Qayış (mifologiya)

Qayış — türk, anadolu və altay xalq inancında mifik canlı. Anadoluda "Kayış Bacak" və ya "Kayış Baldır" olaraq da deyilər. Lohusalara müsəllət olub hava karardıktan sonra ortaya çıxaraq tan vaxtına qədər gəzər. Əyri qıçlı, qorxunc görünüşlü bir varlıqdır. Lohusanın çiyinlərinə ayaqları öndən sarkacak şəkildə sıx yerləşir və gəzməsini, gəzişməsinə istər. Öz ayaqları üzərində dayanıb gedə bilməz. Bunun üçün də insanları aldadıb, onun boynuna minər. Sonra qayış ayaqlarını onun belinə dolayıb onu buraxmaz. Əlsiz və ayaqsız bir qoca görünümündədir. Çay kənarında oturub, yazıq bir görünüşlə boynunu büküb oradan keçənlərdən, onu çiyininə alaraq çayın digər sahilinə keçirmələrini istər. Birinin kürəyinə mindikləri də qarınından bir anda ilana bənzər üç arşın uzunluğunda iki ayaq çıxıb, yolçunun bədəninə sarılar. Əlləriylə də möhkəm möhkəmə sarılıb o insanı köləsi edər.

Etimologiya

(Kay/Qay) kökündən törəmişdir. Kaymaq (sürüşmek) və kayıtmaq (geriyə dönmək), kaykılmaq (geriyə söykənmək) mənalarını ehtiva edən bir köktür. Qayış/Kayış sözcüyü Anadoluda kəmər, dəri deməkdir.

Mənbə

• Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0)  (türk.)