ŞAMXAL

“Müşket” mənasını verir. Ləzgi sözüdür. Tüfəngli (müşketli) əsgər, yəni igid deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

ŞAMDAN
ŞAMİL
OBASTAN VİKİ
Şamxal
Şamxal, Şavkal və ya Şauxal — Dağıstanda qumuq, lak, dargi və s. hakimlərinin titulu. XII əsrin sonundan 1867-ci ilə qədər mövcud olmuşdur. Şamxal titulu Qazıqumuxda feodal əyanlarının məclisində verilir, eyni zamanda krım-şamxal (gələcək şamxal) müyyənləşdirilir. XVII əsrdən şamxalın haknmayyəti irsi idi və şamxal titulünu yalnız qumuq hakimlərn daşıyırdı. Şamxalın iqamətgahı Qazıqumux, Tərki və Buynak kəndlərində yerləşirdi. == İstinadlar == == Əlavə ədəbiyyat == Шамхал // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
Şamxal Abbasov
Şamxal Xasay oğlu Abbasov (14 fevral 1995, Kəbirli, Beyləqan rayonu – 21 oktyabr 2020, Qubadlı rayonu) — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri, İkinci Qarabağ müharibəsi şəhidi. == Həyatı == Şamxal Abbasov 14 fevral 1995-ci ildə Beyləqan rayonunun Kəbirli kəndində dünyaya göz açmışdır. == Hərbi xidməti == Şamxal Abbasov 2013-cü ildə hərbi xidmətə çağırılıb. Hərbi xidmətini bitirdikdən sonra Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin Quru Qoşunlarında MAXE Əsgər kimi xidmət etmişdir. İkinci Qarabağ müharibəsində Füzuli, Zəngilan və Qubadlı uğrunda gedən döyüşlərdə iştirak etmişdir. 21 oktyabr 2020-ci ildə Qubadlı uğrunda gedən döyüşlərdə qəhrəmancasına şəhid olmuşdur. Azərbaycan ərazilərinin işğaldan azad olunması zamanı döyüş tapşırıqlarını yerinə yerinə yetirən zaman mərdliyin və igidliyin göstərilməsinə görə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 18.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Şamxal Abbasov ölümündən sonra "İgidliyə görə" medalı ilə təltif edildi.Azərbaycanın Füzuli rayonunun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 25.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Şamxal Abbasov ölümündən sonra "Füzulinin azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edildi.Azərbaycanın Qubadlı rayonunun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Şamxal Abbasov ölümündən sonra "Qubadlının azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edildi.
Şamxal Məmmədov
Məmmədov Şamxal Əliməmməd oğlu (10 oktyabr 1910, Qaryagin – 20 noyabr 1984, Bakı) — Azərbaycan alimi, Kimya elmləri doktoru (1954), professor (1956), AMEA-nın müxbir üzvü (1967). == Həyatı == Şamxal Məmmədov 10 oktyabr 1910-cu ildə Qaryagin (hazırkı Füzuli) şəhərində dünyaya gəlmişdir. Qaryagin şəhər məktəbini bitirmişdi. Sonra 1922–1926-cı illərdə Qaryagin kəndli-gənclər məktəbində təhsilini davam etdirmişdi. 1928–1930-cu illərdə Qaryagin Pedoqoji Texnikumunda oxumuşdu. V. I. Lenin adına API-nin (hazırkı N. Tusi adına APU-nun) hazırlıq kursunu bitirmişdir.1931-ci ildən 1935-ci ilədək V. I. Lenin adına API-nin kimya fakültəsinə daxil olub, oranı əla diplomla bitirmişdir. Şamxal Məmmədov 1954-cü ildə kimya elmləri doktoru, 1956-cı ildə professor elmi adını almışdı. 1967-ci ildən Azərbaycan SSR EA müxbir üzvü idi. Şamxal Məmmədov 1937–1943-cü illərdə SSRI EA Azərbaycan filalının Kimya Institutunun üzvü kimya labaratoriyasının müdiri işləmişdi. 1943-cü ildən 1952-ci ilədək həmin institutun direktoru vəzifəsində çalışmışdı.
