Suffoziya
Suffoziya — torpaqda həll olmuş duzların (xlorid, xlorid-sulfat, karbonat) yuyulub çıxarılması, qruntların mikroaqreqat quruluşunun pozulması, enən su cərəyanları vasitəsilə xırda süxur hissəciklərinin yuyulub dərinə daşınması və sonradan yeraltı sularla çıxarılması. Mexaniki və kimyəvi suffoziya növləri ayrılır. Suffoziya nəticəsində üstdə yatan süxur qatlarının çökməsi, Yer səthində isə qapalı çuxurlar, yaxud xırda mikroçökmələr, "boşqablar" və daha iri enmiş sahələr əmələ gətirir. Kiçik çuxurların diametrı 10 m-dən 100–500 m, dərinliyi 0,1–1,5 m, iri çökmələrin ölçüləri uyğun olaraq, 600–1500 m-ə qədər olur.
Proses
Suffoziya yumşaq torpaq, löss və ya digər yapışmayan materiallar çatları və oyuqları olan əhəngdaşı süxurunun alt təbəqəsinin üzərində olduqda baş verir. Yağış və səth suları bu materialı yavaş-yavaş bu çatlardan keçirir və altındakı mağaralara aparır. Zaman keçdikcə bu müxtəlif dərinlikdəki landşaftda depressiya yaradır.
Suffoziyaya qarşı yayılma
Suffoziya həm kütlə itkisi, həm də həcmli büzülmə ilə xarakterizə olunan torpaq strukturunun dağılmasına səbəb olan qeyri-sabitlik yaradan dağıdıcı bir prosesdir. Suffoziyada daha qaba hissəciklər nöqtə-nöqtə əlaqəsini itirirlər. Bu, dağıdıcı olmayan və həcmdə dəyişiklik olmadan kütlə itkisi ilə xarakterizə olunan yayılmadan fərqlidir. Yayılma daha iri hissəciklər nöqtə-nöqtə təmasda qalır və incə hissəciklər aralarındakı boşluqlardan çıxarılır.[1][2]
Həmçinin bax
İstinadlar
- ↑ Fannin, R. J.; Slangen, P. "On the Distinct Phenomena of Suffusion and Suffosion". Géotechnique Letters. 4 (4). 2014: 289–294. doi:10.1680/geolett.14.00051.
- ↑ Guyer, J. Paul. An Introduction to Seepage Failure Modes in Embankment Dams for Professional Engineers. Author. 2022. səh. 17. ISBN 979-8830928250.