араб, сущ.; -ди, -да; -ар, -ри, -ра 1) затӀар, лишанар алцумиз, гьисабиз хьунин дережа. М. Багъирова Азербайжандиз регьбервал авур йисара республикада авай кьадардал тӀимил халкьар, гьакӀни лезгияр ассимиляция авунин макьсад вичин вилик эцигна... И туькьуьл сиясатдин нетижада лезгийрин кьадар тӀимил хьанва. М. М. Чун гъвечӀи халкь туш. - А чӀавуз гьакъи бегьердиз килигна ваъ, цайи гектаррин къадардиз килигна гузвай. Б. Гь. Заз эвера. Эгер куьне хуьрекдиз кьел кьадардилай артух вегьенватӀа, адаз яд хъиягъиз тади къачумир, 23 картуф вегьена, 10-15 декьикьада ргада. Картуфри кьел чпиз къачуда. Хийирлу меслятар. || ЛГ, 2000, 30. ӀӀӀ. 2) размер. И къакьан буйдин, туьквенра авай гьич са пенжекни юрфариз кьадар тежедай кас хайи дагъларал акӀ ашукь хьанва хьи, ам гьич са патакъерехдиз фидач. 3. Гь. Лезгийрин риваят. 3) кьисмет ИкӀ ажайиб иер акун ви кьадар я, дугъриси. Е. Э. Дугъриси. Кьадарар я, кьисметар я; ваз кӀан хьуналди уьмуьрдин камар дегишариз жедач, абурухъ чпин ериш ава. 3. Гь. Ахварай авудай аваз.
* кьадар \[кьадар-кьисмет\] авачир < кьван > нар. гзаф. Сад я лап Фитнедин устӀар, Ягьисаб авач, я кьадар... С. С. Фекьи. Чан хва, вуна зун айибмир, заз зи уьмуьрда инсанрай кьадарсуз пис крар акуна, авамвили, мичӀивили авур къадар-гьисаб авачир кьван зурба мусибатдин крар авунва, - лагьана Алимегьамеда кьил ягъурна. А. Ф. Бубадин веси. Ильяса начальникдиз кӀандай кӀвалах авун ва са гъвечӀиди хьайитӀани адан тапшуругъ кьилиз акъудун бахтлувал яз гьисабзавай, Гьаниз килигна ам къе кьадар авачир кьван шад тир. А. Р. ПӀинияр. Кьадар авачир кьван суалри сада-сад чуькъвез зи кьиле сада-сад дегишарзава, заз гъавурда акьаз, кьил акъудиз, кхьиз, жуван рикӀе авай кьванбур кагъаздал эцигиз кӀанзава, амма зун са куьнинни гъавурда акьазвач. 3. Э. Зун гъавурда акьазвач. Къе зун кьадар авачир шад я. ЛГ, 1992, 15.ӀӀ.
* кьадар авун гл., низ вуч 1) гьикьван, шумуд герек ятӀа, гьакьванди арадиз гъун. Чаз кьве далдам герекзавай. Герек кьадар авуна. Р. 2) размер жедайвал туькӀуьрун. Заз гъвечӀизвай туфлияр кьадар хъувуна. Р.
* кьадар-кьисмет сущ. уьмуьр, яшайиш. Драмада куьгъне девирда дагъви дишегьлидин кьадар- кьисмет гъихьтинди тиртӀа, драматургиядин гафуналди къалурзава. ЛГ, 2000, 28. XӀӀ.
* кьадардилай < артух > нар. лап гзаф. Адан юлдаш лагьайтӀа, яргъи, кьурай чин алай, кьадардилай артух кьакьан, яхун кас я. А. Р. Кьве чин. Ильяс къе кьадардилай шад тир ва ам вичин гъилик галайбурухъ галаз гзаф хушдиз рахазвай. А. Р. ПӀинияр. Синонимар: кьадар авачир кьван, тум-кьил авачир кьван, и кьил а кьил авачир кьван, чил цав ацӀай кьван..
* кьадар-кьисмет сад авун гл., ни нихъ галаз эвленмиш хьун. Вичин кьадар-кьисмет ада са магьледай тир миресдин хва Шерифахъ галаз сад авуна. Жегьил хизанда сифте аял-руш хьана. К. К. КӀел Ибрагьим дидедин.
* кьадар-кьисмет хьун гл. кьиле авай фикир гьакъикъатдиз элкъуьн. - Элдин сивер ( а ) твамир на чи тӀварар, Белки, хъсан хьайитӀа кьисмет кьадар... Б. Э. Серминазахъ галаз суьгьбет. Нагагъ хьайитӀа кьадар хьана несибвал, Жеч адавай я кар, кӀвалах, кесиб. Е. Э. Кьве паб.
* кьадардин числительнияр граммат., сущ. гьисабдайла кьадар къалурдай гафар ( сад, кьвед, пуд ва мсб). Кьадардин числительнияр числителънийрин лап кар алай жуьре я; абур чӀала маса числительнийрилай гзаф ишлемишда, амай числительнияр кьабурун дибрикай арадиз къведа. Р. Гьайдаров. Лезги чӀал.