нар. 1) сад хьиз. Чи кьведанни рикӀ дуьз барабар ятӀа, Вун атана зи патавди къваз, гуьзел. Е. Э. Гуьзел. Вуч жедай ваз бахт элдиз дуьз пайнайтӀа... Е. Э. Девран, гьей! 2) кар, агьвалат гьикӀ ятӀа, гьакӀ Фитне ида вуна чаз, Дуьз авайвал лагьайла? Е. Э. Дуьньядиз. 3) тамамдиз. Бязибурув кьунвачни вун ажеб дуьз. Е. Э. Дуьнья, гьей! Али экъечӀна гъуд яна хуруз: - За дуьз са вацра кӀвалахда ана. Б. С. Алидин жуьре. Фундугъбегаз хьанач Наси, Маргьузараз гьатнач пеней. КӀвалах ар дуьз шулугъ хьана, Бегдин хва Бег кьулухъ хьана. И. Рамазанов. Сегьнедин устад. 4) маса патахъ алат тавуна. Инихьанихъ алат тавуни, Абас машинда аваз райондин центрдай дуьз цӀийи чилерал фидайвал хьана. Гь. М. Им къван, имни терез. 5) лазим къайдада. - «Динамодин» сагълугъдай Хъивегьзава дуьз. А. С.
* дуьз авун гл. ни вуж-вуч дуьз гьалдиз гъун. Аферин ви камалдиз, Вуна халкьар авуна дуьз. X. Къ. Шейх Рамазан эфенди.
* дуьз атун гл., вуч гьахълувилив кьадайвал хьун.
* дуьз акъвазун гл., вуж лазим къайдада хьун. Сулейман, чӀугу азиат, Ахмакьариз це несигьат, Терг ая на а хасият, Дуьз акъваз вун, эй регъуьхбан. С. С. Регъуьхбан.
* дуьз лагьайтӀа арал. таб тавуртӀа. - Магьмудни базарда ава лугьузвай. Дуьз лагьайтӀа, заз ам акунач, - лагьана Османа. 3. Э. Куьгьне кавхаяр пӀуртӀ. Дуьз лагьайтӀа, ам са пудкьуд юкъуз хуьрера къекъвенай... А. А. Пад хьайи рагъ. - Яз, дуьз лагьайтӀа, зазни кичӀе хьанвай. 3. Э. ВацӀал кьеб. Дуьз лагьайтӀа, галатни авунвай. 3. Гь. Залан кам. Дуьз лагьайтӀа, за са шумуд тӀвар гьазурнавай, амма завай жуьрэт авуна абур кӀевиз лугьуз жезвачир. А. Р. Вертолѐт Мегьамед. Жуван рикӀени, дуьз лагьайтӀа, къалабулух авачиз тушир. А. Къ. Жуьгьенар.
* дуьз дополнение граммат., сущ.; предложенидин кьвед лагьай дережадин член. Кечмиш жери глаголрикай хьанвай сказуемийрихъ галаз асул падежда послелог галачиз ишлемишдай дополненидиз дуьз дополнение лугьуда: Живедин маргъалри там басмишна. Ихьтин предложенийра гьерекатдихъ галаз алакъалу шейэри ( тӀварар тир гафари ) чпел кечмиш хьун къалурда. А. Г. Гуьлмегьамедов, Гь. И. Мегьамедов. Лезги чӀал. VӀӀӀ - ӀХ классар патал учебник.
* дуьз рекьел хтун гл., вуж адетдив, къайдадив кьадай амалар хъийидай гьалдиз хтун. Адетар кваз такьазвайбур жемятдин вилик русвагьдай, садра, кьведра, пудра тахсиркардиз дуьз рекьел хкведай, квай синихар хкуддай мумкинвал гудай. Р. Меликова. Садбур - дуьадал, масадбур - межлисдик.
* дуьз речь сущ. са нин ятӀани ихтилат, теклиф гафбагаф рахунин къурулуш, тегьер хвена ганвай уьлчме. Месела, "ПӀапӀрусди инсандин уьмуьр куьруь ийида ", - лагьана духтурди предложенида кавычкайра аваз ганвай гафариз, фикирдиз дуьз речь лугьуда. Р.
* дуьз тушир прил. гьакъикъатдив кьан тийидай. Абуруз суалар гана, дуьз тушир жавабар туькӀуьр хъувуна. А. Р. Вертолѐт Мегьамед. Синоним: чӀуру. Антоним: дуьз.
* дуьз хьун гл., вуч 1) дуьз кьайдадиз атун. Куь крар гьакӀ дуьз жедани? С. С. Девлетлуяр, чиновникар. Чна сада садаз куьмек тагайтӀа, крар дуьз жедач. 3. Э. Уртах цаз тадани. 2) куьч. пиян хьун.