ƏBDÜRRƏHMAN

Əbdürrəhman — Azərbaycanda daha çox işlədilən ad. Əbdürrəhman Vəzirov — Azərbaycan SSR KP MK-nın 13-cü I katibi Əbdürrəhman Fərəcov — aktyor, Leyli rolunun ilk ifaçısı. Əbdürrəhman əfəndi Ünsi — Əbdürrəhman bəy Fətəlibəyli — İkinci dünya müharibəsində Azərbaycan legionunun başcısı Əbdürrəhman Cami — Böyük taçik şairi, musiqişünası, filosof və alimi. Əbdürrəhman ağa Dilbazov — Əbdürrəhman ibn Rəbiə — Əbdürrəhman Tağıyev — Əbdürrəhman Dai — şair. Əbdürrəhman Yalçınqaya — Türkiyəli hüquqşünas.

III Əbdürrəhman və ya Əbdürrəhman ibn Məhəmməd (ərəb. عبد الرحمن الناصر لدين الله‎) (d. 7 yanvar 891 - ö. 15 oktyabr 961) — son Kordova əmiri və 1. Kordova xəlifəsi. == Həyatı == == Mənbə == İbnü’l-Esîr, el-Kâmil, VIII, 73, 74, 180, 324, 387, 513, 535, 536, 674, 675. İbn Haldûn, el-ʿİber, IV, 137-146. Makkarî, Nefḥu’ṭ-ṭîb, bk. İndeks. R. Dozy, Histoire des Musulmans d’Espagne, Paris 1912, II, 93-175.

II Əbdürrəhman və ya Əbdürrəhman ibn Hakəm ibn Haşim ibn Əbdürrəhman (ərəb. عبد الرحمن الأوسط‎) (d. 792 - ö. 22 sentyabr 852) — 4-cü Kordova əmiri. == Həyatı == === İlk illəri === Əbdürrəhman ibn Hakəm 792-ci ildə Toledoda dünyaya gəldi. Atası Əndəlüs əmiri I Hakəm, anası isə onun xanımlarından Halavadır. Mükəmməl təhsil aldıqdan sonra gənc yaşlarından etibarən müxtəlif dövlət vəzifələrində xidmət etdi. Bu vəzifələrdən biri də 807-ci ildə Toledoda başlayan üsyanın yatırılması oldu. Şəhərə yeni təyin edilən vali Əmrus ibn Yusiflə birlikdə üsyanın qısa zamanda yatırılmasında mühüm rol oynayan Əbdürrəhman ibn Hakəm, daha sonra Tortosaya hücum edən frankların geri püskürdülməsiylə vəzifələndirildi (809). Bu uğurları səbəbilə atası tərəfindən vəliəhd elan edildi.

IV Əbdürrəhman və ya Əbdürrəhman ibn Məhəmməd (ərəb. عبد الرحمن المرتضى‎) (X əsr, Kordova, Əndəlüs – 23 iyul 1018, Quadis[d], Əndəlüs) — 7. Kordova xəlifəsi. == Həyatı == == Mənbə == İbn Hazm, Cemhere (nşr. Abdüsselâm M. Hârûn), Kahire 1982, s. 101. Humeydî, Ceẕvetü’l-muḳtebis, Kahire 1966, s. 22. Dabbî, Buġyetü’l-mültemis, Kahire 1967, s. 27.

I Əbdürrəhman Əbül-Mütarrif Əbdürrəhman əd-Daxil ibn Müaviyə bin Hişam (731, Dəməşq – 30 sentyabr 788) — Əndəlüs Əməvi dövlətinin qurucusu (756–788). == Həyatı == 731-ci ildə Dəməşq yaxınlarında Deyrihannada doğuldu Anası Rah, Bərbəri Nəfza qəbiləsinə mənsub bir cariyə idi. Kiçik yaşda atasını itirdiyi üçün babası Xəlifə Hişamın yanında böyüdü. Abbasi qətli-amından qurtulduqdan sonra bir müddət Fərat civarında gizləndi. Niyəti şərqə qaçmaq idi, fəqət Abbasi əsgərlərinin onu təqib etdiyini öyrənincə azad edilmiş köləsi Bədr ilə birlikdə Suriya, Fələstin və Misir üzərindən İfrikıyyəyə ulaşmayı başardı. İfrikıyyə valisi Əbdürrəhman b. Həbib əl-Fihri, Abbasilərə qarşı olmasına baxmayaraq, bağımsızlığını qazanmaq arzusunda olduğu üçün Əbdürrəhman ibn Müaviyənin Kayrəvanda qalmasına izin vermədi. Buna gğrə bir müddət Bərkada qalan Əbdürrəhman buradan Tahərdə, oradan da Mərakeşin Aralıq dənizi sahilində yaşayan Nəfza qəbiləsinin yanına getti. Əbdürrəhman, Şimali Afrikada gözlədiyi dəstəyi tapa bilməyincə Əndülüsə keçməyə qərar verdi. Ancaq, öncə yanından heç ayrılmayan azadlı köləsi Bədri göndərərək durumu öyrəndikdən sonra hərəkət etmənin daha uyğun olacağını düşündü.

V Əbdürrəhman və ya Əbdürrəhman ibn Hişam (ərəb. عبد الرحمن بن هشام المستظهر بالله‎) (d. 1002 - ö. 18 yanvar 1024) — 10. Kordova xəlifəsi. İbn Hazm, Cemhere (nşr. Abdüsselâm M. Hârûn), Kahire 1982, s. 101. Humeydî, Ceẕvetü’l-muḳtebis, Kahire 1966, s. 25-26.

Əbdürrəhman (başq. Абдрахман, rus. Абдрахманово) — Başqırdıstan Respublikasının Avurğazı rayonunda yerləşən kənd. Kənd Tukay kənd şurasının tərkibindədir. Məsafələr: rayon mərkəzindən (Tolbazı): 22 km, kənd sovetliyindən (Tukay): 3 km. ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Beloe Ozera stansiyası): 53 km. 2002-ci ildə keçirilən Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına əsasən kəndidə tatarlar (60%), başqırdlar (40%) üstünlük təşkil edir.

