ÜRƏK
сущ. 1. рикӀ; // рикӀин (мес. перде, азарар); 2. кил. qəlb 2); ürəkdən ürəyə yol olur. Ata. sözü рикlяй рикlиз рехъ жеда; 3. пер. рикӀ; кичӀе туширвал, жигар, жуьрэтлувал, гьунар; 4. ürəklə нареч. рикӀяй а) кичӀевал авачиз, жуьрэтдалди, гьунардалди; б) ашкъидалди, гьевесдалди; ** ürək bulandırmaq рикӀ элкъуьрун, икрагь авун, такӀанарун; рикӀиз такӀан хьун, икрагь хьун; ürək dostu (yoldaşı) рикӀин дуст (юлдаш), лап мукьва дуст; ürək eləmək рикӀ авун, жуьрэт авун; ürək eləməmək рикӀ тавун, жуьрэт тавун; ürək qızdırmaq чӀалахъ хьун, ихтибар авун, агъун; ürək sındırmaq рикӀ хун, рикӀик хкӀун, вичикай бейкефрун; ürək vermək рикӀ гун а) руьгь кутун, жуьрэтлу авун; б) кӀан хьун, ашукь хьун; ürək yandırmaq кил. can (can yandırmaq); ürəkdən tikan çıxar(t)maq рикӀяй цаз акъудун, садан хъел масадакай хкудун; ürəklərini boşaltmaq рикӀер бушарун, сада-садаз дердер ахъаюн; ürəyə işləmək рикӀиз эсер авун, эсер хьун; ürəyi açılmaq рикӀ ахъа хьун, рикӀ алахьун, кефияр ахъа хьун, шад хьун; ürəyi ağrımaq пер. рикӀ тӀа(р) хьун, язух атун; ürəyi ağzına gəlmək а) лекьер сивел хтун, такӀан хьун, такӀан атун; б) рикӀ аватун, гзаф кичӀе хьун, кичӀ акатун; ürəyi aşıb-daşmaq рикӀ шад хьун, гзаф хвеши хьун, шад хьун; ürəyi atlanmaq а) рикӀи ягъун, рикӀ акъатун, гьасретда хьун; б) кил. ürəyi döyünmək; ürəyi atmaq кил. ürəyi atlanmaq а); ürəyi ayağının altına düşmək рикl дабандик аватун, рикl кlвачерик аватун, гзаф кичӀе хьун, рикӀ аватун (кил. ürəyi qopmaq); ürəyi bir tikə olmaq кил. ürəyi ərimək; ürəyi birtəhər olmaq рикӀ са тегьер (са жуьре) хьун, жува-жув (вичи-вич) пис гьисс авун; ürəyi boşalmaq рикӀ буш хьун, секин хьун, шехьна регьят хьун; ürəyi böyümək рикӀ чӀехи хьун, рикӀ шад хьун, хвеши хьун; ürəyi bulanmaq а) рикӀ элкъуьн, экъуьчун атун; б) нифрет гьисс авун, икрагь хьун; ürəyi buz kimi olmaq рикӀиз регьят хьун, тамам секин хьун; ürəyi cızıldamaq (cız-cız cızıldamaq) кил. ürəyi yanmaq б); ürəyi çatlamaq (partlamaq) рикӀ пад хьун, рикӀ хъиткьинун; ürəyi çəkməmək кил. ürəyi götürməmək; ürəyi çırpınmaq рикӀи ягъун, рикӀик къалабулух акатун, нарагьат хьун; ürəyi dabanına düşmək кил. ürəyi ayağının altına düşmək; ürəyi dağ boyda olmaq (dağa dönmək) рикӀ дагъ кьван хьун, дамахун, гзаф хвеши хьун; ürəyi dağlanmaq гзаф гъамлу хьун; ürəyi darıxmaq кил. ürəyi sıxılmaq; ürəyi daşa dönmək рикӀ къван хьун, рикӀе регьим амукь тавун, залум хьун, амансуз хьун; ürəyi daşdan (dəmidən) рикӀ къван хьтин, рикӀе регьим