Şamxal Tağıyev
Tağıyev Şamxal Kərim oğlu (15 mart 1922, Beyləqan – 2007, Bakı) ― biologiya elmləri doktoru (1970), professor, AMEA-nın həqiqi üzvü (1989). == Həyatı == Şamxal Tağıyev 15 mart 1922-ci ildə Beyləqan rayonunun Şahsevən kəndində anadan olmuşdur. O, yeddiillik məktəbi bitirdikdən sonra 1938-1941-ci illərdə Bakı feldşer məktəbində təhsil almışdır. Həmin məktəbdə təhsilini başa vurduqdan sonra orduya çağırılmış və faşizmə qarşı müharibədə iştirak etmişdir. Ordudan tərxis edildikdən sonra bir müddət əmək fəaliyyəti ilə məşğul olan Şamxal Tağıyev 1948-ci ildə Bakı Dövlət Universitetində ali təhsilinə başlamışdır.O, biologiya fakültəsinə daxil olmuş, 1950-ci ildən təhsilini M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetində davam etdirmişdir. 1953-cü ildə burada ali təhsilini başa vuraraq, həmin universitetin aspiranturasına qəbul olunmuşdur. Şamxal Tağıyev 1956-cı ildə biologiya elmləri üzrə fəlsəfə doktoru, 1970-ci ildə elmləri doktoru dissertasiyalarını müdafiə etmişdir. 1976-cı ildə Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, 1989-cu ildə həqiqi üzvü seçilmişdir. == Əsas elmi nailiyyətləri == Müxtəlif evolyusion pillədə duran orqanizmlərdə universal əlaqələr prinsipinin xüsusiyyətləri araşdırılmış. Onlarda beyin kötüyü retikulyar formasiya strukturunda adrenergik və xolinergik apparatların fologenetik müxtəlifliyi hipotezi irəli sürülmüşdür.
Şamxal dərəsi
Şamxal dərəsi — İranda dərə. Uzunluğu təqribən 18 kilometr (11 mil), divarlarının hündürlüyü isə 200 metrdir. Vadi Bacgirandan 20 kilometr (12 mil), Kuçandan 80 kilometr (50 mil) məsafədə yerləşir. Dərə İran–Türkmənistan sərhədindən 25 kilometr (16 mil) aralıda yerləşir.
Şamxal hamamı
Şamxal hamamı — Maştağa kəndinin tarixi hissəsində Xunxar məhəlləsində yerləşən 1883-cü ildə inşa edilmiş aid hamam. Hamam Şamxal bəy adlı bir maştağalı tərəfindən tikildiyi üçün belə adlandırılıb. Sovet işğalından sonra hamamın daxili interyeri dəyişdirilib və əvvəlki tarixi görünüşü məhv edilib. Müstəqillikdən sonra hamam istifadəsiz qalıb. == Haqqında == Maştağa kəndinin tarixi hissəsində, Xunxar məhəlləsində yerləşən Şamxal hamamı Şamxal bəy adlı biri tərəfindən sifariş edilib. Hamam 1883-cü ildə usta Ağaqulu və Kərbəlayi Hacıqulu tərəfindən üzü meydana tərəf tikilib. Onun arxitetktur-planlaşma strukturu interyerdə əks olunmuş üfüqi və şaquli bölmələr, konstruktiv formalar sayəsində bu növ mülki tikililərin inkişafının klassik üsullarını qoruyub saxlayır. Ziyarətçinin vestibüldən xəznəyə doğru hərəkəti qrafiki binanın uzununa istiqamətində, vahid ox üzrə həyata keçirilir və yolunda çətin keçidlərlə üzləşmir. Vestibül bir qayda olaraq korpusun bütün eni boyu dar məkan təşkil edir. Bu hətta texnoloji dövrə üzrə hamamın inkişafının dinamik başlanğıcına özünəməxsus keçid rolunu oynayır.
Şamxal Əjdərli
Şamxal Marif oğlu Əjdərli (17 dekabr 1997; Xuluf, Şəmkir rayonu — 25 oktyabr 2020; Füzuli rayonu, Azərbaycan) — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri, İkinci Qarabağ müharibəsi şəhidi. == Həyatı == Şamxal Əjdərli 1997-ci il dekabrın 17-də Şəmkir rayonunun Xuluf kəndində anadan olub. 2004–2015-ci illərdə R. İsmayılov adına 2 saylı Xuluf kənd tam orta məktəbində təhsil alıb. Subay idi. == Hərbi xidməti == Şamxal Əjdərli 2016–2017-ci illərdə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin sıralarında müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. === İkinci Qarabağ müharibəsində iştirakı === Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri olan Şamxal Əjdərli 2020-ci il sentyabrın 27-də Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən Ermənistan işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi üçün başlanan İkinci Qarabağ müharibəsi zamanı Cəbrayıl və Füzulinin azadlığı uğrunda gedən döyüşlərdə könüllü olaraq savaşıb. Şamxal Əjdərli oktyabrın 25-də Füzulinin azad edilməsi zamanı şəhid olub. Şəmkir rayonunun Xuluf kəndində dəfn olunub. Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Şamxal Əjdərli ölümündən sonra "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edildi.Azərbaycan ərazilərinin işğaldan azad olunması zamanı döyüş tapşırıqlarını yerinə yetirən zaman cəsarət və fədakarlıq göstərdiyinə, habelə təşəbbüskar və qətiyyətli addımlar nümayiş etdiyinə görə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 18.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Şamxal Əjdərli ölümündən sonra "Döyüşdə fərqlənməyə görə" medalı ilə təltif edildi.Azərbaycanın Füzuli rayonunun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 25.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Şamxal Əjdərli ölümündən sonra "Füzulinin azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edildi.
