Hallusinasiya
Hallüsinasiya və ya Sanrı — gərçəkdə mövcud olmayan bəzi şeyləri görmə, eşitmə, qoxusunu hiss etmə, toxuna bilmə kimi duyğu məlumatları tərəfindən səhv amma gərçək kimi qəbul edilən yanlış informasiya.
Hallüsinasiya termini illüziya ilə bənzərlik təşkil edir. İllüzya müəyyən bir görüntünün göz tərəfindən səhv qəbul edilməsinə deyilir. İllüziyalar insanın görmə bucağı dəyişdiyi zaman baş verir. Hallüsinasiyalarda isə adam gördüyü şeylərin həqiqi olduğuna inanır və onları realda hiss edirmiş kimi hiss edir. Psixoz xəstəliklərində hallüsinasiya halları tez-tez yaşanır. Xəstə səhv qəbul etdiyi, real olmayan bir çox şeyi gerçəklik kimi qavrayır. Paranoid-şizofreniyaya tutulmuş xəstələr, mələk, cin və ya şeytancıqlar kimi varlıqların onu öldürməyə və ya yaxşılıq etməyə gəldiklərini iddia edirlər. Hipnoz yuxusu altında da müvəqqəti bəzi hallüsinasiyalar yarana bilər.
Hallüsinasiya (süni intellekt)
Süni intellektin hallüsinasiyası — süni intellekt tərəfindən fakt kimi təqdim edilən yalan və ya çaşdırıcı məlumatları ehtiva edən cavab.
Məsələn, hallüsinasiya edən bir çatbotdan şirkət üçün maliyyə hesabatı hazırlamaq istənildikdə, yanlış olaraq şirkətin gəlirinin 13,6 milyard dollar olduğunu göstərə bilər. Bu cür hadisələr insan psixologiyasındakı hallüsinasiya fenomeni ilə bənzədilərək "hallüsinasiyalar" adlanır. Bununla belə, əsas fərqlərdən biri odur ki, insan hallüsinasiyası adətən yanlış qavrayışlarla əlaqələndirilir, lakin Sİ halüsinasiyası əsassız cavablar və ya inanclar kateqoriyası ilə əlaqələndirilir. Bəzi tədqiqatçılar hesab edirlər ki, xüsusi "Sİ hallüsinasiyası" termini əsassız olaraq kompüterləri antropomorflaşdırır.
Süni intellekt hallüsinasiyası 2022-ci ildə ChatGPT kimi müəyyən böyük dil modellərinin (LLM) tətbiqi ilə ortaya çıxdı. İstifadəçilər şikayət edirdilər ki, bu cür çatbotlar çox vaxt yaratdıqları məzmuna ağlabatan səslənən təsadüfi yalanları mənasız şəkildə yerləşdirirlər. 2023-cü ilə qədər analitiklər hallüsinasiyaları LLM texnologiyasında əsas problem hesab edirdilər. Bəzi təxminlərə görə çatbotların hallüsinasiya "görmə" ehtimalı 27%-dir.
== Analiz ==
Wired tərəfindən sitat gətirilən müxtəlif tədqiqatçılar rəqib hallüsinasiyaları yüksək ölçülü statistik hadisə kimi təsnif etmişlər və ya hallüsinasiyaları kifayət qədər təlim məlumatlarının olmaması ilə əlaqələndirmişlər.