Əbdürrəhman Mələk (1896, Antakya - 13 yanvar 1978 Ankara), Hatayın Türkiyəyə qoşulmasında mühüm rol oynamış türk siyasətçidir. O, həkimlik peşəsini bir kənara qoyub, özünü Hatayın qurtuluş mübarizəsinə həsr edib. Əbdürrəhman Mələk 1896-cı ildə Antakyada anadan olub. İbtidai və orta məktəbi Antakyada, Sultani (liseyi) Hələbdə bitirmişdir. Tibb təhsilinə Dəməşq Tibb Məktəbində başlayıb. Birinci Dünya Müharibəsinin başlaması ilə İstanbul Tibb Fakültəsinə keçdi və 1919-cu ildə oranı bitirdi. Əbdürrəhman Mələk hələ tələbə ikən Antakyada Türk Ocağı qurub. O, Hatayın Türkiyəyə qatılması üçün mübarizə aparan Hatay Erkinlik Cəmiyyəti İstanbul Şöbəsinin prezidenti olub. Cenevrədə fransızlarla Hatay danışıqlarında iştirak edən Türkiyə Nümayəndə heyətində iştirak edib. 19 may 1937-ci ildə Millətlər Cəmiyyətinin Hatay üçün qəbul etdiyi konstitusiyadan sonra qurulan Hatay Dövlətinin ilk baş naziri oldu.

Əbdürrəhman Vahid (ing. Abdurrahman Wahid; 7 sentyabr 1940 – 30 dekabr 2009[…], Dr. Cipto Mangunkusumo Milli Ümumi Xəstəxanası[d]) — İndoneziyanın 4-cü prezidenti.

Əbdürrəhman — İrəvan quberniyasının Eçmiadizin qəzasında kənd adı. == Toponimik izah == 1918–1919-cu illərdə əhalisi qovulduqdan sonra ermənilər yerləşdirilmişdir. 1949-cu ildə kənd ləğv edilmişdir. Tam adı Əbdürrəhman məzrəsidir. 1728-ci ilə aid mənbədən aydın olur ki, bu məzrə (əkin yeri) əvvəlcə Qaynarca adlanmışdır. Abdurrəhman məzrənin və sonra orada yaranmış kəndin sahibkarının adıdır. == Həmçinin bax == İrəvan quberniyası Abdul dərəsi == Ədəbiyyat == Azərbaycanın izahlı coğrafi adlar lüğəti. Bakı, 1960.

Əbdürrəhman Cami – tacik şairi, musiqişünası, filosof və alimi. Böyük taçik şairi, musiqişünası, filosof və alimi Əbdürrəhman Nurəddin ibn Əhməd hicri qəməri ilə 817-ci il şəban ayının 8-də, miladi ilə 1414-cü il noyabrın 7-də Cam şəhərində (Xorasan) anadan olmuşdur. Çox kiçik yaşlarından oxumağa başlamış, ilk təhsilini atasından almış, sonra isə Herat şəhərinin Xuş bazarında olan Dilgəş mədrəsəsində oxumuşdur. Burada Caminin müəllimi dövrünün məşhur sufilərindən olan ərəbist(?) mövlana Cüneydi Üsuli idi. İstedadlı və zəhmətsevən olduğundan, kitabları tez oxuyub qurtarır və bir müddərrisdən başqasına keçirdi. Cami ilə məşğul olan müəllim və müddərrislər onun hafizəsinə heyran qaldıqlarını bildirir, bunu başqalarına deməkdən çəkinmirdilər. Məsələn, dövrünün ən görkəmli müəllimi və bilikli alimlərindən hesab edilən mövlana Xacə Əlaəddin Əli Səmərqəndi demişdir ki, o ömründə Cami qədər hafizəli və istedadlı şagird görməmişdir. Bir az sonra Heratda tədris edilən bütün elmlərə kifayət qədər yiyələndikdən sonra, məlumatını artırmaq, xüsusilə də Heratda zəif tədris edilən təbiət elmlərini öyrənmək üçün Səmərqəndə getmək qərarına gəlir və orada məşhur astronom Uluqbəyin yaxın əməkdaşlarından olan Qazizadə Ruminin nücum və başqa təbiət elmləri sahəsində oxuduğu mühazirələrə qulaq asır. Səmərqənddəki müvəffəqiyyəti heç də Heratdakından az olmur. O, Səmərqənddən Herata qayıtdıqda, öz tələbkarlığı və çətin imtahan götürməsi ilə şöhrət tapmış, "Baharistan" da adı çəkilən mövlana Əli Quşçiyə həndəsə və cəbrdən imtahan verir.

Əbdülrəhman Əbdülrəhman oğlu Əbdülov (1898, Bülbülə - 1937) — şair. Əbdül Rəhman Dai 1898-ci ildə Bakı yaxınlığındakı Bülbülə kəndində Əbdül Rəhman və Gülsüm xanım Əbdülovların ailəsində dünyaya göz açıb. Rəhman ailənin yeganə oğul övladı idi və anadan olanda atasının 58, anasının isə 40 yaşı vardı. XX əsrin əvvəllərində Əbdülovlar Bülbülə kəndindən Bakıya köçmüş, Bondarnaya (indiki Şəmsi Bədəlbəyli) küçəsi, 92 saylı ünvanda yaşayıb. Rəhman Əbdül Rəhman oğlu Əbdülov 1905-ci ildə Bakıda Ali-ibtidai məktəbin 1-ci sinfinə daxil olub, 1908-ci ildə yüksək qiymətlərlə bu ibtidai təhsil ocağını bitirib. Bir müddət qoca atasına təsərrüfat işlərində kömək edən gənc Rəhman mətbəə sahəsində çalışmağa daha böyük həvəs göstərirdi. O 1914-cü ildə zəmanəsinin ziyalısı və xeyirxahı kimi tanınan Qasım bəy Qasımbəyovun redaktorluğu ilə nəşrə başlayan "Bəsirət" qəzeti ilə əməkdaşlıq edir, "Məktəb" elektrik mətbəəsində mürəttib peşəsinə yiyələnirdi. İlk yazı nümunələri "Bəsirət", "Açıq söz" qəzetlərində işıq üzü görən Əbdül Rəhman Dainin uşaqların rəvan qiraəti üçün yazdığı "Rəhimli səyyah" adlı ilk nəsr kitabı Kazım Vəlizadənin naşirliyi ilə 1917-ci ildə "Məktəb" elektrik mətbəəsində nəşr edilib. Dai o vaxt 5 kitabın müəllifi idi. Həmçinin komsomol orqanı olan “Gənc işçi”də çalışırdı.

