I
сущ.
1. бедро (часть ноги от таза до коленного сгиба). Bud sınığı перелом бедра, bud sümüyünün başcığı головка бедра, bud çıxığı вывих бедра, bud boyuncuğu шейка бедра, bud əzələləri мышцы бедра
2. ляжка (мясистый покров бедренной кости)
3. окорок. Qaxac edilmiş bud копчёный окорок
4. огузок (бедренная часть мясной туши)
5. ножка (бедро птицы – курицы, утки и т.п. ). Bişmiş toyuğun budu ножка вареной курицы
II
прил.
1. бедренный. мед. Bud sümüyü бедренная кость, bud arteriyası бедренная артерия, bud dəbəliyi бедренная грыжа, bud siniri бедренный нерв
2. огузочный. Bud hissəsi огузочная часть
Bud
Bud — insan vücudunun bud-çanaq oynağı ilə diz arasındakı hissəsidir. Bu hissədə olan yeganə sümük femur adı ilə tanınır. Bu sümük çox qalın və sağlam quruluşa malikdir.
Bud arteriyası
== İstinadlar ==
== Mənbələr ==
Prof. Kamil Əbdülsalam oğlu Balakişiyevin, İnsanın Normal Anatomiyası, II cild, "MAARİF" Nəşriyyatı, Bakı – 1979
Atlas of Human Cardiac Anatomy – Endoscopic views of beating hearts – Cardiac anatomy
Р. Д. Синельников.
Bud siniri
Bud siniri (lat. nervus femoralis) bel kələfiniə aid II və IV bel sinirlərinin (L2 və L4) liflərindən təşkil olunmuşdur.
¨Bud siniri — n. femoralis , ən uzun şaxə olub, qasıq bağının altından ( əzələ sahəsindən ) budun ön səthinə çıxaraq əzələ, oynaq və ön dəri şaxələrinə bölünür. Bunlardan əzələ şaxələri budun ön qrup əzələlərini, oynaq şaxələri bud — çanaq və diz oynaqlarını, ön dəri şaxələri isə budun ön içəri səthinin dərisini innervasiya edir. Bud sinirindən çıxan gizli sinir — n. saphenus , bu sinirin ən uzun şaxəsi olub , bud üçbucağında bud arteriyasından bayır tərəfdə yerləşir, üçbucağın zirvəsindən arteriya ilə birlikdə yaxınlaşdırıcı kanala daxil olur və onun ön dəliyindən xaric olaraq dərzi əzələsinin altında yerləşir. Sonra bu sinir budun ön və içəri qrup əzələlərinin arası ilə aşağı gedərək diz oynağı nahiyəsində diz oynağına, diz qapağına və baldırın ön səthinin yuxarı hissəsinə məxsus diz qapağıaltı şaxa — r. infrapatellaris, verir. Baldırda bu sinirin böyük gizli vena ilə yanaşı yerləşdiyi yerindən baldırın ön- içəri səthinin dərisinə məxsus baldırın içəri dəri şaxəsi — r.
Bud sümüyü
Bud sümüyü (lat. femur, os femoris) insan skeletinin ən iri, luləli cismi silindrik formada olan sümüyü. Sümüyün proksimal epifizində bud sümüyünün başı (lat. Caput ossis femoris) yerləşir.insan bədəninin ən uzun sümüyüdür, bud sümüyü də deyilir. Anatomik pozisiyada baxdıqda sümüyün üst ucları, alt uclarına nisbətdə bir-birlərinə daha uzaqdır, aşağıya doğru hər iki tərəfin femur sümüyü bir-birlərinə yaxınlaşırlar. Femur üzərində bir çox girintili-çıxıntılı yerlər var, ancaq ümumilikdə linea intertrochanterica və facies patellaris xaric hamısı sümüyün arxa tərəfindədir.
Bud-çanaq oyanağı
Bud-çanaq oynağı (lat. articulátio cóxae) — bud sümüyünün başı ilə çanaq sümüyünün sirkə kasası arasında yaranan kürəşəkilli, çoxoxlu oynaq. Sirkə kasası kürə səthinin 170°-180°-li kəsiyini təşkil edir və əyrilik radiusu 2,5 sm-ə bərabərdir. Gialin qığırdaq təbəqəsi ancaq aypara səthini örtür, lat. fossa acetabuli və lat. incisura acetabuli sinovial zar ilə örtülmüşdür. Sirkə kasası oymasının üstündə qısa və möhkəm bir bağ — lat. ligamentum transversum acetabuli çəkilmişdir. Bu bağın altında sirkə kasasının kiçik damar və sinirləri keçir. Sirkə kasasının kənarına və köndələn bağa 5–6 mm hündürlüyündə oynaq dodağı — lat.