авачир, залум, регьимсуз, язух текъвер; ürəyi dilində рикӀ мецел алай, рикӀ ахъа, дуьзена; ürəyi dolu рикӀ ацӀанвай, шадвиляй ва я гъамлувиляй рикӀе лугьудай (ва я кхьидай) гзаф гафар авай; ürəyi düşmək рикӀ аватун, гзаф кичӀе хьун, кичӀ акатун; ürəyi ərimək рикӀ цӀурун, рикӀ мум хьиз цӀурун, кичӀевиляй ва я дердинай пелеш хьун; ürəyi əsmək рикӀ зурзун а) кичӀевиляй зурзун, азаб чӀугун; б) гьасретда хьун, рикӀ акъатун, кӀан хьун; ürəyi getmək а) рикӀ хъуьтуьл хьун, чӀур хьун, вич-вичелай фин; б) гзаф гишин хьун, тӀуьн кӀан хьун, рикӀ хъуьтуьл хьун; в) са затӀунихъ цӀигел хьун, кӀан хьун; ürəyi gəlməmək а) рикӀ татун, гъил татун, къимиш тавун, гьайиф атун; б) рикӀ тавун, кичӀе хьун, игьтият авун; ürəyi götürməmək рикӀи къачун тавун, тебятди кьабул тавун, чӀугун тавун; ürəyi gup (gurp, tıp) eləmək рикӀи гуп авун (кил. ürəyi düşmək); ürəyi gülmək рикӀ хъуьруьн, шад хьун, хвеши хьун; ürəyi xarab olmaq а) кил. ürəyi getmək; б) рикӀиз эсер хьун, гзаф гъамлу хьун; ürəyi içinə düşmək кил. ürəyi düşmək; ürəyi istədiyi kimi рикӀиз кӀандайвал, гьикӀ кӀани (лазим) ятӀа гьакӀ; ürəyi istədiyi qədər рикӀиз кӀамай кьван, рикӀиз кӀани кьадар, гьикьван лазим (кӀани) ятӀа гьакьван; ürəyi istəyən рикӀиз кӀани, гьар вуч кӀани ятӀа, рикӀ алай; ürəyi keçmək кил. ürəyi getmək а); ürəyi köksünə sığmamaq рикӀ хура гьакь тавун, рикӀ хура акъваз тавун, гзаф хвеши хьун, дамахун; ürəyi kövrəlmək (kövrəklənmək, kövrəkləşmək) рикӀ кеврек хьун, къурвах хьун, чӀзанун, шел атун; ürəyi qalxmaq а) кил. ürəyi bulanmaq а); б) кил. ürəyi atlanmaq а); ürəyi qan olmaq (qana dönmək) рикӀ чӀулав хьун, рикӀин гъал атӀун, гзаф гъамлу хьун; ürəyi qanla dolmaq кил. ürəyi qan olmaq (qana dönmək); ürəyi qıldan (sapdan, tükdən) asılı olmaq (asılmaq) рикӀин азар авай, зайиф касдин гьакъинда; ürəyi qırılıb ayağının (ayaqlarının) altına düşmək кил. ürəyi ayağının altına düşmək; ürəyi qısılmaq рикӀ дарих хьун, рикӀ сугъул хьун, рикӀ чуькьун; ürəyi qızınmaq рикӀи чӀугун, рикӀиз чими хьун, хуш атун, бегенмиш хьун; ürəyi qızmaq а) рикӀ ифин, чӀалахъ хьун, ихтибар авун, агъун; б) кил. ürəyi qızınmaq; ürəyi qopmaq (qırılmaq) рикӀ аватун, гзаф кичӀе хьун, кичӀ акатун; ürəyi qubarlanmaq (qubar bağlamaq) кил. ürəyi qan olmaq (qana dönmək); ürəyi od tutmaq (od tutub yanmaq) кил. ürəyi yaralanmaq; ürəyi oxşamaq рикӀиз хуш атун, лезет гун; ürəyi olmaq рикӀ (алаз) хьун, кӀан хьун, мурад авун; ürəyi parçalanmaq (parça-parça olmaq) кил. ürəyi partlamaq а); ürəyi