Şamxal Əlizadə
Şamxal Əvəz oğlu Əlizadə (1 yanvar 1998; Çobankənd, Gədəbəy rayonu, Azərbaycan — 8 noyabr 2020; Şuşa, Azərbaycan) — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri, İkinci Qarabağ müharibəsi şəhidi. == Həyatı == Şamxal Əlizadə 1 yanvar 1998-ci ildə Gədəbəy rayonunun Çobankənd kəndində anadan olmuşdur. 2004-2015-ci illərdə orta təhsil almışdır. 2015-ci ildə Qazax Dövlət Sosial İqtisad Kollecinin mühasibat uçotu fakültəsinə qəbul olmuşdur. Kolleci bitirdikdən sonra Bakı Avrasiya Universitetinin İqtisadiyyat fakültəsində təhsil almışdır. == Hərbi xidməti == Şamxal Əlizadə 2016-2017-ci illərdə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin sıralarında müddətli həqiqi hərbi xidmət qulluqçusu olmuşdur. Azərbaycan Ordusunun əsgəri olan Şamxal Əlizadə 2020-ci il sentyabrın 27-də Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən Ermənistan işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi və Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpa olunması üçün başlanan İkinci Qarabağ müharibəsində iştirak etmişdir. Şuşanın azadlığı uğrunda gedən döyüşlərdə vuruşmuşdur. Şamxal Əlizadə 8 noyabr 2020-ci ildə Şuşa istiqamətində döyüş tapşırığının yerinə yetirilməsi zamanı həlak olmuşdur. 1 ay 1 gün sonra tapılan nəşi 11 dekabr 2020-ci ildə Gədəbəy rayonunun Çobankənd kəndində torpağa tapşırılmışdır.
Çoban şamxal ibn I Əlibəy
Çoban şamxal ibn I Əlibəy (? - 1574) — Dağıstan əmiri, Qumuq şamxalı. == Həyatı == Abbasqulu ağa Bakıxanov mümkün olan mənbələrə əsasən yazır ki, Çoban "Qaytaqdan tutmuş, Kürə dairəsi, Avarstan, Çərkəzlər və Terek çayı, Xəzər dənizinə qədər ölkənin hakimi idi və 1574-cü ildə Buynakda vəfat edib". Şamxalların nəsil şəcərəsinin öyrənmiş etnoqraf Lavrov hesab edir ki, Bakıxanovun məlumatı "naməlum mənbələrdən" götürülüb. Lakin etnoqraf səhv edir, mənbələr məlumdur-bu 1758-ci il şəcərəsi və 1842-ci il knyaz Xasay xan Usmiyevin, D. M. Şeyxəli Kurumov və Y. Klıcyevin tərtib etdiyi "Qeyd"dir. Çoban şamxalın xatırlanması daha erkən 1569-cu il Rus mənbələrində göstərilir. Çobanın ölüm tarixi XIX əsrin mənbələrində 1574-cü ildir. Amma bu məlumat da, doğru deyil. Şərqşünas Vasili Bartold Çobanın ölüm tarixi kimi 1578-ci ili göstərir. Lakin bu tarix də, səhvdir, zira Türkiyə və digər mənbələrin məlumatlarının təhlili göstərir ki, Çoban şamxal hökmdar qismində nəinki 1574-1578-ci illər, həm də, bütün sonrakı illərdə, 1579-cu ildə də, qeyd olunur.