Əbdürrəhman bəy Fətəlibəyli-Düdənginski (12 iyun 1908, Düdəngə, Şərur rayonu – 20 noyabr 1954, Münxen) — İkinci dünya müharibəsində Azərbaycan legionunun başçısı. ABŞ-nin "Azadlıq" radiosunun Azərbaycan redaksiyasının baş redaktoru olub. Əbdurrəhman bəy Fətəlibəyli-Düdənginski 1908-ci ilin iyun ayının 12-də Naxçıvanın Şərur rayonunun Düdəngə kəndində anadan olub. Tiflisdəki hərbi-piyada məktəbini bitirib, sonra Azərbaycan diviziyasında xidmət edib. Moskvada Hərbi Akademiyada təhsil alıb. Minbaşı (mayor) rutbəsində olmuşdur. Ata-babaları məşhur Səfəvi nəslinə mənsubdur. "Əlincə yaddaşı, Naxçıvan, 1914–1992" kitabında yazılır: "Arpa çayının sol sahilində məskunlaşan Səfəvilərə (Səfiyevlərə) gəldikdə, bu tayfanın nümayəndələri dövlət aparatlarında mövqe sahibləri olmuşlar. Qəza rəislərinin əksəriyyəti Səfəvilərdən ibarət idi. Səfəvilər nəslində Nəso xan ləqəbi ilə tanınmış İsmayıl xan bir qayda olaraq qəzanın mirabı seçilərdi.

Əbdürrəhman Mürsəlqulu oğlu Fərəcov (1892, Şuşa – 1952) — aktyor, "Leyli və Məcnun" operasında Leyli rolunun ilk ifaçısı. 1892-ci ildə Şuşada anadan olmuşdur. Bəllidir ki, "Leyli və Məcnun"un ilk tamaşası olduqca uğurlu keçib. Leyli rolunun da ifaçısı çayçı şagirdi Əbdürrəhman Fərəcov olub. Bir dəfə Üzeyir bəy Hacıbəyov çayxanada olarkən təsadüfən bu çayçı şagirdinin xoş zümzüməsini eşidərək səsinə valeh olub. Leyli rolunu yaratmaq üçün qadın tapılmadığından xəyalına məhz Əbdürrəhman Fərəcov gəlib. Həm səsinin məlahətini, həm də boy-buxununun incəliyini nəzərə alıb onu inandırıb ki, Leyli obrazını yarada bilər. Hüseynqulu Sarabski "Bir aktyorun xatirələri" adlı kitabında yazırdı: "Çox yalvar-yaxardan sonra Əbdürrəhman Fərəcovu Leyli rolunu oynamağa razı sala bildik". Amma Əbdürrəhman Fərəcov ikinci tamaşa zamanı Leyli rolunu oynamaqdan imtina edib. Məşədi Cəmil Əmirov muğam kursu açır.

Əbdürrəhman Niyaz oğlu Güləhmədov (25 avqust 1908, Gürcüstan, Ahalkələk rayonu, Kokiya kəndi – 1989, Bakı) — aqrar elmləri doktoru (1961), professor (1963), Azərbaycan SSR EA-nın müxbir üzvü (1976). Əbdürrəhman Güləhmədov 25 avqust 1908-ci ildə Borçalı mahalına qonşu Ahalkələk (Ağcaqala) rayonunun Kokiya kəndində anadan olub. Uşaq ikən yetim qaldığı üçün natamam orta təhsilini Gəncə şəhərinin uşaq evində alıb. Sonra Gəncə Kənd Təsərrüfatı Texnikumunun Aqronomluq şöbəsini bitirib və Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Pambıqçılıq İnstitutunda işləyib. Əbdürrəhman Güləhmədov ali təhsilini Moskva Kənd Təsərrüfatı Akademiyasının Torpaqşünaslıq və Aqrokimya fakültəsində alıb. Əbdürrəhman Güləhmədov əmək fəaliyyətinə 1930-cu ildə Moskva Kənd Təsərrüfatı Akademiyasının Aqrokimya kafedrasında, D. H. Pryanişnikovun laboratoriyasında başlayıb. O, 1956-cı ildən ömrünün sonuna kimi AEA-nın Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutunun Mikroelementler şöbəsinin rəhbəri vəzifəsini icra edib. Əbdürrəhman Güləhmədov 1932-ci ildən etibarən həm də Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutunda aqrokimya fənnindən mühazirələr oxumaqla kadr hazırlığı işində yaxından iştirak edib. Azərbaycan SSR-in pambıqçılıq zonasında torpaqların azot, fosfor və kaliumla təmin olunması kartoqramını tərtib edib. Torpağın aqrokimyəvi tədqiqat üsullarını, həmçinin yerli xammal bazası əsasında kompleks gübrələrin yeni növlərinin alınma texnologiyasını işləyib hazırlayıb.

