KA:BƏ
KAF
OBASTAN VİKİ
II Artakserksin kadusilərlə savaşı
Kadus yürüşü fars kralı II Artakserksin eramızdan əvvəl 385-ci ildə kaduslulara qarşı hərbi yürüşü idi. Kampaniyanın mənşəyi tarixi mənbələrdə təsdiqlənmir, lakin bu, yəqin ki, xərac ödəməkdən imtina etdikləri üçün kadusilərin üsyanına cavab idi. Kadusilər (Gellər) Midiya Atropatenasının Xəzər dənizinin cənub-qərb sahilində, 39° və 37° şimal eni paralelləri arasında, Kadusiya və ya Kaduziya (İranın Gilan vilayəti) adlanan dağlıq bölgəsində yaşayırdılar. Bu ərazi, ehtimal ki, şimalda Kir və ya Kuruş çayı (bu gün Azərbaycanda Kür çayı, tarixən Arran və ya Qafqaz Albaniyası kimi tanınır), cənubda isə Amardus çayı (indiki Sefidrud çayı) ilə həmsərhəd olub və müasir İranın Gilan və Ərdəbil əyalətləri.Strabon kadusları əsasən piyada döyüşən və qısa nizə və ya nizə ilə yaxşı istifadə edən döyüşkən dağ skif tayfası kimi təsvir edir. Artakserks, Plutarxa görə, 300.000 piyada və 10.000 süvaridən ibarət hərbi ekspedisiya təşkil etdi. O, ekspedisiyaya şəxsən komandanlıq edirdi və onu müşayiət edən zabitlər arasında Tiribaz və Datam da var idi. Düşmən ərazisinə doğru irəliləyən ordu tezliklə aclıqdan əziyyət çəkməyə başladı. Dağlarda yemək qıt idi, hətta bəzi armudlar, almalar və digər ağac meyvələri bu qədər döyüşçünü qidalandırmaq üçün kifayət etmirdi. Ordu əvvəlcə öz yük heyvanlarını, sonra isə öz atlarını yeməyə məcbur oldu. Tiribaz kampaniyanı həll etmək və ordunu xilas etmək üçün bir çarə tapdı.
Kaduna ştatı
Kaduna ştatı (ing. Kaduna State) — Nigeriyanın Şimal-qərbi geosiyasi zonasında ştat. == Adı == Kaduna sözü Qvari dilində Odna sözündən/adından gəlir. Onun mənası çaydır (coğrafi).
Kadusilər
Kadusilər (q.yun. Καδούσιοι, lat. Cadusii, ingl. Kadousian erm. Katišk) — Atropatenada və eləcə də Qafqaz Albaniyası ərazisində yaşamış irandilli etnos. Kadusilər bugünkü talışların ulu əcdadları hesab edilir. Vasili Bartoldun dediyinə görə, kadusilər piyadə nizə ilə döyüşən xalqıdır. Kadusilər Paraxoafr dağların ətəyində yaşayırdılar. == Tarixi == Qədim dövrlərdə müasir İranın şimal-qərbində və Azərbaycan torpaqlarının bir hissəsində kadusii adlanan bir xalq yaşayırdı. Tarixçilərin fikrincə, kadusilər İranın bölgələrindən biri olan Gilanın əsas əhalisini təmsil etməklə yanaşı, İran Azərbaycanında da yaşamışlar.
Kadusilərin qalası
Kadusilərin qalası — Gilan əyalətindəki Kaluraz-Təpədə arxeoloji tədqiqatlar zamanı aşkar edilmiş antik dövrün qalası. == Tarixi == Gilan vilayətindəki Kaluraz təpədə aparılan arxeoloji tədqiqatlar tarixi məkanın bir vaxtlar kadusilərin vacib qalası olduğunu aşkar edib. Sərhədçi kimi istifadə edərək, amardların bölgəni işğal etməsinin qarşısını alırdı. Kaluraz təpədə arxeoloji qazıntıların ilk mövsümü Dəmir dövrünə (e.ə. 800-550) aid ilk memarlıq planının aşkarlanmasına səbəb oldu. Bu tarixi məkanın böyük zalları və bir neçə otağı olan binası var. Rüstəmabadda yerləşən tarixi Kaluraz təpəsi Gilan vilayətinin ən qədim tarixi abidəsidir. Bu tarixi məkan bir vaxtlar 1960-cı illərdə İran arxeoloqları tərəfindən qazılıb, lakin əvvəlki rejimin rəsmi orqanına aid olduğu üçün son vaxtlara qədər arxeoloji qazıntılar aparılmırdı. Nəhayət, bir neçə il sonra bu sahədə qazma və stratiqrafik işlərə başlanıldı. “Kaluraz təpədə qazıntıların ilk mövsümündə tapılan tapıntılar göstərir ki, bu təpə adi insanların, hətta cəmiyyətin aristokratlarının da iqamətgahı ola bilməzdi.
Kadusiya
Kadusiya — Xəzər dənizinin cənub-qərb sahilində irandilli kadusilərin ərazisi və yaşayış yeri olmuşdur. == Coğrafiya == Strabon yazır: “Dağlıq bölgəyə yaxın sahillərin çox hissəsini kaduslar tutur”. Dionisiy Perieqetdə “... dağlıq ölkədə yaşayan kadusiləri qeyd edir. Kadusilər albanlarla qonşuluqda yaşayırdı. Beləliklə, kadusilər Atropatenaya aid Xəzərin sahilində, albanların bir hissəsinin də yaşadığı dağlıq ölkədə yaşayırdılar. Strabon sonra yazır: "Dağlıq bölgənin yaxınlığındakı sahilin çox hissəsini, demək olar ki, 5000 stadiyada kadusilər təşkil edirlər" Bu dağlıq ölkə, şübhəsiz ki, Sovet Azərbaycanının cənub-şərqindəki müasir Talış dağları, eləcə də Xəzərin cənub-qərbindəki Talış və Baqrov dağlarıdır. Kadusilər həm Paraxoafrın ətəyində Midiya və Matianlarla həmçin sərhəd idi.