Manaf Şamxalov
Manaf Şamxalov (11 iyun 1915, Xiv, Dağıstan MSSR – 1974) — Sovet, Tabasaran şairi və yazıçısı. Üstəlik tərcüməçi və dramaturq olaraq da tanınır. == Bioqrafiya == 15 iyun 1915-ci ildə kasıb bir kəndli ailəsində anadan olmuşdur. İlk təhsilini doğulduğu məktəbdə alır. Dərbənd pedaqoji işçilər fakültəsini bitirir. Komsomol və partiya vəzifələrində çalışır, Pskov şəhərinin atçılıq eskadriyası qəzetinin ilk redaktoru olur, "Svet Oktyabrya" rayon qəzetinin redaksiyasında fəaliyyət göstərir. 1940-cı ildə Bolşeviklərin Ümumittifaq Kommunist Partiyasına üzv olur. 1955-ci ildə rayon partiya məktəbini bitirmişdir. 1959-cu ildən SSRİ Yazıçılar Birliyinin üzvü olur. Manaf Şamxalov 1974-cü ildə vəfat etmişdir.
Məcid Şamxalov
Məcid Baba oğlu Şamxalov (2 may 1907, Gülablı – 13 oktyabr 1984, Bakı) — Azərbaycan dramaturqu, 1959-cu ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycan SSR əməkdar artisti (1949). == Həyatı == Məcid Şamxalov 1907-ci il mayın 2-də Şuşa qəzasının Gülablı kəndində anadan olmuşdur. İbtidai təhsilini kənddə almış, 1918-ci ildə ailəliklə köçmüşlər. Burada S. S. Axundovun rus-tatar məktəbini bitirmişdir. M. F. Axundov adına Dövlət Teatr Texnikumunda təhsil aldıqdan sonra (1924–1926) taleyini milli səhnəyə bağlayır, Azərbaycan Dövlət Akademik Dram Teatrında aktyor işləyir. İlk ədəbi-ictimai fəaliyyəti "Damğa" tənqid-təbliğ teatrında rejissorluğu dövründə kiçik həcmli əsərlər yazması ilə başlanır. Onun ilk əsəri "Mənzər" 1955-ci ildə Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatında çap olunmuşdur. Gənc məzhəkəçilərin respublika müsabiqəsində I yeri tutduğuna görə "Qızıl medal"a layiq görülmüşdür. Xidmətlərinə görə SSRİ medalları ilə təltif olunmuşdur. Məcid Şamxalov 1984-cü il oktyabrın 13-də Bakıda vəfat etmişdir.
Tarku şamxallığı
Tərki şamxallığı — X əsrdən 1867-ci ilədək Dağıstan ərazisində mövcud olmuş feodal dövlət. == Tarixi == Övliya Çələbi bu xanlığın torpaqları üçün "Kumuğıstan" və "Dağıstan-i Qumuq" təbirlərini işlətmişdir. Şamxal dağlıq bölgədə iqamət edirdi. Şamxallığın mərkəzi Tərki kəndi idi. Şamxal Çobanın 1578-ci ildə ölümü üzərinə yerinə keçən oğlu Sultan But zamanında idarə mərkəzi Teymurxan-Şuraya köçürüldü. Bu xanlığın Dağıstanın ən şimalında yer alması, Qazan və Həştərxan xanlıqlarının yıxılmasının ardından daha cənuba enmə fürsəti tapan ruslarla qumuqların qarşı qarşıya gəlməsinə yol açdı. Qumuqlar, 1586-cı ildən etibarən başlayan Rus hücumlarına və işğal hərəkətlərinə qarşı, digər müsəlman Qafqaz xalqlarıyla birlikdə XVI–XVIII əsrlər arasında osmanlıların da dəstəyini alaraq XIX əsrin ikinci yarısına qədər sürəkli mübarizə apardılar. Tarixi mənbələrdə III Surxay Gəray şamxal Müzəffər oğlu "Şamxal-şah", "Dağıstan padşahı" titulları altında məşhurdur. Bu ləqəb (titul) altında müasirləri onu vətən qarşısında böyük xidmətlərini qeyd edib, etiraf ediblər. Hələ erkən uşaqlıq illərində atası Gəray şamxal Surxayı Böyük Şah Abbasa amanat vermişdi.
İdris Şamxalov
İdris Şamxalov (ləzg. Шамхалрин Идрис Разакьан хва; ) — ilk Dağıstan dramaturqu, aktyor və rejissor. Dağıstanda ilk teatrın qurucusudur. Milliyyətcə ləzgidir. == Bioqrafiyası == İdris Şamxalov 27 sentyabr 1877 -ci ildə Bakı şəhəri, Suraxanı kəndində Dağıstan vilayətinin Samur qəzasının Axtı (indiki Dağıstan Respublikasının Axtın rayonu) kəndindən gələn bir Bakı fəhləsinin ailəsində anadan olmuşdur. Bakıdakı neft yataqlarında işləyir, burada teatr sənəti ilə tanış olur. 1906-cı ildə bir dramaturqun həyatında ən əlamətdar hadisə baş verir. Onun tərəfindən bir teatr qurulur. İdris Şamxalovun üç oğlu Böyük Vətən müharibəsi cəbhələrində vuruşur. 1944-cü ildə iki oğlunun müharibədə ölməsini eşidərək ürək çatışmazlığından dünyasını dəyişir.