Əbdürrəhman Momənd (puşt. عبدالرحمان بابا) və ya Rəhman Baba (puşt. رحمان بابا; 1632, Pişəvər – 1706, Pişəvər) — Əfqanıstan puştun sufi şairi, ilahiyyatçısı. Əbdürrəhman Mümənd 1632-ci ildə Pişəvərin Bahadur kəndində anadan olmuşdur. Puştu dilində yazmışdır. Momənd qəbiləsinin xanlarından olmuş, lakin gənc yaşlarından asketik həyat sürmüşdür. Əbdürrəhman Moməndin ədəbi irsi mistik lirikadır. Divanı ilk dəfə 1877-ci ildə Lahorda nəşr olunmuşdur. 343 şeirdən ibarət divanın Pişəvər, Paris, Oksford, Mançester və s. şəhərlərdə saxlanılan 25-dən artıq əlyazma nüsxəsi var.

Əbdürrəhman Paşa (ö. 13 yanvar 1706) — III Əhməd səltənətində kaptan-ı dərya olan Osmanlı dövlət xadimi. Dərya bəylərindən olub, haqqında məlumat olduqca azdır. 25 dekabr 1704-cü ildə kaptan-ı dərya oldu. 13 yanvar 1706-cı ildə vəfat etdi. Cənazəsi Piyalə Paşa məscidinin həyətinə dəfn edilmişdir.

Tağıyev Əbdürrəhman İsmayıl oğlu (1899, Bakı-1995, Türkiyə) — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin xüsusi qərarına əsasən dövlət hesabına ali təhsil almaq üçün xaricə göndərilmiş tələbələrdən biri. Əbdürrəhman Tağıyev 1899-cu ildə Bakı şəhərində doğulmuşdu. Bakı gimnaziyasını bitirmişdi. 1920-1925-ci illərdə İstanbul Dəmiryol İnstitunun inşaat fakültəsində oxumudu. Hacı Zeynalabdin Tağıyevin nəvəsidir.

Əbdürrəhman Umarov (1866, Həştərxan – 1933, Arxangelsk vilayəti) — məşhur noqay maarifçisi və tarixçisi. Abdürrəhman İsmayıl oğlu Umarov 1866-cı ildə doğulub. Onun doğulduğu illərdə noqaylar hələ də köçəri halda yaşayırdılar. Buna görə də qaynaqlar onun hansı şəhərdə, hansı kənddə anadan olduğunu yazmaqdansa, hansı tayfadan olduğuna üstünlük verirlər. Abdürrəhman Umarov da Həştərxan bölgəsində yaşayan nayman tayfasındandır. Abdürrəhman Umarov ilk təhsilini molla yanında alıb. Molla sadəcə ona oxumağı və yazmağı öyrətməyib, həmçinin, türk ləhcələrini, fars, ərəb dillərini öyrədir, dini və dünyəvi biliklərdən məlumat verir. İlkin hazırlığı yaxşı olduğundan Ufa şəhərindəki Qaliyə mədrəsəsinə daxil olanda şəhərdə yaşayan, ibtidai məktəbi bitirən yaşıdlarından o qədər də fərqlənmir. 1906-cı ildə Ufada imkanlı adamların topladığı vəsaitlə yaradılan, dövrünün böyük din xadimi və pedaqoqu Ziyaddin Kamaletdinovun rəhbəriliyi ilə fəaliyyətə başlayan mədrəsə ali təhsil ocağ kimi qurulduğunda çox vaxt adı Aliyə kimi də yazılır. Mədrəsədə təhsil dörd mərhələli idi.

Əbdürrəhman Xəlil oğlu Vəzirov (26 may 1930, Bakı – 10 yanvar 2022, Moskva) — Azərbaycan-sovet dövlət və siyasi xadimi, SSRİ diplomatı. Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin 13-cü birinci katibi (1988–1990), SSRİ-nin Nepalda (1979–1985) və Pakistanda (1985–1988) fövqəladə və səlahiyyətli səfiri. Əbdürrəhman Vəzirov SSRİ tarixində səfir vəzifəsinə olmuş yeganə azərbaycanlıdır. Siyasi baxışlarına görə Ə.Vəzirov kompartiyaya sadiq olan əsl leninçi kommunist idi. O, Leninizm ideyalarına, bəşəriyyətin işıqlı gələcəyinin kommunizm olduğuna tam olaraq inanırdı. Vəzirov həm də H. Əliyevin qəti əleyhdarı idi. Əbdürrəhman Vəzirov 1930-cu ildə Bakının Kirov rayonunda doğulub. Hələ yeniyetmə vaxtlarından siyasətlə maraqlanmış, ingilis dilini öyrənməyə başlamışdır. 1947-ci ildə Bakı şəhər 160 nömrəli orta məktəbini bitirdikdən sonra özünün arzusu olan Moskva Beynəlxalq Münasibətlər İnstitutuna qəbul aldı, lakin ailəsinin istəyi əsasında bundan imtina edərək Azərbaycan Sənaye İnstitutunun (indiki Azərbaycan Neft və Sənaye Universiteti) energetika fakültəsinə daxil olmuş və 1952-ci ildə institutu bitirmişdir. Elə həmin ildən Sov.İKP üzvlüyünə qəbul edilən Əbdürrəhman Vəzirov 1953-cü ildən təhsil aldığı institutun elektrik stansiyaları, şəbəkələri və yüksək gərginlik texnikası kafedrasının aspirantı olmuşdur.

