туьрк, сущ.; -ди, -да; -ар, -ри, -ра 1) карч алай, нек гудай кӀвалин гьайван. Пагь атӀана амукьна малар вири. Е. Э. Тумакь яц. Къаридиз гъалар, ахмакьдаз къалар, Саларбандиз салар, Лежбердиз малар, ХупӀ ярашугъ я. С. С. Квез вуч ярашугъ я. Хъсан малар, хипер хуьдай Къакьан ясти дагълар ава. Гьар чешнедин майва гудай Гуьзел, гуьрчег багълар ава. Х. Т. Ахцегьар. Маларикай, лапагрикай хвена вучда, абур квез я? М. В. Гьарасатдин майдандал. КӀвалин са пата эцигнавай кӀарасдин чарпайдал са хара хипен хамар, кӀаникни са хара малдин лияр жедай. А. Къ. Нехирбанни лекь... 2) куьч. акьулсуз, ахмакь.
* мал-къара рах., сущ. кӀвалин гьайванар. Гзаф мал-къара авайдаз гзаф гьуьрметни, гзаф девлетни авай. И. В. Чирхчир. КӀвалин кӀвалахар -аялдиз килигун, хапӀа-шурпа авун, мал-къарадиз къуллугъ авун, кӀвале пек-лек чуьхуьн ва амай гьа ихьтин крар дишегьлидин хиве авайбур я. З. Э. КУТВ-диз фена. Осман халуди лагьай кьадар мал-къара авай и хуьруьн жемят бейкар, чуьллер баябан я, фермайрани гар къекъвезва. Ш. Шабатов. Ерийрал рикӀ ала
* мал хьиз \[хьтин\] ацун гл., ни, вуж алдатмишна вичиз менфят къачун. Дугъри касдин хатур жува, тахайла, гьакӀ иблисди вун мал хьтин ацайла... Е. Э. КӀандач рекьиз гафар амаз лугьудай.
* малар гьалдай тӀвал сущ. арабадик квай, цан цазвай малар гьерекатна фин патал абур ядай тӀвал.
* маларин духтур сущ. махсус чирвилер аваз маларин сагъламвилихъ гелкъведайди. Зун Шагъ-Буба халуди маларин духтурдиз эвериз ракъурнай. А. Къ. Нехирбанни лекь.