partlamaq рикӀ пад хьун а) рикӀ хъиткьинун, дердинай, пис хабардикай ва мс. рикӀи гъалаб къачун, гъамлу хьун; б) рикӀ акъвазуникди кьин; ürəyi sakitləşmək (sakit olmaq) рикӀ секин хьун, секин хьун, эпсин хьун, регьят хьун; ürəyi səksəkədə (səksəkəli) olmaq рикӀ цацарал хьун, тешвишдик хьун, талашдик хьун; ürəyi sərinləmək рикӀиз регьят хьун, секин хьун; ürəyi sıxılmaq рикӀ чуькьуьн, рикӀ дарих хьун, рикӀ тӀа хьун (дердинай, юргъунвиляй ва мс.); ürəyi sınmaq рикӀ хун, инжиклу хьун, бейкеф хьун; ürəyi sızıldamaq кил. ürəyi ağrımaq; ürəyi soğan qabığı kimi soyulmaq кил. ürəyi yanmaq а); ürəyi soyumaq а) рикӀ секин хьун, эпсин хьун, регьят хьун; б) рикӀ хун, инжиклу хьун, бейкеф хьун; ürəyi sökülmək (tel-tel olmaq) рикӀин гъал атӀун, гзаф гъамлу хьун, дертлу хьун; ürəyi şama dönmək (şam kimi ərimək) кил. ürəyi ərimək; ürəyi şan-şan olmaq кил. ürəyi parçalanmaq (parça-parça) olmaq; ürəyi şişmək а) кил. ürəyi dağa dönmək; б) рикӀ дарих хьун, шерзум хьун; ürəyi tir-tir əsmək рикӀик зурзун акатун, рикӀ зурзун, рикӀи гъалаб къчун, азаб чӀугун; ürəyi titrəmək кил. ürəyi əsmək; ürəyi tutmaq а) рикӀи чӀугун, вили кьун, хуш атун, кӀан хьун, бегенмиш хьун, рикӀиз чими хьун; б) рикӀ кьун, рикӀин тӀал къарагъун; ürəyi tutulmaq рикӀ чӀулав хьун, гъамлу хьун, дертлу хьун; ürəyi tükdən nazik рикӀ хъуьтуьл, рикӀ къурвах; ürəyi uçmaq рикӀ шад хьун, гзаф хвеши хьун; ürəyi uçunmaq рикӀи тади къачун, гьалсуз хьун, зурзун; ürəyi üstündə durmamaq рикӀи гъалаб къачун, рикӀик теспача акатун, гзаф нарагьат хьун; ürəyi üstünə gəlmək рикӀ чкадал хтун, рикӀ секин хъхьун, эвелан регьятвал чкадал хтун; ürəyi üzülmək кил. ürəyi ərimək; ürəyi vurulmaq рикӀиз кӀан хьун, ашукь хьун, кӀан хьун; ürəyi yanmaq а) рикӀ ккун, язух атун, регьим атун; б) лекь ккун, гзаф яд кӀан хьун, цихъ къарих хьун; ürəyi yaralanmaq рикӀел хер хьун, рикӀ сугъул хьун, гъамлу хьун; ürəyi yarpaq kimi əsmək кил. ürəyi əsmək; ürəyi yerində olmamaq рикӀ чкадал тахьун, нарагьат хьун, рикӀи гъалаб къачун, азаб чӀугун; ürəyi yerindən qopmaq (oynamaq) кил. ürəyi qopmaq; ürəyi yerinə gəlmək рикӀ чкадал хтун, рикӀ секин хьун, регьят нефес къачун; ürəyi yuxalmaq кил. ürəyi kövrəlmək; ürəyi yumşalmaq рикӀ хъуьтуьл хьун, хъел элекьун, хъел алатун, милайим хьун; ürəyində daş bağlamaq кил. ürəyində qalmaq; ürəyində gizlətmək кил. ürəyində saxlamaq а); ürəyində kök salmaq рикӀе чка кьун, рикӀелай алат тавун, гьамиша рикӀел хьун, рикӀел аламукьун; ürəyində qalmaq а) рикӀе