Əbdürrəhman Yalçınqaya (10 mart, 1950) —Türkiyəli hüquqşünas. Əbdürrəhman Yalçınqaya 1950-ci ildə mart ayının 10-da Türkiyənin Şanlıurfa şəhərinin Suruç kəndində anadan olub. Ankara İldırım Bəyazid adına liseyi bitirdikdən sonra eyniadlı universitetin Hüquq fakültəsinə daxil olan Əbdürrəhman universiteti 1973-cü ildə bitirdikdən sonra Tuzla şəhərində qısa müddət ərzində hərbi xidmətini başa vurmuşdur. Ankarada namizəd hakim kimi fəaliyyətə başlayan Yalçınqaya əvvəlcə Acıpayam və Bulanık vilayətlərində hakimlik etmişdir. Daha sonra Gürün Ağır Cinayətlər üzrə Məhkəmənin sədri, Gürün Ədliyyə Prokurorluğu Ədalət komissiyasının sədri, Silifkə hakimi və digər məsul vəzifələri icra etmişdir. 1998-ci ilin aprel ayının 14-də prokurorluğa qəbul edilən Əbdürrəhman Yalçınqaya Prokurorluğun VII Cəza dairəsinin nümayəndəsi ikən Prokurorluq Rəyasət Heyəti tərəfindən göstərilən namizədlər arasından 2004-cü ilin iyun ayının 21-də dövrün prezidenti tərəfindən baş prokurorluğa qəbul edilir. O, hazırda bu vəzifəsini icra edir. Əbdürrəhman Yalçınqaya ingilis dilini mükəmməl bilir. Evlidir, iki övladı var. Əbdürrəhman Yalçınqaya AKP-nin bağladılması işindən əvvəl DTP-nin də bağladılması üçün məhkəməyə müraciət edib.

Əbdürrəhman xan (1844, Kabil – 1 oktyabr 1901, Kabil) — Barakzay sülaləsinən əfqan əmiri (1880–1901). Əbdürrəhman xanın uşaqlığı Kabildə keçmişdir. 1850-ci ildə atası Bəlx valisi təyin olunandan sonra o atası ilə birlikdə Bəlxə köçmüş və gəncliyini əfqan Türküstanında yaşamışdır. Babası Əmir Dostməhəmməd xanın Bədaxşan, Kataqan, Dərvaz və Pamir bölgələrini də hakimiyyətinin sərhədləri içinə alan hərəkatında o da iştirak etmişdir. 1863-cü ildə babası öləndən sonra əmisi vəliəhd Şirəli xan əfqan taxtına çıxmışdır. Amma atası Əfdal xan ilə digər əmisi Azam xan, Şirəli xanı əmir olaraq tanımamışlar. Onların bu mövqeyi Əfqanıstanda 1868-ci ilə qədər davam edən qanlı vətəndaş müharibəsinin başlamasına səbəb olmuşdur. O, bu müharibədə əmisi Şirəli xana qarşı vuruşmuş, hətta Kabili işğal edərək atası Əfdal xanın əmirliyini elan etməsinə zəmin hazırlamışdır. Amma 1867-ci ilin oktyabrında atası vəfat edəndən sonra əmisinin əmirliyini qəbul etmək məcburiyyətində qalmışdır. Bir müddət sonra isə Şirəli xanın qüvvələrinə məğlub olaraq əvvəlcə İrana, oradan da Türküstana qaçmışdır.

Əbdürrəhman Önül (Türkçe: Abdurrahman Önül)( d. 1 dekabr 1973; Bayburt ) - türk ilahi sənətkarı, yazıçısı və bəstəkardır. 1 dekabr 1973-cü ildə Bayburtda anadan olub. İstanbul Fatih İmam Hatip Liseyini bitirdi. Uşaq ikən musiqiyə marağı olan Əbdürrəhman Önül bir çox özəl kursda musiqi oxudu və bir çox musiqi alətindən istifadə etdi. 1990-cı ildə Yalvar Allah'a albomu ilə musiqi bazarına girdi . Bazarda 30-dan çox albomu mövcuddur. Təxminən 10 ildir Türkiyə və Avropa 'da ən çox albomu satılan ilahi sənətçisi olma ünvanını əlində tutmaqdadır. Etdiyi bütün albümler Türkiyə 'də və özəlliklə Avropa ' da sıx maraq görmüşdür. Türkiyə 'nin yerli, regional, milli radio və televiziya kanallarında çoxlu sayda proqramlar yaymışdır.

Əbdürrəhman Əbsəlәmov (tatar. Ğabderahman Safa uğlı Əbsəlәmov, Габдрахман Сафа улы Әпсәләмов; 15 (28) dekabr 1911 – 7 fevral 1979, Kazan) — tatar yazıçı və tərcüməçi, jurnalist, müharibə müxbiri. 1941–45-ci illər Böyük Vətən müharibəsinin üzvü, Qabdulla Tukay adına Tatarıstan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının Dövlət Mükafatı laureatı, SSRİ Ali Sovetinin deputatı. 15 dekabr 1911-ci ildə Köhnə Allaqulov kəndində anadan olmuşdur. 1923–1929-cu illərdə Moskvadakı Əsədullaev Evindəki orta məktəbdə oxumuşdur. Musa Cəlilin ədəbi dərnəyinin üzvü olmuşdur. 1930–1937-ci illərdə Moskvadakı müxtəlif fabriklərdə (M. Kalininin adına zavod, Teploelektrotexniki zavodu, 132 nömrəli zavodda) mexanik işləmiş, eyni zamanda axşam texniki məktəbində oxumuşdur. 1936-cı ildə Musa Cəlilin tövsiyəsi ilə Maksim Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutuna daxil olur. 1940-cı ildə universiteti bitirdikdən sonra Kazana işə göndərilir. 1941-ci ildən etibarən orduda xidmət etməyə başlayır, kəşfiyyatçı, dəniz briqadasının minaatan ekipajının komandiri, müharibə müxbirləri sıralarında xidmət etmişdir.