Şamil Şamxalov
Şamil Abdulla oğlu Şamxalov (4 iyun 1926, Bakı – 15 mart 2004, Bakı) – Azərbaycan Respublikasının "Əməkdar mədəniyyət və idman xadimi". AR-ın və SSRİ-ın "Əməkdar voleybol məşqçisi". == Həyatı == Şamil Şamxalov 1926-cı il iyunun 4-də Bakı şəhərində, hərbçi ailəsində anadan olmuşdur. Orta məktəbi bitirdikdən sonra, 1943–1944-cü illərdə "Azneft" Trestinin Neft və Qaz İstehsalı İdarəetmə ustadının köməkçisi vəzifəsində çalışıb. 1945–1949 illərdə Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi İnstitutunda ali təhsil almışdır. Şamil Şamxalov hələ birinci kurs tələbəsi olduğu vaxt, 1945-ci il avqust ayının 12-də Moskva şəhərində "Qırmızı meydan"-da keçirilən idmançıların Ümumittifaq paradında, Azərbaycanin idman heyətinin tərkibində iştirak etmişdir. Şamil Şamxalov məşqçilik fəaliyyətinə hələ ikinci kurs tələbəsi olduğu vaxt 1947-ci ildə, "Təbib" komandasında başlamışdır. 1955-ci ildə bütün idman klublarının birləşməsi ilə əlaqədar olaraq, Şamil Şamxalov "Məhsul" idman cəmiyyətində fəaliyyətini davam etdirmişdir. "Məhsul" komandası "A" qrupunda SSRİ çempionu olınuş və güclülər dəstəsində iştirak hüqüqu əldə etmişdir. 1956-cı ildə Ümuınittifaq Spartakiyadasının qızıl medallarını qazanan Azərbaycan yığma komandasının üzvlərindən bir çoxu Şamil Şamxalovun yetirmələri olmuşlar.
Şamxallar
Şamxallar — Azərbaycan Respublikasının Goranboy rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. == Tarixi == == Toponimikası == Şamxallar Goranboy rayonunun eyni adlı i.ə.v-də kənd. Gəncə-Qazax düzənliyindədir.
Şamxalov
Manaf Şamxalov — Sovet, Tabasaran şairi və yazıçısı
Tərki şamxallığı
Tərki şamxallığı — X əsrdən 1867-ci ilədək Dağıstan ərazisində mövcud olmuş feodal dövlət. == Tarixi == Övliya Çələbi bu xanlığın torpaqları üçün "Kumuğıstan" və "Dağıstan-i Qumuq" təbirlərini işlətmişdir. Şamxal dağlıq bölgədə iqamət edirdi. Şamxallığın mərkəzi Tərki kəndi idi. Şamxal Çobanın 1578-ci ildə ölümü üzərinə yerinə keçən oğlu Sultan But zamanında idarə mərkəzi Teymurxan-Şuraya köçürüldü. Bu xanlığın Dağıstanın ən şimalında yer alması, Qazan və Həştərxan xanlıqlarının yıxılmasının ardından daha cənuba enmə fürsəti tapan ruslarla qumuqların qarşı qarşıya gəlməsinə yol açdı. Qumuqlar, 1586-cı ildən etibarən başlayan Rus hücumlarına və işğal hərəkətlərinə qarşı, digər müsəlman Qafqaz xalqlarıyla birlikdə XVI–XVIII əsrlər arasında osmanlıların da dəstəyini alaraq XIX əsrin ikinci yarısına qədər sürəkli mübarizə apardılar. Tarixi mənbələrdə III Surxay Gəray şamxal Müzəffər oğlu "Şamxal-şah", "Dağıstan padşahı" titulları altında məşhurdur. Bu ləqəb (titul) altında müasirləri onu vətən qarşısında böyük xidmətlərini qeyd edib, etiraf ediblər. Hələ erkən uşaqlıq illərində atası Gəray şamxal Surxayı Böyük Şah Abbasa amanat vermişdi.

Digər lüğətlərdə

вилла́н душеспаси́тельный жердя́ный зауны́вно лесоразрабо́тки многото́чие неразга́данный хмель энзи́мный надры́вный недолю́бливать никуды́шный перевёрстывать подка́рмливаться сиву́ха фа́ллос энциклопеди́ст юрмола camera toter convolution parasitical patio dress playwriting пенал приостанавливаться