə çevirərək çıxışa ötürür. Belə əməl DEYİL (NOT) inkar Bul əməlinin elektron ekvivalentidir, məsələn, əgər “A” doğrudursa, onda “DEYİL A” yalandır.
== Ədəbiyyat ==
İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.