Bud-çanaq oynağı
Bud-çanaq oynağı (lat. articulátio cóxae) — bud sümüyünün başı ilə çanaq sümüyünün sirkə kasası arasında yaranan kürəşəkilli, çoxoxlu oynaq. Sirkə kasası kürə səthinin 170°-180°-li kəsiyini təşkil edir və əyrilik radiusu 2,5 sm-ə bərabərdir. Gialin qığırdaq təbəqəsi ancaq aypara səthini örtür, lat. fossa acetabuli və lat. incisura acetabuli sinovial zar ilə örtülmüşdür. Sirkə kasası oymasının üstündə qısa və möhkəm bir bağ — lat. ligamentum transversum acetabuli çəkilmişdir. Bu bağın altında sirkə kasasının kiçik damar və sinirləri keçir. Sirkə kasasının kənarına və köndələn bağa 5–6 mm hündürlüyündə oynaq dodağı — lat.
Bud sinirinin blokadası
Bud sinirinin blokadası — periferik regional anesteziya metodu olub, əsasən aşağı ətraflarda aparılan xüsusilə diz oynağının süni protezlə əvəz ediməsi, diz qapağınn çarpaz bağ aparatının plasik əməliyyatlarından sonrakı ağrılara qarşı müalicə üsulu kimi tətbiq edilir. Bu zaman blokada müvafiq qasıq nahiyəsindən — bud arteriyası üzərində təyin olunan nəbzdən 1,5 sm lateral nöqtədən xüsusi iynə vasitəilə yerli keyləşdirici preparat yeridilməklə əldə edilir. Uzunmüddətli müalicə üçün isə xüsusi iynənin mənfəzindən kateter yridilir. Kateter oma kələfindən ayrılan bud sinirinin düz yanına yerləşdirilir. Xüsusi portatip infuziya nasosu ilə kateterə davamlı olaraq yerli keyləşdirici preparat yeridilir. Bu zaman anesteziyanın müddəti tətbiq olunan preparatın təsir qüvvəsindən, həcmindən, inyeksiyanın dəqiq icra edilməsindən asılı olaraq qısala və uzana bilir.
Bu blokada üsulu ilk dəfə 1973 cü ildə Winnie tərəfindən təbiq edilmişdir. Bu metoda bəzən "üçü birində" mtodu da deyilir. Belə ki, bir inyeksiya ilə üç sinir: bud siniri, lat. n.
Bud sümüyünün sınıqları
Bud sümüyünün sınıqları — çox vaxt yaşlılarda onların sümüklərinin mexaniki davamlılığının azalması nəticəsində məişət zədələnmələri zamanı baş verir. Daha cavanlarda belə zədələnmələr avtomobil qəzalarından sonra ola bilər.
== Bud sümüyünün sınıqlarının əlamətləri ==
Bud sümüyünün sınması ağır zədələnmələrə aiddir. Bud sümüklərində sınıq yerlərindən və xarakterindən asılı olmayaraq tipik əlamətlər özünü büruzə verir:
kəskin ağrı;
şişkinlik;
deformasiya;
ətrafın qısalması;
qeyri-normal hərəkətin əmələ gəlməsi;
fəaliyyətin pozulmasıdır.
== İlk tibbi yardım ==
Bud sümüklərinin nəqliyyat immobilizasiyasının ən optimal üsulu Diteriks şinalarının tətbiqidir, lakin bu tədbir həkim yardımı mərhələsində həyata keçirilir. Ekstremal vəziyyətlərdə həkimə qədər mərhələdə immobilizasiyanı əlaltı vasitələr ilə (uzun taxta parçaları) həyata keçirirlər. Onları zədələnmiş tərəfin qoltuq altından ayağın altına qədər, digərini əks tərəfdən qoyurlar. Şinalar qoltuq altında, qarın nahiyəsində, baldır, diz və topuq nahiyəsində bədənə bərkidilir. Əlaltı əşyalar olmadıqda zədələnmiş ayağı sarğı materialı yaxud müxtəlif digər parçalar ilə sağlam ayağa bintləyirlər. Nəqliyyat immobilizasiyası zamanı bud-çanaq, diz oynaqlarından başqa, baldır-pəncə oynaqları hərəkətsiz vəziyyətə salınmalıdır.