Fuad Həsən oğlu Əbdürrəhmanov (28 aprel (11 may) 1915, Nuxa – 15 iyun 1971, Bakı) — heykəltaraş, Azərbaycan SSR xalq rəssamı (1955), SSRİ Rəssamlıq Akademiyasının müxbir üzvü (1949), Stalin mükafatı laureatı (1947, 1951). == Həyatı == Fuad Əbdürrəhmanov 1915-ci il may ayının 11-də Nuxada (indiki Şəki şəhəri) anadan olmuşdur. Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Texnikumunda (1929–1932) və İ. Y. Repin adına Leninqrad Boyakarlıq, Heykəltaraşlıq və Memarlıq İnstitutunda (1935–1939) təhsil almışdır.1942–1948 illərdə Ə. Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Məktəbində dərs demişdir. == Yaradıcılığı == Fuad Əbdürrəhmanov yaradıcılığa portret janrı ilə başlamış, 30-cu illərdə Azərbaycan mədəniyyət xadimlərinin büst-portretlərini (Əbdürrəhimbəy Haqverdiyev, Mirzə Fətəli Axundov, Üzeyir Hacıbəyov, Asəf Zeynallı və b.), həmçinin "Atıcı" (1934), "Gənc aşıq" (1939) və ilk monumental əsəri olan Füzulinin heykəlini (1939, Nizami adına Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyinin lociyasında) yaratmışdır. Sovet İttifaqı Qəhrəmanları G. Əsədovun, İ. Məmmədovun, Q. Məmmədovun, Böyük Vətən müharibəsi qəhrəmanı H. Əliyevin portretləri, Cavanşir, Babək və Koroğlunun barelyeflərində obrazlar dərin psixologizmi və ifadəliliyi ilə seçilir. O, həm də mahir portret ustası kimi tanınmışdır. Səttar Bəhlulzadə (1947), R. Mustafayev (1947), Həzi Aslanov (qəbirüstü abidə, 1949), B. Bağırova (1951), Səməd Vurğun (1957), kubalı Xesus (1962) və başqalarının portretləri obrazların fərdi xüsusiyyəti, xarakterlərin dolğun həlli ilə səciyyələnir. Fuad Əbdürrəhmanovun yaradıcılığında monumental heykəltaraşlıq mühüm yer tutmuşdur. Nizaminin Gəncədə və Bakıdakı abidələri (hər ikisi tunc, qranit, 1946, 1949; memarlar S. Dadaşov və M. Hüseynov), Bakıda S. Vurğunun abidəsi (tunc, qranit, 1961, memar M. Hüseynov) və s. əsərləri Azərbaycan monumental heykəltaraşlığının ən yaxşı nümunələrindəndir.

Hüsamzadə Əbdürrəhman Əfəndi (d. 1594 — ö. sentyabr 1670) — Osmanlı alimi, müdərrisi, qazısı və şeyxülislamı. == Həyatı == İstanbul qazısı Qoca Hüsam Əfəndinin oğlu olaraq 1594-cü ildə İstanbulda dünyaya gəlmişdir. Mədrəsə təhsilini tamamlayaraq Şeyxülislam Xocazadə Mehmed Əfəndidən məzun olmuş, daha sonra atasıyla birlikdə Misir, Qüds və Mədinəyə gedrək burada bir çox alimlərdən dərslər aldı. Anadoluya döndükdən sonra isə ard-arda Sahn-ı Səman, Aya Sofya və Süleymaniyyə mədrəsələrində müdərris olaraq çalışdı. Daha sonra 1640–1645-ci illərdə Hələb, Dəməşq və İstanbul qazılığına gətirildi. 1649-cu ildə Anadolu başqazılığına gətirilsə də, bir il sonra vəzifədən alındı və təqaüdə çıxarıldı. 1652-ci ildə Rumeli başqazılığına gətirildi, ancaq bir il sonra bu vəzifəsindən də azad edildi. İbşir Mustafa Paşanın üsyançıların tələbi ilə edamından sonra 11 may 1655 tarixində paşanın tərəfini tutan Şeyxülislam Əbu Səid Mehmed Əfəndinin yerinə şeyxülislam seçildi.

III Məhəmməd və ya Məhəmməd ibn Əbdürrəhman (ərəb. محمد بن عبد الرحمن بن عبيد الله‎) (d. 976 - ö. 1025) — 11. Kordova xəlifəsi. == Həyatı == == Mənbə == İbn Hazm, Cemhere (nşr. Abdüsselâm M. Hârûn), Kahire 1982, s. 101. Humeydî, Ceẕvetü’l-muḳtebis, Kahire 1966, s. 25-26.

I Məhəmməd ibn Əbdürrəhman (ərəb. محمد بن عبد الرحمن الأوسط‎) (d. 822 - ö. 5 avqust 886) — 5-ci Kordova əmiri. == Həyatı == === İlk illəri === Məhəmməd ibn Əbdürrəhman 822-ci ildə Kordovada dünyaya gəldi. Atası Əndəlüs əmiri II Əbdürrəhman, anası isə onun xanımlarından Nəhdizdir. Əsir düşən Haris ibn Bəzki xilas etmək məqsədilə atasının əmriylə Tudela qalası üzərinə göndərildi. Ardından üsyançı Musa ibn Qasini sülhə məcbur etdi və 842-ci ilin mayında Pamplona şəhərini ələ keçirdi. Ancaq Musa ibn Qasi yenidən ayaqlandı. Bu səbəblə 844-cü ildə Məhəmməd yenidən üsyançı Musa ibn Qasinin üzərinə göndərildi.

Mikayıl Əbdürrəhmanov — Azərbaycan rəssamı. Mikayıl Əbdürrəhmanov 1953-cü ildə Bakı şəhərində anadan olub. 1972-ci ildə Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Məktəbinin rəngkarlıq fakültəsini bitirəndən sonra, təhsilini İ.Repin adına Sankt-Peterburq Rəssamlıq Akademiyasının rəngkarlıq fakültəsində davam etdirmişdir (1979). Rəssam ilk dəfə sərgidə 1973-cü ildə iştirak etmişdir. Əsərləri Azərbaycanda və xarici ölkələrdə şəxsi kolleksiyalarda saxlanılır. Mikayl Əbdürrəhmanov bir çox beynəlxalq sərgilərin də iştirakçısı olmuşdur. Ekspozisiyada rəssamın “Planetlərin paradı” (kətan, yağlı boya) və “Gecə şəhəri” (kətan, yağlı boya) əsərləri nümayiş etdirilir.