амукьун, кьилиз акъат тавун (мес. ният); б) рикӀе амукьун, талгьана амукьун, талгьанваз хьун (мес. са гаф); в) туьтуьна акӀун (кӀус ва мс.); ürəyində yer eləmək рикӀе чка авун (кьун), рикӀелай алудиз тахьун, гьамиша рикӀел хьун; ürəyindən çıxarmaq рикӀяй акъудун, рикӀелай алудун; ürəyindən xəbər vermək рикӀикай (рикӀяй) хабар гун а) садан рикӀе авай гаф (фикир) виликамаз чизвай хьиз лугьун; б) руьгь кутун, хушуниз гъун; ürəyindən keçmək рикӀяй фин, рикӀяй кӀан хьун; ürəyindən qoparıb (silib, çıxarıb) atmaq кил. ürəyindən çıxarmaq; ürəyindən olmaq рикӀяй хьун, кӀанивал хьун; ürəyindən silmək, silib (çıxarıb) atmaq кил. ürəyindən çıxarmaq; ürəyindən tikan çıxarmaq рикӀяй цаз акъудун а) тамам рази авун; б) садавай масадан кьисас къахчун, садан кӀани кар кьилиз акъудна ам рази кутун; ürəyinə dağ basmaq (vurmaq, qoymaq, çəkmək) рикӀиз ттагъ гун, рикӀел ттагъ илисун, рикӀин азаб гун, жафа гун, инжиклу авун; ürəyinə dammaq рикӀиз ягъун, виликамаз кьатӀун, гьисс авун; ürəyinə dərd eləmək кил. ürəyinə salmaq; ürəyinə dəymək а) кил. ürəyini vurmaq; б) рикӀик хкӀун, инжиклу авун, рикӀ хун; ürəyinə düşmək кил. ürəyinə dammaq; ürəyinə gəlmək рикӀел атун, фикирдиз атун, гиман авун; ürəyinə gətirmək рикӀел гъун, фикирдиз гъун, гиман авун; ürəyinə girmək рикӀе гьахьун, вичин патахъ чӀугваз, гъилиз къачуз алахъун; ürəyinə güllə dəysin! (dəymiş!) къаргъ. рикӀе ккӀал (чукӀул, гуьлле) акъуй! (акьурди!); рикӀиз ккӀал фий! (фейиди!); ккӀал акьурди! (фейиди!); ürəyinə işləmək рикӀиз эсер авун, таъсир авун; ürəyinə qara-qura gəlmək рикӀиз (фикирдиз) кичӀе жедай (шаклу) затӀар атун, рикӀиз чӀулав фикирар атун; ürəyinə qaynar su səpmək кил. ürəyinə dağ basmaq; ürəyinə od düşmək кил. ürəyi od tutmaq (od tutub) yanmaq; ürəyinə od salmaq рикӀе цӀай ттун, рикӀик гъалаба кутун, къарсурун; ürəyinə ox batsın! (batmış!) кил. ürəyinə güllə dəysin! (dəymiş!); ürəyinə salmaq рикӀив кьун, жуваз дерт авун (са затӀ); ürəyinə toxunmaq кил. ürəyinə dəymək; ürəyinə yağ kimi yayılmaq гзаф хьуш атун, лезет гун; ürəyinə yatmaq (yapışmaq) рикӀиз чими хьун, рикӀ ацукьун, хуш(униз) атун, бегенмиш хьун; ürəyinə yol tapmaq рикӀиз рехъ жагъурун, садан муьгьуьббат, гьуьрмет къазанмишун; ürəyini açmaq рикӀ ахъаюн а) рикӀе авайбур ахъайна лугьун, рахун, рикӀин сир лугьун; б) рикӀ аладарун, хвеши авун, шадарун, гъам (дерт) рикӀелай алудун; ürəyini ağrıtmaq кил. ürəyini incitmək; ürəyini boşaltmaq рикӀ бушарун, рикӀе вуч аватӀани лагьана секин