Bud sümüyü başının bağı
Bud sümüyü başının bağı ya Budun girdə bağı (lat. ligamentum capitis femoris et ligamentum teres femoris) — bud-çanaq oyanağına aid bağlardan olub, geniş bir surətdə köndələn bağ nahiyəsində aypara səthin ucları arasından başlayıb, bud sümüyü başı çuxurcuğuna bağlanır. Bud sümüyü başının bağı lifli dəstələrdən təşkil olaraq sinovial zar ilə örtülmüşdür. Onun uzunluğu 2—2,5 sm-ə bərabərdir. Bəzən bu bağa heç təsadüf edilmir. Vəzifəsi bud sümüyü bağına qan damarlarını ötürməkdir.
== Mənbə ==
Prof.
"Budapeştin alınmasına görə" medalı
"Budapeştin alınmasına görə" medalı — SSRİ Ali Sovetinin 9 iyun 1945-ci il tarixli qanunu ilə təsis olunmuş SSRİ medalı. Medalın rəsmləri A. Kuznetsov tərəfindən çəkilib.
Aleks Buda
Aleks Buda (7 sentyabr 1910, Elbasan[d] – 7 iyul 1993, Tirana) ― Albaniya tarixçisi. İtaliyada və Avstriyada təhsilini başa vurduqdan sonra Albaniyaya qayıtmışdır. Əsas təhsili ədəbiyyatla bağlı olsa da, Albaniyada sosializm dövründə tarixçi karyerasını qurdu. Albaniya Elmlər Akademiyasının üzvü və prezidenti olmuşdur.
== Erkən illəri ==
Buda, 7 sentyabr 1910-cu ildə Osmanlı İmperiyasının Elbasan şəhərində (müasir Albaniya) anadan olmuşdur. İbtidai sinifləri İtaliyanın Leççe şəhərində, orta məktəbi isə 1930-cu ildə Avstriyanın Zalsburq şəhərində bitirmişdir. Bundan sonra fəlsəfə və ədəbiyyat oxuduğu Vyana Universitetinə daxil oldu, lakin məzun olmadan Albaniyaya qayıtdı.
== Peşəkar karyerası ==
İxtisasca ədəbiyyatçı olsa da, tarixçi kimi karyera qurdu. O, həmçinin II Dünya Müharibəsindən sonrakı Albaniyada tarixşünaslığın qurucusu olaraq da adlandırılırdı. Buda Albaniyanın sosializm dövründə ən məşhur alban siyasi tarixçilər qrupuna aid olunurdu.
Andraşi Budapeşt Universiteti
Andraşi Budapeşt Universiteti (ing. Andrássy University Budapest, mac. Andrássy Gyula Budapesti Német Nyelvű Egyetem, alm. Andrássy Gyula Deutschsprachige Universität Budapest) və ya qısaca Andraşi Universiteti yalnız alman dilində fəaliyyət göstərən universitetdir. Ali məktəb Macarıstan, Almaniya və İsveçrə dövlətləri, eləcə də İtaliyanın Trentino-Cənubi Tirol Muxtar Vilayəti, Almaniyanın Bavariya və Baden-Vürtemberq ştatları tərəfindən maliyyələşdirilir. Buna görə də ali məktəb tələbələrinin yarısından çoxuna bir çox xərclərini qarşılayacaq təqaüd verilir.
== Universitet haqqında ==
AUB, Macarıstanın “Milli üstünlük universitetidir” və Evalag (Evaluation Agency Baden-Württemberg) tərəfindən akkreditasiya olunan və xaricdə yerləşən yeganə universitetdir. 25 ölkədən çox ölkədən olan tələbələr, beynəlxalq mübadiləni təmin edir. Tələbələr öz təhsil xərclərini rəsmi təqaüdlərin hesabına qarşılıya bilər. Universitet, Macarıstanın məşhur siyasətçisi, keçmiş Baş naziri və Avstriya-Macarıstanın Xarici işlər naziri olan Düla Andraşinin adını daşıyır.
Ağyazı Buduq
Ağyazı Buduq — Azərbaycan Respublikasının Xaçmaz rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Əhalisinin sayı 1250 nəfərdir.
Ağyazı Buduq bələdiyyəsi
Xaçmaz bələdiyyələri — Xaçmaz rayonu ərazisində fəaliyyət göstərən bələdiyyələr.