Səfərəli bəy Məşədi Hacı bəy oğlu Əbdürrəhmanbəyov (1878-17 may 1899)—Qarabağ bəylərindən. Hacı bəyin ikinci oğlu Səfərəli bəy 1878-ci ildə Cəbrayıl qəzasının Əbdürrəhmanbəyli obasında dünyaya gəlmişdi. Molla yanında oxumuşdu. Özəl təsərrüfatını idarə etməklə keçinirdi. Səfərəli bəy 17 may 1899-cu ildə qaçaqlar tərəfindən öldürüldü. Hadisənin təfsilatı: Zəngəzur qəzasının Sisyan nahiyəsinin Pul kəndi yaxınlığında Əbdürrəhmanbəyli köçü qaçaqlarla üzləşdi. Qaçaqlardan Qaragüvəndikli Cabbar Hüseyn oğlu və Əbdülhəsən Bədəl oğlu Səfərəli bəydən qızıl pul tələb etdilər. Səfərəli bəy onlara bir neçə qoç təklif etdi ki, aparın şişlik çəkin. Qızılım yoxdur. Mübahisə edib, çəplşdilər.

Xədim Əbdürrəhman Paşa (ö. aprel 1653) — IV Mehmed səltənətində müxtəlif vəzifələrdə xidmət edən Osmanlı dövlət xadimi, Misir bəylərbəyi. Doğum tarixi haqqında məlumat yoxdur. Saray xədimlərindən olub, Əndərunda təlim-tərbiyə edildikdən sonra yüksələrək qapıağası oldu. 1649-cu ilin iyulunda vəzir rütbəsiylə İstanbul boğazının mühafizəsi ilə vəzifələndirildi. 1650-ci ilin dekabrında Anadolu, 1651-ci ilin fevralında isə Misir bəylərbəyi təyin edildi. Ancaq 9 sentyabr 1652-ci ildə vəzifədən alınaraq paytaxta çağırıldı və divan vəziri oldu. 1653-cü ilin aprelində vəfat etdi. Sicill-i Osmani I, səh.

Yusif Ələkbər oğlu Əbdürrəhmanov — Azərbaycan alimi, biologiya elmləri doktoru, professor, Azərbaycan SSR EA müxbir üzvü (1968). 1912-ci ildə Şəkidə anadan olmuşdur. Yusif Əbdürrəhmanov ibtidai təhsilini nümunə-zəhmət məktəbində almış və 1925-ci ildə məktəbi bitmişdir. 1925-ci ildə orada pedaqoji texnikuma daxil olmuşdur. Y.Ə. Əbdürrəhmanov 1934-cü ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin biologiya fakültəsinə daxil olmuşdur. 1939-cu ildə Uiversiteti fərqlə diplomu ilə bitirmişdir. Universitetdə müəllim pedaqoji fəaliyyəti ilə yanaşı 1940-cı ildə SSRİ EA Azərbaycan filialının Zoologiya İnstitutunda “İxtiologiya” ixtisası üzrə aspiranturaya daxil olmuşdur. 1940-cı ildə O, kafedrada işləməklə bərabər, SSRİ EA Azərbaycan filialının Zoologiya İnstitutunda “İxtiologiya” ixtisası üzrə aspiranturaya daxil olmuşdur. 1945-ci ildə biologiya elmləri namizədi alimlik dərəcəsi almaq üçün Xəzər sirbitinin biologiyası mövzusunda dissertasiya işini müdafiə etmişdir. 1952-ci ildən ömrünün sonuna kimi (1977) ixtiologiya laboratoriyasının müdiri işləmişdir.

Yuxarı Əbdürrəhmanlı — Azərbaycan Respublikasının Füzuli rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Kənd 1993-cü ildə Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal olunub. 20 oktyabr 2020-ci ildə Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir. Yuxarı Əbdürrahmanlı oyk. Füzuli r-nunun Əbdürrəhmanlı i.ə.v.-də kənd, Düzənlikdədir. Keçmiş adı Əbdürrahmanlı olmuşdur. Ondan yaranmış yeni məntəqə Aşağı Əbdürrəhmanlı, əvvəlki kənd isə Yuxarı Əbdürrəhmanlı adlandırılmışdır. Əbdiirrahnıanlı kəndin asasını qoymuş nəslin adıdır. Rauf Sehraman oğlu Əliyev — azərbaycanlı futbolçu. Əhalinin əsas məşğuliyyəti kənd təsərrüfatı-əkinçilik, maldarlıq və heyvandarlıq olub.

Əbdüləziz bin Əbdürrəhman bin Faysal əs-Səud ərəb. عبد العزيز آل سعود‎ həmçinin qısaca olaraq İbn Səud və yaxud II Əbdüləziz və Əbdüləziz bin Əbdürrəhman (15 yanvar 1875 — 9 noyabr 1953) — hökmdar, hərbi və dövlət xadimi, Səudiyyə Ərəbistanının qurucusu və ilk kralı (1932-1953). Ərəbistanın birləşdirilməsi üçün çoxsaylı müharibələr aparmışdır. 1902-1926-cı illərdə Nəcd dövlətinin əmiri, daha sonra - 1932-ci ilə qədər Hicaz, Nəcd dövlətinin və ilhaq edilən bölgələrin kralı. Əbdüləziz Nəcd əmiri Əbdürrəhman bin Faysalın oğlu idi. Ailə 1890-cı ildə Riyad şəhərindəki iqamətgahlarından qovulmuşdu. Əbdüləziz, 1902-ci ildə yenidən Riyadı fəth etmiş, 30 illik mübarizə apararaq mərkəzi və şimali Ərəbistanın hökmdarı olmuşdur. 1922-ci ildə Nəcd üzərində nəzarətini möhkəmləndirdi, sonra 1925-ci ildə Hicazı fəth etdi. 1932-ci ildə daha sonra Səudiyyə Ərəbistanı Krallığına çevriləcək ərazini genişləndirdi. Kral olaraq, 1938-ci ildə Səudiyyə Ərəbistanında neftin kəşf edilməsinə və II Dünya müharibəsindən sonra genişmiqyaslı neft çıxarılmasının başlanmasına nəzarət etmişdi.

