Daryarpaq iydə: Redaktələr arasındakı fərq
interwikilər |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1: | Sətir 1: | ||
{{Taxobox |
|||
⚫ | |||
| name = Daryarpaq iydə |
|||
| image file = Elaeagnus angustifolia 20050608 859.jpg |
|||
| image descr = Daryarpaq iydə. Bitkinin ümumi görünüşü. |
|||
| regnum = Bitkilər |
|||
| divisio = [[Örtülütoxumlular]] |
|||
| classis = [[İkiləpəlilər]] |
|||
| ordo = [[]] |
|||
| familia = [[İydəçiçəklilər]] ? |
|||
| genus = [[İydə]] |
|||
| species = '''Daryarpaq iydə''' |
|||
| latin = {{btname|Elaeagnus angustifolia|[[L.]]}} |
|||
| commons = Category:Elaeagnus angustifolia |
|||
| wikispecies = Elaeagnus angustifolia |
|||
| itis = 27770 |
|||
| ncbi = 36777 |
|||
}} |
|||
⚫ | |||
45 növ ağac və meyvə kolundan yabanı halda 2 növü yayılmışdır. Iydə |
45 növ ağac və meyvə kolundan yabanı halda 2 növü yayılmışdır. Iydə |
||
yabanı halda Şimali Qafqazın şərq rayonlarında, Azərbaycanın Kür və |
yabanı halda Şimali Qafqazın şərq rayonlarında, Azərbaycanın Kür və |
13:04, 20 may 2010 tarixindəki versiya
Daryarpaq iydə | ||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||
Elmi təsnifat | ||||||||||||||||
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Daryarpaq iydə |
||||||||||||||||
Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||||||
Elaeagnus angustifolia L. | ||||||||||||||||
|
Daryarpaq iydə (lat. Elaeagnus angustifolia) - İydəçiçəklilər fəsiləsinin iydə cinsinə mənsubdur. 45 növ ağac və meyvə kolundan yabanı halda 2 növü yayılmışdır. Iydə yabanı halda Şimali Qafqazın şərq rayonlarında, Azərbaycanın Kür və Araz çaylarının kənarlarında geniş sahələr tutur. Bu bitkinin yararlı mədəni sortları Azərbaycanın aran hissələrində olduqca çoxdur. Iydə 3-7 m hündürlükdə olur. Yabanı iydənin hündür və kol halında bitən formaları vardır. Yabanı ağacları balaca tikanlıdır. Yarpaqları uzunsov-oval, yaşıl-gümüşü rəngdədir.
May-iyunda çiçəkləyir. Çiçəkləri ətirli olub, 1-3 ədəd yarpaq qoltuğunda açılır. Dördləçəklidirlər. Ləçəyin xarici hissəsi parlaq gümüşü, iç hissəsi sarıdır. 4 erkəkciyi və bir dişiciyi vardır. Iydənin meyvələri sentyabr-oktyabrda yetişir. Çəyirdəyinin üzərini meyvənin unlu ətliyi bürüyür. Çəyirdəyi uzunsov-oval şəklindədir, ətliyi şirin və azacıq turşumtuldur. Yabanı iydələrin meyvələri dadsız və gər olur. Meyvəsinin qabığı boz sarı, tünd darçını, qırmızı rəngdə olur. Unlu ətliyə yapışmır, yeyiləndə kənar edilir.
Iydənin meyvəsi çox qidalı və uzun müddət saxlanılmağa davamlıdır. Ətliyi meyvəsinin 52%-ni təşkil edir. Tərkibində 40% şəkər, o cümlədən 20% fruktoza, 10% üzvi turşu, rəngləyici maddələr, kalium və fosfor duzları vardır. Yarpaqlarında 350 mq% C vitamini, oduncaq qabığında və çəyirdəyində isə alkaloid vardır. Meyvəsi təzə halda yeyilir, ondan hazırlanmış unu çörəyə, şorbaya və başqa yeməklərə qatırlar. Təzə meyvələrindən spirt alırlar. 100 kq iydədən 13 litr spirt almaq olar.
Qarın xəstəlikləri üçün iydə unundan hazırlanmış horra olduqca xeyirlidir. Iydə həm də balverən bitkidir.[1]
Mənbə
- ↑ Ə-C.İ.Əhmədov, N.T.Əliyev. Meyvə və tərəvəzin əmtəəşünaslığı (Dərslik). — Bakı, 2009.