== Tarixi ==
Azərbaycanda bələdiyyə sistemi 1999-cu ildə təsis olunub.
== Siyahı ==
== Mənbə ==
"Bələdiyyələrin statistik ərazi təsnifatı" (PDF). stat.gov.az. 2021-08-21 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-05-03.
Bamiyan Budda heykəlləri
Babyan Budda heykəlləri — Əfqanıstanın Kabil şəhərinin 230 km şimal-qərbində, Babyan vadisində sal qayaların içərisində oyularaq hazırlanmış iki ədət hündür heykəl kompleksi. Ümümdünya irsinə daxil olan Babyan Budda heykəlləri Hind-Yunan üslubunda VI əsrdə inşa edilmişdir. Heykəllər taliban silahlıları tərəfindən büt olduğu və bütpərəstliyi təbliğ etdiyi üçün 2001-ci ildə dinamit ilə partladılmışdır.
Birləşmiş Buddy Ayıları
United Buddy Bears — bütün dünyada sülh ideyasını dəstəkləyən dünya turnesi çərçivəsində beynəlxalq mədəniyyət layihəsidir.
Hər birinin hündürlüyü 2 metr olan 140-dan çox Baddi ayısı Birləşmiş Millətlər Təşkilatı tərəfindən tanınmış ölkələrin sayını təmsil edəcəklər. 2002-ci ildə Berlin şəhərində keçirilmiş ilk sərgidən başlayaraq bütün dünyada artıq 40 milyondan çox tamaşaçı "Bir-birimizi daha yaxşı tanımalıyıq ki, bir-birimizi daha yaxşı anlaya, daha çox inana və sülh şəraitində qonşu ola bilək" şüarı ilə səbir, xalqlar arasında dostluq və sülhü təbliğ edir.
== Vəzifəsi ==
Baddi ayıları sakit əl-ələ tutub durur və xalqlar, mədəniyyətlər və dinlər arasında səbir və razılığı təbliğ edirlər. Hər Baddi ayısı öz ölkəsini təmsil edən rəssam tərəfindən bəzənmişdir.
Belə şənlik toplantısında beynəlxalq rəssamlar qrupunun cürbəcür üslub istiqamətləri həyat sevincini yayan vahid bir əsərə birləşir. Ayıların cürbəcür, təmsil olunmuş ölkələrə xas olan bəzənməsinə görə tamaşaçılar dünya ətrafında səyahət edirlər.
Azərbaycan tərəfdən Birləşmiş Baddi Ayılarını rəssam İbrahim Əhrari bəzəmişdir.
== Dəstək və yardım ==
Sərgilər Almaniyanın səfirliklərinin, həmçinin UNİCEF-in bütün dünyada olan xoşməramlı səfirlərinin (Peter Ustinov, Ceki Çan, Miya Ferrou, Ken Don, Kristian Xerbiqer) dəstəyi ilə keçirilir. Bəzi sərgiləri ev sahibi olan ölkələrin prezidentləri və ya baş nazirləri açmışlar, misal üçün, Almaniya prezidenti Horst Köller, Yaponiyanın baş naziri Yuniçiro Koizumi, Avstraliyanın baş naziri Con Hovard və Misir prezidentinin xanımı Suzanna Mübarək.
Buddleja hastata
Buddleja crispa (lat. Buddleja crispa) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin qaraşəngikimilər fəsiləsinin buddleya cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Buddleja acosma Marquand
Buddleja agathosma Diels
Buddleja agathosma var. glandulifera Marquand
Buddleja caryopteridifolia W. W. Sm.
Buddleja caryopteridifolia var. eremophila (W. W. Sm.) Marquand
Buddleja caryopteridifolia var. lanuginosa Marquand
Buddleja crispa var. farreri (Balf. f. et W. W. Sm.) Hand.
Buddleja heliophila
Buddleja delavayi (lat. Buddleja delavayi) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin qaraşəngikimilər fəsiləsinin buddleya cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Buddleja heliophila W. W. Sm.
Buddleja hieronymi
Buddleja hieronymi (lat. Buddleja hieronymi) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin qaraşəngikimilər fəsiləsinin buddleya cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Buddleja misera Kraenzl.
Buddleja humboldtiana
Buddleja cordata (lat. Buddleja cordata) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin qaraşəngikimilər fəsiləsinin buddleya cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Buddleja acuminata Kunth
Buddleja astralis Standl. & Steyerm.