хьун, регьят хьун; ürəyini buz kimi saxlamaq рикӀ чкадал ацукьарун, тамам секин хьун; ürəyini çalmaq кил. ürəyini ovlamaq; ürəyini düşürmək кил. ürəyini qoparmaq; ürəyini əritmək рикӀ цӀурурун, азаб гун, инжиклу авун; ürəyini gen saxlamaq рикӀ чӀехиз кьун, нарагьат тахьун; ürəyini gəmirmək кил. ürəyini yemək; ürəyini gizlətmək рикӀевай фикир (ният) чинеба хуьн, лугьун тавун, чуьнуьхун; ürəyini isitmək рикӀ шадарун, хвеши авун; ürəyini qan etmək (qana döndərmək) рикӀ чӀулаварун, руьгьдин азаб гун, инжиклу авун; ürəyini qısmaq кил. ürəyini sıxmaq; ürəyini qopar(t)maq рикӀ авудун, гзаф кичӀ кутун, куьчӀуьрарун; ürəyini qoparıb vermək рикӀ акъудна гун, кьадардилай артух кинар авун, къайгъуда амукьун; ürəyini qoymaq кил. ürəyini vermək; ürəyini qubarlatmaq (qubar etmək) рикӀел хер авун, рикӀ сугъуларун, руьгьдин азаб гун, азият гун, жазанарун; ürəyini oxşamaq хуш(униз) атун, лезет гун; ürəyini oxumaq рикӀ кӀелун, рикӀяй физвайбур кьатӀун, гьисс авун; ürəyini ovlamaq рикӀ чуьнуьхун, вич кӀанарун, вичел кьару авун; ürəyini partlatmaq (parçalamaq, parça-parça etmək) рикӀ падун, рикӀ акъудун, руьгьдин азаб гун, инжиклу авун; ürəyini salmaq кил. ürəyini qoparmaq; ürəyini sərinləşdirmək рикӀ серинарун, секинарун, эпсинарун; ürəyini sıxmaq рикӀ чуькьуьн, рикӀ сугъул хьун, дарих хьун, дерт чӀугун, фикир чӀугун; ürəyini sındırmaq рикӀ хун, рикӀик хкӀун, инжиклу авун, бейкефрун; ürəyini üzmək а) ччандиз (рикӀиз) азаб гун, азият гун; б) такьатдай авудун, аман атӀун, гзаф галудун, куьлягь авун; ürəyini vermək рикӀ гун, рикӀяй кӀун хьун; ürəyini vurmaq рикӀ ягъун, туьтуьниз гъун, икрагь авун; ürəyini yandırmaq рикӀ ккун, гзаф эсер авун; ürəyini yaralamaq кил. ürəyini qubarlatmaq; ürəyini yarmaq кил. ürəyini qoparmaq; ürəyini yedirtmək кил. ürəyini qoparıb vermək; ürəyini yerindən oynatmaq кил. ürəyini qopar(t)maq; ürəyini yeye-yeyə qalmaq рикӀи рикӀ нез хьун (амукьун), теспачавилелди (нарагьат яз, талаш кваз) вилив хуьз (гуьзлемишиз) хьун; ürəyini zorlamaq вичи-вич мажбур авун, рази авун (рикӀиз дакӀан са кардал, затӀунал); ürəyinin başı (ucu) ağrımaq (yanmaq, sızıldamaq, sökülmək) кил. ürəyi ağrımaq; ürəyinin içini yemək рикӀи рикӀ тӀуьн; ürəyinin qurdunu öldürmək сиве ягъун, тӀимил тӀуьн, ккаш кьин; ürəyininin telləri əsmək кил. ürəyi əsmək б); ürəyininin ucu göynəmək кил. ürəyinin başı ağrımaq; ürəyininin yağı (piyi) ərimək кил. ürəyi ərimək; ürəyinin yanğısını söndürmək рикӀин цӀай кьин, къарихвал кьин, яд хъун.