Əbdürrəhman xan (1844, Kabil – 1 oktyabr 1901, Kabil) — Barakzay sülaləsinən əfqan əmiri (1880–1901). Əbdürrəhman xanın uşaqlığı Kabildə keçmişdir. 1850-ci ildə atası Bəlx valisi təyin olunandan sonra o atası ilə birlikdə Bəlxə köçmüş və gəncliyini əfqan Türküstanında yaşamışdır. Babası Əmir Dostməhəmməd xanın Bədaxşan, Kataqan, Dərvaz və Pamir bölgələrini də hakimiyyətinin sərhədləri içinə alan hərəkatında o da iştirak etmişdir. 1863-cü ildə babası öləndən sonra əmisi vəliəhd Şirəli xan əfqan taxtına çıxmışdır. Amma atası Əfdal xan ilə digər əmisi Azam xan, Şirəli xanı əmir olaraq tanımamışlar. Onların bu mövqeyi Əfqanıstanda 1868-ci ilə qədər davam edən qanlı vətəndaş müharibəsinin başlamasına səbəb olmuşdur. O, bu müharibədə əmisi Şirəli xana qarşı vuruşmuş, hətta Kabili işğal edərək atası Əfdal xanın əmirliyini elan etməsinə zəmin hazırlamışdır. Amma 1867-ci ilin oktyabrında atası vəfat edəndən sonra əmisinin əmirliyini qəbul etmək məcburiyyətində qalmışdır. Bir müddət sonra isə Şirəli xanın qüvvələrinə məğlub olaraq əvvəlcə İrana, oradan da Türküstana qaçmışdır.

Əbdürrəhman ibn Abdullah əl-Ərhəbi (ərəb. عبدالرحمن بن عبدالله ارحبی‎) — Kərbəla döyüşündə Hüseynin ordusunda şəhid olan. Əbdürrəhman Abdullah Ərhəbinin oğlu idi. Ərhəb Banu Həmdan şiə qəbiləsinin məşhur qollarından biri idi. Əbdürrəhman Kufədə nüfuzlu şəxs idi, o, Əli ibn Əbu Talib və Hüseyn ibn Əlinin səhabələri arasında idi. Onun adı müxtəlif formalarda Əbdürrəhman əl-Kudari, Əbdürrəhman ibn Abdullah əl-Ərhəbi və Əbdürrəhman ibn Übeyd əl-Ərhəbi kimi bildirilmişdir. Hüseyn ibn Əli Yezid ibn Müaviyəyə beyət etməkdən imtina edib Məkkəyə gedəndə Kufə əhli Hüseyni Kufəyə dəvət etmək üçün məktub yazdılar. Əbdürrəhman ibn Abdullah və Qeys ibn Muşir kufəlilər tərəfindən 53 məktub, başqa bir xəbərdə deyildiyi kimi, Hüseynə 153 məktub və ya 50 məktub göndərənlərdən idi. Bütün bu məktubların məzmunu onu Kufəyə getməyə dəvət edirdi. Onlar Məkkəyə hicri tarixlə 10 və ya 12 Ramazan,60-cı il,ya da 680-ci ilin iyul ayı daxil oldular.

Əbdürrəhman ibn Əbdrəbb əl-Ənsari əl-Xəzrəci (ərəb. عبد الرحمن بن عبد رب الأنصاری الخزرجی‎) — Kərbəla döyüşündə şəhid olan peyğəmbərin və Əlinin səhabələrindən biri. Əbdürrəhman Qədir-Xum gününə şahid olan və Qədir-Xum hədisini nəql edən Peyğəmbərin səhabələrindən idi. Əli ibn Əbu Talib ər-Ruhbə günü Qədir gününə şahid olan səhabələrdən Peyğəmbərin canişinliyi haqqında şəhadət vermələrini istədi. Əbdürrəhman ibn Əbdrəbb əl-Ənsari kimi səhabələrdən bəziləri ayağa qalxıb dedilər: “Biz şəhadət veririk ki, biz Peyğəmbərin belə dediyini eşitmişik: “Diqqət edin ki, Uca və Cəlal Allah mənim mövlamdır və mən də möminlərin mövlasıyam. Diqqət et ki, mən kimin mövlasıyamsa, Əli də onun mövlasıdır.” Əli ona Quranı öyrətdi. Bəzi mənbələrə görə, Əbdürrəhman Məkkədən Hüseyn ibn Əlinin karvanına qoşulmuşdur. Rəvayət edilir ki, Tasua günü Büreyr ibn Xudeyr əl-Həmdani Əbdürrəhmanla zarafatlaşırdı. Əbdürrəhman ona dedi: “İndi zarafat vaxtı deyil”. Büreyr cavab verdi: "Ey qardaş!

== Haqqında == Əbdürrəhmanova Səfurə Dadaş qızı 1929-cu ildə Şəki rayonunun Orta Zəyzid kəndində anadan olmuşdur. 1942–1956-cı illərdə Lenin adına kolxozda manqabaşçısı kimi çalışmışdır. O, 1949-cu ildə 3 hektar sahənin hər hektarından 28,6 sentner "Trabzon" növlü tütün götürərək yüksək əmək göstəricisinə nail ola bilmişdir. 1950-ci ildə "Sosialist Əməyi Qəhrəmanı fəxri adına layiq görülmüş, Lenin ordeni və "Çəkic və Oraq" qızıl medalı ilə təltif edilmişdir.