Buddleja cordata var. teposan Loes.
Buddleja decurrens Schltdl. & Cham.
Buddleja floccosa Kunth
Buddleja floccosa var. crassifolia Loes.
Buddleja incana
Buddleja incana (lat. Buddleja incana) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin qaraşəngikimilər fəsiləsinin buddleya cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Buddleja bullata Kunth
Buddleja incana var.
Buddleja incana var. pannulosa
Buddleja incana (lat. Buddleja incana) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin qaraşəngikimilər fəsiləsinin buddleya cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Buddleja bullata Kunth
Buddleja incana var.
Buddleja incompta
Buddleja crispa (lat. Buddleja crispa) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin qaraşəngikimilər fəsiləsinin buddleya cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Buddleja acosma Marquand
Buddleja agathosma Diels
Buddleja agathosma var. glandulifera Marquand
Buddleja caryopteridifolia W. W. Sm.
Buddleja caryopteridifolia var. eremophila (W. W. Sm.) Marquand
Buddleja caryopteridifolia var. lanuginosa Marquand
Buddleja crispa var. farreri (Balf. f. et W. W. Sm.) Hand.
Buddleja intermedia
Buddleja cordobensis (lat. Buddleja cordobensis) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin qaraşəngikimilər fəsiləsinin buddleya cinsinə aid bitki növü.
Buddleja interrupta
Buddleja interrupta (lat. Buddleja interrupta) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin qaraşəngikimilər fəsiləsinin buddleya cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Buddleja pilulifera Kraenzl.
Buddleja szyszylowiczii Zahlbr.
Buddleja lindenii
Buddleja bullata (lat. Buddleja bullata) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin qaraşəngikimilər fəsiləsinin buddleya cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Buddleja lindenii Benth.
Buddleja mollis Kunth
Buddleja mollis var. angustifolia Kunth
Buddleja myriantha Kraenzl.
Buddleja obovata Kraenzl.
Buddleja verleyseniana Gilg
Buddleja vernixia Kraenzl.
Buddleja longifolia
Buddleja incana (lat. Buddleja incana) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin qaraşəngikimilər fəsiləsinin buddleya cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Buddleja bullata Kunth
Buddleja incana var.
Buddleja loricata
Buddleja loricata (lat. Buddleja loricata) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin qaraşəngikimilər fəsiləsinin buddleya cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Chilianthus corrugatus Benth.
Nuxia corrugata Benth.
Buddleja macrophylla
Buddleja cordata (lat. Buddleja cordata) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin qaraşəngikimilər fəsiləsinin buddleya cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Buddleja acuminata Kunth
Buddleja astralis Standl. & Steyerm.
Buddleja cordata var. teposan Loes.
Buddleja decurrens Schltdl. & Cham.
Buddleja floccosa Kunth
Buddleja floccosa var. crassifolia Loes.
Buddleja macrostachya
Buddleja nivea (lat. Buddleja nivea) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin qaraşəngikimilər fəsiləsinin buddleya cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Buddleja macrostachya Wallich ex Bentham var. yunnanensis (Dop) Rehder & Wilson
Buddleja nivea var.
Buddleja madagascariensis
Buddleja madagascariensis (lat. Buddleja madagascariensis) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin qaraşəngikimilər fəsiləsinin buddleya cinsinə aid bitki növü.
Buddleja misera
Buddleja hieronymi (lat. Buddleja hieronymi) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin qaraşəngikimilər fəsiləsinin buddleya cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Buddleja misera Kraenzl.
Buddleja mollis
Buddleja bullata (lat. Buddleja bullata) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin qaraşəngikimilər fəsiləsinin buddleya cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Buddleja lindenii Benth.
Buddleja mollis Kunth
Buddleja mollis var. angustifolia Kunth
Buddleja myriantha Kraenzl.
Buddleja obovata Kraenzl.
Buddleja verleyseniana Gilg
Buddleja vernixia Kraenzl.
Buddleja mollis var. angustifolia
Buddleja bullata (lat. Buddleja bullata) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin qaraşəngikimilər fəsiləsinin buddleya cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Buddleja lindenii Benth.
Buddleja mollis Kunth
Buddleja mollis var. angustifolia Kunth
Buddleja myriantha Kraenzl.
Buddleja obovata Kraenzl.
Buddleja verleyseniana Gilg
Buddleja vernixia Kraenzl.