Deliriya
Deliriya (lat. delirium — ağılsızlıq; lat. deliro — sayıqlama) — Tibbdə huşun müvəqqəti olaraq zəifləməsi, düşüncə qabiliyyəti, problem həll etmə, diqqətin yönəldilməsi, beyininin koordinasiya bacarıqlarının zəifləməsi ilə xarakterizə olunan psixi pozğunluq halı. Əsasən hallüsinasiya və illüziyalarla (qarabasmalarla) müşayiət olunur. Deliriya tibbdə bir xəstəlik hesab olunmur, sadəcə kliniki sindrom olaraq qəbul edilir.
== Əsas xüsusiyyətləri ==
Deliriyanın əsas xüsusiyyətləri aşağıdakılardır:
Şüurun pozulması
Düşüncələrin dəyişməsi
Hiperaktiv və ya az aktiv davranışlar
Narahat yuxu
Bioloji beyin saatının pozulması (gündüz və ya gecənin olduğunu dərk edə bilməmək)
=== Yuxu pozğunluqları və psixoloji pozğunluqlar ===
Beyində yuxu və oyanıqlığı sabitləyən bölümlərin zədə alması nəticəsində, deliriyadan əziyyət çəkən insanların əksəriyyətində yuxu problemləri yaşanır. Bəzən deliriyadan əziyyət çəkən insanları normal yuxu problemi yaşayan insanlardan fərqləndirmək çətin olur. Ancaq deliriyadan əziyyət çəkən insanlarda yuxu döngüsünün tamamilə alt üst olması (yuxu ritminin pozulması ilə anlaşılmayan saatlarda oyanma, narahatlıq) müşahidə edilir.
Deliriya zamanı halüsinasiyalar, anlamsız şübhələnmə, narahatlıq, qorxu kimi hissi simptomlar müşahidə olunur. Psixoloji problemlər, deliriyadan əziyyət çəkən insanların 50%-dən artığında görülür.
Delüvium
Delüvium — yağış və qar sularının yamaclardan yuyub apardığı kövrək aşınma məhsullarının toplanması nəticəsində əmələ gələn genetik çökmə tipi. Yamac üzrə yuxarıya doğru pazlaşan şleyf şəklində yatır. Yamac üzrə aşağıya doğru, ana süxurların tərkibindən asılı olaraq, çınqıllı çöküntülərdən lösvari gilcə və gillərə qədər dəyişir. Bəzən delüvium yamaca paralel təbəqələşmə müşahidə edilir. Delüvium əsasən semiarid (aridəyaxın) iqlim şəraitində əmələ gəlir.
== Mənbə ==
Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. Bakı: Nafta-Press. 2006. 679.
