ÜZMƏK₁

f.
1. Suyun üzündə və ya altında hərəkət etmək.
Bu zaman Qətibə hovuzun kənarında dayanmışdı, suda üzməkdə olan əlvan balıqlara baxırdı. M.S.Ordubadi.
Sarışın bir rus gənci yeddi-səkkiz yaşlı oğluna üzmək öyrədirdi. M.Hüseyn.

// Suda batmadan hərəkət etməyi bacarmaq. Mən üzə bilmirəm. O, suda çox yaxşı üzür.
// Xüsusi mexanizmlər vasitəsilə müəyyən istiqamətdə suyun üzündə, ya altında hərəkət etmək (gəmi, qayıq və s. haqqında).
Qayıqlar, gəmilər üzür yanaşı; Sallanan bayraqlar əks edir suda. S.Vurğun.
Adamlar yerə atıldılar və sal yenə də xırıltılı mahnısını söyləyə-söyləyə sağ sahilə üzməyə başladı. Ə.Sadıq.

// Gəmidə, qayıqda və s.-də getmək. Teploxodda Volqaboyu ilə üzmək.
// Suya batmadan axarı ilə getmək, hərəkət etmək (şeylər haqqında). Xəzəl suyun üzəri ilə üzür.
2. məc. Havada yavaş-yavaş, sərbəst surətdə hərəkət etmək; süzmək. Planer havada üzür. Qartal havada üzür. Başımızın üstündən bir təyyarə üzüb keçdi.
– …Havada üzən yüngül şeylərin və havanın özünün də ağırlığı vardır. H.Zərdabi.

// məc. Ay, Günəş haqqında.
…Üstdəki Ay da göy dənizdə olan kimi axıb üzürdü. S.Rəhimov.
Günəş çoxdan bozumtul buludlar arasında üzməkdə idi. M.Hüseyn.

// məc. Hərəkət edər kimi nəzərə gəlmək.
Göz işlədikcə uzanan düzlər yaşıllıq içində üzürdü. M.Hüseyn.
Qəhrəmanlar kəndi işıq içində üzdüyü vaxt Gülyanaq yuxudan qalxıb, yataq otağının kəllə pəncərəsini açdı. Ə.Vəliyev.

// Obrazlı təşbehlərdə.
Xəyalımız üzəydi sevda dənizlərində; Ləpələr üzərində. M.Müşfiq.
Üzürsən qoynunda xoş xəyalların; Boşluğa dirənən ehtimalların. B.Vahabzadə.

Синонимы

  • ÜZMƏK I üzmək bax dərmək II üzmək bax yormaq
  • ÜZMƏK qırmaq — yırtmaq — köhnəltmək
  • ÜZMƏK incitmək
  • ÜZMƏK dərmək — qırmaq — kəsmək — yolmaq — qoparmaq (çiçəyi, meyvəni)
  • ÜZMƏK kəsmək — qırmaq (əlaqəni)

Омонимы

  • ÜZMƏK ÜZMƏK I f. Suda hərəkət etmək, çimmək. Üzür sularda min gəmi; Sükançının nədir qəmi (Ə.Kürçaylı). ÜZMƏK II f

Этимология

  • ÜZMƏK Türkmənlər suda üzməyə yörümək (bəzi türk dillərində isə qaymaq) deyirlər. Quruda yeriməkdən fərqli, olaraq suda “yerimək” üzmək (əsli: ürmək) adlanıb
ÜZMƏK₃
ÜZR

Значение слова в других словарях

арома́тно вразве́с губи́тельный дозволя́ться инсу́льт казнокра́д озабо́ченно ошеломле́ние безлицензио́нный богара́ идилли́чный куманёк надклю́вье осознава́ть по-пло́тничьи раска́тывание самока́том спу́тать фиброгастроскопи́ческий fibrilla racquet rectified автолюбитель затолкать орбитальный